Gheestelycke dichten

XLI. ghedicht.
Tot Oorblasers ende Dobbel-tongh-sprekers.

HEt snoodste dat men vindt, en heeft altijt gevonden,
En dat men vinden sal, zijn tonghen ongebonden

Van vrouwen of van mans. Wat kan toch arger zijn

Als 't gene datter is veel arger als venijn?

Dit is de dobbel tongh: die met verscheyden listen
Des menschens hert beroert: doet kijven ende twisten

Met wonderbaer getier, met opspraeck en verwijt,

Hem, die daer sat in rust', en leefde sonder strijdt.

Den stercken sy toch haest velt plat ter aerden neder,
En 't gene sy eens neemt, geeft nimmermeer dat weder.

Sy besight haer venijn tot hinder van de naem,

Van d'eere, van den lof, en van de goede faem.

Sy settet al in roer, de landen en de steden:⁺
Hem, die in 't hooghste stondt, heeft saen geset beneden.

Sy wint als sy verliest: want haer' volmaecte vreught

Leyt in een-anders leedt, en niet in eygen deught.

Vermaledijt is dan die spreect met dobbel tonghen,
En tot sijns naestens leedt gaet om met kromme spronghen.

Vermaledijt is hy, die onrecht heeft gesocht,

En door de valsche tongh sijn vriendt tot val gebrocht.

+ Eccli. [28].

[p. 126]

 

Sy quetst toch al veel meer als geesselen en slagen,

 

⁺Die ymant sonder schult moet in sijn vlees verdragen:

 

Want 't quaet dat daer van komt, zijn stramen in het lijf:

 

Maer een' vervalste tongh den geest door-geesselt stijf.

 

Oock is haer doot-getal veel meerder boven maten,

 

Als die door 't scherpe sweerdt gedoodt zijn op de straten:

 

De dobbel tonghe toch bringht verr' den meesten hoop

 

In lijden en om hals: en dat ten dierste koop.

 

Want die met kloeck gevecht gewont wort en geschonnen,

 

Heeft dickwijls door de noot noch grooten prijs gewonnen.

 

Dus stierf hy sonder pijn die om sijn' eere vocht:

 

En 't storten van sijn bloedt hem lof en voordeel docht.

 

Maer die door valsche tongh hem groot'lijcks vindt belogen,

 

Is boven alle man gehindert, en bedrogen.

 

Sijn leven en sijn bloet al suchtende verteert:

 

Geen' smert' hem toch soo seer als dese smerte deert.

 

Geluckigh is hy dan met jonste niet om vaten,

 

⁺Die in sijn' soete rust' van haer hier is gelaten:

 

Die aen haer lastigh jock getrocken niet en heeft,

 

Maer buyten haren bandt ontbonden hier geleeft.

 

S'heeft toch een ijs'ren jock, en s'heeft metalen banden

 

De sterckste die men vindt: niet brekelijck met handen,

 

Met kracht, oft groot gewelt. Haer veelderley gequel

 

Is arger als de doot, en droever als de hel.

 

Wat in de werelt is wort eenighsins bedwonghen,

 

En na des menschens sin gebooght en neer-gewronghen

 

Met macht of door practijck; soo dat den kloecken mens

 

Heeft saken boven hem gebrocht tot sijnen wens,

 

Als meester boven al. De ongetoomde peerden,

 

Vol van verheven moet, als beesten groot van weerden,

 

⁺Met eenen kleynen toom, en dickwijls niet te sterck,

 

Hen na des meesters wil herkeeren in het perck.

 

De schepen van de zee al werden sy gedreven

 

Door winden van tempeest, en in het hooghst verheven

 

Met schrickelijck gedruysch, nochtans soo groot ramoer

 

Den schipper wederstaet met 't keeren van het roer.

 

Oock siet daer by eens aen, hoe dat de wilde dieren,

 

Verscheyden van natuer, van aert, en van manieren,

 

Hoe groot, hoe fel, hoe loos, hoe van den mens vervremt,

 

Noch werden al' van hem bedwonghen en getemt.

+ Ibidem.

+ Ibidem.

+ Iacob. 3.

[p. 127]

 

Der menschen tongh alleen haer stelt voor alle dinghen,

 

En een soo krancken let hem niet wilt laten dwinghen:

 

Maer als een brandigh vier heel bosschen oock ontsteect,

 

En door haer groot gewelt de boomen scheurt en breect.

 

Dus is een' dobbel tongh het hooft van boose seden:

 

Een ongedurigh quaet: een' werelt vol boosheden:

 

En 't quaetste dat men vindt. Die ygelijcken schent:

 

Die tot een-anders leedt gedurelijck haer went.

 

Vermaledijt werdt Godt door haer, en oock de menschen:⁺

 

Die hier geen meerder quaet als quade tonghen wenschen.

 

Gelijck een' goede tongh is toch het beste goet,

 

Soo oock een' quade tongh het meeste quaet ons doet.

+ Ibidem.