Gheestelycke dichten
(1622)–Willem van der Elst–
Auteursrechtvrij
XXXVIII. ghedicht.
| |
[pagina 117]
| |
Al 't gene dat wy sien, en mercken met ons' oogen,
Komt ons den grooten Godt met groote macht vertoogen.
Het spreect al sonder tongh, en 't roept luy' sonder stem,
Dat alle creatuer geschapen is van hem.
Wy moeten uyt de konst ons tot den meester keeren,
En, uyt soo prijsbaer werck, sijn' macht verstaen, en leeren:
Bekennen dat sulcks niet en is des menschens werck:
Al waer oock een alleen al' d'ander menschen sterck.
't Is boven onse macht ses voeten hoogh te springhen:
Het afgesneden let noch eens daer aen te bringhen:Ga naar margenoot+
Te seggen hoe wy zijn vergadert soo aen een:
Hoe dat het vlees, en bloet, eerst is geworden been.
't Is buyten ons begrijp het schepsel van een mierken:
En boven ons kracht oock aen het minste dierken
Veranderingh te doen. Het is toch al volmaect,Ga naar margenoot+
Dat desen grooten Godt des hemels heeft geraect.
En, staen wy daer verstelt, noch weten wat te seggen,
Als wy sijn minste werck eens rijp'lijck overleggen,
Door dien het selve springht hoogh boven onsen geest,
Wat souden wy toch doen, of seggen van het meest?
Voorwaer met allen niet. Dus hooghelijck laet prijsenGa naar margenoot+
Die grooten prijs is weerdt; en hem de eer bewijsen
Die meester is van al: die met volmaecte machtGa naar margenoot+
Volbringht soo grooten werck met woorden of gedacht.
Die met een inckel woordt de aerde kan vervoeren:
Op eenen oogenblick den hemel heel beroeren:
Die aen de son' gebiet, en sy niet op en staetGa naar margenoot+
Die op de woeste zee en op haer' baeren gaet.
Die met een snel gesicht neemt acht op al' de sterren,
Dat sy in haeren loop niet onderlingh verwerren:
Die 't altemael regeert, versiet, en geeft bevel,
En al' sijn' dinghen doet volmaect, en even wel.Ga naar margenoot+
Zy verre dan van ons de Godheyt af te wijcken,
Waer van wy voor ons sien, en voelen soo klaer blijcken.
Seer verre zy van ons, te seggen dat sijn stuck,
Sijn noynt vol-presen werck, een werck is van geluck.
Dat alles wat wy sien van selfs sou zijn ghekomen,
Van selfs heeft sijn' figuer soo konstigh aengenomen:
Dat elcke creatuer van soo volmaecten wens,
Sijn eygen Schepper is; de beesten met den mens.
| |
[pagina 118]
| |
't Is toch te sot gepeys, en dulle raserije,
Te seggen datter niet en is een Heerschappije
By onsen grooten Godt: maer dat elck dier dat leeft,
Wt eygen kracht en macht sich soo geschapen heeft:
Of dat het schoon gebou der hemelen hier boven,
Dat wy met vreught aensien, hoogh-prijsen ende loven,
Dat sterren, son, en maen, in een soo groot getal,
Aldaer gekommen zijn alleen'lijck by geval:
Dat desen aerdschen kloot, vol van verscheyden dieren,
Die op het platte landt, of in de diepte swieren,
Soo schoon, en soo volmaect, in alles soo doorwrocht,
Eens op sijn onversiens gedaelt is uyt de locht.
Dit, segh' ick, is al raes: want oock de minste dinghen
Hen selven nimmermeer ten voorschijn konnen bringhen.
Een' kerck, een huys, een hof, seer schoon van als verciert,
En heeft voorwaer sich soo ter plaetse niet gestiert:
Maer door hervaren handt, door meesters van schoon' wercken
Ons werden hier gemaect 't zy hof, 't zy huys, 't zy kercken.
Gelijck een schilderij daer elck de konst in siet,
Den schilder soo schoon maect, maer sy haer selven niet.
Hoe sou dan soo groot werck, daer elck stuck in 't bysonder,
Werdt rijpelijck aensien met wonder boven wonder,
Van niemant zijn gewrocht? Hoe sou soo schoonen schijn
Gelijck het licht der son' van selfs daer komen zijn?
Oock gaet de saeck aleens met alle creatueren,
Die haer oft in de locht, oft op der aerden rueren:
Niet een toch van de die heeft nae sijn eygen sin,
Oft uyt sijn eygen hooft sijn oorspronck, of begin.
De beesten met den mens, dat sy hier hebben leven,
Het self is hen soo't is, van eenen Godt gegeven:
Want 't leven van de beest, is nae der beesten aert:
En 't leven van den mens, wel met den mens gepaert.
Het leven van de beest moet met de beesten sterven:
Het leven van den mens de eeuwigheyt moet erven.
Onredelijck de beest, maer redelijck den mens:
Tot teecken dat het niet en gaet nae hunnen wens.
Nochtans dit red'lijck dier moet klagen, ende kermen;
't En kan sich selven toch van qualijck-vaert beschermen:
Maer moet met groot verdriet, met suchten, met gekrijt,
Hier leven na Gods wil 't zy kort, 't zy langhen tijt.
| |
[pagina 119]
| |
Het welck niet zijn en sou, hadt door sijn' macht verkregen
De siele daer't by leeft: want niemant is genegen
Tot dat hem pijnt, en dwinght. Den mens (ick seghter by)
Waer 't in sijn' eygen macht, waer oock van sterven vry.
Nu, soo hy 't leven heeft van Godt den Heer ontfanghen,
Al is't hem lief oft niet, moet 't selve noch eens langhen
Aen hem, die't toebehoort, en die't hem eerstmael gaf;
Tot klaeren blijck dat al daelt van de Godheyt af.
Wel verre gaen sy dan de red'lijckheyt te buyten,
Die tegen alle recht, Godt uyt de herten sluyten,
Gelijck de beesten doen. Oock was't een groote beest,
Een' beest, meer als een mens, die sulcks gedacht heeft eest.
En desen grooten Godt is een alleen: den Vader,Ga naar margenoot+
Den Soon, en Godt den Geest: een Godt, en dry te gader.
Van wesen en natuer maer een: maer van persoon,
Niet een, maer dry: en elck van Godtheyt even schoon.
Het welck elck Christen mens moet vast'lijck soo gelooven:
Want, die tot dese leer' sijn' ooren wilt verdooven,
En weet niet wie Godt is, noch heeft hem oynt gekent:
Maer door verkeerden vondt de Godheyt meer geschent.
Voorts, werdt van Godt daer by versekert, en beleden,
Dat hy is van altoos: en inder eeuwighedenGa naar margenoot+
Sal blijven die hy is. Van eer de son', en maen,
Bedieders van den tijt, den tijt ons wesen aen
Soo was hy eeuwigh Godt. En eer de hemels waeren,
En eer de aerde was, en eer de zee haer' baeren
Grammoedigh heeft getoont, hy was den selven Godt:
Den Va'er, den Soon, den Geest: 't beginsel, en het slot.
Noch mogen van den Va'er (sou ons 't geloof verstercken)
Of van den Soon, of Geest, bysonders iet bemercken
Van hoogheyt of van macht; dees dry zijn toch maer een:
En wat den eenen heeft, is alle dry gemeen.
Almachtigh Godt den Va'er, den Soon, den Geest almachtigh:Ga naar margenoot+
Wat een persoon toch doet, doet d'ander even krachtigh.
Onendigh Va'er, en Soon, onendigh Godt den Geest:Ga naar margenoot+
Onendigh alle dry: maer d'een niet min of meest.
Den Vader en werdt niet het minste toegeschreven,
Dat niet en heeft den Soon, en Godt den Geest daer neven.
Den Heer is Godt den Va'er, en Godt den Soon den Heer,
Den Heer Godt Heyligh Geest: maer d'een niet min of meer.
| |
[pagina 120]
| |
Hoewel maer eenen Heer, een Godt, en geen' dry Goden:
En andersins wie spreect, dat is hem straf verboden.
Almachtigh oock maer een, en niet Almachtigh dry:
En Eeuwigh oock maer een, oock vast gelooven wy.
Een-yder staet toch toe t'aenmercken en t'herleggen,
Dat wy maer eenen Godt, en dry persoonen seggen:
Ga naar margenoot+Den Vader en is toch den Soon, noch Soon den Va'er:
Noch dese twee den Geest: hoewel een Godt te ga'er.
Een Godt, om datter maer en is in dry een wesen:
En 't selve heel en al gelijcket is geresen
Wt's Vaders milden schoot. Een Godt dan in getal,
Die eeuwigh is geweest, en eeuwigh wesen sal.
Voorts weet dat Godt den Soon alleen heeft aengenomen
Het menschelijcke vlees: en waer'lijck is ghekomen
Hier in dit al der traen. geworden dat wy zijn,
Om 't menschelijck geslacht te helpen uyt de pijn.
Nochtans men meugen hier niet wanckelen, of dolen,
Al is de sake diep, en voor den mens verholen.
't Geloove maket waer: het sterckt den krancken sin:
En 't bringhter die't versoect allinghskens dieper in.
Dus segge, dat den Soon is Godt, en mensche t'samen;
Behoudens dat het werdt verstaen na 't wel betamen.
Van eeuwigh is hy Godt: en mens, van doen ter tijt,
Dat hy een' Maget heeft voor sijn mo'er gevrijt:
Van dat hy naer een groot, en wonder groot verlanghen,
In 't lichaem van sijn' mo'er, en maget, is ontfanghen
Door 't werck des Heylighs Geests: en is geworden mens
Wt liefde, die hem dwanck te doen des menschens wens.
Wt liefde tot den mens (die sondaer was geworden)
Om hem aen sijnen riem des levens vast te gorden,
Te wasschen in sijn bloet. Al-welcken tijt te ga'er,
Nu twintich is en twee, met sesthien-hondert jaer.
Soo dat wy van den Soon met waerheyt nu belijden
Dat hy is Godt en mens: maer Godt, van alle tijden:
En mens, van dat hy is geboren uyt een Maeght,
Die hem voor moeder heeft doen alder-meest behaeght.
De Godheyt is nochtans gebleven als te voren,
Al heeft den Sone Gods de menscheyt uytverkoren:
Want sy geensins en is in menschen vlees verkeert,
Hoewel de menscheyt werdt in Godt, als Godt geëert.
| |
[pagina 121]
| |
Dus blijft den Soon den Va'er gelijck, en oock veel minder:
Het welck een-yder vry mach seggen sonder hinder,
Of leet van sijn persoon. Want, na de Godtheyt, siet,
Is hy den Va'er gelijck: maer na de mensheyt niet.
Doch, in dit selve werck 't verstandt laet dieper sincken,
Om van den Sone Gods niet averechts te dincken.
Want, schoon al is hy Godt en mens, houdt voor gewis,
Dat hy daerom geen' twee, maer eenen Christus is.
Gelijck de siel, en 't vlees, die in malkander haecken,
Niet meer als eenen mens door desen bandt en maecken,
Soo gaettet oock alhier met desen vremden knoop:
Want Christus, Godt en mens, en is maer een te hoop.
Die, als wy door de sond' daer lagen heel bedorven,
Om onse saligheyt is aen het kruys gestorven:
Begraven in een graf: gedaelt oock in de hel
Tot op den derden dagh. Wanneer hy rasch, en snel,
Verresen vander doot, hem kommen is vertoonen,
En veertich dagen langh noch opder aerden woonen.
Tot dat hy achter-naer geklommen is om hoogh
Ter rechter-handt sijns Va'ers. Alwaer hy sit ten toogh,
Tot dat hy andermael sal kommen oordeel geven
Soo over die zijn doot, als die dan sullen leven.
Op welcken dagh en stondt (al is de werelt groot)
Sal elck gestorven mens verrijsen vander doot,
Om rekeningh te doen van altemael de daden
Daer hy dan vinden sal sijn' siele met beladen
Of lieffelijck getroost: en hebben sal voor loon
Een' straffe sonder endt, of 's hemels gulden throon.
Dit is waer geloof, waer yder in moet sterven,
Die naermaels 't eeuwigh goet, vol blijschaps, wilt beërven.
Wie toch hier inne faelt, voor-seker ditte zy,
Dat hy Gods aengesicht noynt sal aenschouwen bly.
|
|