Gheestelycke dichten
(1622)–Willem van der Elst–
Auteursrechtvrij
Achtste ghedicht.
| |
[pagina 34]
| |
Van buyten is den toogh gants sebaer in manieren,
Gheneghen om hun' spraeck ghestichtigh te vercieren
Met seden en met konst van onverwacht bedrogh;
Doch storten in de siel seer quaet venijnigh sogh.
Een-yder die-se siet, of hoort met leeghe kouten,
Sou segghen dat hun doen waer buyten alle fouten:
De Schrift, Gods louter woort, met wat daer meer aenkleeft,
Tot blijck van sijne deught sulck Leeraer by hem heeft.
't Schijnt verr' van hem te zijn, iet vremts te willen leeren:
Den goeden van het goet met listen te verkeeren:
Het decksel van sijn doen, den mantel van sijn werc,
Sal nemen uyt Gods woort, soo't schijnt, seer klaer, en sterc.
't En schijnt niet dat hy komt om ymandt te bedrieghen:
Of dat hy wetens sou een' kleyne leughen lieghen
Oock om het meeste goet: sijn ijver schijnt soo groot,
Dat hy om siel-ghewin sou loopen in de doot.
Gheensins toch aerbeydt spaert om sondaers te vermaenen
Tot afstandt van de sond', en van verkeerde baenen
Onsaligh in te gaen: voorts wat hy spreeckt en seght,
Met wonder snooden vondt te voren dat beleght.
't Vertoogh van suyver' deught, van goddelijcke saken,
Wort aen het leecke volck soo voor-gheset te smaken:
Want watter wort gheseyt, het heet te zijn Gods woort,
Gheen leughenaer soo groot, of komt daer mede voort.
Merckt wat den visscher doet als hy den visch wilt vanghen:
Hoe loos, en hoe bedeckt den haeck weet te behanghen
Met soet en lief'lijck aes, soo dat hy niet en siet
Het ghene dat hem haeckt, en bringht in sijn verdriet.
Siet oock den vog'laer aen, hoe konstigh hy sijn' netten,
Sijn' gaerens, sijn ghetuygh sal spreyen ende setten
Tot voordeel van den vanck: hoe hy hem duyckt en stopt,
Tot dat het voghelken leyt in het net ghestropt.
Het aes den voghel lockt: die hem licht laet bedrieghen,
Niet merckende 't bedrogh voor dat hy wilt gaen vlieghen.
Den visch dan, soo men siet, onwetens hem verslickt
In 't water aen den haeck: den voghel als hy pickt.
Door 't aensien van het aes, het welck hem soet laet eten,
Wanneer't hen niet en dunckt, eylaes! zijn saen verbeten.
In 't aes leyt toch 't verghif, de snootheyt van den vont:
Het worter toch gheleyt, maer niet te wel gejont.
| |
[pagina 35]
| |
Soo gaet'et van ghelijck met valsche Predicanten,
Die met het lecker aes van heyligheyt, als Santen,
Den mens schoon komen aen uytwendigh in den schijn
Niet toonende waer leyt ghestopt hun quaedt venijn.
Sy hanghen uyt den haeck van wel vercierde woorden,
Waer mede sy de siel bederven en vermoorden,
En bringhen in het net van hun' verkeerde leer';
Waer inne soo sy komt, verwerret meer, en meer.
Hun' vruchten wijsen uyt wie dat sy zijn van binnen:
Hoe dat sy met bedrogh, en met verbeten sinnen,
Hen draghen over-al: want hunnen boosen aert
Is over langhen tijdt ghenoegh veropenbaert.
Te wel zijn ons bekent d'ongoddelijcke stucken,
Die uyt de ketterij' elck een heeft konnen plucken.
De wonden zijn noch versch: de sake noch heel jonck:
Het lest ontsteken vier leyt noch in sijnen vonck.
Den blijck, het klaer bescheedt, is in gheen' vremde hoecken,
Noch verre van den man in Indiën te soecken.
't Is by ghenoegh beproeft, waer uyt elck kan bevroen,
Wat nieuwe Leeraers zijn, wat vruchten dat-s' oock doen.
Europa toch alleen met waerheyt mach verklaeren,
Wat datter is ghebeurt dees leste hondert jaeren:
Wat aenstoot, wat ghewelt, wat schadelijcken roof,
Wat wonderbaeren strijdt gheleden heeft 't gheloof.
Maer wie sal tael-man zijn, die konstigh sonder faelen,
De boose daden al' sal nemen te verhaelen,
Die elcke ketterij' ghebrocht heeft in het Landt,
En daghelijcks noch bringht met d'een' of d'ander handt?
Hoe dickwijls het gheloof van menschen is verhandelt?
Hoe't heden desen dagh de selve weghen wandelt?
Hoe dickwijls dat de Schrift verdraeyt is en verkeert?
Hoe nimmermeer het self ghestadigh wort gheleert?
Hoe ketters onder hen ghedurighlijcken kijven,
En nimmer aen het woort dat sy eens spreken, blijven?
't Is wonder toch om sien, hoe elck sijn' leeringh prijst:
Hoe stout dat eenen leert, den anderen verwijst.
't Gaet boven elcks begrijp het gheen' sy doen en laten:
Want dat den eenen mint, den anderen sal haten.
Hun' dinghen gaen met twist, niet komter over een:
Den eenen seght stout ja, den anderen stout neen.
| |
[pagina 36]
| |
Doch elck bringht voor den dagh voor nieuw-gevonden treken,
De Schrift Gods louter woort; waer sy alleen uyt spreken.
Gheen Leeraer soo verwaent, soo ongheleert, en bot,
Die hem niet stout en roemt sijn' leer' te zijn van Godt.
Gheen' leughens die men tast, gheen' lessen soo onbonden,
Of worden uyt Gods woort, oock klaerelijck ghevonden.
Spreeckt met een Calvinist, spreeckt met een Lutheraen,
Of een slecht Mennonist, sy komen ons soo aen.
Gommarus doet het self met alle Gommaristen,
Arminius met hen ghebruyckt de selve listen.
Sy gaen toch altemael op Godes woort wel vast,
En op sijn waeren gheest staen sekerlijck ghepast.
O wonderlijcke saeck! dat dese nieuwe gheesten
Afmeten ons den voet op onghelijcke leesten.
Groot wonder is het toch dat niemandt en bevroet
Wat wercken Godes gheest in dese gheesten doet.
'tEn kan toch niet bestaen dat dese Leeraers t'samen,
Met tweedraght en gheschil in sijnen gheest versamen,
Die waer is, en maer een, verr' buyten al gheschil:
Die een is, en gheen twee, van inspraeck en van wil.
Die heden niet en leert, en seght te zijn waerachtigh,
Het welck hy morghen roept te wesen leughenachtigh:
Die heden iet voor goet, en voor de waerheyt spreeckt,
En binnen korten tijdt dat met de voeten steeckt,
Ghelijck dees Leeraers doen: niet eenen uytghesteken
Die eendraght in 't gheloof blijft langhe daghen preken.
Nochtans het moet soo zijn. Eens waer, is waer altoos.
't Gheloove gaet heel vast, 't gheloof en is niet broos.
't Gheloove niet en booght, of Godt sou moeten booghen:
't Gheloove dan en kan veranderingh ghedooghen.
De waerheyt komt van Godt, die niemandt en bedrieght;
Soo oock het waer gheloof ten gheenen tijde lieght.
De waerheydt houdt altoos haer' selve rechte passen;
't Gheloove dan en kan of minderen, of wassen.
Wanneer dan dat men siet dat mindert ende wast
Der ketteren gheloof, bekent dat staet onvast
Ghebout op quaden grondt, die niet en deught met allen:
De waerheyt houdt toch standt, de leughenen vervallen.
Let op de saeck dan wel: voor-sekerlijck ghy siet,
Dat elcke ketterij komt achternaer te niet.
| |
[pagina 37]
| |
Van d'oudste ketters eerst, sal ick mijn stuck goet maken,
Om soo van boven af, beneden te gheraken:
Want soo den outsten nu gheheel vervallen is,
Soo valt den nieuwen oock voor seker en ghewis.
De leughentaele mach een weynigh haer bedecken,
Maer soo de waerheyt komt, terstont moet sy vertrecken.
Sy wint toch door haer' kracht dese leughens haet en nijdt,
En maeckt dat sy verliest ghedurigh inden strijdt.
De sterckste ketterij' is soo door haer verdwenen,
Wanneer sy met haer licht haer' valsheyt heeft beschenen.
Vraeght nu naer Valentijn, naer Arrium vermaert,
Die met sijn' valsheyt heeft de werelt gants vervaert.
Waer is Eunomius met alle sijn vermaenen?
Waer oock Pelagius met sijn' Pelagiaenen?
Ioviniaen is doot, en Nestor van ghelijck,
En vele noch met hen vergaen als dreck, of slijck.
Hun boecken oock met hen zijn sonder eenigh leven,
Niet soo veel als een kleyn dat over is ghebleven.
Sy zijn verdwenen al': noch boeck noch meester leeft:
Niet een van heel den hoop die eenigh voordeel heeft.
Dat schrijvers Katholijck, hen hadden oock vergheten,
Men sou, ghelooft het vast, van een van die niet weten.
Ghelijck roeck ende domp, of eenigh vremt gheluyt,
Zijn heel en al vergaen, Oost, West, Noort, ende Zuyt.
Wel anders staet de saeck met d'oude Katholijcken,
Wiens namen ende schrift, noch nu, noch oynt beswijcken.
De deught heeft hen ghejont onsterffelijcken naem,
Die eeuwigh blijft ghepaert met hoogh-verheven faem.
Sy leven na de doot, s'en weten van gheen sterven,
Daer d'ander' altemael zijn komen tot bederven.
Als Valentinus boeck ghekomen is in druck,
Heeft Irenaeus oock uyt laten gaen sijn stuck,
En setten hem dat voor, en liet hem daer in kijcken,
Op dat sijn valsch vertoogh aen yder klaer sou blijcken.
Als Arrius verwaent sijn' raserije schreef,
Quam Athanasius, die-s' uyt de werelt dreef.
En als Eunomius de Kercke quam bespringhen,
Basilius met lof we'erstondt sijn' vremde dinghen.
Doen oock met nieuwen vondt quam voorts Ioviniaen,
Hieronymus wel kloeck hem sagh men wederstaen.
| |
[pagina 38]
| |
En als Nestorius sijn opset quam vertooghen,
Cyrillus and'ren blijck hem brocht terstont voor ooghen.
Nu merckt wat wonders hier, het dunckt my wonder toch,
Dat die zijn langhe doot, daer dese leven noch.
Hun' boecken oock met hen ghestorven en begraven,
En komen niet meer voorts, maer blijven in doots haven:
Der Vad'ren schriften zijn noch altemael bewaert,
De waerheyt heeft-se toch te hoop by een vergaert,
En door onwinbaer kracht die ketters verr' verstoven,
Hun' boecken oock te gaer verbrandt in eenen oven.
Sy wijst ons 't vonnis uyt dat niet met al en deught,
Daer ketter oudt of jonck, hem groot'lijcks in verheught.
't Is waer, den joncksten wilt in 't eerste schoonder blincken,
Maer met ghelijcken stanck sal oock op 't leste stincken.
Want niemandt doet hy deught, noch ymant beter leert,
Maer, soo den ouden doet, de waerheyt oock verkeert.
Dus gaet de saeck ghelijck, wat secten dat-se kiesen:
Want als't te nijpen gaet, sy t'samen al verliesen.
Lutherus eerst toch scheen met recht te zijn gheacht:
Calvinus korts naer hem een man van ander macht:
En Mennon, siet eens aen, scheen nederwaerts te daelen
Wt 's hemels Paradijs tot op dees aerdsche saelen.
Dees dry den quamen by met eenen nieuwen toon,
Die van te voren was de werelt onghewoon.
Hun' onghewende tael wiert voor seer goet ghevonden,
Ghepresen boven al van die't hen soo verstonden.
Den vondt quam voorts te baen als een waerachtigh licht,
Wt Godes waeren mondt ghesproken en ghedicht.
Want wat sy rechten uyt als sotten ende dwaesen,
't Scheen s'hadden't al van Godt, die't hen had ingheblaesen.
Al maeckten sy van 'twit, peck-swart in 't openbaer,
Het wiert van veel ghelooft: de leughen scheen noch waer.
Wat hen viel in den sin voor waer, dat moghten segghen:
Wat onghelijck dat was, dat niemandt quam weer-legghen.
Elc quam als Gods Gesant, Gods Leeraer, Gods Propheet,
Die uyt den hemel brocht gheseghelt sijn bescheedt,
Om d'oude Roomsche Kerck, die hen seer docht te lispen,
Als nieuw' Verbeteraers te straffen, te berispen.
Dit was dan hun beghin, doen sy op Godes woort
In 't midden van het volck als Leeraers quamen voort.
| |
[pagina 39]
| |
Doch wierden korts daer naer bekent voor die sy waeren,
Soo 't schadelijck venijn hem ghingh veropenbaeren.
Als 't maske wiert gheweert, 't welc 't aenghesicht verblent,
Doen wierden s' alle dry voor ander volck bekent.
Hun' leeringh saen gaf uyt wat saet sy quamen saeyen,
Met wat verkeerden vondt de werelt quamen paeyen:
Hoe dat sy met bedrogh, met leughens sonder maet,
En met bedorven leer' stout liepen achter straet.
Hun' wercken deden blijck vol schadelijcke blamen,
Wie hen ghesonden had, van waer oock dat sy quamen:
Dat Godes waere Gheest, fonteyn van alle goet,
De waerheyt, en den wegh, ons leven wonder soet,
Hen niet en had ghestiert, bevolen oft ghesonden,
Om soo vervalste leer' voor waerheyt te verkonden.
De daet oock achter-naer ghetuyghens brocht met haer,
Dat van hun gantschen praet was qualijck een woort waer.
Lutherus van de sijn' is dickwijls toch versteken:
Sijn' boecken en sijn schrift betooght vol van ghebreken:
Sijn' leeringh na sijn' doodt verandert menighmael:
Soo dat den Lutheraen nu spreeckt een' ander tael
En Mennon met de sijn' bedwonghen wort te swijghen:
Sijn ongheleert vertoogh gheen' overhandt kan krijghen.
Hy wort gheacht voor slecht, sijn' leeringh voor een spot,
En die hem volghen naer, zijn ongheleert, en bot.
By niemant wel ghesien, van yghelijck mispresen,
Voor seer gheveynsden hoop, sijn aenhanck langh verwesen.
De Calvinisterij' oock t'eenemael versant,
Arminius met kracht haer steken wilt van kant.
Van andere met hem beschimpt wort en bestreden,
Veracht, verjaeght, vervolght, met voeten overtreden.
Sijn' eerste ruyterij hem is gheweken af,
En verr' den meesten hoop om naer te volghen, laf.
Want 't ghene dat voor waer, Cälvinus heeft ghesproken;
Wort van Arminius voor leughenen ghebroken.
Den desen wort ghelooft, den anderen verfoeyt,
Calvinus gants verdrooght, Arminius nu bloeyt.
Ia Calvinisten selfs huns meesters naem verachten,
En sullen boven al hen wonderlijck wel wachten
Meer soo ghenaemt te zijn. In teecken dat hy stinckt,
Den naem van Calvinist, eylaes! in d'aerde sinckt.
| |
[pagina 40]
| |
't Was eerst al hunnen roem met desen naem te strijden,
En niemandt was beschaemt hem daer in te verblijden:
Ia namen't al in danck; en 't docht hen t'elcken keer
Alsoo begroet te zijn, te wesen seker eer:
Maer soo de Roomsche Kerck, ick segh', de Katholijcken,
Met waer, en goet bescheedt, sijn' leughens deden blijcken,
En hebben sijne leer' verwesen en verdoemt,
Met Calvins vuylen name hem niemandt meer beroemt.
De naem is met den man ghestorven en vergheten,
Sijn' leeringh, sijn gheloof, in stucken oock ghespleten.
Sijn aenhanck nu vervolght ghenaemt te moghen zijn
Met ons, goet Katholijck: maer 'tis verloren pijn.
Dien hoogh-ghepresen naem sal toch gheen mens ontfanghen,
Dan die met goeden wil, en innerlijck verlanghen,
De Roomsche Kerck omhelst. Niet een van hun ghetal
Den naem van Katholijck, een dagh vry voeren sal.
Al sweghen wy doch stil, een ander sal't mishagen,
Dat ymandt buyten ons sou desen tijtel draghen.
Gheen Lutheraen sal toch ghedooghen sonder pijn,
Dat desen weerden naem sou komen op Calvijn.
Een Calvinist sal oock, eer storten duysent traenen,
Eer dat hy dit bewijs sou doen aen Lutheraenen,
Of aen een Mennonist. Arminius en magh
Met sijnen nieuwen ranck oock leven sulcken dagh,
Al schijnt hy boven al de waerheyt nu te treffen,
En wat oneffen was, ghemaeckt te hebben effen.
Want soo een ander heeft seer korten tijdt ghehadt,
Soo sal hy oock voorwaer haest zijn ghesmeten plat.
De waerheyt nimmermeer sal blijven langh verholen,
Maer toonen door haer licht waer s'altemael in dolen.
Arminius moet oock de werelt vluchten uyt:
Sijn' saeck sal met de rest haest hebben kleyn besluyt.
Dat and'ren is gheschiedt, dat moet hem oock gheschieden,
Den ban van sijne leer' kan nimmermeer ontvlieden:
Gheensins mach hy ontgaen dat aen de rest ghebeurt,
Want gheene ketterij', of haest heeft sy ghetreurt.
De Roomsche Kerck alleen, gaet op haer' oude ganghen,
De waerheyt blijft haer by, gheen' leughens haer en vanghen.
Soo sy ons heden leert, soo heeft sy't oynt gedaen;
'tWaer woort dat sy eens spreect, in eeuwigheyt houdt staen.
| |
[pagina 41]
| |
Ghelijckerwijs dat Godt eens spreeckt, alsoo moet blijven,
Sijn woort verandert niet, de waerheyt niet beklijven:
Soo oock dat 't recht gheloof der Katholijcken leert,
Blijft soo, nu, en altoos, noch immermeer verkeert.
Dees vastigheyt is groot, en boven al te prijsen;
Die d'oude Roomsche Kerck alleen'lijck kan bewijsen.
Gaet wandelt hoogh en leegh, de werelt wandelt ront,
Den Katholijck alleen spreeckt waer met eenen mont.
Wat een goet Katholijck gelooft, gelooven t'samen,
Die in het self geloof de werelt door versamen:
Niet soo veel als een punt by hen is in geschil,
'tEenvoudigh waer geloof houdt hen in eenen wil.
Dees eenigheyt en is by ander' oynt gevonden,
Die tweedraght en bedrogh verscheurt heeft en verslonden.
Maer 't gene datgher siet is grooten haet en nijdt:
In saken van 't geloof gedurelijcken strijdt.
De leugens niet alleen de waerheyt sterck bestrijden:
Het Katholijck geloof berispen, en benijden:
De Roomsche waere Kerck bevechten stout in als:
Maer oock dees Leeraers, siet, den and'ren maken vals.
Men siet-se dagh op dagh toch kijven ende tieren:
Den eenen niet en wilt in 't minst den and'ren vieren:
Elck roept, elck leert, elck preeckt, dat hy het best heeft veur;
Soo blijfter in 't geloof by hen een' groote scheur.
'tEn gaeter dan niet wel: maer 't zijn mismaeckte saken,
Dat vrienden onder een soo groote twisten maken.
Doch tot soo quaden val, en ongeluckigh spel,
De ketterije bringht den mens, en niemandt el.
De waerheyt van 't geloof, daer hy af is gheweken,
De leugenen vertooght haer' fouten en gebreken:
Alom is sy toch een, vreedsamigh ende soet:
Maer tweedraght en verschil de leugentael hem doet.
Hier siet elck in klaer dagh, wat al bedorven vruchten,
Een vremt geloof bringht voort met hondert duysent suchten.
Van buyten in den toogh, schoon, aengenaem, gesont,
Van binnen gants vergalt, en bitter in den mont.
Dus die met grooten lust haer' soetigheyt wilt smaken,
Suyght in sijn' siel venijn, seer qualijck uyt te braken.
Soo toch den kanker kruypt, en 't lichaem haest verwint,Ga naar margenoot+
De ketterij kruypt voorts, daer sy beginsel vint.
| |
[pagina 42]
| |
Dus Christus onsen Heer, de waerheyt, en het leven,
Heeft altemael de sijn' gewaerschout, en beschreven,
Dat sy eerst en voor al, wel gade souden slaen
Waer wreede wolven zijn, die 't schaeps-kleedt hebben aen.
Ghy sult-se, seght hy klaer, 't en helpt hoe sy hen wennen,
Wt 't gene dat sy doen, en uyt hun' vruchten kennen.
Ga naar margenoot+Hun' leeringh is een' vrucht, waer van nu is geseyt.
De tweede, na mijn best, wort by de dees geleyt.
De Landen hier te voor, doen sy in deughden rusten,
Hun' swaerigheden haest met soete liefde blusten.
De menschen goet van aert, voor 't alderbeste lot,
In een ghemeyn geloof, hoogh-presen hunnen Godt.
De vierigheyt was groot tot veelderhande deughden:
De herten spronghen op met goddelijcke vreughden.
Gods eere boven al, met aerbeydt en met sweet,
Wiert midden in het Landt noch dagelijcks verbreedt.
Veel kercken schoon gebouwt, veel geestelijcke huysen
Seer rijckelijck gesticht: en hier en daer kleyn kluysen
Tot 's Heremijts gebruyck: die liever soo alleen
Godt dienen dagh en nacht, dan met het volck gemeen.
Den maeghdelijcken staet, haer' reynigheyt verheven,
Verr' buyten 's werelts lust, woon-plaetse wiert gegeven.
De Princen van het Landt, den Edeldom geheel,
Met gants het leecke volck, trock daer toe 't selve seel.
Geen gelt en wiert gespaert: schoon' kloosters saghmer bouwen,
Waer in veel dochters haer voor eeuwigh wilden houwen
Tot dienst van haren God: om werelt, vlees, en bloet,
In een' besloten plaets te bringen onder voet.
Gods Priesterdom was oock by elck in groote weerde:
Elck Priester groot geacht als Enghel opder eerde.
Het Geestelijck getal kreegh wasdom meer, en meer,
En boven alle man geset in staet, en eer.
De kercken sagh men oock, om prijs en lof te winnen,
Met kostelijck cieraet seer fray verciert van binnen.
d'Autaren altemael van reynigheyt seer net,
Met silver met fijn gout aen elcken kant beset.
Al 't gene dat men kan van grooten prijs gedincken,
Sagh yder doen ter tijdt in alle kercken blincken.
De groote vierigheyt tot God, en tot de sijn',
Wrocht alle dese deught uyt liefde, sonder pijn.
| |
[pagina 43]
| |
Veel kassen van fijn gout geperelt met gesteenten,
Oock waeren doen te sien vol heylige gebeenten.
De Kappen vande Choor, d'habijten van de kerck,
Gewrocht en geborduert met alderley schoon werck.
Daer by was oock te sien ons Ouders eersten yver
Wtnemende seer groot, soo dat sy t'samen liever
Tot Goddelijcken dienst, met traenen en ootmoet,
Dan tot hun' eyghen baet besteedden al hun goet.
Het meeste swijgh' ick noch: hoe sy in 'therte prenten
Den heyligen dienst Gods: sijn' hooghe Sacramenten.
Het vasten, het ghebedt, aelmoessen wonder groot,
De geessel, 't hayren kleedt, was verr' hun dagh'lijcks broot.
Het slapen op den steen, te waken gantsche nachten,
Dat sagh men voor gemack, en weelde, doen groot achten.
Het Katholijck geloof, den gront van alle vreught,
Ons Ouders gaf de spoor tot sulcke groote deught.
Hun hert was vol van Godt: tot Godt hoogh op-getogen:
En hadden dat goet sap uyt 't recht geloof gesogen.
Genegen tot de deught, sy wandelden heel recht:
Tot valsheyt en bedrogh, onnosel ende slecht.
Dit was ons Ouders liedt, dat sy seer geerne songhen,
En hebben tot het self verweckt hun' lieve jonghen,
Al singen-s' al' niet soo. De kans is toch verdraeyt:
Den yver tot de deught vervlogen en verwaeyt.
Het Katholijck geloof, ons Ouders weerdste panden,
By veel wort toch veracht, gebannen uyt de Landen.
Maer daer de wortel wort geweert, daer faelt de vrucht;
Soo daer 't geloove faelt, 't goet leven neemt de vlucht.
De deught is met 't geloof verkeert, vergaen, verhandelt:
Den mens die eerst gingh recht, gants averecht nu wandelt
Door nieuwe vremde leer': die dese vruchten, och!
Bringht daghelijcks te merckt voor goet en kost'lijck sogh.
De eendraght in 't geloof is verre toch te soecken:
De druckerij is vol van alle snoode boecken:
De vierigheyt tot Godt, en tot sijn heyligh Hof,
Is buyten 's menschens hert vervlogen als het stof.
Gods Heyligen zijn nu tot spot en geck gekomen:
De eere die hen komt, als quaet oock afgenomen.
Den maeghdelijcken staet, die Godes hemel licht,
Geworden by dat volck van geen, of kleyn gewicht.
| |
[pagina 44]
| |
De kloosters schoon gebouwt, soo buyten, als in steden,
Bedorven, geraseert, ongoddelijck betreden:
De maeghden reyn daer in tot Godes dienst versaemt,
Tot groote leelijckheyt, en tot oneer gepraemt.
De Tempels zijn berooft van alle schoon' juweelen,
Geschonden en mismaeckt: gelaten als bordeelen.
Gods Priesters verr' verjaeght, gebonden en gekoort,
Gehangen en verworght, gerabraect en vermoort,
Gedolven en verbrandt, verhonghert, en doorschoten:
Hun bloedt met emers vol gestort, en uytgegoten.
Dit is geweest 't begin van datter is geschiet,
Met veel oneers daer toe, daer 't seggen van verbiet.
Seer klaer is dese saeck, en 't recht waer haest gewesen:
De wonden en zijn toch op veel-naer niet ghenesen.
Veel kercken krijten noch: gebroken en geschent:
Geset uyt haren standt; die ymandt qualijck kent:
Haer selven niet gelijck: verandert van coleuren
Van boven tot beneen. Met reden dat sy treuren.
De kloosters oock alsoo zijn komen tot den val,
Die eertijts schoon gebouwt, hoogh keken boven al.
De kassen, haer cieraet, haer' kostelijcke steenen,
Gestolen en berooft, noch schreyen ende weenen.
Het Priesterlijck habijt, en wat daer meer toe dient,
Met sulcken handel, siet, geraeckte by goet vrient.
Het diende toch tot stof van mans, of schoone vrouwen,
Om in de hooghste feest den staet wel t'onderhouwen.
Hier toe oock wiert gevoeght het kostelijck gesteent',
Dat vande gulden Kas der kercken wiert ontleent.
Noch hiet dat geenen roof: want 't diende tot paruycken,
Die vrouwen op het hooft doen wisten te gebruycken.
Maer noch en wierdt de moedt daer mede niet geblust,
Of heel en al voldaen den in-gedreven lust,
Voor dat sy Godes dienst, en wat kan heyligh maken,
Noch quamen sonder vrees verfoeyen en versaken.
De vierigheyt des geests, het vasten, 't hayren kleedt,
En wat daer meer toe dient, verachtende voor leedt.
Soo is den tijdt voorby, soo zijn ons Ouders ganghen,
Den Goddelijcken dienst, en soo veel schoon' lof-sanghen,
Met dat het oudt gebruyck der Katholijcken plagh,
Gedoodt, te niet gedaen, met eenen dullen slagh.
| |
[pagina 45]
| |
Hun' vruchten siet dan aen, en sult met waerheyt leeren,
Dat ketters wolven zijn, bedeckt met schapen kleeren.
Leert uyt dees vruchten oock, dat elcke ketterij'
Is arger als de pest, en stinckt als eene prij.
Dus Paulus wel vermaent dees Leeraers all' te schouwen,
Die ons soo groot bedrogh der sielen komen brouwen.
En seght dat menschen zijn verworpen van 't geloof,Ga naar margenoot+
Verargert van verstandt, en tot de waerheyt doof.
Ia tot noch naerder blijck, hy noemt-se met dees naemen,
Die elck vals Predicant, recht even wel betaemen:
Onvredelijck tot peys, wreedt, stuer, en trots van moedt,
Onkuysch, ondanckbaer, boos: vervolgers van het goedt:
Gods lasteraers, verraers, hooghveerdigh, opgeblasen,
Vuyl krijgelaers van sin, die altijt blijven rasen.
Die van de suyver' deught niet hebben dan den schijn:
Die binnen in het hert, geen schaep, maer wolven zijn.
Die altijt leeren voorts: maer nimmermeer geraken
Tot daer sy moeten zijn, en daer wy al' naer snaken.
En mits sy wederstaen de waerheyt ende Godt,
Oock dolen meer en meer, en blijven boos en bot.
Soo Iannes quaet van aert, en Mambres dul van sinnen,
Weerstonden Moysis woordt door grooten nijdt van binnen,
Soo doet een ketter oock: want hy met langen strijdtGa naar margenoot+
De waerheyt tegenstaet met woorden van verwijt.
Waer uyt wel klaerlijck volght, dat yder hem moet spoeyen,
Met groote neerstigheyt dees Leeraers te verfoeyen:
En rijpelijck voorsien wanneer sy komen aen;
De saken van 't geloof voor leugens af te slaen.
|
|