Leven met J.C. Bloem

Amsterdam

Nee, over deze periode in zijn leven liet Jacques ook nooit veel los. Geldgebrek had hem al toen hij nog studeerde gedwongen te solliciteren naar secretarisbaantjes, maar er was nooit iets van gekomen. Hij zocht naar werk, omdat hij wel inzag dat hij iets moest verdienen en omdat zijn vader er op aandrong, maar in zijn hart wilde hij eigenlijk niet, denk ik. En solliciteren zonder werkelijk enthousiasme loopt altijd mis, omdat je je

[p. 67]

stemming onwillekeurig overbrengt op degene die je de baan geven moet. Wankelmoedigheid is de slechtste aanbeveling in de maatschappij.

Na negen jaar student zijn, was hij in 1916 eindelijk gepromoveerd. In december van dat jaar kreeg hij werk als secretaris bij de Arbeidsbeurs in Amsterdam. Het vooruitzicht verrukte hem, maar een paar dagen op het bureau bracht hem al in alle staten van wanhoop. Amsterdam, de kroegjes, de Jordaanse meisjes, het avondlijk Americain met zijn vrienden - het woog allemaal niet meer op tegen het slavenwerk, zoals hij het noemde. Deze droefenissen vertelde hij me eens, toen ik het in mijn hoofd had gehaald een baantje te zoeken voor mezelf. Toen hij er eenmaal over aan het mopperen was, herinnerde hij zich wel dat hij in die tijd een grote drang tot het schrijven van verzen had. Nu komt dat wel meer voor; hoe meer je in beslag wordt genomen door noodzakelijke dingen, des te meer neiging heb je de uitweg van de creativiteit te zoeken. Hij schijnt toen ook weer gepiekerd te hebben over burgemeesterschap of gemeentesecretaris worden in een kleine plaats waar de omgeving mooi was. Maar hij zei er bij dat hij, toen hem aangeboden werd burgemeester van Stad Hardenberg te worden na zijn vaders dood in 1922, dat afgewezen had. Dat speet hem nog altijd. Het kwam door de afkeer die hij gekregen had van Almelo en zijn omgeving en ik denk ook door een wonderlijke gesteldheid die ik bij hem meen opgemerkt te hebben en die ik later zal beschrijven toen ik het voor mijn ogen zag gebeuren.

Na enige maanden nam hij zijn ontslag en ging weer naar Almelo, alwaar hij niet bepaald met open armen ontvangen werd. Een tweede baan in Amsterdam, ditmaal bij de gemeentesecretarie was evenmin een succes. Het is natuurlijk in deze tijd van kunstenaarssteun gemakkelijk om te zeggen dat hij maar had moeten zien

[p. 68]

dat hij het uithield; hij kon het eenvoudig niet aan. Netzomin overigens als zijn vriend A. Roland Holst die, als ik me zijn eigen verhaal goed herinner, het op het assurantiekantoor van zijn vader precies één middag heeft uitgehouden. Maar die had gelukkig een vader die bereid en in staat was om voor zijn zich aan de dichtkunst wijdende zoon een huisje te laten bouwen in Blaricum en hem een jaargeld te geven, weliswaar niet groot, tweehonderd gulden in de maand. Helaas was er niemand te vinden die dat voor de arme Jacques over had. Hij droomde wel van een maecenas; de hoop nooit opgevend dat het wonder uit zijn jeugd zich herhalen zou. Ik geloof dat hij in Amsterdam aan De Groene en aan De Gids meewerkte, maar de omvang van die medewerking is me niet bekend. Wel heeft hij me nog verteld dat hij veel optrok met Jacob Israël de Haan. Ze brachten elkaar in de nachtelijke uren thuis, wat zeggen wil dat ze tussen hun beider huizen urenlang pratend heen en weer liepen.

Met Jacques' medewerking aan kranten en tijdschriften wilde het eigenlijk nooit vlotten. Het feit dat iets moest en ook nog voor een bepaalde datum heeft hem zijn levenlang verlamd in die zin dat hetgeen hij op papier had moeten zetten zich in zijn hoofd al helemaal had afgespeeld. Zoiets als iets geschreven hebben en het dan nog moeten uittikken.

In 1920 werd hij benoemd tot nachtredacteur buitenland bij de Nieuwe Rotterdamsche Courant en dat was hij nog toen ik hem leerde kennen.