Een Rubens op drift

[p. 72]

VI

Op Zondagavond 7 Maart 1948, om vijf minuten voor achten werd Strakey door een huisknecht in de bibliotheek van Otis Cardigan binnengelaten. In afwachting van de komst van de heer des huizes zette de bezoeker zich met een glimlach op zijn van zelfvoldaanheid stralende gezicht in een der ruime leren fauteuils... Zeven Maart! Nauwelijks een maand geleden was hij op uiterst pijnlijke wijze uit ditzelfde vertek weggestuurd en nu zat hij dan toch maar weer hier, niet als kunsthandelaar, die moest bekennen in de onmogelijkheid te zijn een bestelling uit te voeren, maar als de zegevierende ondernemer van een knap stukje vakwerk!

Want Strakey was vandaag hier gekomen om getuige te zijn van het eerste welkom, dat Judith en Holofernes - weliswaar geschonden, maar in elk geval in originali - zou worden toegeroepen in hun nieuwe tehuis. Hij was hier om de dankbetuigingen te ondergaan van een belangrijke cliënt, die ontroerd zijn beide handen zou drukken en die hem zou overladen met bewijzen van waardering, toezeggingen van lucratieve opdrachten en - last not least - hem een chèque zou overhandigen, waarop achter een enkel cijfertje een eerbiedwaardig aantal nullen zou prijken.

De deur ging open en Cardigan kwam met vlugge, verende passen het vertrek binnen. Hij knikte in het voorbijgaan verstrooid in de richting van zijn bezoeker, ging achter zijn schrijftafel zitten en nam een sigaar. Met een kort gebaar wees hij Strakey het kistje aan, waaruit deze opmaakte dat hij zich ook kon bedienen. Maar de kunsthandelaar was hier niet gekomen om zwijgend een sigaar met zijn opdrachtgever te roken! Hij ging rechtop zitten, zette de borstkas een beetje uit en begon, in een gemoedelijke conversatietoon, die hij zich onder andere om standigheden wel zou hebben gewacht te gebruiken, te spreken.

‘Zoals ik u telefonisch al berichtte, meneer Cardigan, is door de gelukkige omstandigheid, dat het schip, waarmee het doek werd vervoerd, op dezelfde dag waarop dit aan boord werd afgeleverd, is vertrokken uit Rotterdam, de Rubens vanmiddag in

[p. 73]

onze haven binnengekomen. De steward, die voor de overbrenging heeft gezorgd, liet mij weten, dat zijn vrachtje de douane veilig is gepasseerd en dat hij persoonlijk omstreeks acht uur vanavond het schilderij, bij u thuis, zou afleveren.’

Otis knikte afwezig. Zijn gedachten waren elders. Het doek moest onmiddellijk door een vaardig kunstenaar worden gerestaureerd. Binnen enige weken zou het, hersteld in zijn oude glans, daar voor hem aan de smalle wand prijken... het kostelijk juweel van zijn grote vermogen.

‘Ik heb gemeend,’ ging Strakey voort, ‘dat u er wel geen bezwaar tegen zoudt hebben, wanneer ik mij persoonlijk van de goede bezorging kom overtuigen en u tevens van harte kom gelukwensen met de goede afloop van onze gewaagde onderneming.’

Weer knikte de millionnair. Nu enigszins ongeduldig.

‘Hoe is het afgelopen met die man, die er het mes in heeft gezet?’

‘Vandaag kreeg ik een luchtpostbrief van mijn correspondent in Amsterdam. Er bestaat alle kans op, dat Hovings door de psychiaters niet toerekeningsvatbaar zal worden verklaard. Uw mild gebaar, onmiddellijk na de arrestatie, was een duidelijke vingerwijzing, die de rechterlijke macht in Holland een zekere lankmoedigheid suggereerde. Vooral na de schrik, die werd veroorzaakt, toen ná de beschadiging ook nog het gehele schilderij verdween, schijnt de lust bij het parket om tegen uw bedoeling in die stakker tòch te straffen, belangrijk te zijn afgekoeld. Hovings werd uit zijn voorarrest ontslagen, onder het uitdrukkelijk beding, dat hij in de particuliere kliniek van een bekend psychiater zal worden verpleegd en geobserveerd. Ik hoorde dat u bereid was, de kosten voor die behandeling te dragen.’

Strakey wierp een blik naar de klok. Het kon nu elk ogenblik gebeuren! Hij vervolgde:

‘De vrouw en kinderen van Hovings zijn in een landhuisje ergens buiten Amsterdam ondergebracht. De noodtoestand, waarin een vroeger gevierd acteur is komen te verkeren, heeft er toe geleid dat verschillende inzamelingen zijn geopend om het gezin weer op de been te helpen. Een vriendin van mijn relatie

[p. 74]

zit in het steuncomité. Zij verklaarde, dat de giften zo ruim toevloeien, dat een terugval tot de behoeftige omstandigheden uitgesloten zal zijn. Alles bijeengenomen was het voor Hovings een buitenkansje, dat hij heeft deelgenomen aan ons plannetje!’

‘Heeft de politie al een spoor van de dief gevonden?’

‘De recherche laat natuurlijk niets los over het onderzoek. Maar mijn correspondent is zo verstandig geweest om het zekere maar voor het onzekere te kiezen... Gisteren is hij een lange bonafide zakenreis gaan ondernemen; daarmee snijdt hij het vragen van inlichtingen de pas af. Natuurlijk is de politie volslagen onkundig van alles wat zich achter de schermen heeft afgespeeld. Die Italiaanse dief is onmiddellijk nadat hij zijn chèque had ontvangen uit Holland verdwenen, mijn relatie is voorlopig uit de buurt en Hovings heeft er het grootste belang bij zijn rol vol te houden. Het is niet ondenkbaar, dat de Hollandse politie informaties bij u laat vragen. Nu het schilderij in uw bezit is, zoudt u misschien het hele onderzoek in het zand kunnen laten vastlopen, door te verklaren dat de dief u uw eigendom tegen een zekere vergoeding heeft aangeboden en dat u, zoals iedereen zou doen, op dat aanbod bent ingegaan. Wanneer u zegt geen reden te hebben een aanklacht in te dienen, betwijfel ik of de Amsterdamse recherche nog veel interesse zal hebben voor de oplossing van een duistere affaire.’

Er werd geklopt en de huisknecht meldde de komst van een zekere meneer Ripperton, die zeide verwacht te worden. Cardigan maakte een toestemmend gebaar.

Strakey's hart bonsde hem bijna hoorbaar in de keel, toen opnieuw de deur openging en een joviale jongeman in scheepsuniform, met een frisse rode kleur en een paar heldere grijze ogen, de studeerkamer binnenstapte. In de rechterhand droeg de bezoeker een nieuwe leren reiskoffer, die de kunsthandelaar met één oogopslag als de juiste herkende. Het door hemzelf er op geplakte adres voor de expediteur sloot elke twijfel uit. De steward zette zijn last voor de schrijftafel neer en wendde zich tot Strakey.

‘Daar is je vrachtje, ouwe jongen!’

‘Heb je nog moeilijkheden gehad?’ vroeg de aangesprokene.

[p. 75]

‘Noppes! Die organisatie van mij werkt gesmeerd... in beide havens. Maar nu het servies compleet is, wil ik wel graag even afrekenen.’

‘Hoeveel?’ vroeg Cardigan aan Strakey.

‘Vijfhonderd.’

Uit zijn portefeuille nam Otis het bedrag en legde dit voor de jongeman op tafel. Tegelijk drukte hij op de schelknop. De bediende kreeg opdracht meneer Ripperton uit te laten. Toen de steward vertrokken was, wees Cardigan naar de grote middentafel en zei:

‘Pakt u het daar maar uit.’

Met een zekere plechtigheid voldeed de antiquair aan dit verzoek. Hij haalde een klein stalen sleuteltje uit zijn vestzak, knikte tevreden, nadat hij het glimmende hangslot nauwlettend had beschouwd, en opende dit.

Uiterlijk onbewogen keek Cardigan van achter zijn bureau toe, hoe Strakey gewichtig constateerde, dat de buitenzijde van de koffer geen beschadiging vertoonde, voor hij het deksel opsloeg. Diagonaal, aan beide zijden ondersteund door dicht opeengepakte houtwol, lag daar een één meter lange rol van ongeveer vijftien centimeter doorsnee, verpakt in zwarte stof en bijeengehouden door een stevig touw. Strakey vatte voorzichtig de beide uiteinden aan en deponeerde het pakket op de tafel. Toen wendde hij zich met een buiging tot Cardigan en zei theatraal:

‘Laat het uw eigen hand zijn, die dit pakket opent! U stelt zichzelf daarmee in het bezit van een der schoonste kunstwerken van de wereld.’

‘Ik heb u gezegd dat u het zou uitpakken!’

Teleurgesteld zette Strakey zich aan zijn taak. Daar ging het effect, dat hij zich zo vaak in wensdromen had voorgesteld... Snel sneed hij het touw op verschillende plaatsen door, ontrolde de verhullende zwarte doek en wankelde achteruit als iemand die een verpletterende vuistslag in het gezicht had ontvangen. De kleur in zijn opgewonden gelaat trok weg en maakte plaats voor een groenachtige bleekheid.

Nog steeds achter zijn schrijftafel zittend, beschouwde Cardigan onverschillig de op de opengeslagen doek liggende rol,

[p. 76]

die de indruk maakte uit halfvergaan vloerzeil te bestaan. Strakey, tegen beter weten in hopend, dat Rossetti tot betere beveiliging van het schilderstuk, dit in het versleten zeil zou hebben gewikkeld, greep een stoffige punt van de onsmakelijke materie en trok met een ruk de rol geheel open. Toen eindelijk hief hij verslagen de ogen naar zijn beheerste opdrachtgever, die met de sigaar recht tussen de gesloten lippen vooruitstekend en de handen in de zakken, maar zo rustig bleef zitten, alsof hem niet het ergste was overkomen, dat men zich kon denken.

Cardigan stond op, liep naar de middentafel, keerde de koffer om, zodat de houtwolvulling er uitviel en twee zware werkmanslaarzen op het kostbare tafelkleed bonsden, en onderzocht minutieus het linnen aan de binnenzijde en het dikke leer aan de buitenkant. Daarna nam hij het hangslot op, draaide met zijn gevoelige vingers de sleutel enige malen heen en weer en ging zwijgend terug naar zijn plaats. Hij drukte op de schelknop en zei sober tot de bediende:

‘Laat deze meneer uit...’

Nadat de deur achter de onthutste, onverstaanbare woorden stamelende, Strakey gesloten was, tikte Otis bedaard de as van zijn sigaar. Niemand, die hem op dit ogenblik had kunnen bespieden, zou aan zijn onbewogen, ontwrikbaar gelaat hebben kunnen ontwaren, dat Cardigan zojuist de grootste teleurstelling van zijn leven had doorgemaakt. Integendeel, een nauw merkbare ironische glimlach speelde een ogenblik om zijn lippen, terwijl hij terugdacht aan die onvergetelijke middag in Amsterdam, toen hij voor het eerst goed had begrepen, wat het bezit van de Judith en Holofernes voor hem zou betekenen. Geen ogenblik twijfelde hij er aan, dat het doek uiteindelijk in zijn bezit zou komen en in al zijn pracht in deze zelfde kamer zou hangen. Maar het zou tijd kosten en hij zou langer moeten wachten voor zijn liefste wens in vervulling ging.

Hij strekte de arm uit en nam de telefoon van de haak. Tussen vele andere nummers op de naast zijn vloeiblad liggende lijst, vond hij dat van de privé-woning van de man, die meer vertrouwelijke zaakjes voor hem had opgeknapt... de directeur van het beste detective-bureau ter wereld. Hij vroeg de huistelefo-

[p. 77]

niste hem een directe verbinding met de stad te geven, zeker ervan, dat zijn gesprek niet zou kunnen worden afgeluisterd door de vernuftige inrichting van het schakelbord.

Meneer Parkington was thuis en kwam bijna onmiddellijk aan het toestel.

‘Zeg, Parkington, ik heb een dringende zaak met je te bespreken. Wanneer kan je me komen opzoeken?’

‘Nu dadelijk, meneer Cardigan.’

‘'t Is Zondagavond...’

‘Uw zaken gaan voor alles. Binnen een half uur ben ik op Riverside Drive.’