Haerlems belegerings treur-blij-eynde-spel
(1619)–Govert van der Eembd–
AuteursrechtvrijHet blijde gheruchte.Moedighe Borghery, vertrout u saeck in God,
Ga naar margenoot+'tGhedreygh uw's vyands boos ghedijd noch al ten spot:
Die niet den vyand eerst voor hun ghenaed' versochten,
Sagh ick dat men daer heen na Delft ghevanghen brochten
| |
[Folio A iijv]
| |
'Ksagh Schagen, Assendelft: Een Bood' is me gheschort
Met Dirck de Vriesens Brieff, die op-ghehanghen wordt.
d'Heer van S. Aldegond ghekomen is: en set
(Vyt 'sPrins' en Staten last) nieuw volck voor d'oude Wet.
Aldegonde. Verlaen. Pieter Kies. Gerrit Stuyvers. Ian van Vliet.
Ga naar margenoot+Door 'herts op-merckingh, en uyt hooghe nood des tijds
('Twelck oyt in eenen Prins vereyste meerder vlijts)
Is goed ghevonden 'tgheen (naer oud ghebruyck) door loten
By dees Ghemeent in't rond is sterckelijck besloten.
Wel aen dan, ghy, die sijt als Vooghden hier ghestelt,
Om u bekende deught te toonen teghen 'tgh'welt
Der Vorsten van het vals en oyt-meyn-eedighe Spaengien
(Ghesonden u tot straf, en schendingh van Orangien)
Sult doen (voor God en my) eed van ghetrouwigheyd
'sLands Staten, voorts den Prins ten dienst te zijn bereyd.
Verlaen.
Eer sal den Horizont van't rechte Centrum glissen:
Eer dat de ware trouw mijn yver doent sal missen.
G. Stuy.
Eer sal den lieven dagh verand'ren in een nacht:
Eer van my d'heyl'ghe trouw ontschaeckt werd of verkracht.
P. Kies.
Eer sal 'tbezeylde Schip de Berghen overvaren:
Eer ick mijn lijf ten dienst des Vaderlands wil sparen.
I. Vliet.
Eer sullen Son en Maen verhuysen van ghestoelt:
Eer in mijn doent ontrouw of boosheyd werd bevoelt.
Verlaen.
Eer sal de stoute Man in bloode Vrouw verkeeren;
Eer Spaengiens ontrouw mijn ghemoed sal over-heeren.
G. Stuy.
Eer sal de logghe koe bevlieghen Toorn en Kerck:
Eer d'ontrouw my vervoer tot booser luyden werck.
P. Kies.
Eer sullen al de do'on, verreyst voor duysent Jaren,
In menschelijcke vorm ons ooghen we'er verklaren;
Eer dat de trouwigheyd voor dees mijn lieve Stad,
Mijn noch-veel-liever borst (als zetel-stoel) werd zat.
I. Vliet.
Jae eer sal 'tblaeuw ghewelf des hooghen Hemels vallen,
En dienlijck wesen tot een decksel voor ons allen,
Eer dat in ontrouws wegh mijn oud Hollandisch hert,
Door gift of eenigh dingh, te gaen bevonden wert.
Verlaen.
'sGelijcks sal sijn de trouw, daer in wy d'Heeren Staten
Ons goed en 'tduyre bloed willigh ghebruycken laten:
Veel min sal wisse dienst zijn feylbaer aen den Prins,
Vyt liefd' tot 'tLand, en niet uyt hope des ghewins.
En dit op sulck vertrouw, dat mijn Nakomelinghen
(Hun Voorsaten ter eer) oock 'tselfde sullen singhen;
Want door herts-tocht en plicht is 'thert verbonden aen
Den ghenen die ons ons steeds derft kloecklijck vooren gaen:
Dit zweer ick by mijn God.
| |
[Folio A iiijr]
| |
G. Stuy.
En ick met duyre eeden
Bevestigh en besweer al dese uwe reden.
P. Kies.
Soo is oock 'thert ghesint, uyt een verplichte ziel,
Dit 'chouden; of ick wensch, dat d'Hemel op my viel.
I. Vliet.
'tGhemoed is me gheneycht door yv're wils begheeren,
'tVoorgaende vast en hecht met eeden de bezweeren:
En aen den Spaenjaert ons door onbeveynsde lust
Te wreken, eer de ziel sich gheven sal te rust.
Aldeg.
V wens verhoore God; verstael oock soo uw' gh'moeden,
Dat die den Spaenjaert zijn als geessels ende roeden,
'kVeroorlof u te gaen: be-yvert soo u plicht,
Dat yeder Ondersaet daer door werde ghesticht.
Borghmeester binnen. Ripperda uyt.
Rippard.
Eergist'ren is beset de Schans van Sparendam
Met volck; soo haest de hulp oock in de Schansse quam,
Is een schermuts gheschied, doch is na weynigh schoten
Den vyand weer te rugh na Sparewoud' ghestoten.
Daer's weynich uytgherecht, vermits den avond viel,
En dat de knechten hun kloeck volghden op de hiel.
Op gist'ren wierd belast in 'Maens ghetijd' en wassen
Met 'tgroeyend' water flucks den vyand te verrassen,
Hier van had etlijck volck der Borgheren den last;
Doch zijn ten halven werck bespied en aenghetast.
Wat voorder inde saeck (tot meeste nut) sal beuren,
In grooten ernst ick grijp, en sald'er niet op leuren.
Aldeg.
'kPrijs uwe manhafts proef: het tijdelijck beleyd
Meest-tijds veel nuts belooft, en goed te voren seyd.
De traegheyd ydel is; de slofficheyd na-latigh
Is alles boos, en oock in't eynd sich selven hatigh:
Dus is u doente vroom. Nu alles is beschickt,
Mijn oogh wed'rom na huys, of na yet voordeels mickt:
Dies sood'er yets vervalt, daer ick in mochte baten,
'kWil gaern (het Land ten dienst) in als my bruycken laten:
1. Soldaet uyt.
Wt welcke vrees loopt ghy? wat schrick drijft u tot hier?
Verbaestheyd speur ick uyt u aenghesichts bestier.
Rippard.
Seght vaerdigh watt'er is, ist quaed, of ist verblijdingh?
1. Sold.
'kBrengh wel een nieuwe maer: doch niet's te goede tijdingh.
Aldeg.
Verklaert de saeck, op datm'er haestigh in versie.
Rippard.
Of datter noodelijcke teghen-weer gheschie.
1. Sold.
Eer 'tredelijck ontset te deghen was ghekomen,
Ga naar margenoot+De Schans van Sparendam was schielijck inghenomen.
Tot driemael afghekeert den boosen Spaengiaert was,
Elck vatte buyt in't gros van swaert en harrenas;
Doch door het groot gheschiet en schrickelijck ghedonder,
Sijn sy ten laetsten eens met macht ghekomen onder
| |
[Folio A iiijv]
| |
De Wallen weereloos: den strom viel ons te swaer;
Ons Hooftman Marten Pruys is dood-ghebleven daer.
Sy quamen over 'tys van acht'ren ons bespringhen,
Juyst soo wy dachten hun van vooren te bedwinghen.
d'Ontloopene zijn vry: siet my ghenadich aen,
'Kvertel de waerheydt recht; veroorloft my te gaen.
Aldeg.
Gaet daer't u hert ghelieft: 'tverlies deert alle menschen,
Doch 'tgheen God wil en schickt, en derftmen niet verwenschen.
Rippard.
Ha, dat hy 'tkrijghel hooft aen dese Stad noch stiet!
Aldeg.
Wel moghen w'hopen 'tbest; maer kenlijck ist ons niet.
Pieter Kies. Klaes verlaen. Ian van Vliet. Gerrit Stuyvers.
P. Kies.
In't merckelijck belegh belegh vereyscht word wederstand,
Dus 'tman-volck totter weer by tijde dient ghemant;
Men mach het storm-gheweer aen sulcke zijde draghen,
Daer hare Schanssen sterckst en hooghste sijn gheslaghen,
Of wy by avond-uyr haer konden jaghen op.
Verlaen.De Kruys poort dient beset met d'een of d'ander trop
Gheweerde Pioniers, die graegh sijn aen te vallen.
I. Vliet.
Het strijck-gheweer is reed', beset zijn meest de wallen
Met euvel-gretigh volck, ghemoedight tot den strijd.
G. Stuy.
Hier toe dient aenghewent een nimmer-moede vlijt,
De gaeuwe hand-tast rep nu sijn buyt-graghe handen,
En sal sijn klaeuwen op ons alghemeyn vyanden:
'Kraed' dat men eenen hoop voor uyt na 'tSiecken breng.
P. Kies.
Dat sulcks dan flucks gheschie, op datmen niet verleng
De teghen-stand te doen: wel aen, dat elck dan wacker
'tGhemoed en handen rep, om vrijden onsen Acker
Van dit vervloeckt ghespuys.
I. Vliet.
Ick gae 'tnieuw werck besien,
Verlaen.
En ick wat datter na de Meyr-kant sal gheschien;
G. Stuy.
Soo moedigh ick het volck, en stelle't in haer orden.
P. Kies.
'Ksal na de Zijl-poort gaen, om sien wat daer sal worden
Van daghe uyt-gherecht: want datter af-breuck schie
Is noodich.
Verlaen.
Ofte datm'er anders in versie.
1. Soldaet. 2. Soldaet. 1. Borgher. 2. Borgher.
1. Sold.
Aen't Bolwerck, daer ghy flucks soo dapper hoorde't schieten,
Ga naar margenoot+Is alles voor de wind ghegaen, want sy daer stieten
Alsins de hoofden aen: soo dat den vyand vlood
Om niet met kruyt en vuyr ghebracht te zijn ter dood.
1. Borg.
'Twas tijdt om gaeuw te zijn, want 'tBolwerck moestmen laten,
En elders henen we'er een nieuwen toe-gang straten,
| |
[Folio B ir]
| |
Om 'tBolwerck wederom met haest te nemen in.
2. Sold.
In sulcken aenslagh grijpt mijn herte groot ghewin;
Daer buyt of slaghen valt verheught des Krijghs-mans leven.
2. Borg.
'tHeeft ons ghemoedight, en den Spangiaert smert ghegheven,
Te sien des vollicks moed en dapp'ren weder-stand.
Steenbach ende Bordet uyt.
Steenba.
Dat elck de wap'nen houd' ghereed en by de hand.
Het schijnt den vyand sich bereyd maeckt om te stormen.
1. Borg.
Soo werden sy van ons vernielt als ted're wormen,
'tGhemoed en wapen beyd' om 'tstoutst is, en ghereed.
Bordet.
Gaet Borg'ren, ende doet elck u ghebuyr de weet,
En ghy Soldaten meed', op dat hier elck op passe,
Eer in't begin des strijds den vyand ons verrasse.
Soldaet en borgher binnen.
Steenba.
De graegheyd tot den storm verdrijft my na de wal,
'kWil sien wat dat den vyand noch uyt-richten sal.
Bordet.
'kMach dese saeck aen Hopman Rippard flucks vertellen,
Op dat w'in alles t'saem voorsicht'ghe ordre stellen.
Ga naar margenoot+
Hier gheschied eenen alarm van binnen, met schieten, vechten, ende roepen, &c.
| |
'Tblijde gheruchte.
Ga naar margenoot+De Schans van Rustenburgh is in, en overwonnen,
d'Hoogh-duytsen dood, behalven die't ontloopen konnen.
Ga naar margenoot+Gheladen Sleden thien-mael ses, en vijf, niet min,
Met Schram van Bruynswijcks volck, sijn t'saem ghekomen in.
Ga naar margenoot+Den schepen Bercken-rood is met sijn volck en Sleden
Om saken vaerdigh na den Prince toe-ghereden;
Den vyand, die hem onder Schalckwijck is ontmoet,
Is van den knechten soo met kruyd en loot begroet,
Dat, wie niet loopen kon, in't Sparen most versuypen,
Of door de swaerden na hun doode Vad'ren kruypen.
Het krijghs-volck, en de wel-ghemoedde Borghery,
Is sonder nood, of oock verlies van mannen, vry
Daer af-ghekomen. Siet, ick sagh veel Spaeniaerts domp'len,
En voor hun laetst ghebedt veel Pater-nosters momp'len.
Ga naar margenoot+De Huysen aen het Meyr, roof-nesten des vyands,
Sijn ne'er-ghesmeten, en ghesteken in den brandt.
Ga naar margenoot+Veel Poeder, Koren, Vis en Meel is inghekomen.
D'aenslagh des volcks wierd van den vyand knap vernomen
Doen aen Kat'rijnen brugh de Walen ginghen 'tscheep,
En dat d'Hoogh-duyts (vermist) 'tverstand 'tondeghen greep.
| |
[Folio B iv]
| |
Ga naar margenoot+Het nevelachtich we'er doet Berkenrood ghelucken,
Die al sijn Sleden, wel ghela'en, doet binnen rucken.
De Schans van Rustenburgh den vyand gantsch verlaet,
Ga naar margenoot+Die door der Borg'ren vuyr gheheel te gronde gaet.
Den Spangiaert door het groot en stadelijck ghedonder,
Velt vele huysen ne'er, en stort de muyren onder;
Doch 'sBorghers wackerheyd de bressen weder vult,
Blijft weynich int gheschiet in 'sSpangiaerts oude schult.
Ga naar margenoot+Al ist dat Amsterdam den Spangiaert voed, en spijs // gheeft,
'tValt nochtans moey'lijck, om den arbeyd die hun 'tys // gheeft.
Den Borgher onver-Kroockt, blijft dapper, doet sijn vlijt;
Beveelt de sake God, en hanghet aen den tijdt.
|
|