De Amsterdamse boekhandel 1680-1725. Deel 4. Gegevens over de vervaardigers, hun internationale relaties en de uitgaven N-W, papierhandel, drukkerijen en boekverkopers in het algemeen

Waesberge (Hendrik Janssonius van) 1687-1748, Geref.

Leven

Ged. Oudezijds Kapel 4-6-1687, 1700-1706 op Lat. School, st. 12, begr. Oude Kerk 16-12-1748 (1ste kl.), zoon van Joannes Janssonius van Waesberge, boekverkoper (zie aldaar), en Anna Mierinck.

19-9-1748 test. voor not. de Ridder (N.A. 10924, 196).

24- en 27-2-1749 inv. van de nalatenschap voor idem (N.A. 10925, 69).

1749 collaterale successie, een tuin en huis aan de Haarlemmertrekvaart in de Overbrakerpolder en obligaties, getaxeerd op f 7773.-.

Adres

Tot zijn dood bewoonde hij het huis op het Water bij de Mandemakerssteeg (kohier 1742 wijk 19, 1684, huur f 875. -), dat zijn vader en grootvader en diens schoonvader ook al hadden gehuurd (zie volgende).

Boekhandel

13-2-1713 geciteerd om het gilde te kopen, 24-3-1718 poorter als boekverkoper, 28-3-1718 gildelid.

1728 etc. overman van het gilde (op 4-4-1729 was hij als zodanig absent, daar hij in Frankfort was, einde 1729, daar hij te Leipzig was).

1742 getaxeerd op een inkomen van f 4000.-.

19-9-1748 legateerde hij aan zijn winkelknecht Andries Voyer f 500.-.

22-5-1749 passeerden zijn erfgenamen voor not. de Ridder een acte van indemniteit ten behoeve van de executeuren, daar het afwikkelen van de nalatenschap lange tijd in beslag zou nemen. Er

[p. 156]

waren verschillende obligaties uit de veiling van 1739 en andere. Op de komende veilingen zouden zij ook grote credieten moeten verlenen, ‘wijl boeken contant te verkoopen niet alleen ondoenlijk is, maar ook tot merkelijke praejudicie en nadeel van die verkopingen zoude strekken.’ Er waren ook verder vele uitstaande schulden, o.a. ten laste van de weduwe van Johannes Janssonius van Waesberge te Dantzig van f 25000. - Pools geld wegens overgedane boeken en van ruim f 6000. - wegens gebonden boeken, waarvan haar de helft was gelegateerd, mits ze de andere helft binnen zes jaar betaalde; op de brieven van executeuren had ze echter niet geantwoord. (N.A. 10925, 148).

27-31-5-1749 veiling van gebonden boeken, 25-28-8-1749 van boeken, 8-11-4-1750 van boeken, 16-21-11-1750 van ongebonden boeken, 16-18-8-1751 van ongebonden boeken, 21-24-8-1752 van ongebonden boeken, 2-6-4-1753 van boeken van de overledene (G.A. 124-128).

Uitgeverij

Na de dood van Joannes Janssonius van Waesberge bleef op de uitgaven van de familie steeds de naam Janssoons van Waesberge vermeld, behalve bij enkele uitgaven tezamen met anderen, waarin Hendrik misschien ook wel persoonlijk deel nam en niet namens de familiezaak. Zo verscheen deel I van het Corps Universel diplomatique du droit des gens... par Mr. J. Dumont, dat reeds meermalen ter sprake kwam, in 1726 met het adres ‘A Amsterdam, Chez P. Brunel, R. et G. Wetstein, les Janssoons Waesberge, et l'Honoré et Chatelain. A la Haye, Chez P. Husson et Charles Levier. Dit veranderde om in het laatste deel, VIII van 1731, te eindigen ‘A Amsterdam, Chez P. Brunel, R. et J. Wetstein, et G. Smith, Henri Waesberge, et Z. Chatelain. A la Haye, Chez P. Husson et Charles Levier’. Hier vindt men ook achterin een ‘Avertissement des libraires sur l'edition du suplement au corps diplomatique du droit des gens.’ De persen draaien al daarvoor. Verder wordt een preciese afrekening gegeven voor de intekenaren op de acht verschenen delen, daar bij de intekening de omvang begroot was op een bepaald aantal vellen. Werd het kleiner dan kreeg men restitutie van een bedrag, werd het groter dan moest men een stuiver per vel toegeven. Dit laatste was het geval. De intekenaren betaalden uiteindelijk f 88.10. -, niet intekenaren f 125. - (deze afrekening vindt men ook in de Bibl. raisonnée jan.-maart 1731, 224-225).

1748 verschenen bij hem tezamen met 2 anderen de Handvesten ofte privilegien ende octroijen... der stad Amstelredam, uitgegeven door H. Noordkerk in 3 delen in folio. Het adres luidt: ‘Te Amstelredam, bij Hendrik van Waesberge en Salomon en Petrus Schouten, boekverkoopers 1748’. Voor andere uitgaven, die alle op naam van de compagnie verschenen, zie men bij zijn broer Johannes.

Bijzonderheden

Op een rekwest van Arend van Huyssteen en Steven van Esveldt aan burgemeesters om privilege op De Algemeene Godtgeleerden zeedekundige, staatkundige, historische en oordeelkundige schatkamer, een maandelijkse uitgaaf, berichtte Hendrik van Waesberge aan overlieden het volgende op 20-3-1738: ‘Mijn Heeren overlieden. Het aen mij vertoonde request van Huyssteen & Esvelt heb al heel gevaarlijk gevonden. Er legt veel fenijn onder die schijnheilige titul verborgen, weshalve vriendelijk versoeke daar mede wat omzigtig te werk te gaan, want door privilege gemunieerd zijnde, zulle niet mankeere de magt te gebruyken en sig niet ontsien, om het eelste en beste dat haar maar gevalt uyt yders goet uyt te steele en hun eygen te maken. Die messrs. schijnen het op alle intrigues aan te leggen, met hun weeklijks nouvelle papier hun oogmerk niet kunnende berijken, geven ze dat kind nu wederom een ander doopnaam om sien of door die flatteuser titul ook d'oogen kunne verblinde. Het was te wensche dat burgermeesteren een inductie kost worde gegeve van de quade gevolge die in diergelijke requeste zijn, en niet als

[p. 157]

questie uyt voortspruyte kunne en aan haar Ed. Gr. Achtb. maar groote overlast veroorzake. Een en andere van onze confraters hebbe al laete vragen of het mij al voorgekomen was en versogt daer tegen te waeke, in verwagting van UEd. reflexie blijven met veel respect. Mijn Heeren UED dienstwillige dienaer Hendr. van Waesberge.’ Het oordeel van 12-3-1738 van M. Schagen was gunstiger; naar zijn mening konden Huyssteen en van Esveldt blijven voortgaan zoals in de twee reeds uitgegeven stukjes en wel voornamelijk met extraheren uit Gentleman's & London's Magazine, die in Engeland maandelijks een samenvatting gaven van de wekelijkse papieren. Opdat ze niet aan de eigenaren van de Vermakelijkheden, de Republiek of Boekzaal schade zouden doen, stelde hij voor in het privilege toe te voegen: ‘op gelijke voet als sij supplianten het gemelde werksken begonnen en N.B. reeds twee stukjes gedrukt hebben.’ Overlieden adviseerden echter afwijzend. (G.A. 81, 112).