|
| |
Desbordes (Jaques) 1670/71-1718, Waals
Leven
Geb. Saumur 1670/71, lid Waalse Gem. 5-10-1687, begr. Walenkerk 25-2-1718 (3de kl.), zoon van (vermoedelijk) Jean Desbordes, boekverkoper te Saumur en Leiden, en Marie Chézelle, ondertr. kerk 11-3-1703 Susanne de Caux, geb. Dieppe 1678/79, st. 27, begr. Walenkerk 31-10-1727 (4de kl.), dochter van Jean de Caux, apotheker, en Marie de Caux.
| |
| |
21-2-1687 ingeschreven als student te Leiden.
24-4-1703 huw. voorw. voor not. J. Hoekebak, geassisteerd door zijn oom Henry Desbordes (N.A. 5950, 315).
11-11-1708 test. voor not. Schabaelje (N.A. 6041, 971).
16-1-1719 test. voor idem (N.A. 6116).
10-12-1727 inv. nalatenschap voor not. van Midlum (N.A. 7178, 251).
| |
Adressen
30-7-1696 Pieter Jacobsstraat derrière la Bourse (Gaz.), 11-12-1696 ten huize van Pieter Gaillard kleermaker in de Pieter Jacobsstraat (A.C.), 1698 Pieter Jacobsstraat (dr.), 1698 proche de la Bourse (dr.), 19-8-1700 vis à vis le comptoir de Cologne (Gaz.), 1702 en 1703 idem (dr.), 12-6-1705 vis à vis de la grande porte de la Bourse (Gaz.), 6-11-1708 op de Beurssluis (A.C.), 1710 vis à vis la grande porte de la Bourse, joignant le comptoir de Cologne (Journal des sçavans XXXXVIII 180), 1718 op de Beurssluis, 1724 sur le pont de la Bourse proche le comptoir de Cologne (KS 1254), 1727 op de Beurssluis. (Uit de adressen zou men opmaken, dat hij tussen 1703 en 1705 is verhuisd naar het huis, dat afgebeeld is in de uitgaaf van Ricard van 1715 bij Estienne Roger, vermoedelijk hetzelfde als de zoon Jaques later bewoonde en wel wijk 7, 1617).
| |
Boekhandel
3-7-1698 kleinpoorter als boekbinder, 7-7-1698 gildelid, zijn weduwe betaalt jaarzang tot haar dood toe, daarna haar zoon (zie volgende).
22-2-1707 procuratie voor not. de Wilde aan Charles le Roy om voor hem op te treden (N.A. 6485, 49).
29-6-1715 obligatie voor not. Wetstein van f 2005. - voor Adriaan Moetjens voor boeken gekocht in de veiling van 29-4-1715, af te betalen in 8 driemaandelijkse term. (N.A. 8292, 91).
16-1-1719 de weduwe bepaalt in haar testament, dat de executeuren de zaken mogen likwideren, maar ook voortzetten, als hun dit goeddunkt, op naam van de Erven Wed. Desbordes onder bewind van Anthony Gross, haar dienaar, die in beide gevallen een legaat van f 500. - zal ontvangen, boven het salaris, dat hij trekt.
21-1-1721 de catalogus van de veiling van Nicolas Chevalier te krijg bij de wed. Desbordes (A.C.).
13-8- en 24-12-1722 obligaties voor not. Wetstein van de weduwe voor Josua Steenhouwer en Hermanus Uytwerf voor veiling van 15-5-1722 van f 267.13. -, af te betalen in 2 halfj. term. en voor Pieter Husson en Johan van Duren te den Haag voor veiling van 3-8-1721 van f 851.18. -, af te betalen in 8 halfj. term., borg beide malen Anthony Gross (N.A. 8299, 152 en 8300, 43).
1722 ondertekende Anthony Gross namens de weduwe het rekwest over Franse boeken (KS 931).
6- en 15-11-1725 adv. door de weduwe van verkoop van muziekwerken (A.C.).
4-11-1727 beneficie van inventaris voor de nalatenschap. Als crediteuren worden o.a. genoemd: Pierre des Masures & Charles Sybille, Fredrik & Gerard Stegman, Wed. Hensbergen, Hendrik Bruin, Wed. IJsbrand Vincent en Zonen, Arnout Joseph de Brigode Dubois, Grietje Sibille, Wed. Anthony Aaltwijn, Cornelis van Hogenhuysen, Hendrik van Bulderen te Schiedam, erfgenamen van Hendrik Adriaan van der Marck te Haarlem, verder een groot aantal boekverkopers in Amsterdam, de verdere Republiek en in het buitenland in Hamburg, Genève, Lyon, Rouen, Parijs, Brussel en Luik. (R.A. 2046, 22).
21-11-1727 fiat van schepenen op het rekwest van executeuren om voort te mogen gaan met de boekhandel en uitgeverszaken, daar de verkoping pas in maart of april zal kunnen worden gehouden en de weduwe begonnen was met het drukken van de Lettres historiques, van een aantal
| |
| |
almanakken voor het volgend jaar en van een kapitaal boek de Dictionnaire Françoise et Italienne par Veneroni 2 delen (thans zover gevorderd, dat aan het laatste nog maar 10 of 12 en aan het andere nog minder vellen ontbreken), die noodzakelijk moeten worden afgedrukt, en dat vele boeken zijn besteld. (R.A. 868, 35).
10-12-1727 op de inv. van de nalatenschap wordt de inboedel getaxeerd op f 767.14. -, de boeken (getaxeerd door Salomon Schouten): ongebonden op de zolder van de wed. Hensbergen, boeken (vermoedelijk ook ongebonden) op de Voorburgwal, ongebonden boeken ten huize van de overledene, met hetgeen, wat tot de winkel specteert, alles tezamen op f 13131.13.4, vrijwel alles Frans, enkele in het Latijn, andere talen niet noemenswaard. Contanten f 2.5.8., uitstaande schulden volgens de boeken f 2254.9. -, kwade schulden, waarvan niets te verwachten of weinig, f 2420.17.-.
21-6-1728 veiling van boeken van de overledene (G.A. 104).
| |
Uitgeverij
Van 1696 tot de dood van de weduwe toe verschenen uitgaven met de naam van Jaques Desbordes en later zijn weduwe, alle in het Frans.
30-7-1696 ‘Jaques Desbordes libraire dans le Pieter-Jacobsstraat derriere la Bourse à Amsterdam, imprime un livre intitulé, Entretiens solitaires d'une ame devote etc. par M. le comte de Kniphuysen Nienoort, troisième edition. On trouve chez le même libraire tous les livres nouveaux du tems’ (Gaz., idem 27-9-1696 met mededeling dat het gereed is).
1698 etc. gaf hij toneelstukken uit van de la Fosse, waarvoor J. van den Aveele titelplaten maakte. In 1703 bundelde hij deze met twee toneelstukken van anderen, door hem uitgegeven 1698 en 1700, als Le Theatre de monsieur de la Fosse, met als vignet een sfeer (U.B.A., zie ook Rahir 3011, die echter blijkbaar niet een geheel identiek exemplaar beschrijft en meedeelt dat deze sfeer van het materiaal van Wolfgang afkomstig is).
1703-1705 adverteerde hij, aanvankelijk tezamen met de Lorme uitgaven van de Almanach de Milan (deel II 205), welke men ook op de bovengenoemde prent in de uitgaaf van Estienne Roger van 1715 vermeld vindt.
8-8-1713 ‘'t Amsterdam bij Jacques Desbordes is gedrukt en werd uitgegeven het derde deel van de berugten nieuw Journael der Geleerden, beschreven in 't Frans, onder de tytel van l'Histoire critique de la republique des lettres tant ancienne que moderne, 12; waer in alle ware liefhebbers der geleerdheid werden geadmitteerd, 't zelve zal ook te vinden zijn tot Londen bij Vaillant, Parijs bij Ganeau, Lions Posnell en Anisson, Geneve Barillon en Fabri; en bij alle de boekverkopers van Holland en Duytsland’. (A.C., zie ook 12-9-1713, waar hij het nogmaals aankondigt en laat weten, dat het vierde deel onder de pers is en dat in het Frans de Tragedie van Cato, overgezet uit het Engels, bij hem is gedrukt, en 13-1-1714, waarin hij het verschijnen van het 4de en het ter perse zijn van het 5de deel aankondigt). De eerste twee delen van dit litteraire tijdschrift waren in Utrecht verschenen bij Guillaume Poolsum, de delen III-XV bij Jaques Desbordes. De redactie had Philippe Masson, Waals predikant te Dordrecht (Hatin 214). Met 1718 werd de uitgaaf stopgezet.
Een ander tijdschrift, dat Jaques Desbordes uitgaf, was Lettres historiques, contenant ce qui se passe de plus important en Europe, et les réflexions nécessaires sur ce sujet. (Hatin 180). Dit tijdschrift verscheen van 1692-1711 bij Adriaan Moetjens in den Haag (Kossmann). Of Desbordes het in 1711 reeds overnam, kan ik niet zeggen, daar ik slechts onvolledige exemplaren ken (U.B.A.). De eerste nummers, die tot mijn beschikking stonden, dateren van juli en augustus 1715. Voorin vindt men een ‘Avis du libraire’, dat hij het copierecht heeft gekocht en dat hij de 47 reeds ver- | |
| |
schenen delen of losse nummers kan leveren. Het eerste nummer, dat na zijn dood verscheen, van maart 1718, heeft nog het adres ‘A Amsterdam, Chez Jaques Desbordes’, maar in de titel zijn de woorden ‘nécessaires sur’ vervangen door ‘convenables à’. Het bovengenoemde Avis maakt al spoedig plaats voor een ‘Catalogue de quelques livres nouveaux, qui se trouvent chez la veuve de Jaques Desbordes’. Deze vindt men elke maand weer. Janvier 1725 (deel LXVII) heeft voorin: ‘La veuve Desbordes avertit le public qu'elle a imprimé & débite actuellement les livres suivans: Histoire abregée de Portugal, & des Algarves, 4. Prieres de Pictet, 12. Consolations contre les frayeurs de la mort, par Charles Drelincourt, 8 2 vol. Nouv. Edit. Sonnets Chrétiens, par Drelincourt, 8. Nouv. Ed. On lui a aussi donné à vendre, Avantures singulieres de M.C. contenant le recit abregé des desordres, qui se commettent dans les couvens, & de ce qu'il a éprouvé de la cruauté de l'Inquisition, 8. Elle continuë d'imprimer tous les ans un petit Almanach à étui en Hollandois & en François, avec de nouvelles tailles douces & devises pour chaque année. On trouve aussi les livres nouveaux
suivans...’. Het laatste nummer van de weduwe Desbordes, dat ik in handen kreeg, dateert van november 1727, dus van na haar dood. Ik neem aan, dat de executeuren de uitgaaf hebben voortgezet tot de veiling van 21-6-1728. Daar moet Hermanus Uytwerf het recht van copie hebben gekocht. Hij zette het tijdschrift voort als Lettre historique et politique.
Verschillende schrijvers hebben aan deze uitgaaf meegewerkt. Het belangrijkste aandeel had Jean Dumont, volgens sommigen tot 1728 toe (Hatin B 55). Hij overleed echter al in 1727. Dat hij in ieder geval in 1722 nog meewerkte, blijkt in januari (p. 129). Daar vindt men de aankondiging van een herdruk van Le Grand recueil des traitez de paix, de trêve, d'alliance &c. van 1700 in 4 delen, dat dan voor f 150. - nog niet te krijg is. Deze herdruk, waarover ik bijzonderheden gaf bij Pierre Brunel, Corps universel diplomatique du droit des gens contenant un recueil des traitez... Recueilli par M.J. Du Mont, zal bij intekening tot april 1723 f 68. - kosten (f25. - direct, f 25. - bij de eerste 8 delen en f 18. - bij de 4 laatste), groot papier f 110. - (resp. f 40. -, f 40. - en f 30. -). Intekenen kan men bij ‘Brunel, les Wetstein, les Waesberge, l'Honoré & Chatelain’ te Amsterdam en bij Husson & Levier te den Haag, die blijkbaar allen deelnamen aan de uitgaaf. Intekening was verder mogelijk bij een aantal boekverkopers in Holland en in het buitenland, die werden opgesomd (Duitsland, Frankrijk, Engeland (Franse boekverkopers te Londen: Vaillant, Ribotteau en Du Noyer), Zwitserland en Brabant).
7-7-1716 ‘Comme il a paru depuis peu un livre intitulé Histoire de Mr. Baile et de ses ouvrages, par Mr. de la Monnoye etc., imprimé à Amsterdam, chez Jaques Desbordes, libraire, Mr. de la Monnoye déclare et assure le public, que cet ouvrage lui est faussement attribué, et qu'il n'y a absolument aucune part, non plus qu'aux autres pièces qu'on a ajoutées dans le même volume’. (Gaz., zie ook Journal des sçavans oct. 1716, p. 477, met dergelijke verklaring van Mr. de la Monnoye over deze uitgaaf: ‘A Amsterdam chez Jacques Desbordes 1716’, die oorspronkelijk zonder naam van de auteur in 1715 in Genève is verschenen).
4-8-1725 gunstig advies van overlieden op een rekwest van de wed. Desbordes aan burgemeesters om haar voorspraak te willen zijn bij het verkrijgen van een privilege op de Dictionnaire François et Italien, Italien et François, dat haar door toedoen van de Haagse boekverkopers niet is gegeven. Overlieden zijn van mening, dat dit privilege noch voor de ingezetenen van de stad, noch van het land schadelijk kan zijn. (G.A. 80, 155).
| |
Bijzonderheden
De familierelatie tot Henry Desbordes blijkt niet alleen uit de huw. voorw., maar ook nog eens uit een verklaring van Henry van 14-1-1697, dat zijn broer Jaques (die 4-11-1683 met attestatie van Saumur lid van de Waalse Gem. te Amsterdam was geworden) in 1694 als landspassaat in dienst van de O.I. Compagnie naar Indië was vertrokken (N.A. 5860 not. Hoekebak).
| |
| |
11-12-1696 adv. over een diefstal in de boekwinkel van Jaques Desbordes van kledingstukken, nieuwe pruiken, een zilveren vergulden beker, 40 à 50 gulden etc. De dief van 21/22 jaar, genaamd Daufin, spreekt niet anders als Frans. Voor aanwijzing, die tot opsporing kan leiden, worden 4 zilveren ducatons uitgeloofd. (A.C.).
6-11-1708 ‘Auguste Dubois Frans tekenaer maekt bekend, dat hij de gronden van allerhande soorten van tekeningen onderwijst, aen allen die genegen zijn deselve konst te leeren op een seer gemakkelijke wijse: En die begeerig mogte zijn eenige van sijne tekeningen, so historien of allerley soorten van gevogelt etc. met waterverf geschildert te hebben, konnen met genoegen bij hem gediend worden: Hij is alle uuren te vinden bij Jacques Desbordes Frans boekverkoper op de Beurs sluys tot Amsterdam’. (A.C.).
|
|
Auteursrechtelijk beschermd