De Amsterdamse boekhandel 1680-1725. Deel 3. Gegevens over de vervaardigers, hun internationale relaties en de uitgaven A-M

Broers (Johannes) 1666-1716, Geref.

Leven

Ged. Nieuwe Kerk 30-3-1666, begr. Leidse Kerkhof 15-5-1716 (onverm.), zoon van Frans Jansz (Broers), vleeshouwer, en Susanna Jansdr., ondertr. kerk 7-10-1690 Lidia Duyrcoop, ged. Noorderkerk 9-12-1671, begr. Nieuwe Kerk 2-8-1709 (4de kl.), dochter van Jan Duyrcoop, chirurgijn, en Tabitha Thorp.

2-4-1695 test. voor not. Hoekebak (N.A. 5946, 103).

Adressen

1690 Beurssluis. Hij huurde van 1-5-1693 (vermoedelijk al eerder) tot 1704 als opvolger van de oudtante van zijn vrouw, de wed. Bruyningh, het huis no. 8 aan de noordopgang van de Beurs, eerst voor f 450. - later voor f 455. - per jaar, 1709 Kromellenboogsteeg, 1716 Singel voorbij de Raamsteeg.

Boekhandel en uitgeverij

15-3-1690 poorter als boekverkoper, 20-3-1690 gildelid, uitgescheiden in 1700.

Van 1691 tot 1697 verschenen uitgaven met zijn naam, in het Hollands en één in het Frans (deel II 76), veelal hadden ze iets met Engeland te maken of waren het vertalingen uit het Engels, in 1695 tezamen met de Wed. Steven Swart, in 1697 tezamen met Nathanael Holbeex (A.C. 1-12-1696, 11-4- en 4-5-1697, zie ook Luyken 300 en 301), die op 1-5-1700 Johannes Broers als huurder van het huis aan de Beurs opvolgde en daar tot 1-5-1704 bleef wonen. Van 26-4-1692 tot 6-6-1693

[p. 48]

werd de Amsterdamse Courant van Casparus Commelin uitgegeven door Johannes Broers op de Beurssluis.

Bijzonderheden

Na de dood van Oossaen kreeg Johannes Broers het uitgeverschap van de Amsterdamse Courant. Meestal gebeurde dit op grond van een oude relatie. Ik was eerst geneigd te denken aan een verwantschap van zijn familie met Joost Broersz, een van de vroegere drukkers. Er bleek echter geen relatie te bestaan. De familie van Johannes kwam uit Schermerhorn en bij zijn ondertrouw tekende hij nog als Johannes Fransen. Wel bleek mij, dat er enig verband te leggen was tussen de overleden schoonmoeder, Tabitha Thorp, en Joost Broersz. Op 3-12-1641 sloten Jan Trasy, Engels koopman, en Joost Broersz, boekdrukker, een contract. Joost Broersz zou 1000 exemplaren van een foliobijbel naar voorbeeld van de Cambridge bijbel in 4^o van 1638 voor Trasy drukken voor f 4.6. - per stuk en 500 voor zich zelf, af te leveren vóór 1-9-1642. Op 22-5-1643 verklaarde Elias Arnold ten verzoeke van Joost Broersz, dat zijn zwager enige maanden geleden de 500 exemplaren van Joost Broersz had gekocht, dat die in gebreke was gebleven de bijbels binnen de gestelde tijd te leveren en dat zijn cousijn Trasy nu moeilijkheden maakte, maar dat hij de partijen verenigd had. (N.A. 1680, 2069 en 1682, 1152 not. de Bary).

Wie die zwager van Elias Arnold was, wordt niet gezegd. Ik ken twee zwagers van hem, die het geweest kunnen zijn, Charles Pelham, de eerste echtgenoot van Mercy Arnold (zie Joseph Bruyningh), en Joseph Thorp, de echtgenoot van Lidia Arnold en vader van Tabitha Thorp.

Na het overlijden van Casparus Commelin werden op 5-6-1693 Willem Arnold en de wed. van Aart Dirksz Oossaen, de vroegere uitgever van de courant, tot courantiers aangesteld. Willem Arnold was een neef van Tabitha Thorp. Als zoon van Eliseus Arnold en Barnardina van Castricum was hij 29-4-1654 in de Nieuwe Kerk gedoopt. (Zie ook N.A. 3019, 762 en 810 not. Venkel). Na de voltooiing van zijn studie in de rechten te Leiden en Harderwijk vestigde hij zich te Amsterdam als advocaat. Op 23-5-1680 ging hij in ondertrouw met Ida van Boekhoven te 's Gravenhage, die 10-4-1661 in Heusden was geboren. Op 3-6-1700 werd zij in de N.Z. Kapel begraven (1ste kl.), hij op 5-2-1723 (1ste kl.). Uit het huwelijk waren drie dochters geboren. Wilemina was in 1708 getrouwd met Anthony Pauw, advocaat en courantier te 's Gravenhage, Maria in 1709 met Hercules van Hoornbeek en Yda in 1710 met Jacob Coesaart. Op 1-8-1722 maakte Willem Arnold zijn test. voor not. M. Servaes. Op 31-3-1723 werd een inventaris van zijn boedel opgemaakt, op 20-4-1724 en 6-12-1726 volgden de scheidingen tussen zijn dochters. (N.A. 6142, 262, 6148, 341 en 6162, 1000 not. Schabaelje). Tot zijn dood toe was hij tezamen met de weduwe van Aart Dirksz Oossaen (zie aldaar) courantier. (Zie ook N.N.B.W. IX).