zwoegen in gebrek. De bedienden hier hebben het goed genoeg, maar om die weer te voeden en in behagen te doen leven, tobben er honderden waarvan men hier niets merkt. De dag is vol onbewuste wreedheid. De goede meesteres van dit huis is de zachtheid in persoon, maar zij is een groote dame en weet niet beter. Zij is verbazend belezen en geleerd en heeft een diep wijsgeerig en vroom verstand, en toch - zij weet het sociale kwaad verstandelijk, maar niet met gevoelskennis. Anders kon ze niet zoo voortleven.
Walden, met klompen en bruin brood, is minder barbaarsch dan dit, want het is het beginpunt der nieuwe orde. En ik keer er dankbaar en met verlangen weer naar terug. Maar het is goed, in zulke tijden van overgang bewegelijk te blijven en beurtelings goed zoowel het een als het ander te beschouwen en te doorvoelen, zooals een die een nieuw huis bouwt, telkens weer eens in het oude terug komt om goed waar te nemen wat hij doet, zoodat hij niet achteruit maar vooruit gaat.
En dan kom ik bij de bouwers van de nieuwe orde, zooals Kropotkine en daar voel ik mij recht thuis en zie met plezier het groeiende nieuwe leven. Maar ik zie ook hoe ze verloren hebben het goede en mooie van de oude orde, dat ik alleen hier vind. Ik zie dom materialisme, en gemis aan verhevenheid, en dweepzucht - maar ik vind daar weer wat ik hier mis, het moedige doortasten, het zich gansch bevrijden van conventie en doode vorm, het niet vreezen van de domme massa, het vurig leven voor waarheid, trots alles en allen.
Kropotkine is een goedhartige levendige kleine oude man, dien het mij is alsof ik al jaren ken. In zijn kleine huisje heb ik gegeten en samen met de vrouw van Stepniak de tafel klaargezet en gedekt. Er was een Spaansche anarchist, Tarrida de Málor, en er werd zeer levendig gediscussieerd en omhelsd en verzen gereciteerd.
De Russen zijn al even gemoedelijk en aandoenlijk bewegelijk als de Spanjaarden of Franschen. Een direct verschil met de Engelschen.
Ik heb ook op meetings gesproken tegen den oorlog en verder onderzoek ik dat wonderbare medium, dat zooveel weet wat ze niet kan weten.
Auteursrecht onbekend