Brieven aan Henri Borel

[p. 77]

XXVII.

Bussum, 19-3-'97.

Beste Sobat, het is aardig dat ik hier in Bussum mijn verkwikking heel uit Indië moet krijgen. Zoo'n brief van je, op 't juiste oogenblik, heeft iets aangenaams, dat ik hier tijdelijk niet vinden kon. Het is zoo buiten alles om, zoo eenvoudig, en zoo van ver af.

Wat mij bekommert zal ik je maar niet uitleggen, het doet er niet toe. Het zit natuurlijk van binnen, berust op inwendige verwarring, dingen waarvan niemand iets weet en waarbij alle uitwendige drukte en zorgen onbeduidend worden. Maar het vertrouwen dat je me geeft dat is iets, dat raakt er aan, dat heeft uitwerking. Ik zou willen dat je je er indacht, dat ik infaam slecht was, dat ik alles deed wat je maar leelijk en gemeen kan denken, en dat je toch zou voelen als mijn ouden sobat. Als ik weet dat zulk een gezindheid ergens bestaat, dat geeft troost.

Heerlijk dat je hart gezond is en dat je weer naar China gaat. Had ik maar geld, dan kwam ik je opzoeken! Ik heb nog twee boeken in mijn hoofd die ik eerst schrijven wou, en dan wou ik een jaar weg, met jou als centrum van mijn reis. Maar met het geld ziet het er twijfelachtig uit.

Erger je vooral niet aan mijn tijdschriften-geschrijf en aan het gekwebbel er over. Dit is alles in orde en helpt mij feitelijk door dezen tijd van innerlijke moeite heen. Het is als Confucius zegt, zoolang de aardsche zaken nog zoo slecht staan, hoe zullen we dan over de hemelsche denken? Ook de Grieken waren het er over eens dat de wijze deel moet nemen aan 't openbare leven. Ik heb ook altijd goed uiteen gehouden het practische werk dat

[p. 78]

men door actueele geschriften doet en het werk van hoogeren aard. Beiden moeten gebeuren. Ditmaal is mijn practisch werk zeer stellig goed geslaagd. Het kabaal is daarvan juist bewijs. En door de domme en onbesuisde aanvallen wordt mijn positie juist zeer sterk, zooals je in een volgend artikel, dat in de Gids van Juni verschijnen zal, bemerken zult.

Ja, ik herinner me iets van die brochure van Albada. Hij stelde mij geloof ik voor, te paard de slagvelden rond rijdend om door suggestie het bloeden der gewonden te stelpen. Ik heb daar erg om moeten lachen. Onaangename herinnering heb ik er niet van.

De winter is nog al gauw en voorspoedig omgegaan. Ik ben zelfs niet eenmaal verkouden geweest, en nu begint het voorjaar mooi en vroeg.

Martha en de kinderen zijn gezond. Ik heb een zwaren tijd gehad met een patiëntje, een lief, mooi jong meisje, dat plotseling krankzinnig was geworden en dat ik uit vriendschap voor haar en haar ouders in huis nam. Ze was soms zeer wild en onhandelbaar, ik had geen goede verpleegsters, en ik heb akelige nachten met haar opgetobt. Eindelijk was ik verplicht haar 's nachts in een rijtuig naar 't Buitengasthuis te brengen, dat was geen prettige rit, in den regen, drie uur lang.

Een heel merkwaardig boek is ‘een Zwakke’ van Coenen. Dat moet je eens lezen. Het is beter dan Jeanne Collette, dat ik een poenig prul vind. De kritiek van van Deyssel over ‘een Zwakke’ vind ik zeer goed. Van alle vrienden-omgang is mij die met van Deyssel het verkwikkelijkst en meest bevredigend.

De volgende week stuur ik je mijn nieuwe boek. Ik hoop dat je er wat aan hebben zult. Wees niet moedeloos. ‘Denn eine Lilie blühet über Berg und Thal, an allen Enden der Erde. Wer da suchet der findet’.

Je trouwe sobat

F. van EEDEN.