|
| |
| |
| |
VIII Hoofdstuk.
Na den mislukten manslag.
Wanneer de vlugtende Teuten bemerkten dat zy niet meer achtervolgd werden, bleven zy staen; na eene poos keerden zy eenige stappen terug en vonden eerst de twee makkers; dan stapten zy gevieren tot naby het slagveld en geenen vyand meer ontwarende, gingen zy den staet hunner verliezen opnemen. Onversaegd bevond zich in een deerlyken toestand. Slim gaf geene teekenen van leven meer en met de neusgestellen van Fyngereuk en Vooraen zag 't er zeer schamel uit. Koob Joosten
| |
| |
was reeds op de been, en morde tegen den Teutenstiel: het scheen dat het Teutenvormsel hem eenen walg had ingeboezemd tegen het Teutendoopsel!
Er bleef geene tyd over om zich lang te bezinnen: de ongekwetsten namen den gesneuvelden en de gekwetsten op hunne ruggen en trokken met stillen trommel naer den Gouden Leeuw, waer zy nog aenkwamen, vooraleer iemand hunne afwezigheid bespeurd hadde, zoo geheimnisvol waren vlugt en vervolging beleid geworden.
Nauwelyks waren de wonden van Onversaegd, Fyngereuk, Joosten en Vooraen verbonden, of men begon raed te houden over het vraegpunt; wat men baes Joos en Liesbeth op den mouw zou spelden! Als men het daeromtrent eens was, ging eene der Teuten den baes en het wyf opkloppen. Zy kwamen beneden en Fyngereuk, met zynen bepleisterden neus, begon het volgende verkorte verhael:
Wy hielden ons met kaerten bezig, tot ongeveer twee ure van den morgend; menigmael hadden wy Bert Siemen's heen en weêrgaen bemerkt en eindigden met zyne bewegingen in het oog te houden. Hy begaf zich iederen keer of naer Anna's slaepkamer of naer de schuer! Wy konden ons geen gedacht vormen van dat heen-en-weêrgaen; maer Koob Joosten, die zich buiten de deur had begeven, kwam ons eensklaps zeggen, dat hy twee mannen met een meisken had zien vlugten, een uwer peerden medenemende! Wy achtervolgden hen uit genegenheid uwaerts; maer wanneer wy op het punt waren hun den geroofden buit te ontnemen, stelden zy zich in tegenweer; maekten gebruik van schietgeweren waervan zy zich voorzien hadden: Siemen en Schoutesen werden doorschoten! Deze dubbelde moord bragt verwarring onder ons, waervan de twee kerels wisten gebruik te maken om ons te doorkappen en te doorkerven. Wie by Bert Siemen was, weten wy niet; maer hetgeen waerschynelyk voorkomt, is dat het eene kerel moet zyn, dien Bert heeft weten in
| |
| |
huis te brengen om zyne ontwerpen te helpen uitvoeren!
Zoodra dit verhael ten einde was, liep Liesbeth naer Anna's slaepkamer en Joos, naer den peerdenstal en van daer naer de schuer. De eerste kwam aenstonds terug en was bezig met zich de gryze hairen uit het hoofd te trekken, zy gaf zich aen een volslagene wanhoop over, wanneer Joos binnentrad. Deze had aenstonds alles begrepen; want ook hy had den Drossaerd herkend. Het verdwynen van Anna schreef hy aen dien ambtenaer toe en besloot daeruit, dat hy het meisken moest onderrigt hebben nopens het slach van lieden, die den Gouden Leeuw bezochten. Hy nam zyne ontroostbare wederhelfte ter zyde; sprak haer hoop en moed toe, dan ging hy eenige bevelen geven aen de knechten en arbeiders, opdat zy zich in de keuken zouden houden, terwyl hy in woordenwisseling ging treden met de Teuten.
Deze maetregelen van persoonlyke veiligheid genomen zynde, begaf zich Joos andermael in de kamer en begon daer - op eenen toon, dien hy niet gewoon was te nemen - aen de klanten te verklaren, dat het vlugten of ontvoeren van Anna door Siemen en deszelfs hulpgenoot en hunne pooging om haer te verlossen loutere verdichtsels waren; dat hy hen verantwoordelyk stelde voor alles wat het kind zou overkomen of mogt overkomen zyn en hy hen verdacht hield van beide - Anna en Siemen - om het leven gebragt te hebben!
Joos durfde in dezen zin spreken, eensdeels omdat Slim dood, en Onversaegd magteloos was; ten anderen, omdat hy den ontworpen aenslag op den vreemdeling daeruit had opgemaekt, dat hem Slim gewaerschuwd had met de woorden: gy zult dezen nacht hoorende doof, en ziende blind zyn! Iets wat Joos verders giste en als den boozen geest vreesde, was van in aenraking te komen met den Drossaerd van Overspelt; daerom spande hy zyn geschut dermate, dat hy zyne onwetendheid als redmiddel konde voorwenden.
| |
| |
Wat er ook van zy ofte niet, de Teuten begonnen de verontweerdigden te spelen en namen 't eveneens op een hoogen toon. Wanneer hun Joos eventwel kortom verklaerde, dat zy slechts eenige oogenblikken uitstel hadden om hunne gewonde en het lyk van Slim buiten den Gouden Leeuw te brengen, dan daelden zy een geheele Octave lager. Zy hielden eene kortstondige beraedslaging waervan 't gevolg was dat de Teuten naer den kant van Kinrooi door de bosschen verhuisden. Onderwege vonden zy middel om, met behulp eener spade, een graf te geven aen het lyk van Slim. Tusschen braemstruiken en distelen ging het geraemte van den godtergenden valschaerd rusten! De schaduwe der eik - den boschgod onzer roemryke voorvaders - verkoelde nooit het plekje gronds waer de zwartgallige Slim gedoemd is zyne beenderen te samen te rapen, als hem het laetste trompetgeschal ten oordeele zal roepen!
Te Kinrooi had zich alreede het gerucht verspreid, dat er naby Stamsprooi een gevecht was voorgevallen tusschen den Drossaerd en eenige Teuten. Zy achtten er zich niet veilig en nog eer de zon zich in 't Westen verborg, waren onze kerels op den regten Maesoever in veiligheid! Daer genas Onversaegd langzamerhand van zyne wonde; daer waren weldra de neuzen van Fyngereuk en van Vooraen in hunnen natuerlyken staet, ofschoon de rotting van Bert altoos een spoor van zynen overtogt op dien van den eersten liet. Vooraen werd sedert dien wel eens spotsgewyze spits genoemd, omdat zyne anderzins spitse neus was plat geworden.
Eenige maenden lang hoorde men noch van stelen, noch van moorden, noch van afzetten op den linken Maesoever.
Ongeveer drie weken na het gevecht in het bosch, bevonden zich drie persoonen te samen in een fraei vertrek van Overpelt's aenzienlykst huis. Een gryzaerd zat in eenen zetel, welke tegen het venster geschoven was; van tyd tot tyd verhief de ouderling zyn verbleekt gelaet en belette de ondergaende zon. Dan
| |
| |
murmelde hy by zich zelven: ‘zoo ook verdween eens myn aerdsch geluk; en gelyk de zon morgen vroeg met nieuwen glans boven de kimmen ryst, even zoo is myn geluk herrezen! Maer waerom moet ik alleen dat geluk smaken? Waerom mogt de deugdzame nooit haer kind wederzien?’ Aldus mymerende, ontgleed een stille traen aen des gryzaerds oog! Maer eensklaps viel zyne oogstrael op een engelachtig wezen, dat aen de overzyde der venster zat te breijen, en dan kwam eene glimlach, waerin een zalig genot stak, om 's mans mond spelen!
Sedert een geruimen tyd had men sprakeloos gezeten; de grys smaekte te veel inwendig genot om het plegtige zwygen te onderbreken. Het meisken zag op haer breiwerk, omdat zy bemerkt had dat een jonge mensch, die tegenwoordig was, haer met een byzonder welgevallen gadesloeg.
De lezer heeft alreede de drie persoonen geraden: Het waren de Drossaerd, zyne dochter Anna en Bert Siemen, die Stamprooi hadden verlaten om het ouderlyke huis te gaen betrekken.
De Drossaerd brak eindelyk het lange stilzwygen.
Anna, myn teedergeliefd kind - zegde hy - gy vraegt my niet eenmael naer uwe moeder zaliger, naer datgene wat uwe kinderjaren betreft. Ik besef uw stilzwygen: gy vreest dat ik nog niet in staet ben om die stof aen te raken! Gy vergist u, myn kind, aen mynen staet; op mynen boezem wegen deze herinneringen als een geheim, waervan hy zich moet ontlasten! Wel is waer, de boef had my zyn mes zoo digt by het hart geplant, in het bosch, dat het geene vingerbreedte scheelde of, in een en hetzelfde oogenblik, vondt en verloort gy uwen vader! Dat gy en ik, voor 't overige, nog in leven zyn, hebben wy aen dien braven jongen daer - op Bert Siemen doelende - te danken! Vader en dochter wierpen te gelyk hunne blikken op den Teut, die het hoofd had opgebeurd, als hy op zynen persoon hoorde doelen; het ware moeijelyk geweest te beslissen of de dankbaerheid des eenen dan wel het teedere gevoel der andere het meest in die
| |
| |
blikken doorstraelden. De onverschilligste kon niet koelbloedig blyven, als hy Bert's mannelyk gelaet belette, waerop sedert drie weken zorg, wroegingen, schaemte en eene heete koorts verschrikkelyke verwoestingen hadden aengerigt. Zoo groot was de aendoening des Drossaerds, dat hy eene poos lang niet kon spreken; dan zynen moed verzamelende, zegde hy:
Gy ook, myn brave vriend, kom, zet u naest my, luister; want alles wat Anna en my aengaet, kan u niet onverschillig zyn.... dat heeft uw gedrag bewezen. Myne stem is nog zwak; ik mag niet luid spreken en nogtans moet ik Anna datgene openbaren, wat haer van zoo naby aengaet en zy zooveel belang heeft te weten!
Bert Siemen nam oogenblikkelyk plaets naest den grys en nadat Anna te vergeefs haren vader gesmeekt had om de openbaringen nog eenige dagen uit te stellen, legde zy haer breiwerk ter zyde. De Drossaerd begon in volgender voege:
‘Het is nu byna vier en twintig jaren geleden, dat ik in den echt trad met Josephina Van Gemert, een ouderlooze, deugdzame en ryke dochter. Alreede had ik mynen vader in het Drossaerdsambt opgevolgd; zoo dat én goederen én ambt ons een ruim bestaen opleverden. Er bleef ons anders niets te wenschen overig dan dat ons huwelyk met eenige telgen gezegend werde. Slechts na twee jaren kwaemt gy ter wereld; met meer dan moederlyke teederheid - en deze woorden zeggen alles - omringde de deugdzame gezellin myns levens uwe wieg. Zy was jaloersch van hare Anna, tot zoo verre dat niemand u mogte zuigen, bezorgen noch bewaken dan zy alleen; by dage, even zoo weinig als by nachte, verliet zy haer kind! Gy waert eene perel van schoonheid en welken glans zette de moederlyke liefde aen die natuergaef niet by? Hoe groeide dat teeder gevoel met elken dag aen, als het langzaem waerschynelyker werd dat gy alleen zoudt blyven om de ouderlyke liefde ongedeeld te genieten? De moeder, die maer teeder van gestel was, scheen een nieuw leven te putten uit het
| |
| |
bestaen harer dochter. Myn geluk kende noch einde noch maet, als ik myne dierbare gade zag herbloeijen, als de bloem waerop de verkwikkende dauw zyne heldere droppelen heeft uitgegoten!
Van uw derde jaer waert gy een tamelyk ontwikkeld kind voor uwe jaren en vergdet andere zorgen. Onder de bewaring en de zorgen eener kindermeid geplaetst, mogt gy loopen, spelen en uwe krachten ontwikkelen.
Het zal welhaest achttien jaren geleden zyn, dat gy, eenen zondag achtermiddag, aen de hand der kindermeid uitgingt. Dien dag was ik juist ambtshalve afwezig en uwe moeder, een weinig onpasselyk zynde, had zich te bedde gelegd.
Tegen het invallen van den avond, kwam de kindermeid naer huis geloopen: haer hoofdhair golfde om den hals; haer aengezigt was opgezwollen van 't schreijen, zy gaf al de teekenen der uitzinnigste wanhoop! In een woord, zy was alleen! Op de vraeg uwer moeder: waer is myn kind, waer is Anna? verhaelde de bewaerster, al snikkende, dat zy met het meisken was gegaen tot op het einde des dorps waer zy had staen zien naer eene dansparty, terwyl gy naest haer hadt gespeeld. - De ongelukkige! zy had zich door het dansen laten verblinden! - dat zy na eenige oogenblikken kykens, u niet meer naest zich ziende, was gaen zoeken met geheel het gezelschap, hetgeen op haer geschrei toesnelde. Wanneer al deze poogingen vruchteloos bleven, was zy eindelyk naer huis gekomen om van het voorval konde te doen, na alvorens eene vriendin bedektelyk herwaerts te hebben gezonden, die bespieden moest of het meisken somtyds niet alleen huiswaerts gekeerd was!
Gy kunt ligtelyk denken in welke gesteldtenis zich uwe moeder bevond, by dit verhael! Verscheidene keeren viel zy in onmagt en gaf alle teekenen van zinnelooze wanhoop! Men deed haer hopen, en zy hoopte. In aller yl werd ik naer huis geroepen: ik kwam aen met de wanhoop in het hart en moest eenen glimlach van vertrouwen op de lippen dwingen te komen! Ik gaf
| |
| |
oogenblikkelyk de omstandigste bevelen om alle waters, putten, bosschen en vennen af te zoeken! Er vertrokken boden naer alle dorpen en steden, op eenen afstand van tien mylen in het ronde; ik moest te huis en overal zyn; ik nam myne troostelooze gade mede, in de hoop dat de beweging een heilzamen invloed op haer gestel zou uitoefenen!
Overal werd uw verdwynen kenbaer gemaekt: door de priesters in de kerken; door de staetsdienaers op d'openbare plaetsen, met uitlooving eerst van 5,000 dan van 10,000 guldens belooning voor dengenen die u zou t'huis brengen of maer aenwyzen. Niettegenstaende deze zware belooning - welke ik later nog verdubbelde, verviervoudigde - verliepen dagen achter dagen en zwollen aen tot weken! tot maenden!
Ik poogde myne ontroostbare echtgenoote op te beuren, te verstrooijen, haer hoop en vertrouwen in te boezemen! Te vergeefs, te vergeefs! De slag was te hard gevallen op het gevoelige gemoed! Als uitzinnig en wild rondstarende, sprak zy geene andere woorden dan: ‘Wat hebt gy met myn kind gedaen? Waer is myn kind? Geef my myn kind weder!!’ De eerste slag had haer verstomd, hare droefheid was te innig, te diep gevoeld! Zy stortte geen enkelen traen, en zes maenden na uw verdwynen, Anna, was ik van moeder en kind beroofd! Ik stond alleen in de wereld, en had my de onwrikbare, de halsstarrige hoop van u eens weder te zien niet ondersteund, zoo zou ik ook al sedert langen tyd op het kerkhof liggen! Achttien jaren lang zocht ik met hoop en moed: by dage verzon ik middels om u te ontdekken; by nachte verscheent gy my in myne droomen! Myne verbeeldingskracht schiep zich eene Anna, een kind, en omtooide hetzelve met alle de gaven waervoor een schepsel vatbaer is! Deze droomscheppingen onderhielden, of liever beurden mynen moed op. Het droombeeld wordt eene wezenlykheid, als hetzelve geschikt is om ons leven met een innig gewenscht geluk te vervullen! Het scheen my onmogelyk dat ik van de wereld zou
| |
| |
scheiden zonder myne Anna te zien! Dat myne hairen eventwel vóór den tyd reeds grys zyn; dat myn aengezigt met diepe groeven doorploegd is, zyn sprekende bewyzen, dat uw verlies ook menigen dag myns levens heeft vergiftigd! Thans zyt gy aen myne liefde teruggeschonken; de Hemel heeft myn gesmeek verhoord; ik herleef in u, myn kind! en - voegde hy rap by - in onzer beiden weldoener! In plaets van één kind vind ik er twee; want gy, myn zoon, zult ons nooit verlaten, hoop ik!
Deze woorden uitende, vatte de grys eene hand van Anna en eene van Bert en hield ze in de zyne gesloten, terwyl zilte tranen langs zyn eerbiedweerdig gelaet afstroomden!
Ook Anna wydde, onder dit verkorte verhael, menig heeten traen toe aen de geliefde moeder, die het verlies haers kinds zoo diep betreurde en met eene zoo vroegtydige dood bekocht. Bert kon by zooveel rouw niet ongevoelig blyven en de tranen der drie vrienden vloeiden te gelyk: zy vormden als een gemeenschappelyken vriendschapsband. De gryzaerd liet hen eene poos aen zich zelven en aen hunne herinneringen over. Dan hernam hy: Zekerlyk kinders, heeft de baes uit den Gouden Leeuw kennis gehad van het verlies myns kinds! Maer die verstoffelykte ziel - hoe begeerig hy ook ware naer geld! - had de ydelheid van het aerdsche woekeren gevoeld! Hy vond eene engelin op zynen weg: hy nam u, Anna, eerst aen, omdat het zyne gade begeerde; en al aenstonds hechtte hy zich aen den geroofden schat vast. Uit ikkigheid beroofde hy my van myn kind, van eene teederbeminde echtgenoote en van de rust myns levens! Dat God aen den booswicht vergeve, gelyk ik 't hem doe; maer hy zal strenge rekenschap geven voor den regtersstoel van Hem, Die alles weet!
Anna was al te dankbaer jegens hare voedsterouders om dezelve niet, zooveel als 't in hare magt was, te verontschuldigen:
Lieve vader - zoo onderbrak zy hem - Joos en Liesbeth hebben my, gedurende achttien jaren, zoo ouderlyk behandeld, zoo innig
| |
| |
bemind - Liesbeth voornamelyk - dat gy het hun wel moogt vergeven myne aenwezigheid in hun huis te hebben verdoken! Er was een groote voorraed van verknochtheid noodig om den uitgeloofden schat te weigeren, ten einde een vreemd kind te behouden. Zy verlosten my eerst uit de handen der Zigeuners; zy omringden myne kinderjaren met de teederste zorgen; zy deden my, zelfs boven myn vermoedelyken staet leeren en onderwyzen, in al datgene wat een deugdzame dochter moet weten. Nog niet tevreden met alle deze weldaden op het hoofd eener vreemdelinge te stapelen - en wat was ik anders voor hen dan eene vreemdelinge? - geven zy my al hunne have en goederen! Onze redder daer - op Bert doelende, en een plotselyke gloor kwam over haer gelaet loopen - mag en zal u zeggen, of Liesbeth ooit gedoogen wilde, dat ik eenigen slavelyken arbeid deed! Dat hy u zegge, lieve vader, hoe verrukt, hoe dankbaer zich Liesbeth, myne voedstermoeder, als ook Joos toonden, als my onze vriend Siemen van een onvermydelyke dood redde! Dat op dit oogenblik de brave vrouw onder de kwellingen en den rouw, ten gevolge myns verdwynens, niet bezwykt, weet gy de oorzaek daervan? Het is omdat zy zich nog meer over myn tegenwoordig geluk verheugt, dan zy myn verlies betreurt!
Anna had deze woorden met zooveel vuer uitgesproken, dat zy, als van haren zetel gerukt, regt stonde in eene redenaers houding; het was de onschuld, welke uit dankbaerheid pleitte ten voordeele harer weldoeners, voor haren vader in wien zich de strenge geregtigheid vereenzelvigde. Zy was schoon, verneven, goddelyk in deze houding; eene hemelsche majesteit scheen haer te omstralen. De Drossaert, als in verrukking, sprong op van zynen zetel en sloot haer in zyne armen; hunne tranen vermengden zich en nogmaels heerschte eenen tydlang een plegtig zwygen! Eindelyk zegde de Gryzaerd tot Siemen:
Myn vriend, ik vraeg u om verschooning; maer myn geluk is zoo groot dat het overloopt en uw hart is geschapen om zich over
| |
| |
eens anders geluk te verheugen; vooral indien het menschen zyn gelyk ik en myn kind voor wie gy zooveel gedaen hebt!
Ziende, dat Bert te fel getroffen was om eenig woord uit te brengen, ging hy voort - tot Anna sprekende - die hare plaets had hernomen:
Gy, myn kind, spreekt voor lieden, die, gedurende achttien jaren, uwe weldoeners waren; dit bewyst my, dat gy een gevoelig en dankbaer hart onder uwen boezem draegt. Weet gy nogtans wel, dat de edelmoedig- en belangeloosheid van Joos Houben - ik zwyg van zyne vrouw - my zeer verdacht voorkomen?
Waerom dan Vader, vroeg Anna met een soort van verbazing?
- Omdat Joos te gelyker tyd vernam welke prys op uwe wedergaef gesteld was en wiens dochter gy waert. Ik heb redenen om te gelooven, dat Joos u heeft willen bewaren als een pand van straffeloosheid, in een gegeven geval. Joos'es huis was, sedert dertig jaren, de schuilplaets van eene uitgestrekte bende! Vergeef het my, myn vriend, zegde hy tot Bert, wiens hand hy vastgreep, dat ik voor de laetste mael droevige herinneringen voor den dag roepe; maer eens moesten deze uitleggingen plaets grypen: ik peins dat zulks niet te vroeg kan geschieden! Achter deze nevenbemerking, welke met diepe aendoening geuit werd, ging de man voort:
Joos, die zynen toestand begreep, zegde ik, hoorde tevens welke prys op uwe wedergaef gesteld was en wiens kind gy waert! Hy zou waerschynelyk wel de 10,000 guldens meer geliefkoosd hebben dan u, Anna; maer die stofziel beminde zyn hoofd nog meer dan het geld. Indien ik hem ooit als medepligtige had vervolgd, zoo zou hy gepoogd hebben zich door u te redden! daer hebt gy den sleutel van het raedsel. Liesbeth, de bazin, was onbekend met hetgeen in haer huis omging, en bygevolg, onschuldig. Ik dank den Hemel, dat gy deugdzaem zyt gebleven, in 't midden der ondeugd.
| |
| |
Anna had menigmael gehuiverd onder dit verhael; want voor den eersten keer, vernam zy wat de Gouden Leeuw was. Nu kwam de geboekte droom haer in't geheugen; zy smeekte den vader om vergeving voor Joos en Liesbeth en spoorde hem aen om hen uit den Gouden Leeuw te trekken. O, red hen vader, riep zy uit, terwyl zy de handen te samenvouwde en in eene smeekende houding voor den gryzaerd op de kniën viel, hem de voeten omarmde en eenen tranenvloed stortte! De Drossaert rigtte zyne dochter op, en als zy weêrom gezeten was, ging hy voort:
Als ik u, met behulp van onzen braven vriend, Siemen, uit den Gouden Leeuw wegrukte, maekte ik van myn vaderlyk regt gebruik. De dankbaerheid zegt tot my: ‘vergeet dat de menschen uit den Gouden Leeuw uw geluk eens in den grond boorden, toen zy uw kind verdoken! Maer wet en pligt gebieden my de misdadigers te straffen. Wil Joos aen de verdiende straf ontsnappen, dan toone hy door zyn toekomstig gedrag, dat hy een treffelyk man wil worden; dezen wenk zal ik hem geven. Spreken wy thans van iets anders: over twee dagen, heb ik eenen vriend naer den Gouden Leeuw gezonden met eene wel voorziene beurs om de menschen voor uwe opvoeding schadeloos te stellen. Weet gy wat zy hem geantwoord hebben? Dat zy geen geld aennemen zouden, omdat zy zich voor hunne kosten ruimschoots schadeloos gesteld achten door de gelukkige oogenblikken, welke gy hun bezorgd hebt.
Joos, in 't byzondere heeft bygevoegd, dat uwe voorbeeldige deugden hem meer dan ooit de deugd hebben leeren hoogachten en verkiezen boven alle de aerdsche goederen! Dat zy, dien ten gevolge, de nering willen opgeven om in stilte te leven. Voor eenigste gunst, smeekten zy om op de bruiloft te mogen komen, ingeval gy u in den echt zoudt begeven! By die gelegenheid zouden zy alles medebrengen wat u heeft toebehoord, benevens de akte van beschikking over hunne goederen.
Wat zegt gy van de echtgenooten Houben, myn vriend
| |
| |
Siemen, vroeg de Drossaert aen dezen laetsten, om reden dat hem de vraeg al te regtuit scheen om ze aen Anna regtstreeks te doen?
Wat ik daervan zeg, gilde de jongman met eenen wanhopenden glimlach, heb ik het regt om aen den Heer Drossaert raed te geven? Is het my wel geoorloofd een gevoelen te uiten? Ik sta voor mynen regter, integendeel, en wacht zyn vonnis af!
- Ik begeer, dat gy uw gevoelen zegt, myn brave vriend! of liever ik bid u, om onzer vriendschapswille, zeg my wat ik van Joos en Liesbeth moet denken! Welk gedrag ik met hen moet houden!
- Gy begeert het, Mynheer Drossaert.....
- Zeg dan, myn vriend, viel deze hem in de rede!
- Gy begeert het zoo, myn vriend, ik zal gehoorzamen en myn gevoelen uiten met al den eerbied, welken ik u schuldig ben:
Liesbeth is een goede en onschuldige vrouw, die nooit, aen wien 't ook zy, kwaed deed. Zy zou zelfs een voorbeeld van deugd geworden zyn, ware hare man deugdzaem geweest. Joos, door den omgang met booswichten, werd valsch, huichelachtig en boosaerdig! De geldzucht was zyn heerschende plaeg: voor geld was hy bereid geweten, eer, alles op te offeren! Nogtans bleef hy altoos voor Liesbeth een goed echtgenoot en voor Anna een zorgvuldig vader. Trek beide uit dat dievennest - den Gouden Leeuw - waer zoo menige aenslag tegen persoonen en goederen gesmeed werd! Waer zoo menigmael de bende zich te samenrotte; waeruit zy vertrok om te gaen plunderen en rooven! Indien Joos onbezorgd zyn brood mag eten en met deugdzame lieden omgaen, dan zal hy zelf deugdzaem worden. Dat uwe dochter hunne ervenis aenname en het bedrag uitdeelde aen de bestolene, aen armen en ongelukkigen, dat zou myn gedacht zyn!
- Ik omhels uwe wyze van zien, hernam de Gryzaerd, en zal poogen Joos en zyne vrouw uit hun bedryf te trekken; de bestemming welke gy aen hunne goederen zoudt willen zien geven,
| |
| |
is de eenigste, die met de strenge regtveerdigheid overeenstemt. Dat gevoelen doet u eer aen, myn vriend; maer hunne gifte hangt van eene voorwaerde af: zy zullen de akte van uitersten wil, op den dag van Anna's vereeniging, medebrengen; het zal hunne bruidschat zyn. Tot hiertoe ben ik over uwe raedgeving dermate voldaen, dat ik u nopens eene zaek van hooger gewigt ga raedplegen: gy zult my helpen eenen jongman zoeken, die in staet zy Anna's geluk te verwezenlyken, als zy hem hare hand en haer hart schenkt.
- O, om Godes wille, onderbrak Siemen, die Anna zag vuerrood worden, zonder de oorzaek te kunnen gissen, o! vraeg my geenen raed aengaende uwe deugdzame dochter! Spreek haren naem niet uit in myne tegenwoordigheid! Wat kan er gemeens zyn tusschen de deugd zelve en my! Vergeet gy dan dat ik Waeghals, de Teut, de roover ben! Plaets uw vertrouwen elders; ik ben hetzelve niet weerdig! Zoolang als zy de dochter van Joos Houben was, durfde ik op haer peinsen! Ik aenzag haer als een weldoende wezen, waeraen ik het sprankje goeds dat in my is weêrgekomen, verschuldigd ben! Gy, myn waerde heer, die altoos het pad der deugd hebt bewandeld, kunt mynen toestand niet beseffen! Nu ik den afgrond begin te zien, waerin ik jaren lang gedompeld lag, begryp ik eerst welke onoverschrydbare afzonderingslyn er tusschen u, tusschen uwe dochter en my getrokken is! O noem haren naem niet meer!
Onder het uitspreken dezer woorden, steeg 's jongmans bloed naer het hoofd; zyne oogen gloeiden, zyne lippen verbleekten en beefden. Nauwelyks was hy eventwel ten einde of de krachten schenen hem plotselings te verlaten! zyn hoofd viel op de borst: zyne armen hingen slap langs het lyf; geheel dat yzeren lichaemsgestel zonk te samen onder den last der wanhoop!
Vader en dochter sprongen te gelyk regt om Siemen ter hulpe te snellen; Anna, door eene ongekende vrees bevangen, bleef onbewegelyk voor den jongman staen en wierp op haren vader
| |
| |
een smeekenden blik, als wilde zy hem doen verstaen, dat hy toch den jonden mensch zou sparen.
De Drossaert scheen deze smeeking niet te willen zien noch verstaen; hy was een al te fyn menschenkenner om niet te vermoeden, dat Bert's gevaerlykste vyand niemand anders was dan Bert zelf; dat men geene wonden geneest met ze te verbergen. Hy was tot den jongman gegaen, had zyne bevende hand gevat en, hem styf in de oogen ziende, gesproken op eenen ernstigen toon:
- Myn vriend, het spyt my dat ik, eens voor altoos, uwe wonden moet openscheuren en uw hart doen bloeden; gy zult eventwel door myn verdere uitzigten oordeelen of deze uitlegging noodzakelyk was; luister liever!
Myn goede vriend, ik zou my zelven als eenen ellendeling aenzien, indien ik uw vorig gedrag slechts poogde te verontschuldigen; maer is het den dwalenden mensch wel geoorloofd zich strenger te toonen dan de Almogende, Die zich laet bewegen door een rouwmoedig hart? Uw leedwezen, dat zoo vrywillig als opregt is, getuigt dat het voorbeeld der boozen u wel tot boosheid kon verleiden; maer ook had nauwelyks eene deugdstrael voor uw beneveld oog geglinsterd, of moedig poogdet gy den band te verscheuren, welke u aen de boosheid als gekneld hield! In uwe bekeering zelve, hebt gy een gevaerlyke klip te vermyden: zoo heilzaem als het leedwezen is, zoo verdervelyk is de wanhoop! Het eerste leidt tot redding, de laetste tot eeuwig verderf! Deze is een helsche ingeving; gene is eene dochter des Hemels, die den mensch zuivert voor de oogen Gods en voor de zyne.
Luister verder, myn vriend, (Bert verhief het hoofd en wierp wilde blikken op vader en dochter) Ik heb een beter gedacht van u dan gy zelf: weet gy waerom? Omdat ik - op myne stormvolle loopbaen - myn hart en dat van anderen heb leeren doorgronden! Ik hoorde uwe woorden op de heide, als gy met uwen goddeloozen broeder in gesprek waert....
| |
| |
- Zwyg, o zwyg! riep Bert uit - en hy poogde zyne hand op 's Drossaerts mond te leggen - die gedachte foltert my; myn broeder is dood, dat de bermhartige God hem vergiffenis schenke!
- Zwygen, hernam de gryzaerd met zooveel nadruk en op dien deftigen toon, waeraen Bert niet kon wederstaen, ik zou zwygen! Ja, indien ik myn eigene belangen en inboezemingen raedpleegde, dan beet ik my liever een stuk van de tong dan een woord te reppen van die droevige herinneringen! Voor langen tyd nog zou ik deze uitleggingen verschoven hebben; maer ik heb uwe inwendige kwellingen gadegeslagen en langer wachten ware doodelyk voor u en voor.... dan zich onderbrekende, ging hy voort:
Ik ben beter onderrigt dan gy denkt, myn edelmoedige redder, hoort liever, gy zoowel als Anna: als gy, over drie weken, op de heide waert met uwen..... makker, bevond ik my niet verre van u en juist onder den wind. Ik hoorde uw gesprek, ofschoon gy u in eene wartael onderhieldt; gy schandvlektet het rooversleven met die brandende redenering welke door een vaste overtuiging alleen wordt ingeboezemd! En als ik u den wensch hoorde uiten van toch de gelegenheid te vinden om een goede daed te verrigten, dan ried ik reeds, dat gy niet langen tyd meer op den dwaelweg zoudt blyven! Myne gissing werd al aenstonds eene overtuiging, als ik u eensklaps hoorde uitroepen: ‘Indien gy den naem van Anna nog ooit vastkoppelt aen dien van eenen roover, gelyk ik ben; indien hy nog ooit over uwe helsche lippen rolt; indien vooral een enkel hairken op haer hoofd wordt gekrenkt, ik zweer 't op de asschen onzer ouders; zoo zeker als ik Waeghals of Bert Siemen heet, dan verbryzel ik uw helschen kop tegen de steenen!’ Gy hoort, myn vriend, dat ik wel onderrigt ben! Hoe gaerne had ik alsdan tot u gesneld om u eene vriendenhand aen te bieden! Hoe hoog reest gy dan in myne achting!
| |
| |
Voor hem, die nooit den invloed van slechte voorbeelden onderging, is 't zoo moeijelyk niet deugdzaem te blyven; maer uit den modderpoel der euveldaden opstaen, dat veronderstelt een yzeren wil en een goed hart: van beide hebt gy doorslaende bewyzen gegeven! Juist bevond ik my op weg om de Teuten te beloeren; de Gouden Leeuw was my aengewezen als de schuilplaets der roovers; nog eenige dagen, en ik zou het onkruid in eenmael hebben uitgerot; myne maetregelen waren zoowel en zoo krachtdadig genomen, dat niet ééne zou ontsnapt zyn! By toeval hoorde ik uwe onderhandeling en peinsde: daer is toch alreede eene, die nog wel niet op den weg der deugd is; maer die er toch weldra zal opgeraken!
Ik wenschte u geheel en al af te luisteren, u te leeren kennen om er myn voordeel uit te trekken; myn peerd naderde de stemmen langzamerhand en geraekte plotselings in de moerassen; ik viel van het dier en weet verder niets. Als ik een beetje tot zelfkennis kwam, lag ik op een bed; Anna was by my; gy weet het overige!
Onder dit lange verhael, had Anna het aengezigt verborgen en snikte.
Siemen wilde spreken, maer de gryzaerd liet hem den tyd niet; hy vervolgde: wacht een beetje, myn edelmoedige redder, ik heb nog meer te zeggen; gy reddet tweemael Anna's leven en het myne; telkens deedt gy 't met gevaer van het uwe. Eergevoel, dankbaerheid en pligtbesef gebieden my iets voor u te doen; gy wildet van zelven tot de deugd terugkeeren, duld dat ik u helpe in datgene, wat gy alleen te moeijelyk zoudt kunnen tot stand brengen. Gy hebt gedeeld van den geroofden buit, geef eens op aen wie en hoeveel aen ieder moet teruggegeven worden!
Siemen haelde eene lyst uit den zak, waerop dit alles alreede zorgvuldig stond opgeteekend, en gaf dezelve zonder spreken over.
| |
| |
Wel, myn vriend, wel, zegde de gryzaerd met aendoening; daermede belast ik my. Bereid u thans voor tot eene opregte verzoening met God; morgen zullen wy verder spreken over myne ontwerpen.
|
|
Auteursrechtvrij