|
| |
| |
| |
V Hoofdstuk.
Ontdekking en openbaringen.
Noch einmael möcht 'ich, eh'in die Schattenwelt
Elysiums mein seliger Geist sich senkt,
Die Flur begrüssen, wo der Kindheid
Himmlische Träume mein Haupt umschwebten.
Dann mag des Todes lächelnder Genius
Die Fackel plötzlich lösshen; ich eile froh
Zu Xenophons und Platons Weisheit,
Und zu Anakreons Myrtenlaube.
Mathisson, (das Heimwehe.)
Op zekeren dag zaten Anna en Liesbeth alleen aen huis; de eerste hield zich bezig met vrouwenklederen te herstellen; de laetste zat in eene soort van mymering verzonken: met welbehagen staerde zy op de kalme en regelmatige wezenstrekken van het meisken en eene traen van zalig genot rolde langs de gerimpelde wangen. Om hare aendoening te verbergen, sloop zy naer
| |
| |
hare kamer en kwam weldra terug met haer paeschbeste kalaminken jaksken, hetgeen haer te nauw geworden zynde, door het meisken zou verwyd worden. Ten dien einde gaf zy hetzelve aen Anna over, liet zich de maet nemen en ging dan eenig keukenwerk verrigten.
Anna opende het jaksken, draeide hetzelve 't binnenste buiten, wanneer eensklaps een gevouwd papier uit eene der mouwen op den vloer viel. Zy raepte het schielyk op en onwillekeurig wierp zy de oogen op het uitwendige schrift en las: Testament of uiterste wil van Jozef Houben en zyne echtgenoote Elisabeth Zanders, ten voordeele van hun aengenomen kind, Anna, gezegd Houben, 14 Meert 1778. Deze woorden: Testament en aengenomen kind troffen haer als eene donderslag; zy opende het papier, doorliep het van den beginne tot het einde, terwyl overvloedige tranen langs haer aengezigt afbiggelden. Het viel haer niet moeijelyk te beseffen, dat zy aen Joos en Liesbeth vreemd, en slechts een kind des toevals was!
Op dit oogenblik kwam de bazin juist in het vertrek terug; zy sloeg de handen te samen en vroeg met eene meer dan moederlyke bezorgdheid welke de oorzaek haers kommers was; immers verstond het wyf zich nog geenszins aen het papier, dat op Anna's schoot lag, en door Joos, uit voorzigtigheid, in de mouw der jakke was verstompeld geworden.
- Snikkende verhaelde nu het meisken wat zy kwam te ontdekken, in het bedoelde papier, en vroeg op welke wyze zy in den Gouden Leeuw was gekomen? Wie hare ouders waren en of zy nog leefden?
Juist trad Joos binnen, toen Anna ophield met spreken; hy zag het papier, zag de jakke waerin hy hetzelve had verborgen en ried het overige, zonder dat hem verders een enkel woord uitleg werde gegeven. Met bescheidenheid ging hy de deur toesluiten, kwam zich dan naest Anna plaetsen, nam hare hand in de zyne en begon in dezer voege:
| |
| |
- Zie vrouw, zoo gaet het, als men niet naer goeden raed luistert; hoe menigmael heb ik niet voorgesteld, dat wy aen onze dochter uit eigene beweging datgene, wat wy wisten, zouden openbaren? Thans ben ik de schuld dat zy eene omstandigheid, rakende hare ware betrekkingen tot ons, ontdekt; ik moest deze akte zorgvuldiger verborgen hebben. Wyl eventwel het toeval, naer ik gisse, u op het spoor heeft gebragt; daer de akte zelve, welke gy zekerlyk reeds gelezen hebt, een voldoende bewys is van de liefde welke wy voor u koesteren, zal ik u, myn kind, alles openbaren. En Joos verhaelde omstandiglyk al datgene wat wy alreede hebben kenbaer gemaekt.
Dan trok de waerdin hare lievelinge tegen den boezem en snikte:
O, myn kind, myn lieve Anna, vergeef het ons dat wy u niet eerder onderrigtten! God is onze getuige dat wy u meer dan ouders hun kind beminnen! Laten wy voortgaen met ons als ouders en kind te aenschouwen; onze have en goederen hebben wy u gegeven; gy verdient die zoowel, dat het ons spyt niet tienmael meer te kunnen geven! Wy hebben geene naestbestaenden, gy moogt dus, zonder de minste zwarigheid te maken onze ervenis aenvaerden, niet als den loon uwer deugden, neen, myn kind, die zyn onbeloonbaer; maer als een bewys onzer dankbaerheid voor de gelukkige oogenblikken, welke gy op onze oude dagen hebt gezaeid!
Anna toonde zich, op dit oogenblik, wat en zoo als zy was: belangeloos en dankbaer. Zy verklaerde niets te zullen aenvaerden, indien er natuerlyke erfgenamen van hare voedsterouders werden ontdekt; zooniet, zou zy zich aen hunnen wil onderwerpen. Zy kon eventwel dat natuerlyke gevoel niet uitdooven, hetgeen iederen mensch aenport om zyn ware ouders te kennen; zy smeekte hare weldoenders dat zy toch met haer alle moeite zouden aenwenden tot het opsporen harer afkomst. Dit haer toegezegd zynde, werd er een plegtige, wederzydsche belofte
| |
| |
aengegaen, dat de ingetredene openbaring een geheim onder hen drieën blyven zoude, en dat zy geen den minsten invloed zou hebben op hunne onderlinge betrekkingen.
'S avonds op hare slaepkamer tredende, was Anna's eerste bezigheid zich op hare knieën te gaen werpen voor een Kristusbeeld. Daer, onder het storten eens tranenvloeds, stuerde zy een vurig gebed tot God den Albestierder; smeekte om de genade van hare ouders te mogen terugvinden, indien zy nog leefden, en hun de eeuwige rust te verleenen, indien zy tot het land der zaligen alreede waren overgegaen. Te middernacht zat zy nog verzonken in haer heilige verzuchtingen; gaerne had zy haren oorsprong, nog oneindig liever hare ouders in leven, gekend, nogtans waren haer laetste woorden de uitdrukking eener gelatene ziel:
‘Myn God - zoo zegde zy, haer betraende oogen op het Kristusbeeld werpende - niet myne, maer uwe wil geschiede! Dan stond zy op, was kalm, gelaten en gansch overgegeven aen Gods wil. Zy trad op eenen stoel, nam uit hare boekverzameling het Leven des Heilands en zoodra zy zich versterkt had door dit zielenmanna, nam zy pen en inkt, schreef op de eerste vage bladzyde van het boekdeel de openbaring van den dag neder, met alle, zelfs de minste omstandigheden, rakende het slach, de kleur en de vorm der kleeding, waermede zy, by hare aenkomst in den Gouden Leeuw, was uitgedost. Zy hoopte dat dit alles wel eens zou van pas komen, om hare afkomst te ontdekken.
De zomersche morgenschemering vertoonde zich in het oosten, vooraleer zy hare legerstede beklom, en dan nog konde haer de slaeplust niet beletten een laetste verzuchting tot het Opperwezen te sturen: eene pligt waeraen het deugdzame meisken nooit ontbrak, alvorens de oogen te sluiten. Laet haer in vrede rusten, is 't mogelyk, wie weet of, achter zulken stormvollen dag, niet te veel slapelooze nachten zullen volgen; want niet altoos is de deugd een zekere waerborg van wereldsch geluk.
| |
| |
Maer ook daerom juist wacht den deugdzamen een ander oord waer geene wisselvalligheid meer te vreezen blyft.
Den volgenden morgen stond de goede Liesbeth niet weinig verwonderd, als Anna ten zeven ure nog niet beneden was. Op hare kousen sloop zy binnen 's meiskens slaepvertrek, ten einde zich te overtuigen dat er niets scheelde. Met een hygende borst hing zy over het bed om Anna's slaep gade te slaen en bemerkte dat zich hare lippen bewogen. Zonder het gebeurde des voorgaenden dags zou het eenvoudige wyf hierop weinig acht geslagen hebben; thans, bekommerd zynde, bleef zy voor Anna's bed als gekluisterd staen en hield de oogen op de lievelinge gevestigd.
Plotselings begon de maegd als een gemurmel te laten hooren; hare boezem joeg en werktuigelyk strekte zy de armen uit en scheen een voorwerp te willen omhelzen. Luidkeels schreeuwde zy: Vader! Vader! Eensklaps ontwaekte zy en omhelsde werkelyk iemand; want Liesbeth had zich in hare armen geworpen, zonder te weten wat zy deed!
- Neen, riep haer de goede vrouw toe, het is uw vader niet; het is uwe moeder die gy omhelst! Myn kind, verstoot my toch niet! ik gevoel dat ik zonder uwe liefde niet kan leven; schenk my dezelve als voorheen, zoo gy niet wilt dat ik van droefheid sterve! - Deze woorden met zigtbare vrees en aendoening geuit hebbende, streek de oude met hare schrale hand over Anna's voorhoofd en voelde dat het zweet daervan afdroop. Zy vroeg met de diepste ontroering of haer kind ontsteld was?
- Moeder, moeder! deed Anna, die nog niet geheel ontwaekt zynde, verbaesd rondstaerde en nu eerst de vrouw herkende, een akelige droom heeft my gemarteld en benauwd; nare verschynsels hebben my voor den geest gespeeld!
Op 's wyfs aendringen, verhaelde zy den volgenden droom:
Ik bevond my in een bosch, gy waert aen myne zyde. Wy spraken te samen over de geheimzinnigheid, waermede myne afkomst omhuld is; gy poogdet my te troosten en hoop in te boe- | |
| |
zemen. Ik vroeg u of myne ouders of naestbestaenden nooit opsporingen hadden gedaen ter myner ontdekking en of gy niet myn aenwezen verborgen haddet gehouden voor iedereen? Ik bekwam geen antwoord, en wendde my naer uwen kant om myne vragen te herhalen; ik zag u niet meer en bevond my alleen! Ik poogde te roepen; myn mond was als toegekluisterd, myne tong als aen 't verhemelte vastgeplakt! Ik kon met moeite een benauwden gil uitstooten! Ik wilde vlugten; myne beenen bleven bewegeloos, waren als met lamheid geslagen en weigerden my te dragen! Ik spande al myne krachten in om te bidden; maer viel bewusteloos tegen den grond! Ik herkreeg langzamerhand myne lichaemskrachten, doch waren myne denkbeelden verward; in myn hoofd dobberden zy tegen elkander! Ik stond eindelyk op, wierp myne oogen in het ronde om eenen uitweg te vinden; in plaets van eenen, zag ik er wel tien, maer kende geenen van allen. Ik sloeg den eersten den besten in, en liep uit al myne magt; maer plotselings vernauwde zich de weg; ik bevond my tusschen dikbezet houtgewas, dat met doornen en braemstruiken doorvlochten was! Ik keerde terug, maer myne kleederen bleven aen de doornen en bramen vastgehecht! In myne voeten gevoelde ik hevige pynen: ik bezag dezelve, zy waren door de doornen verscheurd! Ik weet niet hoe langen tyd ik hadde rondgedwaeld, wanneer ik ten langen laetsten een gebaenden weg vond, welken ik vervolgde. Eensklaps staet een eerbiedwaerdige grysaerd voor my, die my scheen ter hulp te komen; hy lachte my aen, maer op eene zoo weemoedige wyze, dat ik my door medelyden aengedaen voelde. Ik heette hem alreede mynen redder, mynen beschermer; hy reikte my de hand toe, als om my onder zyne bescherming te nemen. Plotselings springen negen struikroovers uit het hout en randen den grysaerd aen! Deze verweert
zich als een leeuw en met zyn lichaem schynt hy my eene borstwering te willen vormen. Reeds liggen een paer struikroovers in hun bloed te zwemmen, nogtans
| |
| |
staet hy op het punt van te bezwyken, alswanneer een sterkgespierde jongman den grys komt ter hulp gesneld. Nu valt de eene regts, de andere links; kortom vier roovers nemen de vlugt, terwyl de overige op den grond blyven liggen.
Moeder - zoo ging Anna voort - de wezenstrekken des toegesnelden redders staen my nog levendig voor den geest: het was de jonge koopman, Bert Siemen, die zoo menigmael hier overnacht heeft! Ik smeekte de beide mannen, zy zouden my toch buiten het bosch en op den regten weg brengen; aengezien de avond reeds begon in te vallen.
- Niet alleen tot buiten het bosch zullen wy u brengen - zegde de Teut - maer tot aen uwe wooning, tot in den Gouden Leeuw!
- Wat zegt gy daer - viel de grysaerd in - zoudt gy myn eenige dochter, myn eenig teedergeliefd kind in den Gouden Leeuw, in een rooversnest brengen! Met my gaet ze, ik ben haer vader, zy is myne dochter! Ik zal haer wel weten te beschermen!
By deze woorden sprong ik den grys op het lyf, roepende:
Vader, vader, met u ga ik, met niemand anders!
Siemen stiet een heeschen schreeuw uit van bloed, bloed! Ik bezag myne handen; zy waren met bloed bevlekt! Ik bezag myne kleederen; overal waren bloedvlekken en hoe langer ik keek, hoe meer bloed ik zag! Eindelyk droop hetzelve in lange stralen langs myne handen, beenen en kleederen af! Ik stiet een akeligen gil uit, murmelde eenige woorden; het hoofd begon my te draeijen; een zwarte wolk dreef voor myne oogen! Ik riep: hulp, hulp! werd wakker, terwyl ik de armen uitstrekte en u, myne goede moeder, omhelsde!
Deze woorden geuit hebbende, sprong Anna buiten haer bed, omhelsde nogmaels de goede Liesbeth; verzocht niets van het voorgevallene aen haren vader te zeggen; kleedde zich en volgde de goede vrouw naer beneden. Joos zat haer sedert een halve uer af te wachten met den thee voor zich op den disch, hy vroeg wel wat haer beide zoolang had bezig gehouden; daer eventwel de
| |
| |
bazin een uitvlugtend antwoord by de hand had en Anna eene opgeruimdheid aen den dag legde, welke geenszins in haer gemoed lag, werd het voorval door de twee vrouwen als een geheim bewaerd.
Tegen den avond zat Anna, al breijende, bezig met aen baes Joos de ontknooping voor te lezen van Jan van Parys, waerop deze met des te grootere aendacht luisterde, daer hy altoos meerdere genegenheid voor Jan gekoesterd had. Ter nauwernood was het meisken ten einde, of Bert Siemen trad in huis, verklarende in den Gouden Leeuw te blyven overnachten.
Deze medehelling zou in alle andere gevallen niet bemerkt zyn geworden; maer op dit oogenblik verwekte zy verbazing op de van aerd bygeloovige Liesbeth, die eenen schuinschen blik op Anna wierp, terwyl een plotselyke blos het gelaet des meiskens overliep, als zy de oogen op Bert Siemen wierp. In hem erkende zy niet alleen haren redder; maer hy droeg nog daerenboven dezelfde kleeding, waermede hy in het bosch aen haer verschenen was.
Daer nu de Teut zich juist alleen in 't gasthof bevond, vroeg hy om met het huisgezin het avondeten te mogen nemen, helgeen hem volgaerne werd toegestaen; want geene klant werd in het gasthof zoo goed gezien als Bert. Met eene soort van stomme bewondering wierp de jonge Teut, van tyd tot tyd, zyne blikken op het meisken, wier oogen op het breiwerk gevestigd bleven. Onder het avondeten rees er tusschen de beide mannen eene redetwist op over nachtelyke verschynsels; van daer viel men op de droomen. Dan verhaelde Bert dat hy den vorigen nacht droomde door een bosch te komen; dat hy daer een allerliefste maegd vond en haren vader, die door struikroovers werden aengerand; dat hy hun was ter hulp gesneld en met behulp van den gryzen vader de dieven had op de vlugt gejaegd. Hy eindigde met deze woorden: het scheen my toe dat de dochter haren vader voor de eerste reize, sedert langen tyd
| |
| |
herzag; zy vloog hem om den hals en op dat oogenblik bemerkte ik, dat de dochter van den hoofde tot de voeten met bloed bedekt was! ik vergezelde beide - vader en kind - tot aen hun huis; de vader, die zwaer gewond was, genas en wilde my, ten loon myner hulp, by zich houden; ik vertrok eventwel, beklom op myne reize steile klippen; myn oogen duisselden boven gapende afgronden! Verschrikt ontwaekte ik en bevond my te bedde, maer het zweet droop van myn aengezigt; ik was afgemat, uitgeput!
Onder dit verhael hadden Liesbeth en Anna niet opgehouden elkander veelbeteekenende blikken toe te werpen. Joos vroeg - om met dien droom den spot te dryven - of hy de schoone gekend had, en of hy den prys zyner hulp niet ging eisschen?
- Zy was jong en buitenmate schoon - antwoordde Bert - ofschoon ik haer niet nauwkeurig belet heb, zou ik haer toch wel weten t' huis te wyzen. Indien uwe tweede vraeg niet jokkenswyze gedaen was, zou ik u antwoorden, baes Houben, dat, moest of kon Bert Siemen iemand, zoo als de maegd of haren vader, uit een dreigende gevaer redden, hy aen niemand het regt zou toekennen van te gelooven, dat hy weldaed of pligt tegen loon zou verkoopen!
De verbazing der beide vrouwen is niet te beschryven; die overeenstemming van denkbeelden en van daedzaken, van persoonen en van omstandigheden, welke by twee jonge lieden op denzelfden tyd was opgerezen, scheen haer schier bovennatuerlyk. Liesbeth nogtans trok er geene regtstreeksche gevolgen uit, daervoor was haer verstand te beperkt. Anna daerentegen kon een vreesachtig gevoel niet onderdrukken: zy beefde als of zy werkelyk met den jongen Teut in aenraking geweest ware. Dit gevoel werd eventwel min of meer verzacht, doordien by haer de hoop van haren vader te ontdekken min of meer gevoed werd. Men gelooft alligt datgene te zien gebeuren, wat men met vurigheid wenscht; in dit geval bevond zich Anna. Bykans
| |
| |
vyf jaren rolden sedert dien voorby, zonder dat er iets merkwaerdigs voorviel in Anna's leven; zy beperkte zich tot de bezigheden van het huis en het stille landleven. Zy vormde vrome wenschen ter ontdekking harer ouders; maer alles bepaelde zich by vrome wenschen. Joos gaf voor dat hy opsporingen deed, en Joos deed niets. Verscheidene jonge kooplieden hadden ondertusschen alreede het oog op Anna geworpen en aen den baes voorstellen gedaen, welke deze met bescheidenheid had weten van de hand te wyzen.
Onder de aenbidders van het meisken mogt men de eerste plaets toewyzen aen Bert Siemen, nogtans had hy zich dienaengaende nooit geuit. Zoo verre dreef hy de achting en den eerbied voor haer, dat hy zich harer te onwaerdig oordeelde, zoolang als by geen andere levensbaen zou hebben ingeslagen. Wel tienmael had hy voorgenomen het Teuten- of liever het rooversleven te verloochenen, zich elders een eerbare kostwinning te zoeken en dan Anna's hand poogen te bekomen. Nauwelyks had hy eventwel dit voornemen opgevat, of hy vreesde, met aen den Teutenstiel vaerwel te zeggen, zyn vorig leven bekend te maken en door Anna verstooten te worden. Daerby kwam nog, dat hy grootendeels het gevoel zyner eigene waerdigheid miste; de stiel hield hem nog altoos gekluisterd! Een oogenblik pligtverzuim en snoode ouders bragten den goedaerdigen jongen op den kronkelenden weg der euveldaden; wanneer hy er eenmael op was, hoorde hy langsom minder den noodkreet van een wroegend geweten! De ondeugdpleging kan ook tot eene gewoonte overslaen en het valt des te lastiger op het pad der deugd terug te geraken, naer mate de euveldader met iederen stap dieper daelt in zyn eigene oogen! Dusdanig was de toestand van Bert Siemen; nogtans scheen hy dezelfde niet meer sedert dat hy de oogen op de deugdzame Anna geworpen had! Hoe gaerne zou hy thans onschuldig geweest zyn als zy? Wanneer zou de zon den dag zyner bekeering beschynen? Dat bleef
| |
| |
nog altoos raedselachtig, en zal de uitkomst misschien leeren.
Op zekeren dag der maend April 1785, kwamen Bert en Voos Siemen in den Gouden Leeuw aen. Anna, die eene byzondere genegenheid en zorg aen de huisdieren toedroeg, ging volgens gewoonte, tegen den avond, de stallen afzien, ten einde zich te overtuigen, dat de schapen, koeijen en paerden behoorlyk verzorgd waren. In den koeistal komende, begon de anderzins vreedzame stier te brullen, te tieren en eene dreigende houding aen te nemen. Zy sprak het dier toe met hare zachte stem om hetzelve te bedaren. Zy droeg juist een rooden voorschoot en 't zy dit kleedsel het dier tergde, hetzy er andere oorzaken samenliepen, verre van zich te bedaren, zwollen deszelfs neusgaten op, het schuim liep uit den muil, de oogen vermengden zich met bloed! Anna sloeg nog weinig acht op dit zeldzame verschynsel en geloofde den stier genoegzaem vastgeketend. Plotselings springt het woedende dier met de voorpooten in de krib, werpt zich met geweld achteruit en de beide ketenen breken als glas!
Anna neemt ylings de vlugt, maer vergeet de staldeur achter zich toe te trekken. Nog heeft zy de helfte van het mesthof niet afgelegd of het woedende dier komt pylsnel op haer toegeschoten! Zy rigt haren loop naer de achterdeur, maer was nog ongeveer tien stappen van dezelve verwyderd, wanneer haer de stier had achterhaeld. Reeds hoorde zy het gebriesch naby haren rug; zy voelde den gloeijenden adem op haren blooten hals; er bleef geene el afstands tusschen de hoornen en het meisken; zy gaf zich alreede verloren. Eensklaps ontwaert Anna dat zy niet meer achtervolgd wordt; zy bereikt de achterdeur, stort in huis en valt voor Liesbeths voeten bewusteloos ter aerde!
Er werd spoedige hulp toegebragt; Anna herkreeg het gebruik harer zintuigen en verhaelde alsdan wat er was voorgevallen, zonder dat zy eenigen uitleg konde geven betrekkelyk
| |
| |
tot de wonderbare oorzaek, waeraen zy hare verlossing te danken had.
Op dit oogenblik kwam eene knecht binnen het vertrek en vroeg aen baes Joos of hy den stier zoude onthalzen?
- Wat, wat, deed Joos, gy denkt er niet aen: den stier onthalzen; breng hem in den stal!
- Ja, ja, hernam de dienstknecht, 't is al gauw gezegd: breng den stier in den stal! Het dier is eventwel te zwaer om slepen; en het gaen! Ja, dat heeft hem de koopman verboden! O, die heeft hem eenen stempel op het voorhoofd geprint! dat was der moeite waerd om zien!
Joos vroeg nu uitleg over datgene, wat hem nog altoos als raedselachtig voorkwam, en de knecht verhaelde hetgeen volgt en hy gezien had:
- De stier - zoo zegde hy - losgebroken zynde, achtervolgde onze brave Anna; nog ééne oogwenk, en zy was dood, de goede dochter! Ja, maer op 't oogenblik (o, ik ys er nog van!) dat het dier haer met de hoornen ging doorboren, Pan! daer slaet de koopman hetzelve met eenen steen - waermede hy zyne hand gewapend had - tusschen de hoornen! Het stoot een gebrul uit, zinkt op de knieën en dood is de stier! Onze dochter was verlost van eene onvermydelyke dood! Ja, maer dat heet ik eenen slag: de kop van den stier is zoo letterlyk verbryzeld, als of iemand met eene byl aen denzelven ware bezig geweest!
Onmiddelyk achter het voorval, was Bert Siemen in huis getreden; de zelfsvoldoening blonk op zyn gelaet. Als hy zag dat Anna tot zich zelve kwam, ging hy tot den toog en leegde een glas jenever om den zoogezegden schrik af te spoelen; dan was hy naer de voorkamer gegaen, als of er niets gebeurd ware.
Zoodra Anna geheel hersteld was, ging men naer buiten ten einde eene plaetsschouwing te doen. Daer lag het dier levenloos naest den steen, waermede de Teut aen hetzelve den doodslag toebragt. Thans poogde de knecht, door een meetkundig betoog,
| |
| |
te bewyzen dat hy zich in de onmogelykheid had bevonden van de goede dochter te verlossen. Die eventwel het geheim beweerden te kennen, zegden later dat de man zyne veiligheid achter eene halve deur had gezocht en slechts toegesneld kwam met een yzeren vork, wanneer de stier hinderloos gemaekt was.
Liesbeth raepte den moorddadigen steen op, sloot hem in haer koffer en bewaerde dien als heiligdom.
De waerd, de waerdin en Anna snelden aenstonds naer de voorkamer om den koopman te gaen bedanken over zyn kloekmoedige daed. Hy moest zich zelfs de omhelzingen der echtgenooten laten welgevallen. De Teut ontving hunne dankzeggingen en omhelzingen met eene soort van onverschilligheid, en duidelyk was 't te zien, dat hy ten minsten een vriendelyk woord van Anna wenschte te bekomen. Zy bemerkte misschien dit gedacht; in allen gevalle bezat zy een dankbaer hart en de dienst, welken Bert haer had bewezen, verdiende wel dat zy op dit oogenblik geheel hare dankbaerheid aen den dag legde. Zy naderde den koopman, reikte hem de hand toe - welke hy in verruktheid vastgreep - en zegde:
- Koopman, ik ben u oneindig veel, ja, ik ben u het behoud van myn leven verschuldigd! Een edelmoedig gedrag, als dat, waervan gy zoo aenstonds een bewys hebt gegeven, is onvergeldbaer. Indien eventwel de dankbaerheid door u hooggeschat wordt en ik mag er niet aen twyfelen - gy moogt op de myne rekenen: zy zal slechts eindigen met het leven dat gy heden behouden hebt.
De Teut antwoordde met eene bevende stem:
- Anna, wat ik voor u gedaen heb, zou ik nog aenstonds, moest het zyn, poogen te doen voor de minste uwer dienstboden. De overtuiging van gekweten pligt zou myn zoetste loon wezen; daeruit moogt gy thans opmaken, hoe gelukkig ik my schatte u te hebben gered. Voor prys van hetgeen ik gedaen heb, vraeg ik niets anders dan uwe..... vriendschap.
| |
| |
- Op dezelve moogt gy voor eeuwig rekenen, hernam Anna, terwyl het gevoel van dankbaerheid haer eenen traen uit het oog lokte.
Men begon over het voorval te spreken; Joos en Liesbeth drongen aen om een volledigen uitleg te hooren van Bert, die het best kon en moest weten hoe zich alles had toegedragen.
Alsdan verhaelde de Teut:
Ik was juist buiten op straet, in het uitgaen had ik Anna zien hare schreden naer de stallen rigten; eensklaps hoorde ik het afgrysselyke gebrul van den stier en daerachter een noodgeschrei! Ik snelde naer het mesthof, zag den stier Anna vervolgen en had nauwelyks den tyd om eenen steen in de vuist te nemen. Het dier werpen, was al te raedselachtig, ik kon het missen; ik kon zelfs Anna treffen.
Ik sprong toe, op het oogenblik dat zy door de hoornen ging bereikt worden, sloeg uit al myne magt den stier tusschen de hoornen. Hy deinsde eenen stap achterwaerts, zonk op de knieën; stiel nog een razend gebrul uit, en viel dood op het mest!
Nogmaels ontving Bert de hartelykste dankzeggingen van Joos, Liesbeth en Anna. De baes, in zyne verrukking, zegde zelfs tot zyne gade:
Ga, Liesbeth, slagt het vette kalf; bereid - in andere woorden - een feestmael; de verlorene dochter is wel niet wedergevonden, maer toch bevryd geworden van eene zekere dood. Heb hartelyken dank, myne brave jongen.
Van dien tyd af, werd en bleef Bert Siemen de lieveling van de bazin en de gunsteling van den baes.
Deze gebeurtenis, alsmede de overtuiging dat - wilde hy ooit naer Anna's hand staen - hy op het pad der deugd moest wandelen, oefenden den weldadigsten invloed uit op den jongen Teut.
Zyn besluit was genomen: hy wilde en zoude aen het Teutenleven vaerwel zeggen. Maer hoe? Wanneer? Wat zou hy be- | |
| |
ginnnen? Waerheen zou hy zich terugtrekken? Alle deze vragen stelde hy zich iederen dag en dan rolde hy allerlei ontwerpen door zyn hoofd. Gaerne zou hy zich tot den broeder gewend hebben om met hem raed te houden; maer hy giste dat deze - aen den Teutenstiel geketend en gekluisterd gelyk hy zulks was - hem met spotterny zou bejegenen!
De Teut dobberde tusschen het kwade dat hem vasthield en het goede, dat hy wilde. Had hem Anna's deugd tot goede voornemens bewogen; Gods groote stem rypte zyn besluit, zoo als wy op de heide gezien hebben. De plotselyke uitboezeming van Waeghals was de noodkreet van een ontwaekt geweten.
Om van den weg der deugd af te dwalen, om zich in den modderpoel der euveldaden te storten, even zoowel als om tot de deugd terug te keeren, is 't slechts de eerste stap welke moeite kost. Is de eerste ondeugd gepleegd, dan heeft de ongelukkige het gevoel zyner eigene waerde verloren, en blindelings stapt hy voort tot dat hy in den afgrond ligt!
Komt daerentegen eene lichtstrael den booswicht in het oog schynen; doorziet hy den akeligen toestand, waerin de misdaden hem gedompeld hebben; gevoelt hy eene heilzame verzuchting naer beternis, dan redenere hy niet; hy stelle eene verdienstelyke daed; deze zal hem aenmoedigen tot het stellen eener tweede, eener derde; en ongevoelig wordt de oude euveldader een deugdzaem man.
Dusdanig was de gesteldtenis van Waeghals: de eerste stap gedaen zynde, gevoelde hy als de noodzakelykheid van moedig en met opgeheven hoofde voort te gaen.
De Hemel verleene zyne hulp en zynen zegen aen den ontwakenden zondaer; want de weg, welken hy gaet bewandelen, is wel op het einde met bloemen bestroeid, maer hoevele klippen zal hy nog moeten overschryden! langs hoevele afgronden zal hy nog moeten wandelen, alvorens den voet op de bloemenbladeren te mogen zetten.
| |
| |
Wat eventwel mannen van Bert's stempel eenmael willen, dat brengen zy ten uitvoer; door geene hinderpalen laten zy zich afschrikken; zy omgaen ze zelfs niet, maer smyten dezelve met geweld uit den weg, of bezwyken onder den reuzenlast.
|
|
Auteursrechtvrij