Logo DBNL
De Drossaert Clercx, eene omwerking van De Teuten in de Limburger Kempen (1846)

De Drossaert Clercx, eene omwerking van De Teuten in de Limburger Kempen

(1846)–Pieter Ecrevisse–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

IV Hoofdstuk.
Het kind der Bohemers.

Haer ziel is zuiver, als de reine zonnestralen,
Haer stem aendoenlyk, als het lied der nachtegalen.
Helmers.

Op zekeren zomeravond - achttien jaren en een half voor 't beginnen der onderhavige geschiedenis - kwam eene talryke hoop Bohemers in den Gouden Leeuw aen; zy waren afgemat en uitgehongerd; vraegden een plek gronds onder het dak met een strooijen leger om den nacht over te brengen en een karig avondmael om het lichaem te verkwikken. Joos, die zich aen geen vette vertering verwachtte, wilde hen in 't geheel niet opnemen. Liesbeth liet zich bewegen door den kreet van: moeder! moeder! welke door een allerliefste meisken van ongeveer vier jaren werd uitgestoten, terwyl hetzelve geenszins kon tot bedaren gebragt worden door het boheemsche wyf, dat het wichtje op

den arm droeg. Ditmael maekte de bazin gebruik van haer stilzwygend bedongen regt op de keuken; nam de Bohemers in huis, bezorgde hun eten, drinken en slaping voor den nacht, ofschoon Joos meer dan eenmael in den beginne door een geknor te kennen gaf, dat hy slechts gedwongen deed, wat hy niet beletten kon, om reden dat de huishoudelyke grondwet hem op de stelligste wyze tegensprak.

Verscheidene beweegredenen wederhielden overigens den kastelein om niet geweldiglyk tegen de Bohemers uit te varen; want ofschoon hy al wilde voor een sterken geest doorgaen, schroomde hy nog altoos min of meer dat slach van zwervers. Hy, zoowel als zyne overige kempische landgenooten, hield zich overtuigd, dat de Bohemers kinderenroovers waren, die zy slagtofferden en met wier bloed zy tooveryen, weerwolveryen, en wat dies meer zy, bewerkstelligden; dat zy eene soort van lot over menschen en dieren konden werpen!

Sprak de arme kleine met haer moedergeschrei tot Liesbeth's gevoelig hart; misschien droeg Joos'es tegenkanting niet weinig by ter aenvaerding der vreemdelingen! Misschien had zy een voorgevoel omtrent het wichtje! Misschien wilde zy nog eenmael de schreven harer handen laten bezigtigen of de kaerten leggen om te vernemen of zy alle hoop moest opgeven. Men behoeft geene Liesbeth in het gezigt te loopen om bygeloovigheid te ontmoeten1. Menigeen, helaes! legt de meest verholene gedachten, de meest verborgene hoeken des harten bloot voor landloopers, aftroggelaers en wangedrochten; aen hen openbaert

hy, wat hy zich schaemt aen eenen vriend, aen eenen wyzen raedsman, aen eenen zielbestuerder te zeggen!

Dan, nauwelyks hadden de Bohemers hun nachtverblyf in den Gouden Leeuw genomen, of Liesbeth had het vierjarig wichtje aen de zigeunerin ontnomen en op haren schoot geplaetst. Door streelingen, snoeperyen en moederlyke liefkozingen liet zich het meisken bedaren, en als de bazin - om haer werk te verrigten - hetzelve aen de zigeunerin voor een oogenblik wilde teruggeven, dan klampte het zyne armkens zoo wanhopende om Liesbeths hals, toonde een zoo hardnekkigen tegenzin, dat de bazin tranen stortende, haren man ter zyde nam om hem den wensch van de kleine te behouden, kenbaer te maken.

Welke waren de beweegredenen welke Liesbeth bezigde om den baes tot het omhelzen van haer ontwerp over te halen? Dit is voor ons een geheim; zy moesten eventwel nog al bondig zyn; want de anderzins ongevoelige Joos nam het wichtje van de echtgenoote en, alsof het engelachtige meisken alreede begrepen hadde, dat de baes alleen haer konde redden, klampte het zich aen denzelven vast, roepende:

‘Breng my by moeder! breng my by moeder!’

Joos begreep al aenstonds, dat het een vreemd kind was, en in hunne handen een pand moest zyn om aen deszelfs ouders een grof losgeld af te persen; want de zindelyke kleeding verried eene niet geringe afkomst. Uit Joos'es wyze van doen en denken, mag men opmaken, dat hy op dit oogenblik in zyn brein opsomde hoeveel hem het kind zoude waerd zyn, indien het later door de ware ouders ontdekt werde. Daerenboven wilde hy eens toonen dat - moest het zyn - hy in staet zou geweest zyn om den onderzoekingsregter te spelen. Hy deed de oude zigeunerin afzonderlyk voor zich verschynen en vroeg:

- Wie zyn de vader en moeder van het wichtje?

- Beide zyn in den Heer ontslapen, antwoordde de oude.

Hy stuerde haer nog verscheidene andere vragen toe, en als

zy dezelve beantwoord had, nam hy eene tweede, derde en vierde zigeunerin onder handen; wist dezelve in tegenspraek onder elkander te brengen en eindigde met deze woorden:

- Hoort, dat kind dient u tot last, menschen; hadt gy geene baetzuchtige uitzigten, gy zoudt het aen de liefde zyner ouders niet ontrukt hebben; want het is aen u allen zoo vreemd als aen my: vraegt nogtans wat gy voor het kind hebben moet!

- Dat wichtje, hernam nu het wyf, is ouderloos geworden; wy zyn verpligt hetzelve ten koste van het gezelschap op te kweeken: daeruit volgt van zelven, dat ik het aen u niet kan afstaen.

- Joos bewees aenstonds, op eene onwederleggelyke wyze, dat het kind geenszins tot het Bohemersgeslacht behoorde; dat het nog maer onlangs moest geroofd zyn, aengezien het niemand van hen allen kennen wilde. Hy bewees door de weinige woorden, welke de kleine uitte, dat zy eenen kempischen tongval sprak, waervan zy geen woord kenden. Hy sloot met de volgende waerschuwing, welke geene tegenspraek aennam:

Ziet menschen, uwe wagen loopt scheef; geheel de wereld legt u ten laste, dat gy afgodendienaers zyt en kleine kinders steelt, wier bloed gy aftapt en tot helsche goochelaryen bezigt. Gy zyt thans op het grondgebied van den vorst-bisschop van Luik, die u niet duldt onder zyne Juridictie en om redenen. Uwe wanbedryven met arme schaepkens, gelyk dat is, hebben de waekzaemheid der geregtelyke overheid gaende gemaekt. Onze Drossaert - Mynheer Clercx van Overpelt - loert op u: wee, indien gy in zyne handen valt! Weet gy wat uw loon ware? Met een hennippen koord zoudt gy allen naer de eeuwigheid gaen! Overpeinst wel wat u te doen staet; maer het kind blyft hier, onder den tyd dat ik den heer Drossaert doe roepen! Deze waerdige, maer gestrenge ambtenaer mag dan oordeelen wat dans hy u zal doen dansen!

Joos had de oogen - onder het uiten dezer drogredenen -

op de Bohemers gevestigd gehouden en bemerkt, dat de naem van den Drossaert op hen gewerkt had met de rapheid des bliksems. Ook toonden zy zich oogenblikkelyk zeer genegen tot eene vriendelyke overeenkomst; misschien nog des te meer, omdat juist de talryke dienstboden binnenkwamen van den akker en alle hoop op weêrstand deden verdwynen. De vrede werd gesloten en het kind afgestaen tegen het teergeld van den nacht. Liesbeth kookte den pot veel vetter dan voor de gewoone gasten. Joos zelf tapte van het patersvaetje en de Bohemers mogten smullen en drinken, hartje wat begeert gy! Den volgenden dag 's morgens scheidden de landloopers van de meesters uit den Gouden Leeuw in de meest mogelyke vriendschap. De Baes zelf had redenen om zich over zyne handelwyze te verheugen; want zyne helfte bleef hem sedert dien altoos dankbaer voor de voldoening, welke hy haer had bezorgd.

Onmogelyk is 't te zeggen hoe gelukkig zich de waerdin gevoelde met haren schat: zy was als uitzinnig van vreugde en wilde dat het meisken Elisabeth zoude heeten; Joos pleitte voor den naem Josephina. De vrede, welke een oogenblik stond gestoord te zullen worden, ter oorzake des naems, werd behouden by middel van een uitvlugtsel: de kleine antwoordde of kwam toegesneld op 't hooren uitspreken van den naem Anna; en Anna werd zy met gemeen verdrag genoemd.

Of Joos nu van natuer veranderde en of hy datgene niet was waervoor hy doorging, altoos is 't zeker, dat hy voortaen met zyne gade om 't meest wedyverde, wie de genegenheid en de liefde der kleine gunstelinge zoude bekruipen. Geen wonder ook, het meisken toonde zich zoo onderworpen, zoo minzaem, zoo wys, in een woord, dat noch Joos noch Liesbeth meer betreurden dat hunne echt met geene telgen gezegend was geworden. De eerste werd zelfs menigmael yverzuchtig, als Anna aen hare moeder - zy noemde hen moeder en vader - eenigen voorkeur scheen te schenken; daerentegen bleef Liesbeth niet onver-

schillig, als hare echtgenoot zich al te lang met wintje het bezig hield.

Geene opsporingen werden er, onzes wetens, in den Gouden Leeuw gedaen, ter ontdekking van het kind. Zouden er overigens nog gedaen geworden zyn, zooverre werden de voorzorgen ter verydeling gedreven, dat het schier onmogelyk was, dat zy op iets uitliepen. Anna's kleederen werden op zyde geschoven; aen de dienstboden had men doen gelooven dat het kind uit Gulikerland kwam en aen eene naestbestaende van Joos behoorde.

Hedendaegs kan men zich nauwelyks het gedacht maken, dat een kind van begoede ouders konne verdwynen en achttien jaren lang, eenige mylen van daèr, onbekend blyven. Dit verschynsel moest over zeventig of tachtig jaren onvermydelyk zyn, indien het toeval er zich niet mede bemoeide, vooral wanneer de ophouders des kinds alle moeiten aenwendden om hetzelve te verstompelen. Of eventwel Anna's afkomst voor altoos een geheim bleef, zal het vervolg dezer geschiedenis leeren; wy willen den gewoonen loop der zaken niet onderbreken, noch de tydsorde omverwerpen.

Wy zullen de hoogdravende woorden, engelachtig, serafynsch, goddelyk niet ontheiligen met dezelve op eene kempische heldin toe te passen: spannen wy de snaren op nederigeren toon: de waerheid heeft geen tooisel noodig, en wy willen eene ware Anna afschetsen; maer geen ingebeeld wezen naer ons welgevallen scheppen!

Van inborst en geaerdheid bleef Anna zich zelve altoos gelyk: gevoelvol en ernstig, zachtaerdig en moedig, leerzaem en gedienstig; hare ingetogenheid kon slechts met hare onschuld vergeleken worden. Haer ryzige en zwierige gestalte verried in geen enkel deeltje de boerin der Limburger Kempen. In hare schoentjes, van zware zolen en sterk overleder, giste men den fynsten voet; onder de tirteyen rokken en de laken jakskens de

liefste vormen! Van het hoofd daelden de blonde hairlokken af tot op de schouders en omschaduwden het lieftallige gelaet als met een gouden krans. Van het wyde, blinkende voorhoofd daelde eene regelmatige grieksche neus in regte lyn af tot boven den fyn gesneden mond. Hare wangen waren bloozende van gezondheid en de hemelblauwe oogen getuigden, door hunne zachtaerdigheid, dat het meisken eene zuivere ziel bezat. Hare bewegingen waren natuerlyk zwierig; zy beviel zonder dat de gevalzucht ooit het geringste pleksken in haer hart besloege. Zy was eene schoonheid in den vollen zin van het woord, en scheen het geenszins te weten.

Men kon aen Anna's kleeding zien, dat Liesbeth aen dezelve niet was vreemd gebleven: zy had het golvende hoofdhair ingesloten onder een katoenen hoofdkapken, maer daerdoor kwam de marmerachtige hals nog meer en bekoorlyker onder het oog vallen.

De goede inborst, de uitwendige voordeelen en de groote geestesgaven moesten de lieden uit den Gouden Leeuw hoe langer zoo gunstiger voor het uitgezonderde kind stemmen. De dienstboden, die ongelukkiglyk op niets peinsen dan het einde van het jaer of liever hunne belooning in klinkende munt te zien, aenbaden de jonge Anna: zy was voor hen eene beschermengelin. Immers preutelde of schold de baes tegen de knechten en werklieden - wat nog al menigmael gebeurde - dan liep het meisken tot hem en legde hare sneeuwwitte handen zoo vast op zynen mond dat er geene klank meer uitkwam! Was Liesbeth niet wel gestemd jegens de meiden, dan wist Anna haer op eene zoo betooverende wyze te streelen, dat haer zuerachtig perkamenten gelaet - tegen de natuer en als door een wonderwerk - eenen aengenamen glimlach sneed! Menigmael riep zy dan uit, met eene soort van gestreelden hoogmoed:

Anna, Anna, gy weet ons allen te betooveren, myn kind! gy zult alle de dienstboden bederven door uwe toegevendheid!

Zoo vervlogen de zes eerste jaren van Anna's verblyf in 't

gasthof op de vleugelen des winds. Zy had niet leeren lezen noch schryven en om gegronde redenen: van den kom der gemeente door meer dan een halve myl afstands verwyderd, was er geene mogelykheid om het meisken ter school te zenden. Joos en zyne gade kenden noch a noch b: hoogstens wisten zy met kruiskens, vyven en streepjes op de deur aen te teekenen wat hun deze of geene klant schuldig bleef. De echtelingen waren menigmael in 't geval hunne onwetendheid te betreuren; zy besloten diensvolgens de lievelinge van de weldaed des onderwyzes deelachtig te maken. Daerenboven kwam de tyd aen, dat Anna moest worden voorbereid tot de eerste Communie - plegtigen overgang van den stoffelyken, werktuigelyken, tot den kristelyken mensch - en Joos zelf begeerde dat de kleine dien overgang met de meest mogelyke plegtigheid zoude werkstellig maken. Er werd, na rype beraedslaging tusschen de echtgenooten, vastgesteld dat het meisken zoude besteed worden in het klooster der H. Elisabeth te Herkenbosch.

Zoohaest dit besluit genomen was, begaven zich de beide echtgenooten met Anna kloosterwaerts; deze werd er met gretigheid opgenomen, vooral uit hoofde harer bevalligheid. Joos - aen veinzen gewend - predikte deugd en godsdienst in tegenwoordigheid der nonnen. Liesbeth beval haer kind aen met eene ongeloovelyke moederliefde; ja, alswanneer het goede wyf van Anna moest scheiden, vaegden de kloosterzusters zoowel als Joos tranen uit de oogen. Ook waren de echtgenooten nauwelyks vertrokken, of de Moeder-Overste zegde tot eene der zusters:

O, wat is het moederlyke gevoel eene wondere, eene schoone zaek! Wat kan eene moeder haer kind beminnen!

- Maer ook - antwoordde de zuster - zeg my wie zou zulke engelin niet beminnen?

Zoodanig was men in den Gouden Leeuw aen de jonge Anna verkleefd, dat by Joos en Liesbeth met iederen dag de zucht

aengroeide om haer weder te zien komen. Er ging schier geene maend voorby of nu de baes, dan de bazin voelden zich op eene onwederstaenbare wyze voortgesleept om de lievelinge te gaen bezoeken. By zulke gelegenheden wedyverden zy om 't meest, wie van beiden aen haer de aengenaemste geschenken zoude brengen. Doorgaens behield het wyf de overhand: hetzy dat zy het kinderhart beter besefte, of dat Anna meer geneigdheid voor de bazin koesterde, altoos is het onbetwistbaer dat hare geschenken Anna's eenvoudigen en edelen zin 't meest streelden.

Ofschoon de weeze een der minst begoede kinders van 't gesticht ware, bezat er geen ander meer van die geliefkoosde kleinigheden, welke der jonge dochters soms tot verzet, soms tot leermiddel verstrekken: dank aen de menigvuldige bezoeken zoowel als aen den wedyver der beide heidebewooners in het uitdeelen hunner gunsten.

Anna toonde zich niet alleen zooveler zorgen overwaerdig; maer zy regtvaerdigde ook het goede gedacht dat men nopens haer, op het eerste zigt, had opgevat in het klooster. Immers geen kind overtrof haer in orde, leerzaem- zuinig- zindelyk- en onderdanigheid.

Weldra had zy het zooverre gebragt dat men haer - als een kind lui was - aenhaelde als een voorbeeld van neerstigheid; was er een slordig, men doelde op Anna's zindelykheid; toonde deze of gene leerlinge eenige hoofdig- of wederspannigheid, men bragt Anna's gehoorzaemheid en geduld te berde.

Het is derhalve niet te verwonderen dat zy, met deze hoedanigheden begaefd, al aenstonds de gunstelinge der kloosterzusters werd. Maer naer mate Anna's deugden en begaefdheden meer op prys gesteld werden, haelde zy zich - zonder het te weten - den haet en de afgunst der schoolgezellinnen meer op den hals; werd menigmael op eene onheusche wyze bejegend, hetgeen haer eventwel niet bellette aen allen, was 't noodig, ten dienste te staen. De kloosterzusters hielden, wel is waer, een waekzaem oog

op dat slach van vyandschap en vervolging; zy vergoedden dezelve ruimschoots door betuigingen van lof en liefde. Dit alles kon eventwel niet beletten, dat het meisken - de zorgen zyner voedsterouders indachtig - eene vergelyking maekte tusschen het eenvoudige, stille landleven, en het gewoel der kostschool. Van inborst, opvoeding en natuer tot den kalmvollen huizelyken kring geneigd, zag zy, met een gelaten, toch bly verlangen, den dag te gemoet, waerop zy des geluks zou deelachtig worden om tot de H. Tafel te naderen.

Byna drie jaren had zy in het gesticht doorgebragt en dezelve dermate benuttigd, dat zy in hartes- geestes- en verstandsontwikkeling hare jaren verre had vooruitgesneld. Paesschen was aenstaende en door de Moeder-Overste werden Joos en Liesbeth verwittigd van de plegtigheid welke ging plaets hebben. Beide waren zy het ditmael eens, om andermael den spaerpot ter deeg aen te randen en het lieve kind behoorlyk uit te dossen.

Joos en zyne vrouw, die hunne paeschbeste kleederen hadden voor den dag gehaeld, zaten op den bepaelden dag, 's morgens al vroeg in de kloosterkerk en hadden den tyd om de versiersels te bewonderen, waermede zy prykte, en welke zoozeer afstaken op de naekte eenvoudigheid hunner dorpskerk. Eindelyk begon de bevolking der omstreeken toe te snellen, de kerk propte zich op; de blikken der echtgenooten kuijerden nog altoos van het ryk versierde outer naer den kunstiglyk gesneden stoel der waerheid, wanneer eensklaps als een zacht gemurmel van bewondering hunne aendacht boeide.

Als door eenen voltaschen pyl getroffen, sprongen al de aenwezige persoonen regt: de eerstcommunikanten traden, twee en twee, in de kerk. Anna kwam met eene harer medescholieren voorop en boeide aller oogen op zich! In een effen wit neteldoeken kleed gehuld, het hoofd omgeven met eenen kunstiglyk vervaerdigden bloemenkrans, en voor eenigste nevensieraed een gouden kruis en slot met een zwart fluweelen lint om den hals gehecht,

geleek Anna op een hemelsch verschynsel. Met neêrgeslagen oogen, saemgevouwde handen en langzamen stap ging zy voort tot in het koor, gevolgd wordende door hare gezellinnen. Een hemelsche glans scheen het meisken te omgeven.

By dit deftige, verrukkende tooneel schoten tranen in de oogen der echtgenooten: het waren de eerste welke ooit de wangen van Joos bevochtigden! De eenvoudige heidebewooners waren als buiten zich zelven en stonden op het punt van hunne zitplaetsen te verlaten en het lieve kind tegen hunnen boezem te gaen drukken. Doch op hetzelfde oogenblik kwamen vier priesters in plegtig gewaed uit de sakristie en traden tot het altaer. Het orgel verhief zyn zwaer, deftig en rond geluid; de wierook brandde in een zilveren vat, vervulde het ruim en steeg in ligte, grillige wolkjes naer het verhemelte. Met indrukdoende stemmen hieven de priesters den smeekenden lofzang aen: Veni Creator Spiritus! Met slepende toonen vergezelde het orgel en stemde de aenhoorders tot heilige verzuchtingen. Maer wanneer de eerstcommuniekanten met hare fyne, zachte stemmekens het tweede vers antwoordden: Mentes tuorum visita, Quoe tu creasti pectora! dan werden de toonen des orgels eensklaps zacht, smeekende, onwederstaenbaer en alle de aenwezigen stuerden met de kleinen hunne gebeden tot den scheppenden Geest, Die eene gifte is van den Allerhoogsten, Die de Vertrooster wordt genoemd; Die de harten zuivert door het vuer der goddelyke liefde; Die de ziel verrykt met schatten van deugden, zevenvoudig in getal!

Dan begon de plegtige misse; achter het Evangelie beklom een eerbiedwaerdige priester het spreekgestoelte en hield eene verhevene redevoering over de pligten van den mensch in zyne drievoudige betrekking tot zich zelven, tot zynen evenmensch en tot God. Treffende waren de wenken, welke de redenaer, op een ongekunstelden toon, maer in welgepaste bewoordingen en in eene verhevene tael tot zyne toehoorders en byzonderlyk tot de kleinen stuerde. Aenlokkelyk werd het pad der deugd, wanneer

de eerwaerde man hetzelve met bloemen bestrooide! Verschrikkelyk schilderde hy de wroegingen en straffen, welke de misdaed op de hielen volgen! Anna hing met haren geest aen de woorden des redenaers vast: zy deden diepen indruk op haer gemoed; het was een zaed dat op vruchtbaren grond viel en duizendvoudige vruchten beloofde voort te teelen.

Toen de misse ten einde was en de kinders in het klooster terugkwamen, snelde Anna hare tweede moeder te gemoet en wierp zich in heure armen. By dit tooneel begon Joos met den geprinten neusdoek langs de oogen te werken, om er de tranen uit te wisschen; hy ook ging de kleine met een diepe aendoening omhelzen.

Deze plegtigheden hadden Liesbeth's gemoed geschokt; zy besloot hare lievelinge mede naer huis te nemen. Hoe deed zy de kloosterzusters verbaesd staen, als zy haer dit besluit mededeelde en dat alle bemerkingen tegens 's wyfs wil bots liepen. Voegen wy hier ter ontschuldiging van de goede vrouw by, dat zy niet geheel en al onbekend was gebleven met het slach van vervolging waeraen haer kind - om zyner deugd wille - blootgesteld was geweest, en zy wilde er een einde aen stellen.

Met grooten spyt zagen de kloostervrouwen de jonge Anna vertrekken, die met genoegen tot het stille leven van den Gouden Leeuw terug ging. Hare gestalte had zich byna ten vollen ontwikkeld; hare geest was verrykt met louter nuttige kundigheden, en onder de wyze leiding der deugdzame meesteressen had zy alreede hare pligten leeren kennen.

Nooit - dit zy tot hunnen lof gezegd - betreurden de echtgenooten het geld dat zy besteed hadden aen Anna's opvoeding; te minder nog, daer het meisken, behalve lezen, schryven en rekenen, had leeren naeijen, breijen en d'overige handwerken verrigten, welke in een huishouden onontbeerlyk zyn. Weldra verhief Joos zyn dochterken tot boekhoudster en Liesbeth gaf haer het opzigt over linnen- en wollengoed.

Met hare spaeroordjes had zich Anna een begin van boekverzameling aengekocht, als byvoorbeeld: Het leven des Heilands, idem der Heiligen, het Hemelsch Palmhof, den Zielentroost, de Zendbrieven, Broeder Jan van der Linden, enz. Deze besloegen eene gekleurde plank op Anna's slaepkamer en kenschetsten haren smaek.

Joos, die geen grooter vermaek schiep dan in 's meiskens voorlezingen, ontbrak niet voor nieuwe leesstof te zorgen, welke uit de bontste kleuren was samengesteld. Zoo stapelde hy op de plank naest de vorengenoemde werken: De Boerentheologie, Reinaert den vos, Thyl Uilenspiegel, den Hollandsche Nachtegael, Valentyn en Ourson, de vier Aymonskinderen, Jan van Parys, het Hoedeken en de Geldbeurs van Fortunatus, het Masker van de wereld, de Historie van het oude en nieuwe Testament, den grooten Mechelschen Katechismus, Flavius Josephus, eene vlaemsche vertaling van Tacitus enz. Zelfs had de baes zyne beurs geledigd om haer eenen Cats en eenen Vondel te bezorgen: twee dichters, die door den baes hemelhoog werden verheven, omdat zy hem duer waren komen te staen1.

Niet alleen in den aenkoop der boeken kon men de geaerdheid der koopers raden; maer uit de lezing zelve giste men gemakkelyk de uiteenloopende neigingen van Joos en zyne helfte. Vond deze laetste vermaek met, des zondags, naer de voorlezingen van Anna uit het Hemelsch Palmhof, den Zielentroost, de Zendbrieven en Broeder Jan van der Linden te luisteren; de eerste in tegendeel verkoos altyd Reinaert den vos en Thyl Uilenspiegel met hunne koddige snakeryen; Valentyn en Ourson, uit hoofde van het wonderlyk woeste, of de Geldbeurs en het Hoedeken van Fortunatus, omdat het bovennatuerlyke zyne vlottende ziel streelde. Heeft men - op den schryver doelende - met regt gezegd: de styl is de man; wy durven met even zooveel regt zeggen: Toon my wat gy gewoonlyk leest, ik zal u zeggen wie gy zyt!

Aen degenen, die het menschelyke hart een beetje kennen, zal het niet wonderlyk voorkomen, dat de echtgenooten uit den Gouden Leeuw verrukt waren over hun kind. Liesbeths geluk zou noch grens noch palen gekend hebben, indien niet somtyds haer hart ware gekweld geworden met de gedachte, dat het geringste toeval dit alles in een oogenblik kon doen verdwynen, door hun den schat te ontrukken, waerop geheel hun geluk, geheel hunne hoop voor de toekomst gegrondvest waren. In allen gevalle beraemden de echtgenooten middels om 's meiskens toekomst te zekeren en hetzelve nog vaster aen de voedsterouders te verbinden.

Zestien jaren was de wees oud geworden en tot nu toe wist zy niet anders dan dat Joos en Liesbeth haer natuerlyke ouders waren. Menigmael beraemden zy reeds vroeger middels om haer bekend te maken met een gedeelte der waerheid. De man sloeg allerlei verdichtsels voor, met welke men het kind zoude paeijen; maer het wyf had hem altoos nog den mond gestopt met zeer gegronde bemerkingen.

- Indien - zoo sprak zy - Anna voor altoos in haer gedacht konde blyven, zekerlyk zouden wy niet beter wenschen dan het

geheim met ons ten grave te dragen. Moet zy het eventwel eenmael vernemen; waerom dat oogenblik niet zoolang verschuiven als het mogelyk is? Waerom haer doen peinsen, dat wy aen het deugdzame kind willen herinneren, wat het aen ons verschuldigd is? Waerom haer droevige oogenblikken berokkenen, zonder noodzakelykheid? Neen, Joos, verhaesten wy de oplossing van het raedsel niet! Poogen wy, in tegendeel, ons meer en meer te bevlytigen om haer te beloonen voor de gelukkige stonden, welke zy ons zoo ruimschoots schenkt.

Joos liet zich door deze en soortelyke beweegredenen overhalen; hy zweeg en wie weet hoe langen tyd het geheim nog zou bewaerd zyn gebleven, indien niet het zoogenaemde toeval een gedeelte van den sluijer ware komen opligten, waermede Anna's lot en geboorte omhuld waren.

Wy zullen in het volgende hoofdstuk dit toeval verhalen, alsmede eenige andere voorvallen, welke min of meer invloed uitoefenden op 's meiskens toekomstige leven.


Vorige Volgende