|
| |
| |
| |
VI
Huiselyke tafereelen.
De ongelukkige gade had haren gezegenden toestand aen de vriendin, doch niet aen den gemael bekend gemaekt. Sedert meer dan eene maend wachtte zy eene gunstige gelegenheid, eene terugkeering tot betere gedachten af: want zy aenzag het als eene schending der heiligste gevoelens, aen den man, in het midden zyner uitspattingen, te zeggen: ‘verheug u met my, gy staet vader te worden!’ Toen zy van haer bezoek terugkeerde, vond zy den echtgenoot, tegen zyne gewoonte, alleen zitten in hare werkkamer. Bevreemdend scheen 't aen de verwaerloosde vrouw, dat hy haer te gemoet kwam met eenen glimlach op de lippen, en hare handen kuste met eene heuschheid, die hy maer wist aen te nemen by gewigtige gelegenheden, wanneer hy een groot doel wilde bereiken Gullivers bezat eventwel de hoedanigheid van al de diplomaten en woekeraers, die deze benamingen verdienen: hy zag zynen man afkomen. Hy lokte het vertrouwen uit van anderen; maer schonk het zyne aen niemand, zelfs niet aen zynen vader.
Kunegonde voelde zich gelukkig door deze liefdebetuiging en begon onverwyld, hem de heugelyke hoop
| |
| |
bekend te maken. Met stralende oogen schetste zy haer geluk; verklaerde al het gebeurde van harte te vergeten en vergeven. Zy bezwoor hem by het ongeboren, onschuldig huwelykspand, dat hy zich mogte verwyderd houden van het gezelschap der losbandigen.
Hy versprak, beloofde en bezwoor alles met eene zoowel gestudeerde natuerlykheid, dat de gade niet anders dan eene gouden toekomst te gemoet zag. Inderdaed scheen van dien oogenhlik eene volslagene ommekeering by Gullivers in te treden. Zelden ontving hy nog bezoeken; zonder noodzakelykheid bleef hy na tien ure 's avonds niet meer uit. Op deze wyze kwam, als 't ware, eene verzoening tot stand tusschen het echtelyke paer. Aen teedere zorg schoot hy niet te kort; in éen woord: de minnende vrouw sloeg geloof aen eene opregte beternis. Langzamerhand begon zy te onderzoeken, of zyzelve niet bad aenleiding gegeven tot eene soort van misverstaen tusschen ben beide. Zy beschuldigde zich dermate, dat hare geringste en op zichzelven onschuldigste handelingen de evenredigheid aennamen van grove misslagen tegen den echtgenoot.
Zoo vervlogen de zeven gelukkigste maenden van haer leven. Geheel haer doen en laten waren altoos en onophoudelyk op éen punt gerigt: de zorg voor het onschuldige wezen. Hoe dweepte zy van zalige dagen. Met wat liefde zou zy haer kind omringen. Alle levenslust zou voortaen wyken voor het moederlyk gevoel; de wereld en al hare aenlokkelykheden gingen de vrouw niet meer aen; een lachjen van haren telg moest meer waerde hebben, dan alles, wat de aerde kon schenken! Geene muziek kon zoo zoetluidend in hare ooren klinken, als het gestamel des woords ‘moeder.’
| |
| |
Onder dit dweepen van moederliefde en van zalige toekomst, naderde de dag der ontbinding. Doch waerom ziet men de jonge vrouw elken dag in Sinte-Gudula sluipen, en telkens voor den altaer onzer L.V. van Bystand zoo innig bidden? Waerom vertoeft zy daer zoo lang, en wat heeft zy nog te wenschen? Is het de volharding in het goede voor haren man? Is het eene gelukkige ontbinding? Deze gedachten besloegen wel eene plaets in haer hart; maer de hoofdoorzaek was van eenen geheel anderen aert, dien wy hier maer zullen openbaren.
Oscar Gullivers (gelyk de lezer ligtelyk zal beseffen) was een van die natuermenschen, welke in de geheele schepping eenen samenloop van toevallen zien. Aen het blinde toeval schryven zy klaerziende uitwerksels toe, om aen de scheppende Almagt geene hulde te moeten bewyzen. In een verfoeijelyk werkje had hy de geheimen der geboorte gezocht; immers, hoe kon de Godsloochenaer op de gedachte komen, dat een Opperwezen de natuer en den gang der geschapene dingen voor zich heeft opbewaerd? Hoe kon de hoogmoedigaerd zyn verstand onderwerpen aen eene kristelyke gehoorzaemheid; en aen een vast, alleenzaligmakend geloof? Diensvolgens had by hem de overtuiging vasten wortel geschoten, dat zyne vrouw hem eenen zoon zoude en moeste schenken. Elken dag opperde hy dit halsstarrige gedacht jegens de gade, zonder nogtans de beweegreden dezer zienwyze te uiten. Was hy eventwel by zyne tafelvrienden, die hy voortging, bedektelyk te zien, en viel dan het gesprek op zyn aenstaende vaderschap, zoo was 't hem ontvallen te zeggen, dat hy zich wel eenen zoon, doch geene dochter mogte aentrekken... dat de gade maer moeste weten,
| |
| |
hoe en waer zy aen eene dochter geraekt was. Daerop werd eene wedding aengegaen van duizend gouden Louis: hy hield staende, dat het een zoon; Van Mirbach daerentegen, dat het eene dochter zoude wezen. Op deze wyze stonden zyne twee hoofdgebreken op het spel: de hoogmoed en de winzucht.
Deze omstandigheden werden door eenen nameloozen brief ter kennisse der gade gebragt, men begrypt ligtelyk met welke bedoeling. Met haren echtgenoot durfde zy 't niet wagen, over deze kiesche stof te spreken; zy vreesde, welligt de herstelde harmony te verbreken. Het was daerom, dat zy hare toevlugt nam tot de Troosteresse der bedrukten; door hare tusschenkomst zou zy van den Alwyze, Almogende een wonder afgesmeekt hebben. Het kwam haer niet eenmael te binnen, dat de mensch maer mag vragen, wat voor hem goed is, in de oogen en volgens de wyze raedsbesluiten van God.
Onder deze omstandigheden was de beslissende oogenblik gekomen. De vroedvrouw zat naest het smartenbed. Een schrandere verloskundige hield zich gereed in het aenpalende vertrek, om op het eerste woord zyne hulp te bieden. De lydster zou zoo gaerne haren echtgenoot naest hare zyde gezien hebben; doch lafhartig zynde in den hoogsten graed, verklaerde hy, dat het hem onmogelyk was, zyne gade te zien lyden. Deze verklaring had zy in hare ondervindingloosheid aenvaerd, als een bewys zyner genegenheid.
Gedurende den barenstyd, hield zich Oscar Gullivers in de nevenkamer by den verloskundige, tot wien hy zegde: ‘gy zult, gy moet my eenen zoon schenken! Een zoon is onontbeerlyk voor myne rust... voor myn geluk!’
| |
| |
- Dit gevoel begryp en eerbiedig ik; - antwoordde de man der kunst - doch zooverre heeft de wetenschap het nog niet gebragt, dat zy vermoge, dezen sluijer op te ligten. God alleen heeft zich deze geheimen voorbehouden; wat Hy doet, is wel gedaen.
Dit teregtwyzend vonnis overtuigde hem wel niet; opgeblazene, verwaende menschen, gelyk Gullivers, laten zich niet overtuigen. Doch hy zweeg en verviel in een diep gepeins. Wie op dezen oogenblik in Oscars slordige ziel hadde kunnen lezen, die zou de droevige overtuiging verworven hebben, dat zyn geest zich alleenlyk met de duizend gouden Louis bezig hield. Wat was de rust, wat de vrede zyns huizes, wat de eer zyner vrouw by deze som? Duizend Louis zou deze zelfde Gullivers zonder aerzelen opgeofferd hebben aen eene uitspatting, aen het bevredigen van de grillen eener wulpsche tooneelspeelster! Ja, maer dit was iets anders, wanneer zyne persoonlyke driften op het spel stonden!
In het midden zyner diepe gepeinzen, had Oscar zelfs niet bemerkt, dat de verloskundige geroepen en naer het smartenbed gesneld was. Er verliep nog een half uer; dan ging de deur der nevenkamer open; de vroedvrouw verscheen met een pasgeboren en gillend wichtjen. De vader staroogde eenen oogenblik op net schepseltjen met eene uitdrukking van geluk en van vaderlyken hoogmoed, als of het siertjen goed, dat nog in hem was overgebleven, zoude zegepralen. Doch al aenstonds nam de geest der ydelheid, der gierigheid de overhand. Met eene hygende nieuwsgierigheid vroeg hy aen de vrouw: ‘het is immers een zoon, dien gy my brengt?’
- Ik breng uw kind; hetwelk God u schonk in zyne wysheid. - Antwoordde de draegster - Tevens mag ik
| |
| |
u de verheugende tyding brengen, dat de toestand der moeder weinig te wenschen laet.
- Zy heeft my dus geenen zoon geschonken? - Vraegde Gullivers op eenen halfbitteren, halfverachtelyken toon.
- God schonk u een kind, een allerbevalligst meisjen, die aen u gelykt, als de eene waterdruppel aen den anderen. - Bejegende het wyf met eenige scherpheid - Mevrouw is in eenen goeden toestand, doch zwak. Zy uitte den wensch, u te zien; begeef u by haer en bespaer aen de lydster alle en elke uitdrukking van bedrogene hoop op eenen zoon. Wie weet, of ik binnen een jaer niet worde geroepen, om eenen mannelyken erfgenaem in uwe arms te leggen.
- Om het even, - morde hy schier onhoorbaer - ‘dit kind mishaegt my; het moest een zoon wezen.’ Dan plooide hy zynen mond tot eenen glimlach, die eventwel voor den fynen kenner als een huichelend gegryns zou aenzien worden; vervolgens begaf hy zich by de blyde moeder. Deze mogt al van louter geluk stralen; hare schoonheid mogt nog opgeluisterd zyn door hare belangwekkende bleekheid, niets kon het afgesloofd gemoed des echtgenoots tot hartelyke deelneming bewegen. Zy schetste haer geluk, hare zaligheid in éen woord: ‘Oscar, de hemel heeft ons huwelyk gezegend!’ Zy voegde by met de gelatenheid eener engelin: ‘ik zou, ten koste van myn bloed, u eenen zoon geschonken hebben; God heeft er anders over beschikt; eerbiedigen wy zyne wyze raedsbesluiten!’
Van hemel, van zaligheid, van God spreken tot dezen aenbidder van goud en weelde, o, deze tael verslond hy niet; de overschilligheid was op zyn voorhoofd, op ge- | |
| |
heel zyn gelaet geprent. De gade was eventwel dermate bezig met haer moederschap, dat zy alles in rozekleur geverwd zag; zy droomde zich eenen echtgenoot, die moest voelen, gelyk zy voelde; die moest beminnen, gelyk zy beminde. Zy had op dezen oogenblik al het ongelyk des gemaels vergeten; zy hield hem reeds voor een deugdzaem wezen; hy was immers de vader van haer kind.
Onder den invloed dezer geluksdroomen hernam de kraemvrouw weldra hare krachten. Het kind was gedoopt en had op Kunegonde's uitdrukkelyk verzoek geenen anderen doopnaem ontvangen, dan dien van Elisa. Deze benaming herinnerde haer de trouwe, rondborstige vriendin, die haer sedert de aengestipte byeenkomst menig blyk van innige verkleefdheid had gegeven. Mama Blinkhout diende als meter en had al hare juweelen ten voorschyn gehaeld, ten einde waerdiglyk naest den ouden Gullivers te schitteren. Inwendig jubelde zy; want zy gestond het zichzelve, dat de dochter al het geluk des levens grootendeels aen haren uitgeoefenden invloed moest danken. Somtyds was haer wel aengebragt, dat Kunegonde op geen rozebed sliep; dat er voor de jonge vrouw wel eens bittere stonden kwamen. Doch de goede vrouw behandelde al deze gezegden als sprookjes, die door de afgunst verzonnen en door de kwaedwilligheid verspreid werden in de hoofdstad.
Na eene maend was mevrouw Gullivers teenemael hersteld, en begaf zich met haer telgjen ter kerk. Het eerste bezoek was voor de vriendin Elisa, welke acht dagen schier uitsluitelyk by het ziekebed had overgebragt. Hartelyk was de ontmoeting, gul het onthael van meester Engelens kant, welke juist t'huis gehouden
| |
| |
werd, gedurende den geheelen voormiddag, door drukke bezigheden. Deze jonge regtsgeleerde, gewoon zynde geworden op zyne bedryvige loopbaen, diep te zien tot in het menschelyk hart, schatte de schoone vrouw al aenstonds voor hetgeen zy was: eene goede, onachterdochtige ziel; een onbedorven karakter. Hare uitboezemende moederliefde, hare gelatenheid en uitgezonderde gemoedsrust verwierven oogenblikkelyk zyne volste samenneiging. Ook uit zynen mond mogt zy de verzekering der vriendin Elisa hooren herhalen: ‘mevrouw, de vriendin myner echtgenoote is, hoop ik, myne vriendin. Ik wensch van harte, dat gy onze vriendschap nooit behoevet op de proef te stellen; nogtans wie mag voor de toekomst instaen? Zou zich ooit het geval opdoen, reken dan op my, als op eenen broeder, op myne gade, als op eene zuster.
De man, die aldus sprak, wist meer dan hy geradig oordeelde te openbaren. Waerom aen de ongelukkige niet de rust laten, die toch van korten duer zoude wezen?
Kunegonde sprak haren innigen dank uit; schilderde haer geluk met levendige kleuren en eindigde met de verzekering, dat het moederschap haer krachten en geduld genoeg had geschonken, om de zwaerste folteringen te dragen.
De aenbeveling van den schranderen man had eventwel voor uitwerksel, dat mevrouw Gullivers niet alleen haren toestand ernstiger overpeinsde; maer ook, dat zy nauwkeuriger het gedrag van haren man gadesloeg.
Gedurende de kortstondige afwezigheid der gade, had Oscar het bezoek ontvangen des graven Van Mirbach. Dat deze komst door hem verwacht werd, dit begrypt men ligtelyk. Immers had deze meer ligtzinnige dan
| |
| |
boosaardige edelman zyne pligtige liefde versmaed, zynen hoogmoed geprikkeld gevonden; by hem was het als een ingeworteld gedacht geworden, dat hy over Kunegonde's deugd moeste en zoude zegepralen. Kon hy de vrouw niet regtstreeks ten val brengen, dan rekende hy genoegzaem op het bedorven hart van den echtgenoot, om te hopen, dat deze hem, hetzy vrywillig, hetzy onvrywillig, daertoe de helpende hand zoude bieden. Hy had den woekeraer doorschouwd, en wist by ondervinding, dat geld en geneugten de twee magtige dryfveeren waren van Gullivers handelingen.
Na de eerste groetenis, sprak de graef: ‘voorbeeldige echtgenoot, gy herinnert u nog, dat wy over drie maenden eene wedding aengingen op het geslacht van uwen eerstgeboorling. Ik hield het met eene dochter, gy met eenen zoon. Toon my den zoon, dan betael ik u op staenden voet de duizend gouden Louis; is het eventwel eene dochter, gelyk men my heeft gezegd, dan draeg ik die som van hier weg. Men kan al wisselaer of woekeraer wezen, dit belet niet, dat men zyn woord houde, als het op eene eereschuld aenkomt.’
- Dus zou ik uit uwe woorden moeten opmaken, dat gy datgene ernstig hebt opgenomen, wat ik van den beginne aenzag als een lachmaetjen. Men wedt op een paerd, op eenen muilezel, op eene kaert, op eene aenstaende gebeurtenis; maer niet op eene vrouw; dit is onzedig en zou slechte gevolgen kunnen hebben. - Bemerkte de woekeraer op den eenvoudigsten toon der wereld.
- Dit wil waerschynlyk zeggen, - spotlachte Van Mirbach - dat Oscar Gullivers, dit voorbeeld van zedelykheid, en van kuischheid, de weddingen maer voor ernstig
| |
| |
houdt, wanneer hy dezelve wint en met het gewonnen geld zyne koffers kan vullen. Doch zeg my eens, gy model der goede echtgenoten, sedert wanneer zyt gy zoo kiesch geworden op het kapittel uwer vrouw? Is het misschien sedert zy uwen almanak leugenachtig gemaekt en u eene dochter, in plaets van eenen zoon, geschonken heeft?
- Ik betael de duizend gouden Louis, van den oogenblik, dat gy dezelve eischt! - Vezelde Gullivers - Daer gy eventwel myn schuldenaer zyt voor het vierdubbele der som, zult gy u wel tevreden houden, indien ik u een kwytschrift van duizend Louis, op afkorting betaeld, ter hand stelle. Ik heb voor den oogenblik myn geld noodig in myne zaken; nogtans indien gy 't begeert, zal ik u de som aenstonds tellen.’
- Myne schuld valt maer binnen een jaer; bygevolg ben ik u tot den valdag niets schuldig. My dunkt, dat 25% commissie en 6% jaerlyksche intressen eene tamelyke vergelding zyn. Dit zegt u genoegzaem, dat ik uwe vraeg niet inwillige. Overigens ben ik een al te gulhartige vriend en bewonderaer uwer schoone gade, dan dat ik u niet ontlaste van het geld, waermede gy anderszins geschenken biedt aen uwe zuivere, kuische tooneelspeelster Pennefetter, en aen de danseres Lupini. Zeg eens, weet gy, dat beide bloedzuigsters u by den neus leiden? De eerste voornamelyk moet u onbermhartig over den hekel gehaeld hebben, wyl gy aen de laetste eenen kostbaren smuk hebt geschonken. Zy moet zich buiten adem gelachen hebben, by het gewagen van uwen valschen toupet, en van uwe prétentions de jeune homme.
Gullivers werd vuerrood van gramschap en van spyt; doch al te lafhartig, om zelfs in zyn eigen huis zyne
| |
| |
waerdigheid als man te doen gelden, boog hy het hoofd; ging zonder spreken naer eenen lessenaer en legde drie en twintig bankbiljetten van duizend franken en tien Napoleons op tafel. Van Mirbach streek de waerde op met eene onverschilligheid zonder weergâ. Terwyl hy met de som zegepralend heenging, gaf de woekeraer aen zyne gramschap lucht. ‘Hy morde knarsetadend: doemnis! en daertoe moet men dan eene vrouw hebben, om u drie en twintig duizend twee honderd franken te doen verliezen in eene minuet! Om u het vaderschap op te dringen, in naem der wet, over een meisjen, die my tegenwalgt, en aen wie ik vreemd moet zyn!
Sedert dien oogenblik liet hy zynen afkeer meer en meer blyken; ja, de moeder, welke het allerliefste dochtertje meer dan haren oogappel beminde, moest welhaest bemerken, dat men haer niet zonder redenen had gewaerschuwd. Zy voelde zich gekwetst in hare eer, hare fierheid en hare teederste gevoelens. Eerst sprak zy hem met goedheid, en poogde door de meest tastbare bewysgronden hem tot betere gedachten te brengen. Dan huichelde hy eene genegenheid, die niet in zyn hart lag, en slechts eenigen tyd duerde. Op zekeren dag had hy verliezen ondergaen ter beurs, en kwam tamelyk misstemd t'huis. Kunegonde, den man beoordeelende, gelyk zy zelve was, bood hem de jeugdige Elisa aen ter omhelzing. Hy stiet het wichtjen van zich weg, met eene soort tan afgryzen. Dit was meer dan de gevoelige moeder kon verdragen. Zy bragt hem harde waerheden onder de oogen, waerop hy gedwongen was, stom te blyven; want uit hare woorden bleek het ten duidelykste, dat zy hem doorschouwd had. Hy verliet de gade en het huis zonder éen enkel woord te spreken.
| |
| |
Sedert dien oogenblik, was zelfs de schynbare eensgezindheid verdwenen. Oscar, die tot heden den huichelaer had gespeeld, legde zyn momsel af, en gaf zich geheel en gansch over aen zyn baldadig leven. Geheele nachten bragt hy over in kwastpartyen van alle slach, en keerde met het krieken van den dag terug, in eenen volslagen staet van beestachtige dronkenschap. Als een echte losbandige, zag men hem openlyk optreden met de onbeschaemdste en eerloosste koketten van het tooneel. Op de openbare plaetsen verscheen hy met zyn prachtig gespan, gezeten naest de beruchte Pennefetter en Lupini.
Geheel de hoofdstad was vol van Gullivers uitspattingen; zyne gade alleen kende ze niet. De oorzaek van dit verschynsel is niet moeijelyk om vinden. Naer mate zy zich en haer kind meer verlaten en verwaerloosd zag, droeg zy den ryken voorraed harer liefde meer en meer over op haer dochtertjen. By de wieg van het onschuldig wezen, en in het getrouw kwyten van al hare pligten, putte zy het eenigste vermaek. Wie weet, hoelang zy nog in hare gelukkige onwetendheid zoude verkeerd hebben, indien de zucht naer het behoud harer gezondheid (ten einde het lieve schepseltjen niet moederloos in de wereld te laten) de arme moeder niet aengespoord hadde tot het deelnemen aen eenige uitspanning.
Op zekeren dag ontving zy eene uitnoodiging, van wege mevrouw V..., om eene theeparty by te woonen. De hoop, dat zy daer de vriendin Elisa mogte ontmoeten, deed haer het besluit nemen, zich derwaerts te begeven. Zeggen wy hier in het voorbygaen, dat graef Van Mirbach, die op eenen breeden voet stond met het huis V..., zoo hendig had weten te maneuvreren, dat niet alleen mevrouw Gullivers, maer ook de oude kennis, mejuffer
| |
| |
Wespestrael, eene uitnoodigingskaert ontvinge. Deze laetste was de eenige ongehuwde onder het gezelschap; in hare jeugd was zy de schoolvriendin geweest van mevrouw V..., en het was aen deze omstandigheid toe te schryven, dat zy in het deftige gezelschap wierde geroepen en opgenomen. Men duldde haer om éene reden: was hare tong snydend als een scheermes, hare bemerkingen waren zoo koddig, doorspekt met zooveel luim, dat zy elkeen tot lachen stemde. Sedert wy haer op het bal bezig hoorden, zyn een paer jaren verloopen; hare nydigheid tegen de welgevormde, schoone persoonen is nog aengegroeid; hare streelingen zelven zyn als slangebeten geworden.
Nauwelyks had de venynige tong de aenwezigheid van mevrouw Gullivers bemerkt, of zy besloot, haer geschut tegen de schoone dame in battery te plaetsen. Eerst begon zy met eene ligte schermutseling tegen de verwaerloozing, waerin de mannen hunne vrouwen laten; vervolgens viel zy op de tooneelspeelsters, die de vrouwen berooven van de genegenheid harer gemaels, en de mannen pluimen op de onbermhartigste wyze. Na deze aenvallen op het algemeen, ging zy over tot byzonderheden. Zy schilderde de zangeres Pennefetter af, als eene duivelin in vleesch en in beenderen; de Lupini was bekend als de onzedigste persoon onder dit zedelooze slach. In Parys had zy eenen graef, twee barons en drie bankiers in schulden en armoede gedompeld. Niet minder dan tien tweegevechten hadden voor deze wulpsche Syrene plaets gegrepen. De litany der Pennefetter dreigde, geen einde te nemen; een gehuwd man had haer van Parys naer Brussel gevolgd, en was hier in een tweegevecht gevallen, als een slagoffer zyner goddelooze liefde.
| |
| |
Terwyl aller ooren met eene gespannene aendacht luisterden, liet Kunegonde een ongeveinsd afgryzen blyken. Deze beweging gaf aen Adelheid Wespestrael eene schoone gelegenheid, om regtstreeks tot haer doel te gaen. Zy nam haren meest huichelenden toon aen, en sprak tot de schoone vrouw: ‘het getrouwe tafereel, dat ik van het overstroomende zedenbederf ophang, doet u huiveren, myne lieve mevrouw Gullivers, en niet zonder redenen. Indien ik in uwe plaets ware geweest, ik zou sedert lang mynen echtgenoot gewaerschuwd hebben tegen de gevaren, waeraen hy zich blootstelt, wanneer hy by iedere vertooning tegenwoordig is, waerin deze twee zedelooze, goddelooze persoonaedjes eene rol vervullen. Geloof my vry: die met het vuer te veel en te lang speelt, moet op het einde zyne vingers verbranden!
By dezen regtstreekschen aenval, werden aller oogen op Kunegonde gerigt; de jonge vrouw kende niet éen siertjen van de geheele schandkronyk, die de hoofdstad vervulde en overal het voorwerp was der openbare en byzondere gesprekken. Zy merkte aen, met eene ongestudeerde kalmte: Juffer Wespestrael dryft hare voorzorgen al te verre. Ik wil van mynen echtgenoot geenen Jozef in het paleis van Putiphar maken; doch ik mag evenmin dulden, dat men hem neigingen toeschryve, die noch met zynen stand, noch met zyne waerdigheid, noch met zyne jaren overeenstemmen. Men zegt met regt, dat de kwaedsprekery eene zeer lange en zeer buigzame tong heeft.’
- Ei, ei, myne lieve! - hernam de bultin Wespestrael op den toon van het gulhartigste, diepste medelyden - wat voorbeeld van toegevendheid voor uwen zui- | |
| |
veren echtgenoot gy toch zyt! Of zoudt gy alleen niet weten, wat aen geheel Brussel bekend moet wezen? In dit geval is het onze pligt, u in te lichten, opdat gy de verergenis doet ophouden, terwyl het misschien nog tyd dat zy 't bedektelyk eens zyn, om uwen milddadigen echtgenoot te pluimen. Dat ik zyne gade ware, ik weet u te verzekeren, dat hy zich, met een dergelyk gezelschap, niet in het openbaer zoude laten zien. Wees overtuigd, dat ik hem mores zoude leeren!
- Myn echtgenoot zou zich in gezelschap met deze wulpsche persoonen in het openbaer vertoond hebben! - Riep Kunegonde uit met verontwaerdiging - Dit is eene eerroovery, die gy verzonnen hebt... die ik weet te verachten, gelyk zy 't verdient.
- Waerachtig, dit gaet alle maet te buiten! Bejegende de Wespestrael met een gekunsteld medelyden - Wat! eene vrouw dermate weten te begoochelen en te misleiden, dat zy alleen in Brussel niet kent, wat zy het eerste moest kennen! God behoede my van twist en tweedragt tusschen echtgenoten te willen zaeijen; doch ik ben 't aen myne eer en aen mevrouw Gullivers verschuldigd, het bewys op te leveren, dat ik niets verzon...; dat ik zelfs verre beneden de wezenlykheid bleef. Ik wil volgaerne aennemen, dat de openbare geruchten veel verder gaen, dan het inderdaed is. Zoo immers bestaet de wereld: zy overdryft zoowel het goede als het kwade. Doch nemen wy aen, dat de helft van hetgeen men zegt in waerheid bestaet, dan laet ik u zelve oordeelen, of ik iets verzonnen hebbe. Het is nog maer veertien dagen geleden, dat de Lupini optrad in de Hugenotten, met
| |
| |
eenen verblindenden diamantensmuk van ten minste tien duizend franken. Aenstonds hoorde men van alle kanten murmelen: wat kostbaer geschenk! Zou men niet moeten gelooven, dat de goudmynen van Kalifornie ten dienste staen van dien wisselaer Gullivers! Twee dagen nadien, verscheen de Pennefetter in de Juive met eenen nog kostbaerderen smuk! En elkeen wilde weten, dat de beide smukken van denzelfden juwelier kwamen en uit dezelfde beurs betaeld werden. - Zou dit smukwerk nu al overdreven zyn, eene zaek staet vast: de Pennefetter bewoont een kwartier, een waer paleis in de Perkamentstraet. De kamers zyn er prinselyk gemeubeleerd en uitgestoffeerd; de weelde en overvloed hebben er met volle handen gezaeid. Gy begrypt van zelve, myne lieve, dat de leveraer geene duizende Napoleons borgt aen eene ligtekooi, die met veel gedruisch aenkomt, en doorgaens met eenen stillen trommel vertrekt. Boter by den visch! zegde hy; by iedere levering moet ik myne betaling hebben! Den volgenden dag, overhandigde de kuische Susanna hem eene aenwyzing op de kasse van den heer Oscar Gullivers, ten bedrage van vyftien duizend franken. Het handteeken van den ryken Cresus heb ik met myne oogen gezien, en bevindt zich onder de handen myns vaders. Thans koketteert en tempeest de Lupini, en zal niet ophouden, vooraleer zy met evenveel pracht geplaetst is. Wanneer zulke persoonen een kwartier bewoonen, voorzien van eene koetspoort, dan moeten natuerlyk het rytuig en de raspaerden volgen. Ondertusschen zyt gy gewaerschuwd; ik heb u enkelyk willen doen zien, dat ik geene achterklapster ben. Dit moet ik nog byvoegen, dat elkeen de schouders ophaelt, wanneer van de zotte geldverkwistingen des wisselaers
| |
| |
wordt gewag gemaekt. Wat! deze Gullivers is dan een monster! - Wordt er gezegd - Zyne gade is een model van schoonheid en van wysheid... en deze voorbeeldige vrouw verwaerloost hy, om achter zulke uitwerpsels der samenleving te loopen, die hem dan nog ter deeg by den neus leiden!
De Wespestrael had dezen woordenstroom uitgegalmd, als of zy denzelven van buiten geleerd hadde. Kunegonde wist niet, welken weg zy moest of mogt inslaen. Weinig bekend zynde met de boosheid der bultin, kon zy de venynigheid niet onderscheiden van de gehuichelde deelneming. De verdediging van den echtgenoot op haer nemen, dit scheen haer zoo onmogelyk als ongepast. Zy wapende zich met hare geheele vrouwenwaerdigheid; groette het gezelschap met eene nyging en stuerde de volgende woorden tot de verwaerloosde juffer met eenen bitteren, verachtenden grimlach: ‘U, mejuffer Wespestrael, ben en blyf ik dankbaer voor uwe vriendschappelyke, gulhartige deelneming. Ik hoop, dat de hemel u zal beloonen, gelyk gy 't verdient voor uwe goede inzigten.
By deze woorden verliet zy de zael en werd door mevrouw V... tot buiten de voorkamer vergezeld. Indien wy mevrouw V... niet beter kenden, dan zouden wy gelooven, dat zy hoopte, in het heengaen nog iets verder te vernemen. Immers in den algemeenen regel, vergadert men een gezelschap, om aen hetzelve verstrooijing en tydverdryf te bezorgen. Doch, als of Kunegonde een marmeren beeld ware geweest, zoo koel en onbewegelyk bleef zy tot het einde toe. Zelfs veroorloofde zy zich geene enkele bemerking nopens de oorzaek van haer plotselyk verdwynen. Elkeen had zich verwacht aen een
| |
| |
in-onmagt-vallen, of ten minste aen een geweldig snikken; en op al de vragen, die de terugkeerende mevrouw V... te gemoet stormden, kon deze geen ander antwoord geven, dan: ‘Koud als ys! Stom als een visch! Droog als brandhout!’
Zonderbare wederspraak van het vrouwelyk hart! Dat een man zynen vinger uitsteke naer zyne vrouw, dan zal geheel de schoone kunne hare party kiezen en voor de mishandelde of bedreigde op de bres springen! En wanneer diezelfde man het hart zyner gade verscheurt door zyn buitensporig gedrag, dan vindt zy bespotting en hoongelach, in plaets van troost en medelyden.
- Wat peinzen van zulke gade, die geenen traen stort, zelfs geenen zucht slaekt, wanneer haer gemael zulke snede toebrengt aen den huwelyksband? - Riep eene bankiersvrouw, wier man met dezelfde zonde was besmet - Dat my zoo iets gebeurde, ik zou myne tanden laten zien. Deze vrouw Gullivers is een schaep, eene ware knol!
- Zoo gaet het met de winkeliersdochters, die by het aengaen van het huwelyk niets anders in het oog houden, dan een luilekker leven! - Yverde eene parvenue, wier geboorteplaets zelfs een geheim was - Zy raedplegen haer hart niet, als zy maer koets en paerden in het verschiet zien. Loopt het ding tegen, dan zyn zy van my al spoedig beklaegd; zy bekomen loon naer werken. Zulk volkjen bemint de weelde en de pralery, doch geenszins den echtgenoot!
- Den echtgenoot beminnen, deze dochter Blinkhout! - Voegde juffer Wespestrael by - Ik herinner my, als of het maer gisteren gebeurd ware, dat over een pa er jaren deze groote mevrouw op een bal kwam van
| |
| |
de groote harmony. Daer zag zy voor de eerste mael haers levens het zuiver Adamskind, Oscar Gullivers. Deze vraegde haer ten dans, en weid afgespyst. Ik hoorde haer aen het oor der moeder vezelen: ‘deze Gullivers boezemt my oenen onwederstaenbaren walg in!...’ Zes weken later was zy de bruid van dienzelfden Oscar Gullivers, die haer oenen zoo onwederstaenbaren walg had ingeboezemd.’
- Ik heb my laten gezeggen, dat de moeder de rol van koppelaerster heeft gespeeld. - Waegde eene achtbare vrouw des gezelschaps, met eene zekere beschroomdheid. - Het is bygevolg voor de zonde der moeder, dat de dochter moet boeten; deze overweging diende men toch wel, volgens myne zienwyze, in het oog te houden.
- Wat zou de moeder gedaen hebben! - Viel de bultin Wespestrael uit - Ik weet by ondervinding van de krachteloosheid des moederlyken invloeds te spreken. De myne ondernam het ook eenmael, my aen oenen man te koppelen; en niettegenstaende al den eerbied, dien ik haer toedroeg, antwoordde ik: ‘moeder, bevalt de jongman u zoowel, neem hem dan voor uzelve!’ Sedert dien tyd sprak zy my nooit meer over dergelyke zaken. Juffer Blinkhout van den Vlaemschen Steenweg liet zich koppelen, omdat de trein van den afgesloofden. Gullivers hare oogen verblindde. Naer den echtgenoot heeft zy niet gekeken, Wat meer is: indien ik wel onderrigt ben, zoo stond zy in verkeer met den schoonen, maer armen schilder Goudaert; en men wil weten, dat zy een oog toenypt, onder voorbehoud, dat de man zyne beide oogen gesloten boude. Hoe zou hare kalmte anderzins verstaenbaer wezen?’
De vorige omzigtige verdedigster wapende zich met
| |
| |
haren gebeden moed, koos party voor den kunstenaer, zeggende op eenen beslisten toon: ‘wat de Gullivers en de Blinkhout's betreft, die lever ik over aen uwe bytende en snydende long, mejuffer Wespestrael; doch den schilder Goudaert moet ik in geweten beschermen tegen uwe aentygingen. Dat hy vroeger juffer Blinkhout kende, dit zal niemand meer wonderlyk voorkomen, wanneer men in overweging neemt, dat hy haer neef en vriend was. Doch van deze maegschap en van dezen vriendelyken omgang tot pligtige betrekkingen, is de afstand oneindig. Sedert meer dan twee jaren, by gevolg sedert haer huwelyk, heeft hy nooit den voet in haer huis gezet; nooit hebben zy elkander gesproken. Overigens staet Goudaert in aller achting; zelfs by het hof wordt hy naer waerde geschat. Dit zou het geval niet wezen, indien zyn gedrag niet boven alle blaem verheven ware. Ik kan u verzekeren, hoe uitmuntend zyn talent ook moge wezen, dat zyne private deugden hetzelve nog verre overtreffen.’
Deze verdediging miste haer doel niet; de booze tongen bleven stom; want de boosaerdigheid is doorgaens lafhartig; by den eersten ernstigen tegenstand, deinst zy terug naer hare duistere spelonk, waer zy op nieuwe slagoffers loert voor eene gunstige gelegenheid. Wel is waer, dat er in den damenkring nog wel, hier en daer, een vermoeden gewaegd, eene boosheid verzonnen werd tegen de schoone mevrouw; immers de overgroote meerderheid kon het maer niet verkroppen, dat zy geene tranen stortte; dat zy niet in onmagt viele; dat zy zelfs geenen zucht slaekte. De vrouwenkring keurde den heldhaftigen moed eener gade af, waerschynlyk omdat zy 't niet zelven waren, die dezen moed aen den dag gelegd hadden.
|
|
Auteursrechtvrij