|
| |
| |
| |
III
Hoe er huwelyken worden gesloten.
Op denzelfden oogenblik, dat Oscar Gullivers het bed verliet, zat Marcelis Goudaert sedert een uer voor den schilderezel, in het pruilkamertjen van juffer Blinkhout en bragt hare heerlyke omtrekken op het doek met het potloot. Immers, alhoewel zyne krachten mistrouwende, had hy reeds vroeg 's morgens al het noodige in gereedheid gebragt. Een paer uertjens slechts waren aen den slaep toegewyd geworden. Werkte hy vroeger met geduld, yver en volharding aen alles wat hy ondernam, thans riep hy de liefde ter hulp, als eene inboezemende godin. Kon hy niet naer 's meisjes hand staen, hy gebrek aen aerdsche goederen, dan zou hy dit gemis aen vullen met zyn ontluikend talent; en onder de oogen der aengebedene, zou hy wonderwerken kunnen tot stand brengen.
Alhoewel de kunstenaer zooveel mogelyk het uer koos, waerop vader Blinkhout niet t huis was, zoo kon het toch niet missen, dat hy den jongen bloedverwant menigmael zag in- en uitgaen; dat hy hem dikwyls tusschen vier oogen bevond met de schoone dochter. Deze menigvuldige, langdurige bezoeken waren hem niet zeer aengenaem;
| |
| |
want dat de bekoorlykheden zyner Kunegonde den jongman derwaerts lokten, daeraen twyfelde by geenen oogenblik. Indien Marcelis een rykmans zoon ware geweest, dan zou vader Blinkhout niet het minste gevaer in dit verkeer hebben gezien. Hy achtte, hy beminde zelfs den neef, doch alleenlyk als bloedverwant, als kunstenaer, als goeden zoon en deugdzamen jongman; maer hem de ryke dochter schenken... dit zoude nooit gebeuren.
Kunegonde zag de stomme bewondering op 's kunstenaers gelaet; zy begreep zeerwel, wat in hem omging en liet zich zyne hulde brengen. Zy voelde zich zeer gerust in zyne tegenwoordigheid; want zyn eerbied jegens haer kende noch grenzen noch palen. Viel het gesprek, gedurende het werk, op innigere betrekkingen, dan wist zy met veel behendigheid deze stoffe ter zyde te schuiven. Haer hart helde over tot den schoonen, talentvollen jongman; doch als eene ware koopmansdochter, waekte het hoofd over haer gevoel. Met de onbuigzaemheid der cyfergetallen, berekende zy de waerschynlyke gevolgen van eene overhaestige beslissing. Zy verloor nooit uit het oog den gedragsregel haers vaders! ‘wat my geen voordeel brengt, dat laet ik varen.’
Ware Marcelis half zoo ryk geweest als zy, dan zou zy hem verkozen hebben boven de rykste wervers van Brussel, uit hoofde zyner uitmuntende hoedanigheden. Maer met den kunstenaer een leven beginnen van beperking, misschien van ontberingen; o, de gedachte alleen aen deze mogelykheid kon haer doen huiveren. Menigmael, wanneer zy in de eenzaemheid zich de vraeg stelde: zou de deugd zonder geld niet meer geluk schenken, dan het geld zonder deugd? Dan zegde haer
| |
| |
goed, onbedorven hart: ‘wel zeker, aerzel geene sekonde!’ Doch de weelderige opvoeding, de lessen der winzuchtige ouders, de ingeplante begeerte naer schitteren en pronken antwoordden met eenen hoonlach: ‘een schoon geluk, dat in vodden gekleed gaet; dat op stroo slaept en veroordeeld is tot water en brood!’ By zulke gelegenheden verbeeldde zy zich, de echtgenoote te wezen van den talentvollen man, worstelende tegen gebrek, zorgen en bekommernissen, na hare jeugd in den overvloed van alles te hebben doorgebragt. ‘Neen, zegde dan haer hoofd, aen zulk lot kunt gy u niet blootstellen!’
Onnoodig was het bygevolg, dat vader Blinkhout zich misnoegd toonde over Goudaert's verkeer met de dochter; deze waekte zorgvuldig over haer gevoel en deed hetzelve zwygen. De kunstenaer wankelde gedurig tusschen droefheid en blydschap, tusschen hoop en vrees; onder dit opzigt stond hy op denzelfden voet, als al de beminnenden. Er kwamen dagen vol blyde hoop, wanneer zy, met eenen onwederstaenbaren glimlach op de purperen lippen, hem eenen hemel opende van loutere zaligheid; doch den volgenden dag toonde zy hem eene gevoelloosheid, die zyn bloed deed stollen in de aderen. Deze tegenstrydigheid was geenszins het gevolg harer bevalzucht; maer het natuerlyke uitwerksel van den stryd tusschen haer hart en haer hoofd. De uitvlugtende woorden schreef hy toe aen hare ingetogenheid; hare weifelachtigheid, aen de wispelturige luim, waermede het geheele vrouwelyke geslacht min of meer is besmet. Hy koesterde de zoete hoop, dat, ook in dezen gevalle, de spreuk zich zoude bewaerheden: ‘de aenhouder wint.’
Meer dan eene maend was verloopen; het portret stond
| |
| |
voltooid in eenen prachtigen gouden raem, op de slaepkamer van Kunegonde, en wachtte daer op het naemfeest van haren vader. De vooravond is ingevallen. Reeds zyn de goede vrienden en zeldzame bloedverwanten vergaderd ten huize van den jubilaris. Elkeen heeft hem zyne gelukwensching en zyn geschenk gebragt. Doch Kunegonde is zachtjes verdwenen; de vader verwacht zich aen eene verrassing! Eensklaps gaet de deur open; de dochter treedt binnen; ontsluyert eenen raem en beschenkt den vader met haer portret. Een bly gegil ontspringt aen 's mans borst; al de aenwezigen slaen de handen te samen en stooten eenen kreet van bewondering uit. Ja, dit was wel ter deeg Kunegonde in persoon met haren bekoorlyken glimlach, met haer glad, gewelfd voorhoofd, met haren zachten blik, met al de graciën die de Schepper met eene zoo milde hand over haren persoon had uitgegoten!
De kunstenaer, de schepper van dit meesterstuk, stond van verre en smaekte de zuiverste vreugde, welke aen eenen mensch konne te beurt vallen. Hy mogt wel zeggen met den Italjaenschen meester: ik ook ben schilder! Hy had zyne krachten beproefd en over alle moeijelykheden gezegepraeld! Hy bezat ook eenen schat in de oogen der wereld.
Kunegonde, by wie het hart wederom de overhand behield, trad tot den schilder; greep zyne hand en bragt hem by den vader, tot wien zy zegde: ‘hier is de meester, die de natuer zelve overtroffen heeft; aen hem behooren de dankzeggingen en de loftuitingen!’
Meester Blinkhout bedankte den jongman; beloofde hem eene edelmoedige belooning...! Dit woord belooning bedierf geheel de zegeprael des kunstenaers. Al wederom
| |
| |
de rampzalige verwaendheid van den ryke, die alles over eene gouden elle meet!
De avond werd overgebragt met lachen en klappen. Toen omstreeks negen ure al de gasten vertrokken waren, sprak Blinkhout. tot zyne dochter: ‘Kunegonde, gy hebt my heden avond op het aengenaemste verrast; daervoor heb ik u eene prachtige mededeeling te doen. Niet langer dan gisteren heeft de bankier Gullivers my ernstig voorgesteld, eene echtverbindtenis te bewerken tusschen u en zynen eenigen telg. Wat nu de fortuin en den maetschappelyken stand betreft, zouden wy lang zoeken, om nog zulke party te ontmoeten. De vader is schatryk, en de zoon bezit reeds meer dan eene halve miljoen. Zyn huis is op eenen voet ingerigt, dat eene vrouw er maer moet intreden, om als eene prinses te worden gehuldigd!
- En hoe zou deze prinses staen zien, indien zangeressen en danseressen naest haer in datzelfde huis werden ontvangen en gehuldigd? Vader, hebt gy wel gehoord, hoe slordig deze jongman befaemd stael?
- Ik heb de noodige inlichtingen reeds ingezameld. Het is waer, men maekt van hem geenen heilige; doch, summa summarum, is zyne faem noch beter noch slechter dan die van de meeste jongmans zyner jaren. Luister, myn kind, wy hebben de wereld niet gemaekt; als men verstand heeft, dan neemt men ze, gelyk zy eenmael is. En verstand moet gy toch wel hebben, aengezien gy gedurende twee jaren de Paryzer lucht hebt ingeademd. Ik heb my laten wys maken, dat men Parys maer moet zien, om eensklaps verstand te zweeten door alle poriën. Laet het u door uwen vader, den koopman met zyn gezond verstand, gezegd zyn: men mag het oordeel der
| |
| |
wereld niet ganschelyk in den vind slaen; maer men mag er evenmin de slaef van wezen. Ik ken menigen mensch, welke thans als voorbeeld van wysheid kan doorgaen, en die in zyne jongmansjaren gelosbold heeft. Op myn eerewoord, zoodra men getrouwd is, voelt men zich een anderen mensch; nieuwe pligten beginnen tot uw hart te spreken, en daermede verandert men van leefwyze. Geloof my, in de handen eener wyze vrouw is de man als een handschoen; zy doet hem plooijen naer haren wil.
- En ik negentienjarig meisjen zou deze wyze vrouw wezen moeten. My zoudt gy blootstellen aen zulke proef? Neen, vader, daertoe voel ik noch den noodigen moed, noch den vereischten lust; immers de zoon Gullivers bevalt my in het geheel niet. Derhalve zult gy zeer wel doen, hem bekend te maken, dat zyn wensch niet kan worden ingewilligd, aengezien ik vastelyk beslist ben, zynen zoon van de hand te wyzen.
Aen zulke stellige tael had de oude Blinkhout zich niet verwacht. Hy verbeeldde zich, dat by zyne dochter beter kende; wat hy eventwel niet wist, was dat by haer nu eens het hoofd, dan weer het hart sprak. In het onderhavige geval had dan ook het hart wederom de overhand genomen, en haer op den regten weg gehouden. Hier kwam het er wel niet op aen, te kiezen tusschen den kunstenaer met zyne onberispelyke, en den wisselaerwoekeraer met zyne afschuwelyke faem; doch liever zou zy den eerste met zyne bekrompenheid, dan den laetste met zynen overvloed hebben genomen. By zyne eerste ontmoeting op het bal, had Oscar Gullivers haer eenen onwederstaenbaren walg ingeboezemd. Natuerlyk won Marcelis in hare oogen alles, wat de mededinger verloor.
| |
| |
Indien zy een besluit op dezen oogenblik had moeten nemen, dan zou zy zich ten gunste van den armen kunstenaer hebben uitgesproken.
Na eene poos den staet van zaken te hebben overwogen, sprak de vader op eenen beslisten toon: Kunegonde, overpeins wel, wat gy zinnens zyt te doen! Ik zal u nooit dezen of genen man opdringen; dit zegt u genoegzaem, dat het u vrystaet, den bankier Gullivers te nemen of te laten. Doch bedrogen myne oogen my niet, dan bad al uw geteeken en geschilder geene andere reden en geen ander doel, dan een verkeer met onzen verren bloedverwant, Marcelis. En dit zie ik my gedwongen, u te verklaren, dat van eene echtverbindtenis met dezen laetste nooit iets worden zal. Wat peinst hy? Wat peinst gy? Zou ik geheel myn leven gezweet en gezwoegd hebben, om eenen armen schooijer te zien spelen met myn gewonnen geld! En niet alleen zou ik eenen armen schoonzoon, maer nog daerenboven zyne moeder en zusters moeten onderhouden! Neen, kind, met kleuren en lappen houdt men geen huis; in de boeken alleen spyst men de jonge zottebollen met hoogdravende, nietsbeteekenende woorden!
- Gy verkeert in eene volslagene dwaling, vader, indien gy gelooft, dat er iets meer tusschen Marcelis en my bestaet, dan vriendschappelyke betrekkingen. Nooit, deze verzekering mag ik u geven, heeft hy my eenige verklaring gedaen. Ik acht hem als bloedverwant, als kunstenaer en als edel karakter; maer ik bezit ook genoegzaem overleg, om den afstand in het oog te houden, die ons van elkander scheidt. In geenen gevalle, en welkdanig ook myne gevoelens mogten wezen, zou ik eenigzins betrekkingen aenknoopen, met wien het ook zyn
| |
| |
mogte, zonder vooraf myne ouders te raed plegen, gelyk het aen een goed en onderdanig kind betaemt.
- Wel en wysselyk gesproken, myne dochter. Het is al spoedig getrouwd, maer soms lang berouwd. Wanneer de kinders hun eigen hoofd willen uitwerken en zich laten wegslepen door ingevingen van het hart, zonder eenmael te berekenen, wat de gevolgen zullen zyn van eene overhaesting, dan moeten zy ook maer op zichzelven betrouwen. Huwt gy met den armen kladpotter, dan trek ik myne hand van u af, en geen penning gaet uit myne kasse. Zeg maer vaerwel aen uw leven van onbezorgdheid, van overvloed! leg uwe prachtige kleederen, uwen opschik en smuk af; want gy veroordeelt u zelve tot eene toekomst van allerlei beroovingen! Bepeins dit altemael wel, gedurende den nacht; morgen zult gy my zeggen, of ik aen Gullivers moete schryven, dat alles tusschen hem en ons is afgebroken. Begeef u thans te bed; in de eenzaemheid zult gy het voor en tegen rypelyk op wegen. Ik hoop, dat uw hoofd zal beslissen in deze gewigtige aengelegenheid.
By deze woorden keerde de koopman zich om; sloeg het grootboek open, om te zien of al de afgedane zaken, van den dag behoorlyk waren overgedragen van de kladboeken, als of, over eene minnet, maer enkelyk ware kwestie geweest van eene bael koffy en ryst te koopen ofte verkoopen.
Wat Kunegonde betrof, zy durfde niet meer terugkeeren tot een gesprek, hetwelk haer vader kortweg had afgebroken. In hare slaepkamer zat zy langen tyd met haer schoon hoofd op de linker hand steunende. De snydende toon des vaders had haer de overtuiging gegeven, dat zyn besluit vaststond; tegenspreken zou niets
| |
| |
baten. Aen eene echtverbindtenis met den neef Marcelis mogt zy niet meer denken; aen al zyne geestvermogens en goede hoedanigheden ontbrak maer éen ding: geld, veel geld!
Het meisjen had nog niet lang genoeg in de wereld verkeerd, om andere jongmans te kennen; het was als of zy moeste kiezen tusschen Gullivers en Goudaert. Deze laetste, aldus uitgesloten zynde door de magtspreuk van den onbuigbaren koopman, begon zy den bilan van den eerste vast te stellen. Hare alleenspraek kwam ongeveer op het volgende neder: Oscar Gullivers prykt ongetwyfeld met eene menigte fouten en gebreken;... doch hy heeft den moed, om met dezelve openlyk voor den dag te komen! Hy is dus geen huichelaer... geen wolf, die eene schapenvacht omhangt! Deze handelwyze veronderstelt veel regtzinnigheid!... Wat zynen persoon betreft, kan ik juist niet zeggen, dat hy volmaekt, doch ook niet, dat hy terugstootend mag genoemd worden. Een wereldman is hy, en kan zich gunstig aenbieden. Wie weet, indien hy ernstig wilde, of hy niet zoude eindigen met my te bevallen? Men wordt aen alles gewend op deze wereld, zegt moeder, behalve aen de armoede. Misschien heeft zy gelyk. Indien ik eens beproefde? Het is nog altyd in myne magt, hem van de hand te wyzen, wanneer ik voor hem niets anders dan eenen afgeteekenden tegenzin blyf gevoelen! Ik behoud immers nog altyd mynen vryen wil, volgens vaders verzekeringen.
Met deze gedachten begaf zy zich ter rust. Den volgenden morgen trad moeder Blinkhout reeds vroeg binnen de slaepkamer der dochter, met het vooruitzigt, dat Kunegonde haren raed zoude inroepen.
- Ik werd door de zorg voor uwe gezondheid naer
| |
| |
hier gedreven, myn kind; - zoo begon de moeder - met genoegen zie ik, dat gy verstand genoeg bezit, om te redeneren en van den nood eene deugd te maken. Gy weet, hoe vader bestaet: koppig als een cyfergetal! Maer dit moet ik toch ook byvoegen, dat hy alles ten beste zyner kinders regelt.
- Ik vrees maer eene mogelykheid, lieve moeder, (in den huisselyken kring werden de namen papa en mama niet gebezigd) indien Gullivers werkelyk een uitspatter, een losbandige ware, gelyk juffer Wespestrael hem afschilderde in het openbaer, dan zou ik anders niet kunnen dan hem verachten; nogtans, is hy eenmael myn echtgenoot, dan ben ik verpligt, hem te achten en te beminnen. Wat leven zou ik leiden tusschen deze twee tegenstrydige gevoelens?
- Vooreerst moet ik u doen aenmerken, dat heer Gullivers vele benyders telt; omdat hy voorspoedige zaken verrigt, en schier alle jongmans der hoofdstad in het duister plaetst door zyne pracht van huis en trein. Vervolgens dient gy te overwegen, dat de mensch eenmael wil mallen in zyn leven. Heer Gullivers is ernstig beslist, een stil leven aen te nemen, anderzins zou hy zich niet tot den huwelyken staet willen begeven. Eindelyk moet gy zelve beseffen, dat onze neef Marcelis geene party is voor u. Gaerne schenk ik hem alle deugden; zelfs zeer groote talenten; maer daermede gaet men te voet en in lompen gehuld, terwyl de dwaesste ryke in een prachtig rydtuig zit te pralen, welks wielen het slyk der straet op u werpen. Dit is niet aengenaem, kind, en tot dien toestand zou ik u niet gaerne gedoemd zien.
Indien gy een voorbeeld noodig hebt, zal ik u op Elisa, de dochter van onzen gebuer Taeimans wyzen; aen haer
| |
| |
kunt gy u spiegelen. Zy ook zou on moest de neigingen haers harten volgen; zy heeft ze gevolgd, tegen den zin harer ouders. Met den jongen, veelbelovenden advokaet Engelen is zy nog geene drie jaren getrouwd; de pleiters zyn niet afgekomen, en thans staet de nood voor de deur. De jonge vrouw moet werken als eene dienstmeid; hare juweelen zyn verdwenen; zy kan zich niet fatsoenlyk genoeg kleeden, om hare vriendinnen van voorheen te gaen bezoeken. De vreugde is uit het huishouden gebannen; want nood en vreugde kunnen maer in het geheel niet onder éen en hetzelfde dak woonen.
Kunegonde kende den hachelyken toestand der jonge vrouw maer al te wel, aengezien zy met Elisa in vriend - schappelyke betrekkingen stond. Het was daerom, dat moeders woorden des te meer indruk op haer gemoed maekten. Langen tyd legde zy by zichzelve in beraedslaging, of zy geenen raed zoude gaen vragen aen mevrouw Engelen; doch de vrees van haer te kwetsen was oorzaek, dat deze stap niet wierd gedaen. Door haren vader overrompeld, bestormd en gepraemd; door hare moeder gevleid, beklaegd en overklapt, beloofde zy, den neef Marcelis Goudaert op te geven.
Om de dochter tot dezen beslissenden stap te bewegen, spiegelden de ouders haer voor oogen de voldoening van al hare wenschen. Smuk, juweelen en schitterende kleederen... zy zou maer behoeven te ademen, om onder allen opzigte voldaen te worden. Op deze wyze deed men by haer de behoefte inwortelen, van rykdommen ter harer beschikking te hebben. Hier zegepraelde de duivel des hoogmoeds wederom over haer goed hart.
Zonder aen Kunegonde hare beslissing te vragen, deed de vader, den volgenden dag, aen Gullivers de wete, dat
| |
| |
zyne dochter zeer vele opwerpingen had gemaekt, hoofdzakelyk ter oorzake van Oscars faem. Hy verzocht, dat deze zich gedurende een paer weken mogte stil houden, intusschentyd zou Kunegonde op zyn bezoek voorbereid en gunstiger voor hem gestemd zyn.
Inderdaed hadden de ouders Blinkhout, gedurende veertien dagen, zoowel en zoo onvermoeijelyk de bekoorlykheden der rykdommen en de kwellingen der bekrompenheid doen gelden, dat de jonge Gullivers, by zyne eerste komst, een veel gunstiger onthael vonde, dan men moeste verwachte. Wel is waer, had de pretendent geenen oogenblik opgehouden te betrouwen, dat hy met opene arms zoude ontvangen worden. Hy stond dermate in zyne eigene gracie, dat hy allen tegenstand als vruchteloos aenzag van wege een meisjen, zoodra hy ernstig wilde behagen.
Kunegonde beviel hem boven alle verwachting, niet alleen omdat zy uitermate schoon was; maer ook omdat hy haren geest verrykt vond met al datgene, wat wy het klatergoud des gezelschaps zouden mogen noemen. Met zyne slordige vooruitzigten berekende hy koelbloedig, wat voordeelen zulke vrouw hem zoude opleveren. Zyne zalen zouden openstaen voor de jonge geldaristokraten, met wie hy speelde en woekery dreef. Hoe gemakkelyk, hoe bereidwillig zouden de modejonkers niet met ydele beurzen een huis verlaten, waer zy hunnen wierook mogten branden voor zulke aenbiddelyke schoonheid! Gullivers bekommerde er zich weinig om, of Kunegonde deugdzaem, goede huisvrouw, beminnende moeder zyn zoude... Haer vader was ryk, en zy was schoon. Deze laetste hoedanigheid moest, volgens zyne berekening, eene goudmyn voor hem zyn. Geld dan, en anders niet
| |
| |
dan geld voor deze stofziel! O welke waerdige schoonzoon voor den geldzuchtigen handelaer Blinkhout!!
Gullivers zegde nog denzelfden dag tot zynen vader, die als by toeval ten zynen huize kwam: ‘Ik ben overtuigd, dat de jonge Blinkhout den dag van morgen een jaer lang zal vinden, omdat ik myn tweede bezoek tot overmorgen heb verschoven. Het is een prachtig meisjen; nog wat jong en bloo; doch deze blooheid zal weldra verdwynen. Ik geloof waerachtig, dat ik nog in staet ben, my in haer smoorlyk te verheven.’
Dan had de vader geantwoord: ‘het verheugt my, u op dien toon te hooren spreken; thans mag ik nog hopen, grootvader te worden. En uwe moeder, wat zal zy maer in haren schik zyn met eenige jonge bengels in het verschiet!’
- Zwyg my van zulken boedel, vader; want de gedachte alleen van eenen zwerm schreeuwers te hebben, is in staet, my te doen huiveren!
- Oscar, ik durf toch de hoop voeden, datgy zulke afschuwelykheden niet zult zeggen, wanneer mejuffer Blinkhout tegenwoordig is. Geloof my, de minste onvoorzigtigheid, onder dit opzigt, zou in staet wezen, geheel de zack te bederven. De mensch van de groote wereld moet weten, de huik zoo wat naer den wind te hangen.
Het verdere gevolg dezer samenspraek was, dat Oscar ten gestelden dage naer het huis Blinkhout terugkeerde en zyne zaken op den allerbesten voet bragt. Aen lang talmen viel niette denken; de oude Gullivers had den toestand met juistheid afgeschetst, toen hy zegde: ‘ik denk, dat men het yzer moet smeden, terwyl het gloeit!’
Eenige dagen later, vinden wy de beide vaders van
| |
| |
het aenstaende paer te samen in de werkkamer van den heer Blinkhout; zy bepleit ten van puntjen tot draedjen de stoffelyke belangen van de ontworpene echtverbindtenis. Oscar bragt in de gemeenzaamheid drie honderd duizend franken, de overige honderd duizenden werden als zydehoudend, vast goed aenvaerd.
Vader Blinkhout bevond zich hier in zyn element en wist de geldbelangen zyner dochter zoo wel waer te nemen, dat geheel hare inbrengst, ten bedrage van drie honderd duizend franken geïmmobiliseerd wierde. In geval van scheiding, hetzy door overlyden, hetzy om andere redenen, werden de inbrengst en der aenstaende bruid vooraf, vry en zuiver, genomen eerst op de gemeenzaemheid, en was deze niet toereikende, dan op de persoonlyke goederen van den bruidegom. Opdat er hoegenaemd geen gevaer zoude bestaen, bedong de fyne Blinkhout, dat de huwelyksgifte zyner dochter aen hem werd gelaten, mits daerover betalende eenen intrest van vyf ten honderd. Dit kon hy des te beter, daer hy in zynen handel meer dan tien ten honderd met de som winnen zoude. Gullivers speelde den edelmoedige, ten einde vader Blinkhout des te gunstiger te stemmen voor een huwelyk, hetwelk inderdaed besloten was, maer nog gevaer liep, schipbreuk te lyden, aengezien er maer al te veel klippen op den weg gezaeid lagen.
Wy zullen al de punten, rakende de gevallen van overlyden met of zonder kinderen, van vruchtgebruik, van speldegeld, van bague's en juweelen niet aenstippen. Het zal den lezer voldoende wezen te weten, dat de meest mogelyke voorzorgen genomen werden voor den gevalle van ontbinding eens huwelyks, waerin het hart voor niets, het geld daerentegen voor alles was.
| |
| |
Zoodra de huwelyksvoorwaerden vastgesteld waren, werd Gullivers aen mevrouw Blinkhout en aen Kunegonde voorgesteld. Een avondmael, dat reeds sedert den vorigen dag samengesteld en toebereid was, werd zoogezegd geïmproviseerd. Met perelenden champanje dronk men op het geluk des paers. De oude bankroetier spreidde aen tafel eene beminnenswaerdigheid ten toon, die de Blinkhout's letterlyk begoochelde.
Den volgenden dag verscheen Oscar en vraegde Kunegonde's hand. Het meisjen had gedurende den geheel en nacht geen oog toegedaen. Zoohaest zy geheel aen zichzelve was overgelaten, werd zy door eene ongekende vrees aengetast; eene soort van noodlottig voorgevoel neep hare borst te samen, en perste tranen uit hare oogen. Sedert meer dan zes uren was de moeder bezig, met haer een geluk voor te spiegelen, waeraen zy onmogelyk kon gelooven. Doch zy was te verre gevorderd, om nog te kunnen terugkeeren; de teerlingen waren geworpen. Vader Blinkhout stopte haer den mond, by iedere tegenkanting, met de bemerking: ‘wees niet bevreesd, myn kind, ik heb met de meeste zorgvuldigheid uwe belangen voorgestaen en doen zegepralen; zou het tot eene scheiding komen, wel, dan zy t gy nog altyd dezelfde, of liever gy zult honderd vyftig duizend franken ryker wezen! Voorwaer nog al een schoon sommetjen, dat men niet elken dag op straet vindt.’
Voor zulke bewysgronden moest alle tegenkanting zwichten. Kunegonde sprak het noodlottige jawoord uit, met eene sidderende stem, terwyl haer hart dreigde te scheuren onder den boezem. Nauwelyks was het woord over hare lippen, of zy zou hetzelve hebben willen terugnemen, ten koste van haer half bloed. Doch het was te
| |
| |
laet! Aen den goudhonger der ouders en aen de zucht naer schitteren had zy hare vryheid, haer jong bloeijend leven geslagofferd. Wat volgen zou, liet men aen de toekomst over.
Ondertusschen was Oscar de man niet, om haer veel tyd te vergunnen tot ernstige gepeinzen. Hy omringde het meisjen met al diegene oplettendheden, welke de franschmans met regt bestempelen door de woorden: ‘jeter de la poudre aux yeux.’ Hy zelft bezocht met haer de voornaemste juweliers en magazynhouders der hoofdstad. Zy behoefde maer perelsnoeren, armbanden met diamanten bezet, indische shawls enzoovoorts te wenschen, om alles oogenblikkelyk in haer bezit te zien. Kortom, men gaf haer zoo overvloedig pronkeryen en sieraden, dat zy den tyd niet had, om aen andere zaken te denken. Hare zinnen bleven in eene aenhoudende bedwelming.
Zoo brak de noodlottige trouwdag aen; de stoet begaf zich van het stadhuis naer de kerk. Elkeen, die de jeugdige bruid zag, riep uit of murmelde binnensmonds: ‘o, wat schoone dame is me dat! Een der laetstbinnenkomenden, een ryzige jongman, op wiens voorhoofd het zegel des vernufts geprent stond, bleef ach ter eenen pyler onder in den tempel staen, en blikte treurig naer het koor, waer de inzegening plaets greep. ‘Arme Kunegonde! - Murmelde deze droefgeestig - Beklagenswaerdig slagoffer van den hoogmoed uwer ouders! Te vroeg zal de blinddoek van uwe oogen vallen; maer eilaes te laet! Aen een monster gebonden, zult gy al de tormenten doorstaen, die op eene gevoelige vouw kunnen nederstorten; en voor de wonden uwer ziel zal geen balsem zyn! Liefderyke Vader, die over uwe schepsels
| |
| |
waekt, bescherm deze jonge, rampzalige vrouw, en laet haer niet bezwyken in den stryd!’
Zoodra de priester den ego vos conjungo had uitgesproken, verdween de kunstenaer Goudaert uit de kerk, en ging troost, krachten en moed zoeken in zyne werkplaets. Eén voornemen stond vast by hem: ‘hy zou al de krachten van zynen grooten geest inspannen, om te toonen, dat hy ook schatten bezate, die niet aen het geweten knagen.’ Van den oogenblik, dat het huwelyk beslist was, bleef hy t'huis en staekte zyne lessen. Deze beslissing mishaegde geenszins aen Papa en Mama Blinkhout; doch hunne dochter Kunegonde voelde zich niet op haer gemak. Zy had voor den kustenaer eene vriendin willen blyven, nu zy voor hem niets anders kon wezen; hy ook was voor haer verloren.
De bruiloftsdag was voor de jonge vrouw eene aenhoudende begoocheling: prachtige geschenken, gelukswenschingen in menigte werden haer aengeboden. In smullen, dansen en zingen ging de dag voorby. Toen de bruid 's avonds met den schitterenden trein van haren echtgenoot naer de Koningstraet rolde, was het haer te moede, als of het bloed in de aderen stilstonde; als of zy het spraekvermogen hadde verloren. Oscar was al te scherpzigtig, om deze gemoedsgesteltenis niet te bemerken; doch materialist tot in zyne ziel zynde, nam hy zich voor, aen de jeugdige vrouw verstrooijingen te bezorgen.
Een tiental dagen moest hy nog in Brussel blyven, om zyne zaken in orde te brengen; want de huwelyksaengelegenheden hadden zynen tyd in aenspraek genomen. Vervolgens zou hy eene groote speelreis ondernemen. Deze tien dagen wilde Kunegonde slyten in haer huis; zy verzekerde zelfs haren echtgenoot, dat het gedruisch der
| |
| |
gezelschappen haer eenen onwederstaenbaren walg inboezemde. Hy noemde haer een kind, en dwong haer tot allerlei vermakelykheden. Niet éenen avond mogt zy in gebreke blyven, met hem het tooneel te bezoeken. Haer wist hy de schoone vrouw telkens zoo te plaetsen, dat zy blootgesteld was aen de blikken van het publiek. Van den tweeden avond verschenen in hare logie een twintigtal kavaliers, tot de aristocratie der geboorte en des gelds behoorende. Voornamelyk kwamen diegenen, welke zyne schuldenaers waren, en wier erfenissen hy beloerde. Dat deze vrienden haers echtgenoots met hem op eenen meer dan vertrouwelyken toon spraken en omgang hadden, dit kon zy niet verhinderen; doch toen de vertrouwelykheid dreigde tot haer over te slaen, werd zy misnoegd en liet het Oscar gevoelen.
- Kind, daer gy zyt! - Sprak hy dan - Zoo wil het de toon der groote wereld: Smuk en juweelen verbergt men niet... Heeft men eene prachtige, zeldzame bloem, men plaetst ze voor het venster. Gy zyt myn juw eel, myne zeldzame bloem, en ik wil, dat geheel de hoofdstad u bewondere!
De jonge, ondervindinglooze vrouw voelde zich gestreeld door deze vleitael, doch geenszins gerustgesteld. Het viel haer uitermate lastig, wanneer zy naest haren echtgenoot in de prachtige berline zat, en langs de boulevards rolde, te bemerken, dat zoo vele oogen op haer gerigt werden; dat er zoo menige gemeenzame groetenis aen hen werde toegestuerd; doch wat kon zy er aen doen? Zy was immers zyne bloem, die hy voor het venster plaetste! Het juweel, waermede hy verstond te pronken.
Werd zy aldus gekrenkt in hare zedigheid, het schoonste sieraed der vrouw, ook haer gevoel zou weldra op
| |
| |
eene harde proef gesteld worden. Acht dagen na het voltrekken des huwelyks, stapten de schuimende paerden over den boulevard van den plantentuin naer hoven, toen Kunegonde's blik op haren neef Marcelis viel, die hen ontmoette. De kunstenaer bleef staen; want hy ook had haer erkend. Een grimlach, die het midden hield tusschen droefheid en medelyden, speelde om zynen mond, toen hy haer met eene beweging der hand groette-Met een hoongelach sprak Oscar tot zyne gade: ‘A ha, onze oude kennis, de kladpotter loopt achter werk, waerschynlyk omdat hy geen brood in huis heeft! Zoudt gy hem niet een paer schilderytjes willen bestellen, al ware het maer om ze op den zolder te hangen. Zulke arme duivels hebben altyd een greintje fierheid onderden afgesleten rok... en gy diendet toch wel iets te doen voor uwen ex-pedagoog!... Maer er valt my iets in: heeft hy zelfs niet naer uwe hand gedongen?’
Het lag in de gewoonte, zelfs in den aert van Oscar Gullivers, eenen langen woordenstroom te doen vloeijen, gelyk zulks doorgaens het geval is by den geboren Franschman. Eerst toen hy ten einde was, bragt hy zynen oogstrael van de wandelaers op zyne vrouw, omdat zy sprakeloos bleef. Hy bemerkte, dat haer voorhoofd opzwol en dat hare purperkleurige lippen ligtelyk beefden. In plaets van zynen misslag te verbeteren, voegde hy tamelyk bitsig by: ‘zoo, zoo, myne lieve, wy zitten daer stom te zien, gelyk een scholier, wien de meester eene portie van het liniael opdient. In waerheid, ik wist niet, dat de arme sul u zoo diep aen het hart lag! Thans eerst begryp ik, waerom u myne treffelyke vrienden mishagen: gy zoudt liever de huldigingen aenvaerden van den schooijer Goudaert!’
| |
| |
Door dezen laetsten hoon, tegen eenen bloedverwant en ouden vriend uitgebraekt, werd Kunegonde tot in hare ziel gekwetst. Zy wapende zich met geheel haren moed en fluisterde den spotter deze woorden toe: ‘Oscar, gy hebt ongelyk, eenen man te bespotten, te hoonen en te lasteren, die aller achting verdient... die nooit in zyn leven éene daed beging, waerover hy behoeve te bloozen! Bezit hy weinig, weet dan, dat zyne deugd alleen daervan de schuld is. Reeds kunstenaer in den vollen zin des woords, besteedt hy al zyne winsten tot het onderhouden zyner moeder en zyner zusters! Gy gelooft my persoonlyk te krenken, wanneer gy van myne vroegere betrekkingen tot den neef gewaegt; ik bid u, kom van uwe dwaling terug. De dame, die eenmael Goudaert's gade worden mag, zal nooit door haren man zoo bitterlyk gekrenkt worden, gelyk gy my op dezen oogenblik krenkt.’
- Gy vat dermate vuer, dat gy in staet zoudt zyn, my jaloersch te doen worden, indien ik voor deze ellendige passie vatbaer ware!
Na deze nieuwe schimprede, wendde hy zyne blikken op de schoone vrouw en bemerkte, dat zy hare oogen met den witten zakdoek bedekte. Nog maer acht dagen getrouwd, - murmelde zy - en alreeds bespot en beschimpt worden... myn God, myn God, wat zal de toekomst my nog opbewaren!’
Deze eerste uitboezeming van een gekwetst hart zou hem eerder tot vermaek dan tot spyt verstrekt hebben, indien hy niet gevreesd hadde, dat zyne bloem eene droevige tint zoude aen nemen, in de tegenwoordigheid zyner vrienden en klanten. Hy poogde haer met zyne gewoone huichelende vleitael te bedaren; toen dit middeltjen niet
| |
| |
baette, gaf hy aen den fynen Willem bevel, naer huis te ryden. Een uer later, bragt hy der vrouw ten geschenke eene broche met prachtige diamantsteenen bezet. Met eenen droefgeestigen glimlach aenvaerdde zy het juweel. Al wederom een bewys, - dacht zy by zichzelve - dat ik als een kind worde aenzien; kinders ook paeit men met speelgoed, wanneer zy misnoegd of ontstemd zyn!
|
|
Auteursrechtvrij