De silveren rinkelbel

[p. 89]

Alfte haadstik
Stienzermerke

It waard Stienzermerke, krekt achttsjin jier neidat dat ûnk mei de slachterswein pleatshân hie. It trof dat it tige moai waar wie, en op 'e neidei wimmelde 't op 'e buorren fan minsken. Op 'e grutte buorren stiene in stik trije, fjouwer kreamen, mei koeke, berneboartersguod, knyften, fjurslagersreau, oaljekoeken en wafels en sawat. De doarpsmerken waarden doe jit net sa fol mei kreamen beset as no; de koekwyfkes hiene doe jit gjin reden om te sizzen: ‘Daar ien weze mut, daar benne tien.’ - Boeren rûnen der de buorren op en del mei grutte steken ôf trijetutige huodsjes op, mei swierige rokken of krûdige rokjes oan, onder de kyl fêstmakke mei in heak en uis, sadat de grutte siden knopen, mei sânlopers derop, gjin tsjinst diene; moai benaaide opsetsels op 't himd, dy boppe de rôk of 't rokje útsieten, foar fêstmakke mei in pear gouden knopen; grutte sulveren knopen, mei hynsteriders derop, oan de damasten himdrok dy onder 't boppeding fan foaren sichtber wie; swiere sulveren gaspen yn de hoksen oan de koarte broek, en jit grutter en swierder op de platte skuon. - Dan seach men de boerinnen mei har grutte Dútske mûtsen op, dêr de lytse mar swiere earizersknoppen onder wei sieten. Inkelden ek mei grutte kapen, dy onder de keel fêstmakke wienen mei gouden heakken, en dêr hingen sidene helters oan, de iene fan dizze en de oare fan sa'n kleur, dy kamen de froulju oan 't boarst ta, en dêr sloegen se de hân oan as 't fan belang wat waaide, oars koene se dy grutte swaaibuorden fan kapen net op 'e holle hâlde. De neare jakjes, mei koarte mouwen, mei lange omtearde opslagen, dy se barge-earen

[p. 90]

neamden, - wienen fan boppen tige leech útsnijd, om de East-ynjese halsdoeken goed blinke te litten, en boppe dy halsdoek flikkere 't gouden kroantsje mei stientsjes beset, dêr de reade bloedkralen oan fêst sieten. Om de earmen hiene se spenalen wanten; dy waarden ophâlden fan lytse sniewite moukes, dy ûnder de jaksmouwen weikypjen kamen, mei buordsjes en gouden knoopkes deroan. De lange punten fan har neare ulfen, dêr de jakken omhinne pasten, stiken har oer de skerldoek hinne, en dêr sieten moai bewurke gouden puntheaken oan. Sa klien en behindich de wyfkes, troch sa'n dracht, fan boppen wienen, sa wiid en breed wienen se fan onderen troch de onbidige wide hoeprokken, dy withoefier te siden út stiken.

- Rigels fammen en keppels feinten, wol wat swieriger en bonter, mar oars hast allyk klaaid as de troude lju, seach men dêrtusken. Klibers grutte jonges en opslûpte jonge feintsjes slinteren dêr longerich en sonder skik trochhinne. Hja bleauwen no en dan ris foar in kreame of in dis stean, om alles wat dêrop wie te begapjen en te betaasten, salang as 't geduld fan de kreamer it taliet: - of hja hâlden honk by in blok, dêr in man by stie mei in grut mês yn 'e hân, te roppen: ‘Wa wol in hou ha?!’ - As men dy man syn wurden nei de letter opfette hie, soe nimmen ticht by him komd ha; mar elk wie sa wiis, dat er eigentlik sizze woe: ‘Wa wol in hou dwaan?’ - namelik op in stik koeke, dat tusken in izeren kniper siet, dy mei in punt yn 't blok slein wie. Dat stik koeke koe immen winne as er 't yn ien slach yn 't lang troch sloech, en as dat mislearre, moast er 't dûbeld betelje. Sa wienen destiids de koekhoublokken ynrjuchte.

Dat kuiere sa aloan en alwei, salang as 't skimerich waard en de ljochten op kamen. Doe begûnen de feinten en fammen by pearen te rinnen en keamer op te gean, en onder dy pearen wienen ek Wouter en Tsjamke, mei har spylfeinten en fammen. De jûns gyngen se mei har fjouweren fan pearen de keamer op. Hja gyngen meiinoar efter de tafel sitten, dronken brandewyn mei sûker, frijden en mûskoppen, hiene grappen en koartswyl meiinoar, en tochten om gjin kwea. Foar de fioele sprongen seis losse

[p. 91]

feinten om, allegearre guods dy net foar bêst bekend stiene, en dy har wille fûnen yn al wat onbeskoft wie: ien dêrfan wie de kastlein syn eigen soan. Hja klosten en stampten dat hearren en sjen jin fergong; hja gûlden en balten as mâle hûnen, en songen allerhânde smoarge sangen. Tuskenbeide diene se ris in útfal, dat in snedige set hjitte moast, dy de pearen efter de tafel gou. It like wol dat se dêr wurden mei ha woene, mar Wouter en syn makkers bearden dat se neat murken, en lieten dy knapen stil begean. Op 't lêst liet ien fan dy snaken, by ongelok sa 't hjitte, mei in hele bulte lompe draaien, him tsjin de tafel oan stuitsje, dat Wouter syn glês mei brandewyn om rekke.

- ‘In bytsje foarsichtich, as 't jo beleaft!’ sei Wouter.

- ‘In bytsje foarsichtich, as 't jo beleaft!!’ grânze dy hals him op slepende toan nei. - ‘In bytsje foarsichtich, as 't jo beleaft!!’

- ‘Wat no?’ sei in twadde, ‘wol it laam sonder moer dy leare hoest dânsje moatste?’

- ‘Ja, dy prûkmakkerssoan is ommers de wysheid sels!’

- ‘Hy komt mar op, as er moed het, dan sille wy 't spul gau fereffenje.’

- ‘Ik hab ommers neat mei jimme te dwaan, en nimmen neat missein,’ sei Wouter.

- ‘In hopen wize praatsjes! krekt as altyd dyn moade is. Kom op! aste in kearel biste.’

Dêrmei pakte er Wouter by 't boarst. En dy waard it bloed ynienen sa waarm dat er him ontfalle liet: - ‘Lit my los! Do bist my fierste gemien in snaak om mei dy te fjuchtsjen.’

Dêr wie 't spul op rôlen. Poer mâl alheel, waarden se. Hja skuorden Wouter oer de tafel hinne; mar Wouter syn makkers bleauwen ek net stil sitten; hja sprongen him by. En dat rekke dêr mar ris tige oan 'e gong, hurd om hurd hear! De fammen stiene der yn tûzen noeden omhinne; de spylman sprong foar de feilichheid fan de tafel, en it measte folk rûn fan de herberge ôf, om letter net as tsjûgen oproppen te wurden. En yn dy grutte ferwarring waarden yn ien feech alle kersen op 'e keamer út ramaaid, sonder dat men seach wa 't die. Doe joech it in gekjirm onder de

[p. 92]

fammen, dat it freeslik wie. Geflok en getier en gekjirm; gepomp, geskop en geklos wie it wat men dêr foar in amerij yn de tsjusternis hearde. Ien fan de fammen, dy moai goed by de pinken wie, skrepte om 't ljocht wer op te krijen, mar dat sille jit al wat om. Doe se elkoar wer sjen koene, rekken de fjuchters wat yn bedarring, mar der wienen guods by dy raar te nutte makke wienen. De slimste wie ien fan dy rûzjemakkers; dy hie in blau each en wie ôfgryslik teklaud om 'e holle; syn rokje dêr wie 't iene foarpân sa goed as by ôf. Dat wie allegearre folgens ôfspraak sa komd, lyk as de lêzer begripe sil.

- ‘O divel Tsjipke! wat hast do der fan hân. Dat soe 'k heger fersykje, as ik dy wie.’

- ‘Ja, dat sil ik ek! Ik stek gjin hân mear út. Ik sil dat laam sonder moer wol oars opsitten leare.’

- ‘Mienst dan dat ik dy dat dien ha? Dat kinst net bewize,’ sei Wouter.

- ‘Nee dat kin er net,’ sei ien fan Wouter syn makkers. En wy kinne tsjûgje dat hja de earste oanlieding ta de deilisskip jûn ha.’

De bysjagers kamen der ek by. Dy waard fan beide kanten ferslach fan de saak jûn, mar hja rôpen sa trochinoar hinne dat dy lju gjin hichte fan 't spul krije koene. Lykwol koe men al gau merke op waans hân hja wienen: hja wienen tsjin Wouter. Dat wurd: ‘Do bist my fierste gemien in snaak,’ waard him danige heech yn 'e rekken brocht. Dy bysjagers dat wienen ek al lju dy folle yn 'e herberge sieten te slokjedrinken. Hja waarden sneintejûns wol gauris fan de feinten traktearre, as se dan mar wat sjende blyn wêze woene, as der ris ondogense stikken útfierd waarden. Dêrtroch hiene dy swankebasten har sawat op 'e hân. En 't is krekt as sokke lju altyd partijich binne op minsken dy in mear sedich libben lizze, lyk as Wouter ek. No dy bysjagers skreauwen de feinten allegearre op, dy mei yn de fjuchterij sitten hiene, en dy derby stien hiene, en mear kaam der dy jûns net fan.

Dy swankebasten begûnen wer op 'e nij te mâltjirjen, mar de oaren gyngen nei hûs: Wouter en Tsjamke ek. Tsjamke wie danich yn noed dat it ferkeard foar Wouter útrinne soe, mar dêr wie hy

[p. 93]

just net felle ongemaklik oer, sei er, want hy wist wol dat er onnoazel yn 't gefal rekke wie, en as dat de rjuchter allegearre goed klear oan 'e hân jûn waard, dan wie der neat gjin swierrichheid. Mar hy wie nidich as er dêr om tochte, dat er troch sokke dronken halzen sa yn 't onleech fierd wie, en jit in kearmannich nei Ljouwert ta bonkelje soe moatte.