De silveren rinkelbel

[p. 62]

Sechste haadstik
In ôfharke petear

In grut fjirtsjin dagen neidat Jildert by Tsjamke west hie, kaam Wouter op in jûntiid de Wite Wei lâns, doe er in pear nije skuon nei in boer ta brocht hie. It wie yn 'e simmer en 't hie lang droege; de moude lei sa tsjok op 'e dyk, dat er syn eigen fuotstappen net hearre koe. It wie tige moai waar, men koe net fiele wêr de wyn wei kaam; de ondergeande sinne spegele har yn alle finsters dy op 't westen útseagen, dat fan fierren in oansjen hie, as wie der brân. Swietwei kuiere Wouter fuort, en tocht him nochlik oer Tsjamke; sa kaam er njonken in stik lân dat oan Lútsen Tetmans tahearde, en dêr oan de dykskant in hege tichte hagedoarnen hage bylâns wie. Efter dy hage hearde er guods praten, in manminske en in frouminske; en dat manminske wie, oan 't lûd te hearren, Jildert Nolkes; it frouljuslûd wie Wouter minder bekend. Hy bleau efkes stean te harkjen en doe hearde er dat dat wiif tsjin Jildert sei:

- ‘Do moatst ris wat faker oerkomme; do hest ús onthjitten, do soest ús no en dan ris wat taskikke, mar dat wurdt gjin byt. Do hest my doe ris trije gûne jûn, doe kaam ik dy krekt yn 'e stêd op 'e strjitte temjitte, oars hie 'k dat ek net ienris krige: en dat is no wol tsien wike lyn. Dat moat ris wat oars; en oars dan ferklap ik dy, dêr kinst op oan!’

- ‘Dat soe de domste set wurde, dy jo fan jo libben dien hiene. Ik wol jimme wol graach mear jaan, dat 's wrachtich wier! mar dy âlde lju binne sa stomme taai, ik hab altyd allike krap bûsjild, en ik mei hast nea net nei stêd.’

- ‘Do silst it wol fersûpe en ferkaartspylje, tink ik. Mar as se dy

[p. 63]

net nôch jouwe, stel it har dan onder noas en earen wei! Kinst gjin jild krije: bûter, tsiis en spek kinne wy ek wol brûke; dat kinst alteast wol besette.’

- ‘Stelle! de divel nee, dat moat net! As se dêrefter kamen dan wie alles ynienen bedoarn; dan jagen se my fuort, en ontmakken my 't kaptaal. Hark ris, Klaaske! jimme moatte mar wat tiid dwaan: ik sil sjen dat ik in wiif krij; dan krij 'k ek in pleats onder 't gat, dat hat omke my tasein; dan bin ik myn eigen man, en dan sil ik soargje dat jimme neat brek ha.’

- ‘Dat moat allegearre jit. Dêr kinne wy wol op wachtsje, mar net op fêstje. Wy kinne soms fan earmoed de doar net fine; Griet rint mei pikelhjerringen en ik mei boekjes en planeten; dat smyt beide net folle op.’

- ‘No, mar ik beskik jo ek jit wolris in bûtenkanske dêr jy moai wat ôf helje. As ik jo net mei in hele bulte dingen bekend makke dan wie jo hele wiersizzers- en dokterskeunst gjin byt te betsjutten. Ik wit no, leau 'k, al wer wat; der is in boer oan Dyksterhuzen, dy kin gjin bûter tsjernje, en dêr jouwe se in âld hynstestrûper fan Marsum de skuld fan. Mar fan 't ien yn 't oar: witte jy jit wol dat jy ris oer baas Hoattelstoat syn famke gien habbe? Dat hie 'k jo ommers ek oan 'e hân jûn.’

- ‘O wrachtich ja! Doe mette 'k dy foar 't earst oan de hege dyk; do seachste moai op 'e noas, dat ik dy fûn, en do betochtste dat gau, dat ik dy mar net ferklapte. Dêrom net, ik hab yn lang sa'n goede melke hin net hân. Dat fanke wie oan 't soer en dêr wist ik krekt in húsmiddeltsje foar, dat my hast neat koste en ik liet it my tige betel je.’

- ‘No ja, mar datselde fanke ('t is no in jongfaam, dat sprekt fansels) dêr hab ik foar in wike twa hinne west te meiden.’

- ‘Wat is 't bryk! Sil dat dyn wiif wurde?’

- ‘As ik myn sin krij al. Hja wol jit net goed hingje; mar dat sil wol better wurde, tink ik. As ik wer kaam, hat se sein, koe 'k steat meitsje op in blauwe skine; mar ik sil earst sa moai prate as 't my leard is, en as dat net helpt sil ik it oars besykje. Derút kriget se my net, it komt sa mâl as 't komt. De earste kear ha 'k my jit

[p. 64]

katoen hâlden, mar as se har de twadde kear wer sa leaf oanstelt as doe, dan lis ik it ek ris op in dwarsbongeljen. Ik hoef by de rykste boeresoan fan Stiens net efterút te stean, en soe sa 'n skuonmakkersdochter 't om my net wêze kinne?’

- ‘Do stiest fêst net foar in hiel knap man te boek; oars soe dat sa slim net wêze, tocht my.’

- ‘Ik kom wol yn 'e herberge en ik drink in slok op 'e tiid; mar dêr sil ik nimmen nei freegje: dat docht in oar ek. Mar as dy faam my skoudert, dan kin se der ek op oan, dat ik har in loer draaie sil as se my dan ris allinne temjitte komt, dan skop ik har yn 'e sleat, sa grif as wat. En dan kriget dy Wouter prûkmakker jit ek ris fiks wat op syn bealch; dy fint dêr komt it meast fandinne, om't dêr is se grut mei.’

- ‘Sa ha 'k nea heard!’ sei Klaaske, en begûn tige te laitsjen. ‘Dat is ommers har healbroer!’

- ‘Ja, mar dat miene se beide net, want de skuonmakker lycht dêr altyd mei hurde wurden tsjin oan.’

- ‘No kom, do seiste wy moasten tiid dwaan salang ast do in wiif hieste; mar ik hear wol, dat is jit safier ôf; do moatst my no mar wat jaan.’

- ‘Ik kin jo no neat jaan; ik ha gjin lûs op 'e marse. Ik bin yn myn wurkpakje, lyk as jy sjugge.’

- ‘Do hest dôch it horloazje yn 'e bûse: jou my dat mar!’

- ‘Nee wrachtich net! Sa kin 't net.’

- ‘Sa kin 't mâle bêst. Jou mar op! Sis mar datste 't weibrocht haste; dat kin de bêste wol oerkomme.’

- ‘Ik sil der wol op passe! Och, wat soe 't der dan raar by stean! Dat horloazje dêr habbe se swak op, dat is jit ien fan âlde Jildert Wopkes.’

- ‘Safolle te better! dan wit ik der in allerdivelste moaie set op. Hark ris! Ast do strak thús komste fernimste datst dyn horloazje weibrocht heste; it skriemen moat dy neier stean as 't laitsjen. No dan sille hja wol goed wat onthjitte wolle, as se 't horloazje mar wer krije kinne; dêr wurdt safolle ruchtberheid oan jûn as 't kin, en dan kom ik mei in dei twa, trije en bring har 't horloazje wer;

[p. 65]

dan hab ik it yn 'e sleatswâl fûn; dan bist do der mei glâns troch en ik stek it jild yn 'e bûse.’

- ‘Nee jonge nee! dat kin net,’ sei Jildert. ‘Ik sil mei gauwens wolris by jimme komme. Wêrearne wenje jimme no?’

- ‘Yn de Nauwe Gasthússteech.’

Wouter doarst net langer stean bliuwe, want hy fernaam dat se út har skûlhoeke foar 't ljocht komme soene. Mar trochdat hja in eintsje rinne moasten om by de daam te kommen, koe hy krekt sa gau om de hoeke fan 't lân draaie dat se him net kamen te sjen; hja kamen him ek net efternei, mar gyngen de oare wei út. Dat Wouter him de earen omtrint út de holle heard hie, kin men licht begripe. Wat Jildert dôch mei dat frjemde wiif út te stean hie, dêr koe er him gjin tinkbyld fan foarmje. Hy koe dat wiif net; mar hy hie fan baas en Setske wolris heard dat Tsjamke ris fan sa'n frouminsk holpen wie, en hy hie no begrepen dat dit deselde wie. Dat wiif kaam benei nea te Stiens; dêr hie se har reden foar, dy de lêzer letter dúdlik wurde sille; as se der al kaam, dan wie 't mear temûk as yn 't iepenbier, mei 't doel om Jildert Nolkes op sa'n manear lêstich te fallen, lyk as wy niis heard habbe. Dat slagge har lykwol mar selden, want Jildert ontwynde har safolle as er koe.

Dat dat wiif fan Wouter wist, hie er út har reden ferstien; dat hja him foar in healbroer fan Tsjamke hâlde, dat wie foar him gjin nijs, want hy wist wol dat der ferskate lju wienen dy dat leauden; mar Klaaske prate deroer op in wize krekt as se der mear fan wiste as algemien, dat wie Wouter net ontgien. Dêr betocht er by dat hja wat mear wist en koe as sljuchthinne, en hoewol er heard hie troch wat helpmiddels hja har keunsten útoefene, koe er dôch net litte om dêr wat wearde oan te hechtsjen, want hy wie, lyk as de minsken allegearre destiids, - ek al net frij fan bygelove. - Him tocht oars altyd, as er yn wierheid Tsjamke' healbroer wie, dan soe er - ja, wol in bult fan har hâlde; mar dôch op in heel oare manear as no.

Mar dy drigeminten dy er Jildert uterjen heard hie, dêr hie er 't jit mear mei te dwaan. Hy twivele net of Jildert soe wol wer by Tsjamke komme, en hy wist no dat hja net wer by him opsitte

[p. 66]

woe: dat koe wolris in rare sneintejûn foar har wurde, want as Jildert lilk waard, joech er der neat om wat er die, dat wist Wouter ek wol. Hy woe him, as er kaam, wol graach ta de doar út smite, mar hy koe Jildert lang net interje; hy hie ferearst folle minder yn 'e bouten, en te twadden wie er lang sa goed net op 't fjuchtsjen ôfjage: Jildert pielde der wol gauris mei en Wouter nea.

Alsa mimerjende kaam er thús. Tsjamke siet op 'e efterstrjitte yn 't moai waar te breidzjen, en om't de âldfaam jit skraachwurk it jûnmiel ree hie, gyng Wouter efkes nei Tsjamke ta.

- ‘No wit ik datst do sneintejûn in frijer krigeste!’

- ‘Ei? - dan witst do mear as ik.’

- ‘Ja, mar wy hoeve der net oer te gekjeien. Wy kinne hjir wolris in rare sneintejûn krije.’

- En no ferhelle er de faam wat er wiiswurden wie.

Hja harke dêr tige raar by op. Dat praatsje fan Jildert mei dat frjemde wiif, dêr koe hja allike min kop of sturt oan fine as Wouter; mar hja sei: ‘No ik dit wit, krij 'k jit safolle te mear in hekel yn him. It moat al in rare skobbert wêze, dat hy mei sa'n smoarch skoaierswiif wat út te stean hat. As er hjir sneintejûn komt, sil ik him freegje, wêrom dat wiif syn horloazje ha woe. Dan sil er wol raar sjen, dat ik dat wit. - As ik him net fuort krije kin moatte Japik en do my te help komme: wy wurde jit mar net bang, tinkt my.’

Sa prate Tsjamke, en lake en gekjage der mar tige oer. Wouter begriep dêr út dat hja wol moed op 'e kâns hie, en Jildert de holle wol biede doarste: dêrom wie hy ek safolle net mear yn noed as earst.