Vaderlandsche poëzy. Deel 2
(1840)–Prudens van Duyse–
Auteursrechtvrij
[pagina 79]
| |
Heldenroem.Spreekt overmacht hem: Buk! - Neen, roept hy, nimmermeer!
De oprechte Belg verwint, of sterft op 't veld van eer.
van den poel, de Belgen.
| |
[pagina 81]
| |
De Slag van Prêle,
| |
[pagina 82]
| |
En put er lessen voor zijn kroost: want overluid
Galmt alles hier den roem van onze vaedren uit.
't Vermaent ons alles hier die vryheidszonen te eeren,
En nimmer onder 't juk den schedel te verneêren.
Geen eedler offer wordt hun schimmen toegebracht!
Beluister 's gryzaerts stem, o steun van myn geslacht!
Ik zal de dapperheid der oude Belgen melden.
Drukk', drukk' de vadertael, by 't schildren zulker helden,
Een godlijk zegel op dit vaderlandsch tafreel.
Dat u 't herinneren dier halve goden streel'!
Dat zy uw ziel verheff', by 't staren op die grootheid,
En haer ontvlammen doe, bestormde ons weêr de snoodheid
Eens warelddwingers. Ja, 't beruchte Prêle, en 't dal
Waer Romes kroost den naem aen schonk van Vitrival,
Waer nog 't reuzachtige gebeente der Germanen
Den bodem bleekt, dat ons verwekt tot fiere tranen,
Zal u doen roepen in den vaderlandschen nood:
Des Nerviers waerdig kroost veracht altijd den dood!
Voor onze voeten, rolt de Sambre hare golven,
En de eik beschaêuwt ons. In gewyde rust bedolven,
Zwijgt de omtrek. Koom: een Belg, die voor de vryheid leeft,
Melde u, hoe 't voorgeslacht hier eens gestreden heeft.
De Romer afgemat van 't doorgeworsteld zwoegen,
Trotsch op de schansen, die zijn legerplaets omsloegen,
Leî juichend, op een vreemde, een onverslaefde kust,
Doch reeds door Cesars voet betreden, zich te rust.
‘Staekt, Vrienden!... Morgen wijk' de spade voor het wapen,
Tot demping van dit volk!’ sprak hy, ras ingeslapen.
| |
[pagina 83]
| |
Reeds had de nacht haer krip van lieverleê ontplooid,
Maer 't met geen gouden stargetintel overstrooid.
De Sambre sleepte traeg hervoort, by morrend bruisen.
Men hoorde 't windtjen nauw, met stervend' adem, suisen
Door 't ritslend boschloof, breed gerezen op dien grond.
't Aêmde alles stilte in 't zwart en zwygend scheppingsrond,
En Cesar waekte alleen in 't leger. Vaste plannen,
Om (wat hem tegenryze) eens de aerde te overmannen,
Vervullen gantsch zijn ziel, beheerscht door één gedacht:
‘Ja, bukken zal het ook, 't onbuigbre nageslacht
Des Gaulers, dien de Stad, voor haren val aen 't beven,
Met opgeheven knots, haer vest zag tegenzweven,
Wanneer Camil, met dier ondankre nood begaen,
Door éénen enklen blik 't barbarenrot deed staen.
Dit dapper Belgenheir, dat men niet op kon tellen,
Te saem gespannen om mijn' arm ter neêr te vellen,
Kon niets veroovren dan een glorieryken dood.
Nu daegt de Nerviër bedreigend, en besloot,
Mijn kunst, en macht, en wrok te tergen, stoutgestegen.
Wijk, droeve nacht! Verhaest d'ons op te dagen zegen!
Verzinke uw naerheid voor een schitterenden dag!
Op morgen bukk' 't heelal voor mijn geducht ontzach!
Op morgen boeit de dood of slaverny hun handen,
Maer bood my 't everzwijn de gramgewette tanden?
Maer bracht hun legerbijl, door wanhoop dol te moê,
Mijn onbeperkten trots d'onstuitbren nekslag toe?
Dan zie ik, diepverneêrd, mijn lauwerkroon vertrappen;
Dan, saem barbaren en Romeinen my ontsnappen.
| |
[pagina 84]
| |
Indien ik zegeprael, verwin ik in dien strijd
't Weêrbarstig Latium. O Rome, gy, wier nijd
My waende naer den dood, en niet naer de eer te zenden,
Verschrikt van zoo veel roems, ziet ge ook uw vryheid enden.’
Zoo spreekt de trotsche held, die volk by volk vertreedt,
En, blijft er iets te doen, vermeent dat hy niets deed.
In 't einde komt de slaep tot Cesar nedervliegen,
En zijn nog wakend brein in gloriedroomen wiegen.
Fier op de zegekoets geklommen en begroet
Als meester van 't heelal door roomschen slavenstoet,
Rijdt hy naer 't Kapitool; en 't alverwinnend wapen
Ziet Brutus nageslacht in keizerstaf herschapen.
Hy droomde, Cesar; en, by 't plechtige der nacht,
Werd nog Germaenjes deugd door de onzen nagedacht;
Door de onzen die, gestreng en krachtig als hunne ouderen,
De wulpscheid banden, 't juk versmeten van de schouderen.
Lang voor het ochtendlicht brak door de grauwe wolk,
Rees, tochtig naer den kamp, ons lichtgewapend volk.
Den forschen Nervier kan geen geweld versagen:
Men ziet den yzren arm een zwaren beuklaer dragen;
Ten halven lyve naekt, voert hy de knots of 't stael.
Nog blinkt in de Oosterbaen geen uitgeschoten strael,
Of de onzen zaemlen reeds met dommelende scharen,
En dryven naer hun vorst, als de opgezette baren.
Held Boduogna heerschte op dezen mannenstam.
Hem woelde in 't ingewand de goddelyke vlam
| |
[pagina 85]
| |
Der vryheid. Hy treedt voort tot die hem tegensnelden,
En zijn verheven stap verraedt den prins van helden.
De boezems by zijn komst slaen met verhaesten klop.
Hy heft in 't heldenchoor een vorstlijk voorhoofd op,
En de aendrift zyner ziel schiet over in zyne oogen.
Zijn wenk beveelt de stilte; en, op een terp gevlogen,
Herdenkt hy Romes trots, de ramp van 't vaderland,
Der vaedren dapperheid, en roept, in wraek ontbrand:
‘Te wapen! laet uw moed uw eerstam nu bekrachtigen!
Zou u het schandlijk juk van Romers overmachtigen?
Zy brengen boeien aen, in hun verdwaesden waen:
Die boeien zijn bestemd voor hunnen hals. De orkaen
Rijst in 't verschiet, en dreigt de wooning te bestryden,
Die gulle eenvoudigheid en zoete vreê verblydden:
Voor 't needrig zodendak, ten schut aen ons gezin,
Steekt Rome een fiere kruin ten wolkenspansel in;
Baldadig wil zy dan onz' armen heilstand rooven!
Wel stijgt zy ons in macht, doch niet in moed, te boven.
De Gaulers lieten ons dien moed tot erf. Maer hoe?
Vergat de Romer zoo hun tuchtigende roê?
Herinneren wy dan aen zulk een' onbezonne
Held Brennus wraekgeschreeuw: Wee, wee den overwonne!
Ja, reeds heeft Wodans mond 't profetisch bosch bezield,
Waer de opgestegen eik, door de eeuwen onvernield,
Zijn prachtig voorhoofd schudt: hy vraegt de heldenzonen
Der Goden met zijn loof, zijn heilig loof, te omkroonen.
Daer suist een zachte stem, als de avondscheemring speelt:
‘Ras is deez' grond het graf, waer die tyrannenteelt
| |
[pagina 86]
| |
In neêrstort. Wodan en uw arm zal u bevryden.’
De blanke rossen, die men aen de zon mocht wyden,
Voorspelden reeds uw roem; zy brieschten overluid,
Naer 's priesters tuigenis, des vyands neêrlage uit.
De schoone Hertha, die de moordbyl wil zien rusten,
Zal spoedig rollen naer deez' vrygevochten kusten
Op haren wagen, dien het hoogste rundpaer trekt;
En, by de zilvren beek, die bly de voeten lekt
Van haer, om schoonheid van de Goôn-zelv' aengebeden,
Ontsluîren in 't geheim haer maegdelyke leden.
Gelukkig, ja, de held, ontvlamd door 't vaderland,
Die voor de vryheid strijdt met onversaegde band:
Hy zegepraelt, of sterft al lachend. Tot belooning
Wacht hem 't Walballa af, die altijdblyde wooning,
En 't hartversterkend vocht, door maegden mild geplengd,
Dat men in 't bekkeneel eens vyands overbrengt;
En 't worstlend krygrenchoor, en de aengeblazen scharen
Der Barden, die ook hem bezingen op hun snaren.
Zy door Germaenjes kroost voor eeuwig 't juk veracht!
Denkt, tot den strijd gesneld, aen voor- en nageslacht!
En wilt der toekomst weêr een zegeryk herdenken,
Dat nog het jongste kroost met moed beziele, schenken.
Die sterven kan is vry, blijft onverwinnelijk!
Dat de intrede onzer woon met roomsche koppen prijk'!
Velt die verwinnaers neêr; doet ieder bosch herhalen:
De Romer kruipt in 't zand; de Nerviers zegepralen.’
En Boduogna zwijgt. Het forsch trompetgeschal,
Wanneer de kryger op het vyandlyke tal
| |
[pagina 87]
| |
Ter neêr stort, doet zoo sterk de boezems niet ontfonken
Als die verheven tael, het leger doorgeklonken
Het woord van: Vryheid! rijst met daverend geluid.
De sterke vuist steekt zich alom heldhaftig uit,
En heft het wapentuig ten hoogen, dat tot heden
Van roofgedierte 't bosch-alleen heeft vrygestreden.
Voor 't bosch wenkt nu het veld ten vaderlandschen plicht,
En dit mael stryden zy voor 't land in 't volle licht.
Nauw schiet de morgenstond halfdoorgebroken stralen
Op 't heuvelspits, dat wy nog Samberwaert zien dalen;
De Nerviër, ontvloôn aen 't langzaemklaerder woud,
Met weêrlichtschietend oog, den schedel hoog en stout,
En 't toornige gebit op heldenlippen drukkend,
Stapt voort. Zich gantsch de nacht de laffe rust ontrukkend,
Zag hy, reikhalzend, naer den morgenhemelgloed.
Hy stapt, by 't schor, alom weêrgalmend, trompgetoet.
Hy stapt: op 't snuivend en ronddravend ros gestegen,
Blinkt Romes ruitery hem reeds van verre tegen.
Maer Wodans reuzenteelt, het kroost van Teutobosch,
Verschijnt, een zwarte wolk! pakt samen, dondert los,
En 't vuige ruitrenheir, door knots en bijl getroffen,
Moet, neêrgebliksemd, in het stof ter neder ploffen.
De winnaer, uitgelokt naer hooger gloriepad,
Doorroeit met de armen 't opgeschuimde Sambernat,
En uit het wolkengrauw, dat hevelt aen de kimmen,
Ziet hy de omheining van de roomsche heirplaets klimmen.
Daer rijst de vorst van 't licht, en schiet een blik op aerd',
| |
[pagina 88]
| |
En voert den dag haer toe, die Romes veldstandaert
Met glans bekroonen zal, of doen in 't duister zinken.
Men ziet zijn vlamming op de wapenrusting blinken
Des krygers, wien Vulkaen zijn' sterken bystand biedt,
En uit de schildenrei, die prachtig voorwaert schiet,
Ontelbre zonnen, met bedreigend aenschijn, stralen,
Aen de airen, die op onze onmeetbare akkers pralen,
Gelijk in aental. - 't Oog des Nerviërs verbaest,
En dwaelt de werken rond, met zulk een nyvre haest,
Ja, op één enklen dag, tot borstweer opgeheven.
Die nooitgeziene schans van Roomlus schrandre neven,
Wien kunst en geest de baen bereidt ten zegeprael,
Ontfonkelt de afgunst in zijn hart voor de eerste mael;
Maer, van de vreemde hulp daer Rome op boogt, verstoken,
Kiest hy tot schut zijn kracht, ontzachlijk losgebroken.
Hem strekt tot legerkunst, wat krijgsmacht op hem viel,
Zijn onverwonnen arm, zyne onverwinbre ziel.
Die ongeduldige arm wil zelf hen op gaen sporen,
Die ordloos stappen, na zulk aeklig rustverstooreu.
De bloedzieke adelaer, by wassend wraekgeluid
In 't plondernest verrast, hreidt plots de vlerken uit,
En de overhaeste sprong des leeuws dier vrye stranden
Onthutst hem, en zijn klauw beeft, om hem aen te randen.
By 't woelig krijgsrumoer, kon Julius, wiens tong
Een tweede lemmer was dat vaek de zege dwong,
In 's krygers hart den moed die 't zyne deed ontfonken,
Niet storten, of de hoop die licht hem was ontzonken.
| |
[pagina 89]
| |
En, in zijn' droom gestoord, grijpt hy, al schermend, rond,
En rijst, halfduizlig, van de trotsche legerspond.
't Faelt hem aen tijd, om 't blinkend harnas aen te trekken.
Hy kan zich enkel met een beukelaer bedekken
Hem toegesmeten door een kryger; treedt hervoort,
Gebiedt de hopliên, wekt hen op met wenk en woord,
Verbreidt het voorst gelid zijns legers, zendt de vanen
Vooruit, en wil dat zy het spoor ter zege banen.
Wie schildert, o mijn zoon, met sombre vreugd de ramp
Van dien, Homerus lier volwaerden, beldenkamp?
Wie schildert Cesars heir, in razerny ontsteken,
En beurtlings, by dien moord, verwinnend of bezweken?
Wie, 't oude belgisch volk, dat in zijn dollen moed
Niets vreest dan 't vloekbre juk, en naer 't romeinsche bloed
Fel hongert? - Zelf de held die Belgie boeien smeedde,
Die de aerd' met siddring sloeg op elke nieuwe schrede,
Schetst hunne vryheidszucht met ongewoonen zwier,
En 's vyands trouwe stijl is ons een glorielier.
De vorst der Nerviers koomt, en wil dat later dagen
Van zyn' geduchten arm eens zegenend gewagen.
Zijn vurig oog zoekt slechts een' man, maer 't is een held,
Die, groot als Rome, alleen een machtig leger geldt.
Goôn... Cesar... hy is daer! Het, op zijn helm gerezen,
Pluimsieraed duidt hem aen, en Boduognas wezen
Gloeit en verbleekt van spijt, by zulk een schrikgezicht.
Hy siddert, maer van toorn; en, 't hoofd omhoog gericht,
| |
[pagina 90]
| |
Snelt heen, gelyk de storm, door bosschen niet te stuiten.
Zijn bijl velt alles neêr, wat hem den weg wil sluiten
Tot Cesar. Een Romein, reuzachtig van gestalt,
Staet, wacht alleen hem af, wat wijkt of nedervalt,
En, toegevlogen, drijft op eens, met beide handen,
Het zegevierend stael den held door de ingewanden;
En Boduogna stort: stuiptrekkend, stervend, tast
Zijn vuist naer 't bloedige geweer, dat hem, verrast,
Ontzonk: met moeite ontsluit hy nog woestaerdige oogen;
'tWoord: Cesar! is zijn laetste, en de aêm is hem ontvlogen.
En Cesar nadert, by verhaesten menschenslacht.
De beuklaer, dien hy voert, heeft Pallas beuklaermacht;
De dood vliegt op zijn' wenk, wie ook haer wapen tarte.
Maer feller nekslag zinkt den Nerviërs op 't harte,
Als zy hunn' dappren vorst zien vallen: 't oovrig heir
Valt, eer dan slaef te zijn, als Boduogna, neêr.
De lyken, rond dien held gedurig ploffend, ryzen
Omhoog, als wilde elkeen zulk hoofd zich waerd bewyzen;
Ze onttrekken 't dierbre lijk aen 't oog van Romes stoet,
Als tot verberging van zoo diepen tegenspoed!
De zon ging, even schoon als by haer opstand onder;
En de overmande Belg (gelyk het oog, het wonder
Der hemeldaken) week in al zijn majesteit.
Zijn neêrlaeg-zelv' blonk uit met zegeheerlijkheid.
Hy wijkt, maer uitgeroeid, hiet zulk een sneuvlen wyken.
En Cesar staert, verstomd, op de afgestreden lyken,
Die 't vlak bedekten van den bloedgen Samberplas,
En op wier voorhoofd men het dreigement nog las.
| |
[pagina 91]
| |
Maer eerbied koomt na wrok 's verwinnaers boezem treffen;
Hy zou 't gevelde volk uit d'afgrond willen heffen,
En schut ten minste hun eerwaerdig overschot:
Hy wordt 's verwonnen vriend, deelt in hun jammerlot,
Belast met tol noch recht hun heldenryke steden,
En wendt ver van dit oord zijn huiverige schreden.
Men zegt, dat zelfs een traen om hen zijn oog ontschoot;
Hem schokte en streelde zulk onsterfelyke dood;
En waer hy neêrgebonsd door 't volk waerachtig vromer,
Die val waer grootsch geweest, en paste een' fieren Romer!
Zoo hief mijn zwakke stem voor u zich nog eens op.
Mijn ouderdom, verjongd by sneller harteklop,
Mocht u den eeuwgen roem der voorgeslachten melden.
Heil my, ontvlamt myn zoon op 't voetspoor zulker helden
Ja, 'k zie 't; heldhaftig vuer ontschiet uw tintlend oog.
Klimt in dit gloriedal geen marmren zuil omhoog,
Slaepthier 't germaensch gebeent', voor onzen blik verdoken;
Ziet de akkerman 't alleen, wen, de aerde doorgebroken,
Het ploegstael met een bots op 't overschot plots stuit,
En dat hy waent, een held stak 't hoofd ter grafsteê uit,
Kniel! koom op deze terp; koom daer den eed herhalen:
‘O schimmen van het volk, welks eer ons blijft bestralen,
Die erfschat wordt door ons tot adelbrief bewaerd.
Als gy verwinnen wy, of sluimren onder de aerd.’
En zoo een vreemdeling, een bastertbelg, een adder
Der Belgen gryze deugd met spitse tong bezwadder,
Toon, op dat hy verzink', met zegeryke hand,
Toon hem Thermopylé van 't dappre Belgenland.
|
|