|
| |
| |
| |
Derde zang.
| |
| |
Niemand, die Gode strydt, vermengt zich met wereldsche zaken, opdat hy dien moge behagen, aen welken hy zich zelven overgegeven heeft.
Paulus aen Timoth. C. II. v. 4.
| |
| |
| |
Derde Zang.
De herder en de dorpeling.
I.
Als keurgesteente, slechts in zilvren kast gevat,
Bergt nog 't vergeten dorp der vaedren zedenschat;
Maer, aen den maelstroom van het stadsgewoel geklonken,
En meê- en weggesleept, is ras de deugd verzonken.
Zy is een teedre plant, die vryen luchtstroom vraegt;
Een vrucht, wier vlugtig waes een enkel adem vaegt.
Het heden slechts bestaet voor duizend stedelingen.
't Is alles voor hun ziel, warsch van herinneringen.
| |
| |
Wat geeft hun eenig heil, dat in de toekomst gloort,
Indien de strenge deugd tot ééne opoffring spoort?
Hoe zouden ze éénen stond aen 't zingenot verzaken,
Waer hun bekrompen ziel alleen voor kon ontblaken?
Vermaek en aerdsch geluk heerscht op hen onbepaeld,
Die vuige beuzeldrom, die gansch ten grave daelt,
Verschriklyk aen zich zelv' gewroken in de smarte.
Zy missen d'eêlsten troost: de Godsdienst van het harte.
Die ingeschapen stem, welke ieder stervling treft,
Welke in geen vrengde dooft en zich in 't jammer heft.
Voor hen die outerdienst, slechts sprekend tot de zinnen.
Hun bidden zelfs is sleur: geen weldoen, geen beminnen.
De stofklomp ademt wel, maer dood is hunne ziel.
De stilte van het veld zeî nooit haer plegtig: Kniel!
De zon heeft in hun borst de erkentnis nooit ontfonkeld.
De sluier van den nacht, geheimvol neêrgekronkeld,
Verhoogt nooit hun gevoel, dat niets verrukking leent.
Koel treden zy voorby der vaedren grafgesteent.
Zoo slepen zy zich voort, die ademende dooden,
En sluimren in, van de aerd als nietig stof vervloden,
Terwyl hun brekend oog nog smacht naer zingenot,
En bang en siddrend staert op de eeuwigheid en God!
Gelukkig de akkerman! aen eigen haerd gezeten,
Kan hy en vorstengunst en volkensmaed vergeten.
En als zyn dankgebed (schaers smeekt hy d'Eeuwige iet.
Die vaderlyk in zyn bevoorregt lot voorziet)
Ten hoogen vliegt, 't zy in de landkapel der vaderen,
In 't woud of op het veld, vloeit sneller door zyne aderen
| |
| |
Het onverbasterd bloed, door kuischheid voortgeteeld,
En waer hun aerd in leeft, als 't weêrgespiegeld beeld.
Geen luiheid overheerscht het dorp met alverwoesting:
De zelfde vlyt bewaert het ploegstael voor verroesting
En deugden voor 't verderf. En lyf en ziel gezond,
Ontwaken zy verheugd met elken morgenstond.
De kiesche schaemte is nog den wangen niet ontweken.
Luid hooren zy tot hen de stem des Hemels spreken,
's Gewetens stem! en luid spreekt tot hen nacht en graf.
Hun werd geen twyfeling vervroegde hellestraf.
Hoe zou men twyflen van dit wondrental omgeven,
Van wordend en vergaend en weêr ontluikend leven?
Gastvryheid, gryze deugd, van 's werelds wieg gekend,
Die 't kroost van Ismaël in de omgedragen tent
Nog welkom heet, vindt hier, ter schâuw van strooien daken,
En haerd en sluimerkoets, en handdruk by 't ontwaken.
Voor vriend en vreemdeling gloeit hier herbergzaemheid.
Zoo vraegt het zwaluwtjen, als 't eerste loof zich breidt,
Voor haer en haer gezin een nestjen aen deez' streken:
Zy zag de wreede stad haer leemen kluisje breken.
Des landmans voorhoofd, nog voor d'achthren gryze ontbloot,
Buigt telkens biddend neêr by 't wekkend Oosterrood,
Of na zyn rustig oog den avond uit zag blozen.
Gelyk een balsemgeur van morgenlandsche roozen,
Wier bloei slechts week, zweeft hem 't herdenken van den dag
Op 't rustbed na. De slaep genaekt met lieven lach,
En slaet de wiek om hem, bevryd van folterdroomen,
Tot purpren strepen weêr de ontwaekte kimmen zoomen,
| |
| |
En hem de zoete dag, gelyk een vriend, bezoekt,
Van wien ons zeegnend hart het teêr herdenken boekt.
Geen brood zelf wordt genut, of, met ontdekten schedel,
Stroomt eerst een dankbede uit. O Godsdienst, rein en edel,
Aertsvaderlyke zeên, frisch als de buitenlucht,
Waerom zyt gy zoo vroeg verpeste steên ontvlugt!
Hier is de deugd geen zwakte, en ondeugd wereldkennis,
De onsterflykheid geen spot, by tucht- en pligtenschennis;
God zelf geen beuzelwoord, verdicht by preêkgeschreeuw.
Hier roemt geen vrygeest nog op 't flikkerlicht der eeuw.
| |
II.
Een wyze, een zendling Gods, een zoon van d'eeuwgen Vader.
Bestuert het stille dorp, voert dit den hemel nader,
En, als een wakend geest met blanken vleugel, sluit
Den steedschen pestwalm van losbandigheid er uit.
In d'open dorpsschoot is des Herders dak gelegen.
Als de arke des verbonds, juicht de akkerman het tegen.
De deugd, die 't stil bewoont, geurt rond als veldgebloemt'.
Geen gâ, geen telg, die met den zoetsten naem hem noemt.
Maer 't weesje noemt, naest God, hem vader, reikt hem de armen;
Maer de onschuld ziet door hem zich met een schild beschermen;
| |
| |
Maer, van den mensch bemind en de Oppermajesteit,
Draegt hy des Hemels merk: liefde en verdraegzaemheid!
Zyn woorden vallen, als orakels, uit den hoogen.
Hy daelt ten preêkstoel af, als hy, die 't hoofd omtogen
Met bliksemenden glans voor 't diepgeschokte volk,
't Ontvlamd gebergt verliet, waer God sprak uit de wolk.
Zyn lof verlaegt zich niet met Cresus lyk te roemen;
Nog minder zal zyn woord den ingeslapen doemen.
Verdraegzaemheid en liefde, ook na de mensch verdween
En tot onstervling werd, is zuster en is één.
Eenvoudigheid verhoogt zyn raed en wyze reden,
Doordringend als zyn blik, verheven als zyn beden.
Zyn voorbeeld, dit 's de preêk, waermeê hy wondren doet,
En zelfs weerspannigen grypt in 't verhard gemoed.
De grysheid overstrooit zyn kruin met zilvren lokken:
Nog is zyn voorhoofd van geen rimplenvoor' doortrokken.
Vriend van den gryzaert en der kindren lieveling,
Is hy het middelpunt van dien gemeentekring;
Maer nooit misbruikte hy zyn aenzien of vermogen.
Ver boven schat en troon, schiet de arendsblik dier oogen.
Hy weet, zyns Meesters ryk is van deez' wereld niet:
Hy wringt geen herdersstaf in 't rad van 't staetsgebied!
Laet duizend andren tot een aenhang samenvloeien,
Door vreemd gezag omkneld met onverbreekbre boeien;
Gescheiden van 't heelal, by hunnen broederband;
Hy is gelukkiger: hy heeft een vaderland!
Dit heilig woord is hem geen ydel klankgeklater,
Maer troostwoord, als den dorst der akkers levend water -
| |
| |
't Woord Godsdienst, hem geen gryns, dat huivert voor het licht.
Maer zielsveredeling, vervulling van den pligt.
Hy zaeit, noch maeit, noch oegst: naekt zyn de blanke wanden.
Maer vol en zeegnend al de hem gereikte handen.
Geen mot of roest knaegt zyn verheven schatten af.
Hy, die de lelie een vorstinnekleedsel gaf,
Die vaderlyk voorziet in 't daeglyksch moedervoedsel
Van 't, in den donzen nest nog piepend, pluimloos broedsel.
Hy die behoudt waer spruit, waer leven ooit ontlook,
Verzorgt zyn woordentolk, zyn outerdienaer ook.
De dorpsliefde is zyn schat, zyne inkomst en zyn weelde.
Geen lach of lonk, die hem als 's armen danklach streelde.
O, hoe zyn vaderhart in overmaet geniet,
Wanneer zyn laetste wyn by 't lydend bedde vliet!
Zyn haerd is klein en rein, en mildgezegend slingert
Om zyn gewitte woon een kronkelende wingert.
Zyn tuintje geurt, naby een ongedolven beek.
De by gaêrt daer heur zoet, en 't ondier vlugt die streek.
De koele boomgaerd biedt en groen, en vrucht, en lommer,
Omloofde zomertent des Priesters, vry van kommer.
Wat paelt er aen dit oord, door momlend bygedrom
Alleen gestoord? Gods akker en Gods heiligdom!
Zie daer de brave vriend, die, vreemd aen steden, balsem
In Godfrieds wonde giet, en in zyn kroes vol alsem
Der Godsdienst honigdrop, als een Voorzienigheid,
Die in 't verlatenst hoekje ook dauw en dag verspreidt;
Die niet alleen Euroop doopte in verlichtingsluister,
Maer ook die kusten, lang voor ons omhuld met duister
| |
| |
En waer beneden 't boschgediert de stervling zonk,
't Gevoel- en redeontwaek, by 't licht der Godsdienst, schonk.
| |
III.
Een slapelooze vlam doet d'achtbren gryze ontblaken.
Vertroost hy aller druk, hy waekt op hun vermaken;
En na hy de offerande op 's Heeren feestdag bood,
Wordt hy de gids, de vriend van ieder dorpsgenoot.
Nu poost de jeugd den oegst door schuldelooze spelen:
De vaderlandsche zang dreunt rond uit volle kelen.
De bal doorklieft de lucht, en kaetst van hand tot hand.
Als negen stryders, staen de kegels vastgeplant.
Men mikt met vasten blik: de bol rolt weggesmeten,
En 't heir valt overhoop, by luide zegekreten.
In wedloop ylt de jeugd, met uitgerekte leên,
En bloemenkransen zyn der loopers eertrofeên.
Hun vreugd bestraelt de dag, geen trotsche danszael-luisters.
Zy hoeven tot vermaek de weêrtocht niet des duisters.
De maegd ontleent der kunst geen wangenïnkarnaet:
Natuer en schaemte verft met blosje 't lief gelaet.
Soms breidt een kring zich uit, en, hand in hand geslagen,
Draeit, zingend, om den eik der overoude dagen;
| |
| |
Of als de vedelboog met schorre toonen krast,
En, van de hooge ton, den zangdreun overwast,
Danst maegd en minnares op huppelende voetjes;
De danser voor zyn loon omhelst het meisje zoetjes
En kust een blosjen op de wangen van zyn bruid,
En schalt zyn zegeprael in oude deuntjes uit.
De Herder is naby; maer, met een praetje onledig,
Ziet hy het kusje niet, hoe zich de bruid verdedig',
Of schynt het niet te zien. De moeder van de maegd
Berispt den linker, die haer telgjen immer plaegt.
't Opregte maegdelyn pleit voor het snoeprig diefje,
Die ras in bruiloftkrans zal springen met zyn liefje.
De Godsdienst op het veld is minlyk van gelaet,
En 't is een bloemenband, dien zy om broedren slaet.
Haer tolk, de dienaer van de altaren en de graven,
Ontvlugt geen reine vreugd, die d'akkerman kan laven,
Maer juicht in 't stil genot van zyn onschuldig kroost,
Dat by 't ontuchtig heil der stad van schaemte bloost.
‘De Algoede, zegt hy, lacht zyns schepsels blydschap tegen,
En gaf tot wet: Geniet en dank my voor dien zegen!’
Neen, 't is de Godheid niet van Jezus, niet die Heer
Zoo onbegryplyk groot, als onbegryplyk teêr,
Het is die Vader niet, dien dorre dweepzucht huldigt,
En dien ze, als dwingeland, van 's aerdryks ramp beschuldigt,
Wen zy haer eigen graf met ieder daegraed delft -
Haer graf, door 't zwart verblyf der dooden overwelfd -
Wen zy haer lichaem tot den bloede onzalig martelt,
Geen lente ontwaert, die zelve in 's kloosters bloemtuin dartelt,
| |
| |
En in geen weêrziel leeft, en in geens naesten smart
Het troostwoord uitstort van 't meêlydend broederhart.
| |
IV.
Klink, o godvruchte Lier, voor blyder tafereelen,
Daer, waer natuer en deugd den braven stervling streelen!
Het Palmenzoudagloof groent om den boerenhaerd,
Die de overlevering der vaderen bewaert;
Ras zal de hoogtydszon van Paeschen weder blaken.
Dan zal verbroedering oprechte wenschen slaken,
En, met zyn God verzoend, van vlekken zuiver, juicht
Het volk, dat voor den Heer der jaergetyden buigt.
De goede Vrydag ryst, by sombre regenvlagen.
De tempelklok verstomde, en alles bidt, verslagen
Van rouw. 't Is of de zon van schrik weêr wilde vliên,
Om de euveldaden van de wereld niet te zien!
Het beeld des Menschenvriends, die waer de deugd moet kampen
Met boosheid, van het kruis haer wapent tegen rampen,
Verdween, verborgen onder treurig floersgewaed,
Tot de eerste Paeschklokbom dit afrukke, en 't sieraed
Den outer wederschenk', de vreugd aen allen boezem,
Gelyk de lente aen de aerd' heur bontgemaelden bloesem.
| |
| |
| |
V.
De zomerzon straelt rond: een zee van airen bruist
Op d'adem van den wind, die 't geelend vlak doorkruist.
Maer voller regen plast op 't bukkend koren neder,
Maer doller wind snort rond, by onopklarend weder.
De landman beeft, en denkt de rampgevallen na
Van 't dorp, en hoe geen vlyt den maeier kwam te stâ,
Als 't neêrgeslagen graen zyn hoop had wreed bedrogen;
En hy de onmeetlykheid, met diepwanhopige oogen,
Vergeefs doordwalende, slechts één verwoesting vond
Op dien ontheisterden, verpletterenden grond;
Als zuigelingen aen de borst der moeders kermden,
Die, weenend, huiverend, hun liefdeschat omarmden;
Als 't dorp bezwyken moest voor fellen hongersnood,
Waer' niet Gods hulp gedaegd, als 't koestrend morgenrood.
De gryzaerts weenen nog om de oude rampgevaren;
Zy malen ze aeklig af aen de ingekrompen scharen,
Die 't naricht vergen, bleek rond hunnen stoel geschaerd.
Hun brein heeft ongekrenkt het noodgeval bewaerd.
Maer 't outerwierook wolkt: de hymnen zyn gestegen.
‘Dael op 't doordronken veld, o goddelyke Zegen!
| |
| |
O Licht- en laefnisgeest, wenk! zend uw gouden zon.
Ontsluit den glansenstroom dier onuitputbre bron!’
Die zang doorklinkt het veld, by 't stormig bladrenruisen.
Men ziet den tempelstoet het natte veld doorkruissen.
O wonder! o geluk! de stormvlag, reeds gesust,
Verdwynt; de wind slaept in, de lucht trekt op; de rust
Heerscht in de scheppingsruimte en in de harten weder.
De zon breekt door en lacht en lonkt op d'akker neder.
Het lekkend kruid hergroent met liefelyker kleur,
Het bosch ontbot alom met balzemender geur,
En de airen heffen 't hoofd, met topzwaer overhellen,
En zwellen 't stael weêr aen, dat spoedig haer zal vellen.
De velden juichen in den uitgevloeiden gloed,
En dankbaerheid vervult het biddende gemoed.
| |
VI.
Heeft de Oogstmaend niet, van zweet het voorhoofd overdroppeld,
Heur halve baen bereikt? Ja, 's landmans boezem poppelt
De lachende airen toe, bedreigd door 't kromme stael.
't Is Zondag. 't Altaer geurt van bloemen. De eerste strael
Des dags riep aller vreugd en aller godsvrucht wakker.
De stoet ontgolft de kerk, ter zegening van d'akker,
| |
| |
Een rei van maegdekens, wien om het lokkengoud
Een veldenkransje groent, schynt met den Heer vertrouwd.
Zy treên bevallig voort in blanken dosch, en dragen
De zware waschkeers der voorvaderlyke dagen,
Die rykgekleurd papier omblinkt. De fakkel knapt,
Kerkvanen zwieren; 't wierook stygt. De priester stapt
Met gouden toogstuk voort, dat by de zonne flonkert,
Als brak een strael er uit van hem die 't al verdonkert!
En boven 't achtbaer hoofd breidt zich, tot schut en tooi,
Een hemel van fluweel met breede plooi by plooi.
Een talloos tal volgt na, met saemgekruiste vingeren.
Ai zie, rond huis en hut den verschen feesttak slingeren.
Zie hen daer knielen, zie de schoone boerenroos
In 't open raem te pronk met maegdelyken bloos,
Om haren Schepper ook te huldigen. Een outer
Ryst (een omloofde terp) ginds op dien vlakken kauter.
De Priester rust er by, met zegenende hand.
Neen, hier is dank aen God geen dwang, geen slavenband!
Wees welkom, zoete geur van Eden! Allerwegen
Zyn lisch en loof en bloem gestrooid. Luid opgestegen
Ten hemel, rolt de zang de frissche velden langs.
Jeruzalem schynt hier, met palm en hoogtydskrans.
Te ontwaken uit den nacht der ingeslapen eeuwen,
Als toen zyn' lieveling, den redder der Hebreeuwen,
De hymne tegendreunde, uit aller borst gestroomd:
‘Gezegend, wie tot ons in 's Heeren name koomt!’
| |
| |
| |
VII.
Des avonds starbodin voorspelde reeds heur glansen.
De wolken dreven traeg aen de uitgeblauwde transen.
De hemel scheen in rust, nog door geen vonkenheir
Betrokken; 't veld sliep in; 't was kalmte heinde en veer.
In garven stond alom het koren opgebonden,
Om de onverpoosde vlyt des maeiers te verkonden.
't Weldadig stael ontviel er menig gouden air,
Opdat een needrige oegst de ramp beschoren waer',
En de armoé, by 't genot waerop de schuer zou roemen,
Het mildgezegend erf des ryken niet zou doemen.
Zoo zorgde Boôz eens voor 't lydend huisgezin,
En oogste zevenvoud des Heeren zegen in.
Op morgen ziet het veld zich van zyn pracht ontblooten;
Dan zal de forsige arm het rad des wagens stooten,
Waerin het zwoegend ros, met bloem en blad bedekt,
Den langgewenschten schat naer de ydle hofsteé trekt.
Op morgen sleept het, overlaên met gouden airen,
(Terwyl de matte stoet de jeugdige elzenblâren
Verheft, en 't oogstlied zingt in ruchtig vreugdgespan)
Het garvenwicht ter schuer, die 't nauw verzwelgen kan.
| |
| |
Dan zal de vreugd geen perk, de tong geen zwygen kennen.
En als het laetste graen de schuer zal binnenrennen,
Ontbloot, vol eerbied, elk het nederbukkend hoofd
En zwygt, terwyl zyn beê den Oppervader looft!
De botgezwaeide zeis hangt op de matte schouderen.
Het speelziek kroost genaekt, en huppelt naer hunne ouderen.
De moeders treden aen, hun wichtjen aen de borst,
Of juichen om den last, op blyden arm getorscht.
(Geen vreemde boezem mag het boerenspruitje laven.)
Zy zien de kindren voor haer stap in wedding draven,
Wie eerst den avondzoen aen vader brengen zal,
En 't rustig veld weêrgalmt van 't kinderlyk geschal.
Digt by een zilvren vliet, met kruid en bloem omcingeld,
Groent de eeuwenheugende eik, van frisch plantsoen omringeld.
Gelyk een vader, die in deugdzaem kroost herbloeit.
Het breede boomverdek spreidt koelte: 't windtje stoeit
Door 't murmlend loover, dat de kruin der akkervaderen
Lang overdekte, en door de zachtgeschudde bladeren
Zweeft ge, o Herinnering, wier uitgespannen vlerk
Den dorpling tot een vriend vaek opvoert boven 't zwerk.
En hem nog droomen doet van weggespoelde jaren,
Van liefde, eens stil bedekt door de eerbare eikenblâren.
Men treedt naer d'ouden boom, al zingend, hand in hand.
Daer wacht het avondmael, na langen zonnebrand.
Men schoolt byeen, en bukt en hukt in 't groen ter neder.
De moedermond herkust haer lievelingje teeder;
Een beê wordt uitgestort, en, naer aloud gebruik,
Gaet rond en weder rond de allengs geleêgde kruik,
| |
| |
En 't gerstennat voldoet aen 't dorstige verlangen.
De frissche pruim lacht toe, met purperbruine wangen.
De boomgaerd geeft zyn ooft, door huiszorg trouw bewaerd,
En de akker, 't voedzaem brood, uit vruchtbre voor gebaerd.
Wat wandlaers naedren ginds, met vastgezette schreden?
Het is de zielengids, naest Godfried aengetreden,
Met Karel, die het paer al hupplend vergezelt.
Hoe vrolyk gloort hun blik, den eikstam toegesneld!
Zy komen: ieder juicht, en buigt de dierbren tegen.
Zy zitten onder hen, en dubblen vreugd en zegen.
Nooit scheen de schâuw meer koel, meer lieflyk 't avondrood.
De kindren klautren op des Zielenvaders schoot,
En stellen 't bloemenkransje op 't hoofd van d'achtbren Gryze,
Het sprekend evenbeeld van Palestinaes Wyze!
Het avondmael nam einde. Een ouderling, aen 't hoofd
Der rei gezeten, nam, van kracht nog niet beroofd,
Een van de wichtjes op, en plaetste 't in hun midden,
Om in zyn reine tael den Eeuwige te aenbidden.
Want hy leent de ooren liefst aen 't kinderlyk gebed,
Nog door geen aerdsch gepeins verstrooid, nog onbesmet,
En 't eeuwig lied gelyk. De blik vest zich bewogen
Op 't beeld der onschuld neêr, den liefling des Alhoogen!
't Godvruchtig wichtje slaet het minlykblauwend oog,
By 't samenpressen van de handtjes, naer omhoog;
Een Engeltje! het knielt, en al de kniën plooien;
En 't schynt by ieder woord verheemling rond te strooien:
‘O Vader van 't heelal, die zit op 's hemels troon,
Geheiligd zy uw naem door aller schepslen toon;
| |
| |
Uw zalig ryk koom haest ons nader, Vredekoning!
Uw wil geschiede op aerde als in de starrenwooning;
Ontsluit met elke zon uw hand, om ons te voên,
Vergeef ons elke schuld, gelyk wy 't andren doen!
Hoe zoet verleiding lokk', bevryd ons van het booze.
U lof en heerlykheid tot de uiterste avond bloze!’
En 't: Amen! wedergalmt uit aller monden: aerd
En hemel zwegen stil en schenen saemgepaerd,
Om 't klemmend smeekgebed door geen geruis te stooren:
Geen windtje roerde 't loof, het luistrend veld kreeg ooren.
Verrukt ziet de ouderling het aen met liefdelonk:
Er tintelt in zyn oog een goddelyke vonk.
Hy ryst, en op zyn arm neemt hy 't aenvallig wichtje,
Zyn kleinzoon, drukt een kus op 't bollig aengezichtje,
En geeft het aen zyn zoon, die 't met een lach ontfangt,
En aen de vaderborst met zichtbre wellust prangt.
De Herder luistert nog! Het rein gebed des Heeren
Gaf veerkracht aen zyn ziel: gevoerd ter oppersferen,
Slaet zy de wieken uit en biedt hem de offerand'
Die Jezus leerde, galm van hooger vaderland.
| |
| |
| |
['t Gebed des Heeren]
Wy zinken in het stof, met uitgebreide palmen,
Voor u, voor u, wiens gunst de kinderbeê bekroont,
En doen den zoeten naem van Vader tot u galmen,
Die in de pracht der heemlen troont.
In 't ongeschapen licht, de wiek voor 't oog geslagen,
Met saemgevouwen hand, doorvonkeld van genot.
Zing' 't zwevend Englenkoor den Eeuwige der dagen,
En de aerd herhale: ‘Lof aen God!’
Kome ons uw zalig ryk reeds hier beneden nader!
Verkeer' de Serafyn hier reeds in onzen kring,
Gehoorzaem aen uw wil, als 't wichtjen aen zyn vader -
Als aen uw wenk de hemeling.
Wy knielen voor u neêr, in dankgevoel verzonken.
Zend ons uw hemelbode, een laefkroes in de hand,
Tot hy ons, langer niet in 's lichaems boei geklonken,
Voer' naer der braven vaderland!
| |
| |
't Heelal is uw gezin, elk mensch is ons een broeder;
Onz' vyand drukken wy aen liefderyke borst.
Vergeef ons mede, en wisch, o Schepper, o Behoeder!
De vlek, die onze ziel bemorst.
Wy vlammen naer de kroon, op 't eind der baen gehangen.
En zuchten hemelwaert: Dat ons geen lust verlokk';
Geen goudbeurs, of geen trots, maer zaelgend zielsverlangen.
Hoe 's Boosheids adder, biezend, wrokk'!
Reik ons uw Vaderhand, zoo storten wy, noch zinken
In d'afgrond. - Groote God, zoo is ons sterven zacht;
Zoo zal uw glorielicht ons eeuwig tegenblinken,
Na 's levens weggezonken nacht.
Zoo spreekt hy en 't gevoel bleef in 't gebed verzonken,
Dat geene uitheemsche spraek aen boeien had geklonken,
En zaligde de ziel, die 't gloeiend had gebaerd,
Oorspronklykgroot en rein, en 't oor der Godheid waerd!
| |
| |
Zoo spreekt de Herder; en een zielenmanna regent
Op 't nederknielend volk. De eerwaerde gryzaert zegent
Met vaderlyke hand den opgetogen stoet,
En 't biddend oog ziet God in 's Westens vlammenvloed!
| |
VIII.
Zy keeren, en hun hart bewaert de heilge klanken
Des Priesters, die alom de godsvrucht doet ontspranken.
En stil herdenken zy, na 't volgestroomd genot,
Hoe vroeger 't dorp verkwynde en de oogen hief tot God,
Wen 't Fransch Wandalenras hun stille woon bestormde,
En 't lachendst paradys in woesteny hervormde;
Wen zoenkruis en altaer viel in het siddrend oord,
En de ingeslapen zelf werd in zyn rust gestoord.
Toch bleef hier de eerbied aen des altaers puin gekluisterd;
Toch blonk de redezon, de deugd hier onverduisterd;
Toch waekte hier de liefde op d'ouderlyken schat -
Op 't heilige gebeente in heilgen grond bevat;
Toch school de Godsdienst hier, terwyl de steden kraekten
Op hare grondvest en godslasteringen braekten;
Toch droeg de Vryheid hier geen schaemteloozen dosch.
Bezweek het heiligdom, de tempel van het bosch
| |
| |
Rees voor de godsvrucht van den dorpling onbezweken:
Elk terpje bleef er van 't vervallen outer spreken.
Hoe juichte de akkerman, de handen saemgekneld,
Als 't outer zegepraelde op 't Fransche vloekgeweld,
En de eedle priester kwam van verre ballingskusten!
De gryzaerts denken 't na, voor ze op de sponde rusten,
En plengen 't nachtgebed met meer bezieling uit:
Zy bidden, tot de slaep de erkentlyke oogen sluit'.
| |
IX.
Zoo wyd het oog verdwaelt, is 't rustig heinde en verre.
De visscher op den vloed begroette de avondsterre,
By 't neurien van een lied, en vaert, het dobbren moê,
Na uitgerekten wensch, zyn wachtend hutje toe.
Hy looft den Schepper, die met werelden de wolken
En met geschubden stoet de golven wou bevolken.
Hy strykt de zeilen, dryft langs 't stroompad af, en hygt
Zyn gade en kindren toe, en ook die stemme zwygt.
De nyvre landman wil geen nacht in dag herschapen.
Reeds is het stille dorp, al dankend, ingeslapen.
Alleen de ontboeide dog, der akkerlieden vrind,
Waekt in die eenzaemheid op 't dak, dat hy bemint.
| |
| |
Maer neen! ook 't moederhart klopt nog den zuigling tegen,
Te midden van de rust, en smeekt Mariaes zegen,
Terwyl ze een teedren blik op 't heilig beeld, den haerd
Versierend, vest en op het wiegje beurtlings staert
Van 't eenigst telgjen uit haer blyden echt gesproten,
De hoop van haren stam, en dat eens opgeschoten
Der oudren last verzacht, en, vreemd aen 't woest heelal,
Met hunnen akkerbouw hun deugden erven zal.
En Godfried?.... is hy door de sluimring overwonnen?
Neen! draeide heden hem de heuglykste aller zonnen
Niet boven 't hoofd?.... Nog klinkt des Herders biddend woord,
By 't schoone der natuer, voor hem verruklyk voort:
Gelyk een melody, die 's moeders mond ontvloeide,
Als onze kinderkus haer zaelge liefde ontgloeide,
En die ons later, als de jammer op ons zonk,
Door haer niet meer geheeld, toevallig tegenklonk.
Hy wil den zomernacht in al zyn staetsie smaken.
De maen doortintelt zacht de blauwende etherdaken
En hangt ter kimme: de onstandvaste maendbodin
Ziet, oppermagtige, volschoone koningin
Der heemlen, gansch een stoet trawanten om zich henen -
Gestarnten, voor heur glans bezweken, half verdwenen,
Met donker voorhoofd en met neêrgeslagen oog.
Die stilte, die zoo kalm al 't scheppingsryk omtoog,
Dit lieflyk luister- en geheimvol maengeflonker
Wekt 's braven godsdienst op, gelyk 't halflichte donker,
Dat zich des avonds in 't aloude woud verspreidt,
Waer 't oog natuer hervindt in trotsche oorspronklykheid.
| |
| |
Wie mag die schoone, wie, die milde alvoedster groeten
En voelt in haren schoot niet ieder leed verzoeten?
Wie juicht niet innig, dieperkentelyke zoon,
Als hy haer zeetlen ziet op haren bloementroon?
Wie ziet ze de aerde alom, gelyk een bruid, versieren,
Hier, met den schedelwrong van groene populieren,
Wier fladderende vlecht vry in de wolken zwaeit;
Daer, met een grastapeet, van bloemtjes mild doorzaeid;
Ginds, met den gouden dosch van rype korenairen,
Of met den purpren tooi van 's boomgaerts appelaren -
Wie ziet die stroomenpracht, wier stoute kronkeling
De eentoonigheid der kunst versmaedt - dien bergenkring,
Ten ringmuer en ten schild aen 't vruchtbre dal gegeven,
En denkt niet, dankend, aen den Schepper van het leven?
Wie ziet er niet bedwelmd den wolkenôceaen,
Die op hem hangt en dryft, als 't zeenat by d'orkaen?
Hy schynt in 't nachtuer, als de sluimrende aerd, te rusten.
O onafmeetbaer vlak, de kimmen zyn uw kusten;
De ontstoken luchtvonk schynt een glinstrende eilandplaet;
Ten vuerbaek straelt de blik van 't wisselend gelaet
Der zuster van de zon op d'open troon der hemelen,
Als ze op den spiegelplas haer blanke schyf doet wemelen,
Wier schemering langs donkre golf onzeker beeft,
Gelyk een flikkerlicht dat in de verte zweeft.
Het oog, gewapend met vernufte wonderglazen,
Moge om die werelden by werelden verbazen,
In de onafzienbaerheid verkwistend rondgestrooid,
En pinken by 't tooneel verblindendgrootsch ontplooid,
| |
| |
Voor 't denkend wezen is die kunsthulp overbodig.
Genoeg, dat ons het zwerk op zyn tafreelen noodig',
Opdat de sterveling die starren tegenhyg'
En wensche, dat hy ras, geen stervling langer, styg'
Ten hemel, die zich spant om 't laeg verblyf der smarte;
En, diepgeschokt tot op den bodem van het harte,
Als door een sprank van dien flambeeuwengloed bezield,
In dank versmelt', met schreiend oog gebukt, geknield;
Opdat hy, van Gods geest almagtig aengegrepen,
Klaeg', dat hy nog de boei, zoo ver van 't licht, moet slepen,
En, by 't verpletterend besef van God en mensch,
Vernietigd wegzinke in ontvlamden ballingswensch!
Is 't waer, zou 't starrenkoor, als gouden bloemenkransen
Gestrengeld door 't gewelf van 's werelds tempeltransen,
Een lofzang heffen in verrukkelyk akkoord,
Door die den vloer van licht betreden, afgehoord?
Het stof beslisse niet! maer dit, ja, dit is zeker,
Dat de aenblik op dit koor uit d'eeuwgen wellustbeker
Een voordrop leppen laet, en dat zyn hoorbre stem
Ons aenmeldt: ‘God alom: het schepsel eere hem!’
| |
| |
| |
X.
Waer' de Almagt niet gekend, men moest hem de aerd verkonden!
Ja, had die hemelleer één wanhoop slechts verslonden,
Eén misdryf slechts belet, al 't schepslendom moest haer
Eerbiedigen in 't hart en vieren op 't altaer.
Veropenbaren u den Schepper niet uw rede,
Uw zucht voor 't ware; uw liefde, onsterflyke offerbede,
Vol gloed en zaligheid, ja, 't leven van de ziel,
Die met zyn liefdeblik u in den boezem viel?
Veropenbaren u den Schepper niet zyn werken?
Betrouw, aenbid en hoop, wat nacht u moge omvlerken!
De dank verwekk' 't geloof, in hopend voorgevoel:
Dan wordt u alles licht en samenloopend doel.
Begrypt ons brein hem niet, dat brein zoo vaek verdwareld,
't Gevoel juicht in den Heer, de zon der zielenwareld:
Elk hart, dat menschlyk klopt, vat hare stralen op.
Die zon weêrspiegelt zich in zee en waterdrop!
| |
| |
| |
XI.
Hy is: de koeltjes die door 't boomgebladert ruiselen,
En 't murmlend golfje, dat eentoonig voort blyft suiselen,
Verkondigt hem zoo luid, als 's donders grof gebrom
Of de opgeschuimde zee, in hare ontzagbre kom
Gebreideld door de hand die alles heeft geschapen,
Die ons bewaert, en wekt, by 't voorgeslacht ontslapen.
De Onsterflykheid staet vast: die hoop leeft in den dood!
Zoo spelt men reeds den dag in 't stervend avondrood.
Die hoop leeft in den dood, maer eindloos meer verheven,
Als toen de banneling nog was geboeid aen 't leven.
De ziel ontworstelt zich, en klapwiekt vry en bly
De kluisters uit van haer verdeelde heerschappy.
Het eindig wezen moet allengs tot kennis rypen:
Het wil vergeefs in 't stof d'Oneindige begrypen.
't Gevoelt niet wie hy is, maer dat hy moet bestaen!
Dit zalig licht kan in geen twyfelnacht vergaen;
Die onverdoofbre zucht heeft de Eeuwige ingeboezemd.
Zy is de frissche roos, die 't lieflykst bloeit en bloesemt,
En haren purpren schoot het balzemrykst ontsluit,
Te midden van het groen en hooggeschoten kruid,
| |
| |
Uit 's stervlings vruchtbare asch ontloken, om van 't leven
En van de ontwaking daer een zinnebeeld te geven.
Verbrak verwarring zelfs den loopkring der natuer,
Verloor het kleed der nacht het troostend starrenvuer,
Verzonk' de zon, verginge al wat de Schepper baerde,
Geloovig knielde nog de Hoop op 't lyk der aerde,
Verzekerd dat de Liefde, uit d'eeuwgen liefdegloed
Hervoort gevloeid, op 't graf de zege vieren moet;
Dat hy, die gaf en nam, ook eenmael weêr zal geven,
En dat de Heer des doods de Heer ook is van 't leven.
Ja, 't stelsel dat de ziel verlaegt, verdierelykt,
Is aerdsch, is doemenswaerd: dit slechts, dat haer verrykt
Met deugd, vertrouwen, troost, met hemelsche gedachten,
Is waerheid, komt van God en sterft met geen geslachten!
|
|
Auteursrechtvrij