|
| |
| |
| |
Tweede bedryf.
Het tooneel verbeeldt het inwendige van eene herberg. In 't midden de inkomdeur. Daer nevens, ter linker zyde, eenige borden, met flesschen en kruiken. Verder eene kleine stelling, waerop twee of drie tonnen liggen. Ter regter zyde een deurtje, dat in een ander vertrek geeft. Eenige tafels en stoelen.
| |
Eerste tooneel.
BAES POK, door het sleutelgat der deur ter regter zyde kykende.
Ik zou wel eens willen weten, wat voor uitslag onze zaek bekomen hebbe... 't Zyn toch twee knappe menschen, die mynheer Tone, met zyn breeden hoed, en myn poeselig Klaertje, met haer brabandsch mutsken... 't zou een schoon koppelje zyn... maer daer is nu geene kwestie van... Ondertusschen blyft altyd de vraeg, wat zy daer binnen te samen zoo lang te verigten hebben. Dit verzoek voor een outerstuk duert zoo lang als de preek van pater Christoffel... en dat maekt myn rekening niet. Wat mogen zy elkander toch altyd te zeggen hebben?.. zie, ware het niet, dat die schilder een hupsche kerel is, en dat ik zeker ben van Klaertje, die de onschuld zelve is... maer neen, ik mag daer gerust op slapen. Maer het is toch natuerlyk, dat een vader bezorgd weze voor zyn eenige dochter, vooral wanneer zy zoo schoon | |
| |
is als de myne... St! laet ons zien en luisteren. (Hy legt het oor tegen het sleutelgat.) Ik hoor't... zy ligt hem vriendelyk ten halse om het gewenschte schildery te maken... bravo!.. (hare stem nabootsende) mynheer Tone!... allerliefst! Laet ons eens kyken! (hy ziet door het sleutelgat.) Ik zie 't - Hola, - wat zie ik! - hy speelt met Klaertjes hairlokken - Wat zaturdag! - zoo eens - maer neen er is geen kwaed by - hare intentie is goed, en 't is voor de kerk (hy ziet andermael) Zoo! zoo! mynheer Tone ziet er nu zoo trotsch niet uit als dezen morgen - kyk maer eens hoe vriendelyk dat hy op haer zyn oogen slaet! - hy geeft haer de hand! - Hy knikt al lachend: ja! - de zaek is geklonken! - Ze zwygen beide. - Ik zou wel eens willen weten, wat zy daer zoo te zwygen hebben - Dan, ik zie niets meer - Ik hoor niets meer - Verwenschte sleutel gaten! - waerom maekt men die toch zoo klein, vooral in de herbergen - Alles verslecht toch in onzen tyd! (hy bemerkt zynevrouw die langs de middeldeur optreedt en wenkt haer.) St! st! vrouw Pok! - houd u stil! - maek geen gerucht! -
| |
Tweede tooneel.
BAES EN BAZIN POK.
VROUW POK, (op hare teenen gaende.)
Welnu, baes, hoe staet de zaek? Ik ben er nieuwsgierig voor.
| |
| |
Zal onze St.-Marten een schildery krygen?
Heeft Klaertje er veel moeite moeten toe doen?
Heeft hy belooft hem mansgroote te maken?
Zal er de duivel opstaen, wien de Sant een stuk van zynen mantel geeft?
Ja, de duivel - ja, ja - de duivel heeft het vragen gemaekt (met bazin Pok op den voorgrond komende). Zie,
| |
| |
bazin, ik vinde u heden byzonder nieuwsgierig en praetziek.
Wel, Heere God! - zou men niet zeggen - 't is of gy alles maer alleen weten mogt.
Vrouw Pok! - Ik ben uw man!
Ja, dit weet ik reeds vierentwintig jaer; maer dit is geen rede dat ik u niets vragen mag - Over vyfentwintig jaer, toen wy nog vrydden, zoudt gy u wel gewacht hebben van my uw kouden: ja, ja, en pst, pst, op te disschen.
Nu, nu, vrouw Pok, hael maer geen oude koeijen uit de gracht!
Van 's morgens vroeg tot 's avonds laet,
Houdt ook uw mond niet op van vragen;
'K ben soms door u zoo dol gepraet,
Dat ik 't de steenen zoude klagen.
Geloof my, vrouw, ik zeg het u:
Wil toch voortaen wat meerder zwygen;
Want zoo gy praten blyft...
Zult gy geen enkel antwoord krygen. (Bis.)
| |
| |
Wel, baes, wordt maer niet boos, een vraeg is immers spoedig beantwoord - en byzonder wanneer men met een vrouw te doen heeft - Gy denkt dan, Pok, dat die, mynheer Tone, hier nog een ruimen tyd zal blyven; want, om zoo een schildery te maken is er zoo nog al wat tyd noodig.
Dit weet ik niet, vraeg dat aen hem zelf.
En weet gy zynen familienaem nog niet?
En wat zou ik daer mede gewonnen hebben, indien ik hem wist? - De naem maekt immers den man niet.
Weet gy wel, baes, dat het eene voorname eer is, zulk een man te mogen huisvesten.
Als zulk een man ook goed verteere - ja.
Ik denk wel dat wy daerover niet zullen te klagen hebben.
Pst! - Pst! - houd u stil, vrouw - zy zullen het kamerken straks verlaten. - Maer, drommels! waer blyft toch
| |
| |
onze genadige heer Diederik Stelvyn? - Hy had beloofd, omtrent dezen tyd te komen, om te weten of de zaek in onderhandeling goed afgeloopen ware. (Hy ziet naer 't venster.) Ha! ik zie hem juist naderen. (Hy opent het raem en geeft Diederik door teekenen te kennen dat de zaek geklonken is, dat Van Dyck toestemt een schildery te maken.) Hy verstaet my.
| |
Derde tooneel.
DE VORIGEN, DIEDERIK.
BAZIN EN BAES POK, (wyl de laetste zyne muts afneemt.)
Genadige heer.
Baes, ik begryp uw teekens: de zaek is gelukt.
Ja, genadige Heer. Ik heb met myne eigen oogen mogen zien. - (ter zyde) laet ons dat potje bedekt laten. (luid) Ik heb met myne eigen ooren mogen hooren 't jawoord geven door Klaertje aen mynheer Tone.
Hoe! gaen ze reeds trouwen?
Verschoon my, genadige Heer; ik missprak my... ik wilde zeggen: aen Klaertje door mynheer Tone.
| |
| |
Dat is wat anders. Nu, 't is my regt aengenaem te vernemen: dit nienws.
Ik mag u verzekeren, genadige Heer, dat mynheer Tone een allerknapste schilder is; dat ziet men gemakkelyk aen zynen baerd.
Ik twyfel er niet aen.... vrienden, en dat zal heel de parochie magtig veel plesier doen... ik spoede my naer den heer pastor, om hem dit goednieuws medetedeelen. Vaert wel.
Daer zullen zy een frisschen beker Malvezy opzetten.
Wat eer voor myne dochter!... dat is een slim ding... 't is waer, dat ik haer moeder ben... dat is ongetwyfeld.
(Zy geleiden Diederik uit.)
| |
Vierde tooneel.
KLAERTJE, VAN DYCK, PIETER.
En gy zult er den ridder in volle rusting opstellen?
| |
| |
O, dat zal verrukkend zyn!... zie, mynheer Tone, daer valt my iets in: gy zyt hier met een allerschoonste peerd aengekomen, waer aen gy vermoedelyk zeer gehecht zyt.
Inderdaed: 't is een geschenk van myn meester.
Welnu, stel het op uw schildery voor uw eigen genoegen, en stel er den H. Ridder op, onder uwe gedaente, voor myn eigen genoegen.
Gy wilt my dan met nog levenden lyve tot een heilige maken?
Waerom niet? Kan men beter voor de kerk zorgen, dan gy doet? 's Hemels loon is u toegezegd, myn lieve Tone.
PIETER, (die hen afspiedt door 't venster ter zyde.)
Daer springt de aep uit de mouw: myn lieve Tone!... en ik kwam ze om vergiffenis smeeken!
En gy, wat zegt gy my toe?
Wat kan ik u toezeggen, o myn vriend?... Ik zal u nooit vergeten.
| |
| |
Valsche pry, dat heeft ze my ook beloofd.
Indien gy ons moest verlaten, helaes (zy droogt een traen af), voor een ver land... ik zoude u dan ten minste op uwe schildery hervinden... Uwe beeldtenis zou my wel dierbaer zyn... dierbaer als uw herdenken... onuitsprekelyk dierbaer.
VAN DYCK, (haer de hand drukkende.)
Klaertje, gy ontroert my... twintig jaren heb ik reeds bereikt, en ik heb de onzalige overtuiging, dat er my nog geen meisje voor my zelven bemind heeft.
Melkbaerd!.. wat er van beminnen wil meêspreken!
Ik ontveins het u niet, Tone: ik was gelukkiger.
Gy zyt ook zulk een lief meisje.
Nogtans beklaeg ik my dit geluk...
Ook, hy die u beminde was uwe liefde niet waerdig. - Ik zou ze hooger schatten en om u te toonen hoe dierbaer gy my zyt, zal ik de stoutheid nemen u een kusje te bieden.
| |
| |
Maer, mynheer Tone. -
(Hy omhelst haer.)
Met uw permissie, dat is te sterk.
Zie, ik zoende u een aerdig blosje... zoo zyt ge regt be koorlyk, regt schilderachtig.
Zoo! 't verwondert my niet meer: die vlasbol is een zotte schilder.
Gy neemt dan de rol van St-Marten op u?
Schoone dienst!.. zulke heiligen mogen loopen naer den...
Kom, myn vriend, laet ons, volgens afspraek, ter kerke gaen, om eenige maetregels voor het schildery te nemen.
| |
Vyfde tooneel.
VAN DYCK, KLAERTJE, DIEDERIK, GEZAGHEBBENDE.
DIEDERIK, met de zynen optredende.
Mynheer.
| |
| |
Heeren, ik dacht zoo even mynheer den schilder kerkwaerts te geleiden. Hy schynt haer byzonder genegen te zyn. Mynheer Tone, gy hebt my reeds in staet gesteld om uwe mildheid en grootmoedigheid te waerderen; uw kunst is groot, en onze kerk is arm: volg het voorbeeld van St.-Marten na... geef aen den arme.
Klaertje, gy leest dat als uit een boekske. 't Is wel, lief kind: gy spaert my een heele redevoering.
KLAERTJE, buigt voor Diederik en vervolgt.
Wat zou Saventhem zich gelukkig achten, mogt het zynen glorieuzen patroon van uwe hand bezitten!
Jufvrouw Klaertje, de onderneming is zwaer; er zyn zelfs omstandigheden, die my verpligten om Saventhem op myn reize slechts door te trekken, doch andere bewegen my, om er my wat langer op te houden: de omstreken zyn regt schilderachtig, de menschen braef, en... (De gezaghebbende buigen.)
Myn wensch is die van alle deze heeren. (Zy knikken bevestigend.)
| |
| |
Welnu, jufvrouw Klaertje, ik heb er niets tegen: uw wensch geschiede!
Mynheer de schilder, wy weten niet hoe u onze dankbaerheid uit te drukken.
| |
Zesde tooneel.
DE VORIGEN, VROUW POK.
Mynheer, onze pastor doet zeggen, dat hy u verwacht op eene fles Malvezy om vervolgens te samen ter kerke te gaen.
Goed, bazin! wy gaen. (ter zyde) Klaertje, ik keere zoo spoedig mogelyk by u.
| |
Zevende tooneel.
VROUW POK, KLAERTJE.
Wat dunkt u van dien heer, Klaertje?
| |
| |
Een deftig heer, en - een schoone jonge.
Ongetwyfeld - gy ziet het ook wel: gy zyt ook wel vyftien jaer.
Ja, moeder: ik ben zelfs drie jaren en eenige weken meer.
Gy zyt toch voor geen boer gemaekt. Zulk een vryer moest gy hebben, kind: dan zou de wyn als water vloeijen.
Ach, moeder, ik ben afkeerig van wyn.
Zulk een man moest gy hebben, kind; dan zoudt gy, zoo wel als mevrouw Stelvyn, in eene koets ryden.
Ach, moeder, ik kan immers tegen het schokken niet.
Nu, de tyd zal leeren - Ik wil onzen gast weldoen, als hy weêrkomt. Ik heb nog een goede schotel ryspap, eene teel vlaeijen, benevens een goed stuk hesp - 't is gelukkig voor
| |
| |
hem, dat hy nog op katuit der kermis gekomen zy - ik ga voor alles zorgen.
| |
Achtste tooneel.
KLAERTJE, alleen.
Er is geen twyfel aen: hy ziet my geerne. Hy zegt het my wel niet, maer daerom juist. Wat is hy beleefd, gedienstig, gevoelig, grootmoedig, weldadig voor den arme! - Pieter Klam heeft my gezeid, dat al die steedsche heerkens, met hunne knevels en baerden, niet veel beteekenen; maer ik zie toch wel dat er brave menschen in de stad woonen - Pieter Klam is een goed jongen, maer by een mensch gelyk mynheer Tone, zou men wel eindigen met hem geheel te vergeten. Als ik den lieven schilder vroeg, of hy ons een St.-Marten wilde maken: waerom niet? twee zelfs, was 't antwoord. - Hy teekende in de vliegensvlugt myne gelaetstrekken af, gaf eenige penceelstrekken er aen, en men had gezworen: dit is Klaertje Pok in den spiegel. - Wat is hy toch goed voor my! Hoe teeder zegt hy niet: lief Klaertje! dan lacht hy zoo vriendelyk. Doch somtyds wordt hy op eens denkend en treurig. Dan legt hy 't voorhoofd in beide zyne handen, vest de oogen ten hemel, slaet ze op my neder, en zucht. Dan spreekt hy, in afgebroken woorden, van Antwerpen en van Italië, waer hy henen schynt te moeten, en dat, God weet! hoe veel duizende | |
| |
uren van hier ligt. Zouden de heeren van stad ook anders dan de dorpelingen vryen, die dan meest van dansen en springen houden? zyn zy ook allen, als ze beminnen, zoo treurig als mynheer Tone? zien ze daerom zoo bleek? Ik weet niet. Maer, als hy somtyds een traen ter sluiks afdroogt, is hy my nog waerder dan te voren. - Hy moet naer een ver land, en kan my niet verlaten, zegt hy. Welnu, hy zou wel genegen kunnen zyn, om my voor eenigen tyd mede te voeren naer dat verre land, als zyne zuster, misschien als zyne vrouw - dit ten minste schynt myne moeder nog al te gelooven, en zy moet er op hare jaren wat meer van weten dan ik - het moet toch wel pleisierig zyn zoo getweën te reizen! Dan zouden wy hier weêrkeeren, en er ons vestigen. O, dat ware voortreffelyk! God, wat ben ik gelukkig!
STEMME: Prenez pitié d'un pauvre malheureux.
Waer heb ik toch zulk een geluk verdiend?
Kon myn gedrag den Heere ligt behagen?
Verworf ik ligt den Hemel tot een vriend,
Door dagelyks myn dank hem op te dragen?
Of redde een daed, die 'k zelve lang vergat,
De ellendigen, die gloeijend voor my baden.
Myn hart is goed: zoo ik fortuin bezat,
Geen kommer zou de ellendigen beladen.
Een oud soldaet voor 't vaderland gekwetst,
Kwam gistren hier met zwaer vermoeide schrede,
Den moed en roem op 't fier gelaet geschetst,
'K heb dorst, lief kind: wat water! klonk zyn bede.
| |
| |
'K ontkurkte een fles van 't beste druivennat,
De gryze held mogt zich nog eens verzaden.
Myn hart is goed: zoo ik fortuin bezat,
Geen kommer zou de ellendigen beladen.
| |
Negende tooneel.
KLAERTJE, PIETER.
PIETER, het hoofd met doeken omwonden.
Mamzel Klaertje, gy hebt daer wel te zingen als een lyster; 't waer' beter, my, met uw permissie, in 't ongeluk wat te vertroosten.
Gy zult dat u zelven wel doen, Pieter.
Onbermhartige! gy zyt de schuld, dat men my zoo mishandeld heeft, en echter bemin ik u altyd, niet tegenstaende dat... (ter zyde) ik kwam om haer alles te verwyten, en kan niet.
Men heeft u mishandeld? wel, vriend, kan ik dat gebeteren?
Noem liever dien vreemden springer uwen vriend, dien schoonen mynheer Tone, dien trotschaerd, dien... maer ik zwyg liefst... gy zoudt ligt gelooven, dat ik niet nuchteren ben.
| |
| |
Zeg geen kwaed van die er u geen deed.
Van die my geen kwaed deed? - Wel honderd duizend pinten! Is 't niet hy, die my als een razende heeft gemaekt? 't Was kermis: ik moest drinken, minnen of vechten. Ik zag Cato Vleurinck dezen morgen voor de herbergdeur - ik wilde haer voor de myne: niet omdat ik haer beminde, neen! maer men moet op de kermis toch een meisken hebben. Ik stormde er op los, met uw permissie. Men viel my aen, en gy ziet hoe ik er van afgekomen ben.
't Is zonde van d'armen jongen!
PIETER, haer nabootzende.
Arme jongen!... ik kan 't niet langer verbergen: ik moet spreken of bersten, al stond er de galg op. Meent gy, dat ik het niet gezien heb met uwen steedsche?
Meent gy, dat ik niet nuchteren ben?
'T kan zyn: maer dronken van jaloerzy, dat zyt ge zeker.
Gy wilt my toch altyd dronken hebben... zyt gy niet be-
| |
| |
schaemd u zoo te laten zoenen door een twintigjarigen melkbaerd?
Zou hy ons afgespied hebben?
Sapperloot! wat was ik woedend van wanhooop!... Had ik niet geweten, dat er in 't Roosken nog een lekker flesken leuvensch te bekomen was, ik had my op den zelfden oogenblik in 't water gesmeten.
Ik weet wel, dat gy meer het bier dan 't water bemint.
Zoo al uwe beloften vergeten, om dat ik my een enkelen keer vergat in den drank. 'T is schand! - ik beminde u echter hartelyk - zonder u kan ik niet gelukkig zyn - gy weet dat ik spyt heb over 't gene ik misdeed - Ik kwam u zelfs, vergiffenis bidden, toen - Brrr!
Hy bemint my altyd: hoe kan ik zelve hem immer vergeten? Zonder Van Dyck, zoude ik hem al lang vergeven hebben, maer thans - dat ik ook een luttel ongelyk heb - thans -
Om vergiffenis bidden, als men zoo verraden wordt! - foei! ik kan, ik wil, ik zal het nooit vergeven. Gy hebt daer
| |
| |
een fraeijen St. Marten aen de hand - hy zou beter voor zyn gezel, den duivel doorgaen - Ik wilde wel, met uw permissie, dat ik hem onder myn klampers kreeg, om te zien, wie van ons beiden - de sterkste duivel is!
St! daer is hy; verwyder u.
| |
Tiende tooneel.
DE VORIGEN, VAN DYCK, DIEDERIK, GEZAGHEBBENDEN, DORPELINGEN.
VAN DYCK, schielyk opkomende, terwyl Pieter verschrikt in een hoek gesprongen is.
(No 6.) Algemeen koor.
STEMME: Entendez-vous du bal (clef du caveau, 1935.)
Beroofd van knnstsieraed,
Zal ons altaer niet langer treuren;
Maer blinken, ryk van kleuren,
Vlecht dan voor meester Tone
Een frissche lauwerkroone!
Dat hem St. Marten loone!
Beroofd van kunstsieraed, enz.
Onder het zingen van dit koor, toont Pieter al zyn ongeduld over de eer die aen Van Dyck gebeurt.
EINDE VAN HET TWEEDE BEDRYF.
|
|
Auteursrechtvrij