|
| |
| |
| |
Antoon van Dyck, of de reis naer Italie.
Blyspel.
Eerste bedryf.
Eerste tooneel.
BAES POK, KLAERTJE, Schutters, Spelers, Drinkers en Jonge meisjes.
(No 1.) Koor van DRINKERS EN MEISJES.
Laet ons klinken, laet ons drinken,
Vult de glazen; laet der bazen
Laeft de kelen; laet ons spelen,
Vult de glazen; laet der bazen
| |
| |
'T bier moet vlieten; laet ons schieten,
Vult de glazen, laet der bazen
(Men hoort in de verte trom- en moezelgeschal.)
Hoort gy vrienden? - daer is het sein - de schieting zal gaen aenvang nemen; men roept ons: komt vertrekken wy.
Jongens, de schieting begint, gaen wy niet eens zien?
Wie wilt er mede van de meiskens? Wy keeren hier straks terug.
Komt, spoeden wy ons dan.
EEN DRINKER, (tot de spelers.)
He! dobbelaren, scheidt gy er niet uit, om de schieting by te woonen?
Wy komen.
(Allen vertrekken. Herneming van het Koor.)
| |
| |
| |
Tweede tooneel.
BAES POK, KLAERTJE.
Dat zou de drommel! - zie nu eens hoe dit wegloopt! - Zou men niet zeggen dat er ginder een beggyn te geesselen is?
Het is goed, vader, dat het maer alle jaren eens kermis is.
Wat zegt gy daer? - goed! - dat het wat meer kermis en nieuwjaer was - onze bierwinkel zou wat beter gaen.
Ja, maer, vader, gy zyt ook nooit te vrede; men drinkt nooit genoeg volgens u.
Ik geloof het wel: het heeft ook nog geen jaer zoo slecht gegaen dan dit - onze derde ton Leuvensch is nog niet ontstoken, en wy zyn reeds den tweeden dag van onze kermis.
De kermis is ook nog niet gedaen, vader.
| |
| |
Het is byna of St. Marten, onze doorluchtige dorpspatroon, zyne kruk in myne tonnen gestoken heeft.
Nu, nu, vader, 't zal straks beter gaen als de schieting zal gedaen zyn. - Dit togtje zal onze kalanten dorst geven.
't Ware te wenschen - nu, zorg dat die flesschen en pintglazen in huis zyn - ik ga intusschen de tonnen eens in oogschouw nemen.
(Hy vertrekt.)
| |
Derde tooneel.
KLAERTJE, alleen.
Ach, lieve Heer! wat is de kermis voor my dit jaer toch vervelend. - Ik heb meer lust om te schreijen, dan om te lachen. Langs den eenen kant heb ik het geknor van myn' vader, die sedert gisteren nog niet gedaen heeft dan klagen om dat zyn tonnen zoo traeg minderen; en langs den anderen kant 't verdriet van een vryer te hebben die te veel drinkt en niet eens naer my omziet - Zie daer reeds twee dagen dat ik hem hier niet meer vernomen heb. De gansche dag door komen myne kennissen my zeggen: Klaertje, ik heb uw Pieter Klam gezien; hy was weêr zoo dronken dat hy geen | |
| |
beenen meer kende! Men lacht en schertst met my - ja, men zegt zelfs dat ik Pieter voor mynen vryer heb genomen omdat my geen ander begeert - En hy denkt dat ik zulks zal blyven uitstaen? - neen, indien dit niet verandere, zie ik van hem af. - Voordezen, toen wy eerst verkeerden, was hy de beste jongen van 't dorp - oppassend, braef, werkzaem; hy ging nooit ter herberg dan by ons; en dit slechts nog om my te kunnen zien.
STEMME: Quand on ne dort pas de la nuit.
Verliet hy soms een stond zyn werk,
By my vond hy alleen genoegen.
Kwam hy des zondags uit de kerk,
By Klaertje alleen won hy zich voegen;
Meer na, nu! is 't er meê gedaen,
Der liefdebaen schynt hy ontweken;
Indien dit zoo moet blyven gaen,
Zal ik de liefde in 't dak maer steken (bis.)
(Zy gaet peinsend op eene bank zitten.)
| |
Vierde tooneel.
KLAERTJE, BAES POK.
BAES POK, (tot iemand in huis sprekende).
Ja, ja, vrouw Pok! zeker, zeker, ik wil het zoo en niet anders, verstaet gy? (tot Klaertje) Welnu, Klaertje, wat is dat nu? - zit gy nu te droomen - of wat doet gy? - en de pintglazen en de flesschen dan?
| |
| |
Gy zegt dit op een toon! er schort u iets - ik zou wel willen weten wat het nu is - is 't misschien weêr uw lekkere Pieter die u in het hoofd speelt?
Ja, ja, ik zie het wel - gy dacht er weer aen. - Hoor, Klaertje - gy zyt een eenig kind, uwe ouders kunnen u (als de tyden veranderen en onze winkel wat beter gaet) misschien nog een stuiverken gelds achterlaten; gy zyt nog jong; metter tyd kunt gy eens een beteren keus doen. Een meisken moet altyd uit heur oogen zien; zoo ik in uwe plaets was, gaf ik Pieter maer den zak.
Ach, vader - ik ben wel ongelukkig met hem!
Maer zoo hy eens veranderde? - hy was voordezen zoo 'n goede jongen.
| |
| |
Veranderen, zegt gy? - ja, 't ziet er wel uit! - hy zal niet drinken zoo lang hy geen kroegen ziet.
't Zou my nogtans veel kosten hem te laten.
Bah! bah! dat is maer een dag kwaed leven - 't zal beter gaen dan gy wel denkt. Kom, kom, kort en goed! geef hem maer den zak.
Maer dan zal hy nog meer drinken.
Maer zyn vader die reeds zoo oud is - en er zoo veel verdriet in maekt.
Wat geeft u zyn vader? - en daerenboven de man lust ook zyn nat.
Welnu, vader, als gy 't dan wilt - ik zal hem dan maer laten varen - ik zie wel dat ik met Pieter toch niet door de wereld zou komen. (ter zyde.) Misschien zou dit lesje hem doen veranderen!
| |
| |
| |
Vyfde tooneel.
DE VORIGEN, PIETER KLAM.
(Pieter komt beschonken op, en heeft de laetste woorden van Klaertje gehoord.)
Zy ziet wel dat zy - met Pieter - slecht door de wereld zou komen! - he! belet ze daer is! - zy ziet wel dat! - zou men niet zeggen! wat meent ze dan - dat ze is? - En ze is och arme! - al niets meer dan 't dochterke uit - uit St.-Mart - Marteko - Met uw permissie, Mamsel, - Pieter is zoo goed als gy, - verstaet gy dat.
BAES POK, (tot Klaertje.)
Zend hem maer spoedig weg. (Hy begeeft zich op den achtergrond om de flesschen en pintglazen in huis te doen.)
Weet gy wel dat myn vader een ryk pachter is - myn moeder zaliger heeft menig schoon stuksken land ingebragt - ons pachthoef is beter voorzien, met uw permissie, - als uw bierwinkel - Zy bevat: een harddraver, drie ploegpeerden, een os, een stier, twelf koeijen, vyf kalvers, en ik.
Gy doet wel er u by te noemen.
| |
| |
Item: twee doggen, een schepershond, veertig schapen, twee kattinnen, een kater en ik -
Dat begint een fraei gezelschap te worden.
Item: eene zeng, twee dryvers, een ezel en ik.
Het is een geheele litanie.
Item: vyftien koppel duiven, veertig hinnekens, drie hanen en ik.
Item: drie tonnen van den besten Koekelbergschen en ik - met nw permissie.
Weet gy wel wat? ik heb met uw beesten, uw tonnen en uw persoon geen zaken of geen uitstaen meer. Gy kunt elders gaen vryen!
Hoe, myn troetelwyfje! - elders gaen vryen! - is 't mogelyk?
| |
| |
Ik wil niet meer dat gy my nog een woord toespreekt.
Met uw permissie - ik wil weten waerom: is 't misschien om dat ik in uw huis niet genoeg drink?
Dat is te sterk. - Hoor, Klaertje, gy zyt eene...
Ik ben wie ik ben; en gy, gy zyt een dronkaert.
BAES POK, (die van tyd tot tyd de schouders heeft opgehaeld om Pieters redenen.)
't Wordt tyd dat ik my er meê bemoeije (luid) Maek u weg - dronkaert - dat ik u hier niet meer vinde by myne terugkomst, of, - (hy doet een dreigend teeken op hem.)
| |
Zesde tooneel.
KLAERTJE, PIETER.
Dronkaert - dronkaert! dat ongelukkig verwyt; en dat nog uit den mond van een baes! - hy tapte eertyds voor
| |
| |
my uit een ander vaetje - Hoe meer ik dan dronk, hoe beter vrienden wy waren - ik was dan geen dronkaert he? Ik, Pieter Klam, een dronkaert! Foei, baes! - Klaertje dien koek hebt ge my gebakken, he? om dat ik gisteren vergat in uw herberg te komen drinken. Is dat een rede om een mensch als een bedelaer door te zenden? -
Welnu, hebt gy genoeg gezegd?
Kom aen, ik wil het dan van daeg hier vergoeden - hael my dan. -
Vertrek, vertrek - zeg ik u.
Vertrekken - waerom? - Welnu als het dan niet anders zyn kan, hael my dan nog een glas van 't patersvaetje.
Haest u van u weg te maken; vader zal gaen komen en -
Hoe! gy wilt niet? - Welaen geef my dan nog een kus. (Hy wil Klaertje kussen die hem ontsnapt.)
| |
| |
Gy wilt dit ook niet? gy gebiedt my te vertrekken? Welaen - Mamsel Klaertje - met uw permissie, ik ga den hals breken aen. -
ô Myn hemeltje! - zoo hy een ongeluk ging doen.
Aen een volle potflesch van den besten. (Hy treedt waggelend af.)
(Men hoort het getrappel van een paerd en 't geroep: Hola, hola!
| |
Zevende tooneel.
KLAERTJE, VAN DYCK.
Baes, zorg wel voor myn paerd.
VAN DYCK, (tot Klaertje die heen wil gaen.)
Blyf, lief kind! - Waerom zoo spoedig willen vertrekken? - Ik verhope dat ik u niet gestoord hebbe?
Integendeel, mynheer. (zy biedt hem een stoel.) mynheer schynt vermoeid?
| |
| |
Een weinig slechts - maer ik zal gelegenheid hebben om het te worden - Waerachtig, ik dacht zoo even reeds ter myner bestemming gekomen te zyn - de omstreken zyn regt schilderachtig. En de luchtstreek is er gezond?
Men zegt, dat zy zeer gezond is.
Nu, dat blykt aen al de menschen, die ik hier tegenkom: een roozenkleur, volle wangen - dubbele kin - met de beenen ziet het er min stevig uit - Het dorp is inderdaed zeer wel gelegen - 't bevalt my uitnemend wel.
Er zyn verscheiden ryke heeren die het bezochten, en die zegden dat zy honderd wegen wisten om er te komen, maer dat het moeilyk was er een enkelen te vinden om het te verlaten.
Gewis voor de lieve, poeselige meisjes.
Wy hebben onze kerk, die fraei is, zeer fraei, schoon juist van de rykste niet - en dan het kasteel van onzen heer Diederik Stelvyn, dat elk vreemdling die zich hier
| |
| |
ophoudt, wil gaen zien, daer het ook het schoonste en merkwaerdigste is dat er in de omstreken bestaet.
Gy maekt my nieuwsgierig, jufvrouw.
Noem my geene jufvrouw, mynheer. Indien het iemand vernam; zou men met my schertsen, men is niet gewoon dit hier te hooren. Myn naem is Klaertje om u te dienen.
Klaertje is er niet minder lief om.
Maer zou mynheer niets gebruiken?
Ik bedank u, Klaertje - ik zal wachten tot het middagmael.
Gelieft het mynheer binnen te gaen?
O neen; ik zal het liever hier houden - wy zyn hier zeer wel.
Zoo als 't mynheer verkiest.
| |
| |
Men zegt dat er in die stad zoo veel schilders zyn als er dagen in 't jaer komen.
Antwerpen is beroemd voor zyne schilders; Saventhem mag het wezen voor zyne lieve meisjes, waervan Klaertje zeker de bloem is.
Gy doet my blozen, mynheer, (ter zyde.) Dat is een knap mensch!
Hy die u eens zal bezitten, zal een regt lieve schat ryk zyn. - Gy hebt voorzeker een minnaer, Klaertje?
Gy wilt het my verzwygen.
Ik had er eens eenen - maer ik was er wel ongelukkig mede.
| |
| |
Hy minde my in 't einde niet meer.
Hy beminde u niet meer? - Een meisje zoo schoon en zoo goed als gy - neen, dit kan niet zyn.
Ach, mynheer, laet ons hier van zwygen; want als ik dit alles herdenk, word ik zoo treurig, dat ik schreijen zou.
Uw vertrouwen zou my anders zeer lief geweest zyn.
Ach werd ik van zulk een heer tog eens bemind, wat zou ik my gelukkig achten! (luid) Mynheer blyft zeker eenige dagen hier.
Dat is navolgens - ik zou voorts moeten.
Mag ik ook weten - hoe mynheer zich noemt.
Ik, Klaertje? men heet my Antonius, Antoon of Tone - alles is goed - alle wegen leiden naer Rome. (ter zyde)
| |
| |
Saventhem zou my Rome wel doen vergeten en zulks mag niet zyn.
Wel, mynheer, dan zou het spytig zyn dat gy onze kerk niet gingt bezoeken: uw patroon heeft er zulke schoone schildery.
Die vervaerdigd is door een beroemden Antwerpschen schilder. - Men heeft ook wat moeite moeten doen om er het geld voor byeen te krygen.
De naem van den schilder?
Die is my ontgaen - indien men nu weder geld kon by een zamelen, zou men er eene voor onzen dorpspatroon den armen St.-Marten, aenbevelen, die nog altyd op een schildery wacht.
(Men hoort achter de schermen roepen: Hoera! Hoera!)
De prys der schieting zal mogelyk gewonnen zyn.
| |
| |
Die onze genadige heer, Diederik Stelvyn, ter gelegenheid der kermis, deed plaets hebben.
Zoo! 't is hier heden kermis?
Ik wilde wel dat hy my van den avond eens ten dans uitnoedigde? (Het geroep verdubbelt, men hoort een kanonschot.) Mynheer, verschoon my - de dorpelingen gaen hier wederkeeren - ik heb eenige bezigheden.
Ga, lief kind, ga, ik belette u niet uwe bezigheden te verrigten.
Ik wil voor uw middagmael zorgen. (Zy vertrekt.)
| |
Achtste tooneel.
VAN DYCK, alleen.
Ja, ga, lief kind! - het kon gevaerlyk worden langer met u vertrouwelyk te spreken - En Italië roept my - De grootmoedige Rubens zendt my er henen. Hy schonk my zyn beste paerd, voorzag in myne onkosten - en meer! hy | |
| |
gaf my zyn aenmoedigend woord. - Ja, Italië roept my! Hoe dierbaer my ook 't verblyf in myn vaderland is, kan ik evenwel niet besluiten my langer hier op te honden - ik moet voort (hy stapt peinsend op en neêr 't tooneel.) Maer ik weet niet wat eene tooverende kracht my hier wederhoudt te vertrekken - zouden het deze lieve omstreken zyn die my bekoren? - de trekken van een meisje dat meer aen een engel gelykt dan aen een sterveling? - O nooit zag ik er die my meer het hart met liefde vervulde dan deze - myn blik moet haer gezegd hebben dat ik haer bemin - maer neen, denken wy er niet aen - ik wil myn vertrek verhaesten. De herrinnering aen haer zal my slechts 't herdenken van een droom zyn.
| |
Negende tooneel.
VAN DYCK, PIETER, SCHUTTERS, BOEREN en MEISJES.
Twee schutters dragen een man op hunne schouders, deze heeft een tinnen koffypot met een lint aen den hals, schutters, boeren en meisjes omringen hem; een boer gaet vooruit met een vaendel.
Die door zyn kunst mogt zegepraelen,
Zyn roem zal by ons nimmer dalen!
(Men zet den overwinnaer van de schouders, de omstaenders roepen nog eens: Bravo! Bravo!)
| |
| |
A sa, vrienden - laet ons nu - eens ter zyner eere drinken - onze keel is droog geworden van ter zyner eere te klinken.
He! he! hospes - te drinken - te drinken.
Spytig maer dat onze David Teniers niet hier is - dit ware iets naer zynen tand.
He! he! dat men ons te drinken brenge!
| |
Tiende tooneel.
DE VORIGEN, BAES POK, KLAERTJE.
BAES POK, (met twee groote stoopen.)
Ik ben hier - vrienden - ik ben hier.
KLAERTJE, (tot Van Dyck.)
Mynheer Tone, als 't u bevalt, 't middagmael is opgediend?
Ik volg u, liefste Klaertje.
(Beide vertrekken)
PIETER, (die digt by Van Dyck stond.)
Liefste Klaertje - he! he! - Wie mag die mynheer Tone
| |
| |
wel zyn? - Hy ziet er uit gelyk een uitgehongerde spanjaert, met zyn omgekrulde knevels, bokkenbaerd en pelgrimshoed - vast een nieuw springer der stad - een nieuwe ik en weet niet wie!
(De boeren, met den beker in de hand, omringen den overwinnaer en hernemen het vorig Koor.
Het is spytig dat er voor my by Baes Pok en by Klaertje niets meer te doen is -
Welnu, Pieter hebt gy 't drinken vergeten? (hy geeft hem een volgeschonken pintglas.)
Peer, het gaet u! (Hy drinkt het glas uit.) Poah! - nu, jongens, kom aen, daer moet gesprongen worden - Lysje, kom hier, wy zullen te zamen dansen. (Hy gaet wankelend tot het meisje die hem weigert.) Komt gy dan maer, Truike. (hy grypt het meisje die hem ontvlugten wilt vast en rukt haer uit den kring.)
Ho! ho! Pieter, zoo niet jongen - gaet elders wat zoeken!
Ik zeg dat ik met haer zal dansen.
| |
| |
Zonder meisje of flesch is my 't leven geen spellekop waerd - ik zeg u dat ik ze moet hebben.
Dit zullen wy zien. (hy ontrukt hem het meisje. Pieter gaet by eenige andere meisjes, men wyst hem af en lacht met hem. Hy word woedend. Worsteling. Het orkest speelt intusschen dit tooneel iets daer op toepasselyk. Baes Pok komt toegeloopen en mengt zich tusschen den hoop.)
TAFEREEL.
EINDE VAN HET EERSTE BEDRYF.
|
|
Auteursrechtvrij