Het oude Nederlandsche lied. Deel 3

[p. 2705]

708. Nu heffen wy een nieuw liet aen.

1.
Nu heffen wy een nieuw liet aen,
van den Antechrist willen wijt bestaen;
God wil hem openbaren
ende met den gheest zijns monts verslaen,
dat wil ick u verclaren.

2.
Opt rechte Duyts is synen naem,
die altijt sal teghen Christum staen
met leeren ende met wercken;
dit heeft die Paus so langhe ghedaen,
dat machmen nu wel mercken.

3.
Christus ghinck preken alle daghen,
hy en reet op rossen noch op waghen;
die Paus heeft so heylighe voeten,
die aerde is hem niet weerdich te draghen,
alle keysers zijn voeten kussen moeten.

4.
Christus die leefde in groot verdriet,
also veel eyghens en hadde hy niet
daer hy zijn hooft op rusten mochte;
Sint Peter hy selfs visschen hiet,
als hy de zijnspenninck brochte.

5.
Hier teghen is de Paus so rijck,
ter weerelt vintmen niet zijns gelijck
van steden ende van sloten;
die heeft hy ghekreghen met practijck;
dat heeft God nu eens verdroten.

6.
Nu siet aen Christus, die Gods soon,
hy heeft ghedraghen een doorne kroon;
men mocht niet by hem gheraken,
want op den berch is hy ghevloen
als men hem koninck wilde maken.

7.
Hem selven heeft die Paus ghestelt
boven alle koninghen met ghewelt;
hy draecht dry croonen van goude,
veel kersten bloets stort hy int velt;
dit moetmen voor heylicheyt houden.

[p. 2706]

 

8.

 

Sijn leer ghelt meer dan Gods gebot,

 

met Christus woort houdt hy zijn spot,

 

sijn doen is niet dan lieghen;

 

sijn iongeren gaen gheschoren ghelijck eenen sot,

 

om den armen te bedrieghen.

 

 

 

9.

 

Christus die heeft den doot ghesmaeckt;

 

hier wt heeft de Paus een kraem ghemaeckt

 

en aflaets brieven gheschreven,

 

op datter niemant aen en raeckt,

 

hy moeter veel ghelts om gheven.

 

 

 

10.

 

Van die misse maeckt hy een offerant

 

daer ons salicheyt aen hangt,

 

is dat niet seer gheloghen,

 

die men noch alleen door Christum, ontfanct;

 

dus heeft hy ons bedroghen.

 

 

 

11.

 

Christus waer noch vermaledijt,

 

hadden hem die missen niet bevrijdt;

 

als sy haer canon lesen,

 

so bidden sy God den vader altijt

 

synen soon ghenadich te wesen.

 

 

 

12.

 

Hier wt heeft hy gemaect dat vaghevier;

 

daerin maect hy de sielen puer,

 

als men hem ghelt wil toe dregen;

 

dus heeft hy de heele werelt schier

 

met valscheyt in gekreghen.

 

 

 

13.

 

Ja, Christum heeft hy nu vast gheleyt

 

in yseren sloten, so men seyt;

 

als men hem ghelt geeft met hoopen,

 

moet Christus altijt zijn bereyt

 

de sielen te laten loopen.

 

 

 

14.

 

Hy seyt: ‘God heeft ghemaect die oore biecht,’

 

daer hy doch valschelick aen liecht;

 

hy heeftse self ghevonden;

 

want hy die menschen daer door bedriecht,

 

en om dat ghelt vergheeft haer sonden.

 

 

 

15.

 

Sijn boosheyt heeft hy hier door gewrocht,

 

en menighe vrouwe ter schanden gebrocht,

 

want sy klaghen haer gebreken:

 

‘och dochter, ick heb my also bedocht,

 

ick moet u alleen wat spreken.’

 

 

 

16.

 

Deze sonden acht de Paus so slecht,

 

daerom verbiet hy zijn geschoren decht;

 

dit is de mensche der sonden,

 

daer Sint Pauwels af heeft ghesecht;

 

dat wort nu wel bevonden.

 

 

 

17.

 

Dit is den rechten Ante kerst,

 

die sweet en bloet den armen wt perst

 

met bannen en met iaghen;

 

nu is hy ghevallen dat hy berst,

 

God en wil hem niet langher verdraghen.

 

 

 

18.

 

Ick bid u, Vader ghebenedijt,

 

dat ghy hem doch ghenadich zijt

 

en wilt hem gracie gheven,

 

op dat hy zijn sonden eens belijt,

 

en eeuwich met u mach leven.

 

 

 

19.

 

Die dit liedeken wt liet gaen,

 

met lijden was zijn herte bevaen;

 

bidt voor hem al ghelijcke,

 

dat hy op Gods woordt mach blijven staen,

 

en daer af niet en wijcke.

2, 1. Dr. v. Vl. en J.H.v.L.: ‘Een oprecht guyt is sijnen naem’, eene verbasterde lezing. - 12, 1. hy = de Paus. - 16, 1. slecht = onbeduidend, gering. - 16, 2. decht = d' echt, het huwelijk. - 16, 3. dit is de meeste (?).

[p. 2707]

Tekst.

Veelderhande gheestelicke liedekens, 1558 (zie Dr. F.C. Wieder, De Schriftuurlijke liedekens, bl. 139 nr. XXXIX), Sign. T vii⁵, ‘na de wijse: Trect aen mijn vrome lantsknecht’. - ‘Dit lied is er een, in den trant van Luther over den Paus. Met het oog op de wijsaangift en het laatste couplet, houd ik het voor oorspronkelijk Nederlandsch; men zou anders geneigd zijn er de hand van een onmiddellijk navolger van Luther in te zien’ (Dr. F.C.W.). Zie mede De Schrift. liedekens, Regist. nr. 584, en bl. 80. - Dr. J. van Vloten, Nederlandsche geschiedzangen, 1852, II, bl. 31, zonder wijsaanduiding, en H.J. van Lummel, Nieuw Geuzenlied-boek, bl. 96, ‘op de wyse: Te Mey als alle de voghelkens singen’, deelen eene variante van bovenstaanden tekst mede.

Melodie.

Dit lied is gedicht in de oude vijfregelige Lindenschmidstrophe, waarvan de melodie ons is bijgebleven in Ps. 45 Souterliedekens; zie hiervoren III, nr. 699, bl. 2684: ‘God is ons toevlucht in den noot’. Denzelfden strophenbouw vindt men in het lied: ‘Wie was die ghene die die looverkens brac’ (Van den storm van Munster), zie hiervoren II, nr. 424, bl. 1583, waarin het derde vers van de eerste strophe: ‘Het wil hem openbaren’, nagenoeg het derde vers van de eerste strophe van bovenstaanden tekst teruggeeft. Misschien hebben wij aldus in Ps. 83, Souterliedekens, die diende voor het lied: ‘Wie was die ghene’, enz., ook de zangwijs aangeduid door de Veelderh. geest, liedekens van 1558, te meer daar deze ook bij een landsknechtenlied behoort.

Voor de wijs: ‘Te Mey’, enz., zie hiervoren II, nr. 287, bl. 1024, eerste melodie.