Het oude Nederlandsche lied. Deel 3

[p. 2568]

669. Sulamite, keert weder!

1.
‘Sulamite, keert weder!
Gedenkt, dat ik om u, uyt liefde teder,
ben gekomen hier neder. Ghy zijt mijn lief,
'k heb 't u genueg bewezen. Gaet, ghy kunt het wel lezen;
in all' mijn zinnen zuldy geschreven vinnen:
Sulamite, Sulamite, Sulamite mijn minne.’

2.
- ‘Wie ben ik, slijk der aerde,
voor u mijn Heer, zoo goed, zoo groot van waerde,
die mijn wel eertijds baerde met sulken pijn.
In mijn is niet te vinden waerdig voor mijn beminde,
vol van misdaden is lijff en ziel geladen;
mijn beminde, mijn beminde, mijn beminde, genade!’

[p. 2569]

 

3.

 

- ‘Keert weerom; van u sonden

 

zal ik u wasschen af, in corter stonden,

 

met het bloed van mijn wonden; keert maer weerom,

 

keert maer weerom, vrindinne, 'k zal u weerom beminnen

 

meer als te voren; waerom gaet ghy verloren?

 

Sulamite, Sulamite, Sulamijt' uytvercoren!’

Tekst.

I. Stalpaert, Extractum catholicum, Antw. 1631, bl. 552, naar het Hooglied 6,12, ‘stem: Amarillida bella’; - Catholijck sanckboeck, uitg. zonder titelblad, Embrick 1633 (?) bl. 149, zonder wijsaanduiding; - Den gheest. nachtegael, Antw. 1634, I, 36, ‘Aenspraeck Christi tot den sondaer’; - Theodotus, Het paradys der geest. en kerck. lof-sangen, uitg. 1648, bl. 666. - De eerste strophe van een Duitsch lied, op hetzelfde onderwerp: ‘Sulamitis lass fahren’, naar eene verzameling van 1671, is te vinden bij Bäumker, Das Kath. deutsche Kirchenl., II, nr. 269, bl. 264.

Aangeh. als stem door P.C. Hooft, in: Stryd of kamp tusschen kuyschheyd en geylheyd. Amsterdam, I.A. Calom, 1625. K 4 v^o, voor: ‘Kraft met smeeckende geluyen’, L 4 v^o, ‘Seght my Sylvia, seght my’, L 5 v^o, ‘Comt wemoedige tranen’, en het lied voorkomende in alle uitgaven der Gedichten: ‘Edel paer, zielzoete lichten’; - P. Adr. Poirters, Ydelheyt des werelts (1645) 1714, bl. 184, voor: ‘Myne vrienden, ô vrienden’; - J.H. Krul, Pampiere wereld, 1644, 1^ste deel, bl. 165, voor: ‘Christe Iesu! Gods zone’; 4^de deel, bl. 61, 63, 65, voor: ‘Al mijn zuchjes, en klagten’; - ‘Alderschoonste goddinne’; - ‘Rozamonda mijn waerde’. Dit laatste vindt men terug in Het nieuwe vermakelyke Thirsis minnewit, vierde deel, Amst. 1731, bl. 120; - Den singende zwaan (1655), Leyden 1728, ‘stem: Sulamite keert weder’, ook als: ‘Sulamite’ enz. ofte ‘Amaril mia bella’, bl. 139, 141, 163, 410; - Kers-nacht en de naervolgende dagen, Antw. z.j., bl. 27, voor: ‘Trekt nu herders te gader’. - J. Luyken, Duitsche lier, uitg. 's-Grav. 1783, bl. 6, voor: ‘Wie spant de kroon der schoone’. Zie verder Dr. F.A. Stoett, Gedichten van P.C. Hooft, Amst. 1899, I, bl. 397.

In Het geestelyck Iubilee, van Ioannes van Sambeeck, P.D.S.I., Antw. 1663, bl. 286 en 288, vindt men een lied: ‘O Sulamite keert weerom’ en een ander: ‘Sulamite komt nader // siet uwen Jesum aen’. Dit laatste heeft tot wijsaanduiding: ‘Amarilly mia bella, of Sulamite keert weder’, aanvang van Stalpaert's lied.

Melodie.

Deze vroeger ten onzent zoo populaire melodie is van Giulio Caccini (geb. te Rome o. 1550), en verscheen voor het eerst te Florence, ten jare 1601, in 's mans Nuove musiche. Caccini staat aan het hoofd der Italiaansche school die den geleerden meerstemmigen zang, het contrapunt, liet varen voor de eenstemmige melodie, en tusschen tekst en zang, tusschen poëzie en muziek een nauwer verband sloot, dan tot daartoe bij de componisten werd gevonden. Zie over dien Meester: F.A. Gevaert, naar wien wij de melodie in haar oorspronkelijken vorm weergeven, Les gloires de l'Italie, Gand-Liège, 1868, I, Inleiding bl. 13-14, en II, aflev. 2, nr. 39.

[p. 2570]

De Nederlandsche lezingen van de melodie laten nog al te wenschen over. De melodie komt o.a. voor: Amst. Pegasus, 1627, bl. 6, voor: ‘Amarill, Amarillis’; - Stalpaert, Extractum catholicum, t.a.p.; - Id., Gulde-iaers feest-dagen, 1635, bl. 416, voor: ‘Theodora vrindinne’; - Theodotus, t.a.p.; - Den gheest. nachtegael, t.a.p.; - Pers' Bellerophon, uitg. 1657, bl. 217, voor: ‘Tityrs geest is uyt-gelaten’; - M^r Joan Blasius, Fidamants kusjes, Amst. 1663, bl. 60 en 73, voor: ‘O volmaaxte der maagden’, en ‘Lieven engel, ik offer’; - Evangelische leeuwerck, Antw. 1682, I, 149, voor: ‘Menschen denct op u sterven’; - Den singende zwaan, bl. 137, voor: ‘Ecce homo, o vader!’ - Ook het Duitsche vermelde lied: ‘Sulamite lass fahren’, berust op Caccini's melodie.

Het slot van de Italiaansche zangwijs:

A-ma - ril - - - - li è'l mio a mo - - - - - - - - - re!

werd echter weggelaten bij de Nederlandsche liederen.

Naar d' Amsteldamsche minne-zuchjens, Amst. 1643, I, 128, deelt J.H. Scheltema, Nederl. ldr. uit vroegeren tijd, nr. 55, bl. 136, met den door den Italiaanschen componist bewerkten tekst: ‘Amarilli mia bella’, eene Nederlandsche navolging mede: ‘Amarilli mijn schoone // gelooft ghy dat de liefd'’, enz. - J. Cats' fraaie lied: ‘t'Samenspraeck tusschen den gheestelicken Bruydegom, en desselfs Bruydt te weten den Heere Christus, en sijn kercke’, aanvang: ‘Tortelduyfje, mijn beminde, // die van alle kant gejaeght’, is mede op Caccini's melodie geschreven.