Het oude Nederlandsche lied. Deel 3

[p. 2494]

640. Bereyt u huys ter stont.

1.
Bereyt u huys ter stont,
niet langhe en moechdy leven;
al sidy nu ghesont,
schoonheyt sal u begheven;
al sidy schoon oft rijck,
ten mach u niet langhe dueren.
Hi staet seer wanckelijck,
die rust op creatueren.

2.
Alst God den Heere belieft
so moeten wij van hier sceyden,
en sidy dan niet bereet
men sal niet na u beyden;
het is hier eenen corten tijt,
onseker is die ure.
Hi staet seer wanckelijck,
die rust op creatueren.

3.
Leest ende wilt verstaen,
ghi sullet vinden bescreven:
gheringe sal hier vergaen
den tijt van onsen leven;
iolijt in deser tijt
verkeert gheringe in trueren.
Hi staet seer wanckelijck,
die rust op creatueren.

4.
Edel, proper, schoon oft rijck,
hoe moechdy u verbliden,
ghi sult doch sekerlijck
tot sijnder eerden ghediden;
dachte ghi dit hier altijt
het wert soet, dat nu is suere.
Hi staet seer wanckelijck,
die rust op creatueren.

5.
Nu bid ick u, reyne maecht,
Gods moeder wtvercoren,
dat ghi van my veriaecht
des vyants quaet becoren,
ende weest mi troostelijck
in mijnder laetster uren.
Hi staet seer wanckelijck,
die rust op creatueren.

6.
Dit liedeken is ghemaect
tot Machelen in die stede;
die hinck aent cruyce naect
verleene ons allen vrede;
hi was noch inden strijt
ende blide van naturen.
Hi staet seer wanckelijck,
die rust op creatueren.

3, 3 en 6. gheringe = snel, spoedig (Verdam). - 4, 3-4. = gij moet het (den adel, de schoonheid, enz.) toch zeker tot zijn eer doen strekken.

Tekst.

Een devoot en̄ prof. boecxken, Antw. 1539, nr. 194, bl. 226, ‘op die selve wise’, d.i. op de wijs van: ‘Minen gheest is mi ontwaect’, die ook diende voor: ‘Och ligdy nu en slaept’ (zie hiervoren I, nr. 76, bl. 348), tekst hierboven weergegeven; - Dit is een schoon suyverlijck boecxken, Amst. Cornelis Claesz., z.j. (geest. goedk. Antw. 1570), bl. 55 v^o, ‘op de wijse: Hoe lustelijck is ons die coele mey gedaen’, een lied dat anderen strophenbouw heeft; zie hiervoren III, nr. 554,

[p. 2495]

bl. 2175. In laatstgenoemde verzameling, bl. 56 r^o, heeft het lied: ‘Och legdy nu en slaept o levende Gods soone’ (zie hiervoren I, t.a.p.), nochtans mede tot wijsaanduiding: ‘Hoe lustelic is ons die coele mey ghedaen’.

Eene andere lezing, 4 str., variante van str. 1, 2, 4 en 5 van bovenstaanden tekst, is te vinden, met de zangwijs, in Het prieel der gheest. melodie, Brugghe 1609, bl. 166, en zonder deze, in Het Paradiis der gheest. vreuchden, Antw. 1617, bl. 208, ‘op de wijse: ‘Hoe lustelijck is ons’, enz.; - Catholijck sanckboeck (later verschenen als Gheest. harmonie), Embrick 1621, exemplaar zonder titelblad, uitg. 1633 (?), nr. 45, bl. 59, zonder wijsaanduiding.

Vlaamsche zanten, maandschrift, Sint-Nikolaas, III (1901), bl. 180, 8 str., nagezongen door Cam. Verberckt, Liezele (Antwerpen), en met de aanteekening: ‘Item geestelycker melodye, 1620’.

Dit lied wordt aangehaald door Dr. J.A.N. Knuttel, Het geest. lied in de Nederl. voor de Kerkhervorming, Rott. 1906, bl. 311, onder de ‘vermanende liederen’. De melodie voorkomende in Het prieel, t.a.p., ook bij Stalpaert, Extract. catholicum, Loven 1631, bl. 4, voor: ‘Waerom is't dat ghy maeckt’, ontdaan van de fioritures, die zij in beide uitgaven heeft verkregen, luidt aldus:

Be - reyt u huys ter stont,
niet langhe en moech-dy le - ven;
Al si - dy nu ghe - sont,
schoonheyt sal u be - ghe - ven;
Al si - dy schoon oft rijck,
ten mach niet lan - ghe due - ren.
Hi staet seer wanc-ke - lijck,
die rust op cre - a - tue - ren.

Eene derde melodie met wijsaanduiding: ‘Bereydt u huys terstondt’, voor het lied: ‘Betert, o sondaer quaed // u leven ende seden’, is te vinden bij B. van Haeften, Den lust-hof der christelycke leeringhe, Antw. 1622, bl. 244. Deze zangwijs dient ook voor: ‘Ic weet een reyn casteel’; zie hiervoren II, nr. 248, bl. 899, vlg.

‘Bereydt u huys’, enz., wordt aangehaald als stem bij Stalpaert, Gulde-iaers feest-daghen, Antw. 1635, bl. 349, 452, 458, 804, 982, 1173, voor: ‘Hermannus, 't heyligh kind’; - ‘Eert God-bevruchte ziel!’ - ‘Den leeu, het wreede beest’; - ‘Bernarde, die Calvijn’; - ‘Arteemjus Viceroy’; - ‘Venetiaensche stad’. De aanvang van dit laatste lied wordt insgelijks als stem aangegeven voor de aangeduide liederen, bl. 452, 458; - Medenblicker scharre-zoodtje, Medenblick 1650, bl. 108, voor: ‘Al scheent in ongheval’.

Een schimplied op Vondel's Palamedes: ‘Vond'len uw Vondel-kint’, dat van 1625 dagteekent (uitg. Van Lennep-Unger, 1621-25, bl. 341), heeft tot wijsaanduiding; ‘Bereyt u huys terstont, oft Ick weet een reyn casteel, etc.’