Het oude Nederlandsche lied. Deel 3
(1907)–Florimond van Duyse–
Auteursrecht onbekend
[pagina 2118]
| |
A.1.
Omnes nu laet ons Gode loven
deum celestem van hier boven,
qui non adorat hi is verschoven
quotidie.
Hi is van eenre maghet gheboren
rex glorie.
2.
Omnes nu moochdi wonder horen,
de celo quam al hier te voren
propter quod voluit sijn gheboren
de virgine.
3.
Si non venisset hier tevoren
de virgine om te sijn gheboren,
omnes fuissemus verloren
perpetue.
4.
Natus in Bethlehem was hi,
et nemo so en was hem bi
nisi Joseph, dat segghic di,
illa nocte.
| |
[pagina 2119]
| |
5.
In domo en woonde niemant in
et passeres vloghen daer uut ende in,
natus volebat sijn daer in
humillime.
6.
Domus habens parietes ne gheen,
frigus erat ut puero wel scheen,
nam trepidabat al in een
pre frigore.
7.
In presepe was dat kint gheleit
et ante bestias al ghereit
sub feno nader godlicheit
dulcissime.
8.
Maria nam tkint op haren schoot,
qui nos verlostede vander doot,
et dixit ei saluut wel groot
suo ore.
9.
In brachio nam si haer kint,
quem ipsa seer mit herten mint,
ius erat, want hi was coninc
omnis ville.
10.
Tres reges quamen uut verren lande
propter den kint doen offerhande;
stella duxit eos te lande
valde recte.
11.
Immolavit myrram Iasper,
et purum aurum Balthasar,
et Melchior ooc thus nae der
pulcherrime.
12.
Ad Herodem quam die niewe maer,
quod puer unus gheboren waer,
qui esset rex al openbaer
de omni re.
13.
Herodes die gheboot den ridderen sijn,
mactare al die kinderkijn,
qui sub duobus annis sijn,
pre timore.
| |
[pagina 2120]
| |
14.
Maria fugit al om breet
in Egyptum mit haesticheet,
pedester volghede haer Joseph meet
lenissime.
15.
Iudei deden hem sijn cruus draghen
ad montem Calvarie; daer sijt saghen,
dederunt ei wel groote slaghen
durissime.
16.
Cecus miles te hant gheprant
lanceam unam al in sijn hant
et vulneravit Christum te hant
suo corde.
17.
Natus was in Bethlehem
et passus in Jerusalem,
Iudei mali si gheselden hem
valde dure.
18.
Resurrexit ten derden daghen,
infernum fregit al sonder versaghen;
diaboli riepen mit groter claghen:
heu me! heu me!
19.
Rogemus Christum sonder begheven,
ut det nobis al sonder sneven
vitam celestem nae dit leven
amen vere.
Hi is van eenre maghet gheboren
rex glorie.
2, 2 en 3, 1. t.: tvoren. - 7, 3. nader godlicheit = volgens de godheid, d.i. als God. - 17. nae der = nae daer, cf. B, 14. | |
[pagina 2121]
| |
3.
Si non venisset hier te voren
de celo om te sijn gheboren,
omnes fuissemus al verloren
perpetue.
4.
Natus in Bethleem so was hi,
et nemo so en was daer bi
nisi Ioseph, dat seg ic di,
illa nocte.
5.
In domo en woonde niemant in,
passeres vloghen daer wt ende in,
natus voluit God sijn daer in
certissime.
6.
Domus habens parietes gheen,
frigus erat alsoot wel scheen,
et trepidabat al in een
pre figore.
7.
In presepe was hi gheleyt,
et ante asinos was hi ghespreyt,
sub feno God der godlicheyt
dulcissime.
8.
Quando puer habuit .XL. daghen,
ad templum was hi ghedraghen,
immolaverunt, ten is gheen saghe,
symone.
9.
Par turturis offerden si daer,
Maria, Ioseph opten outaer,
sues nec boves en hadden si daer,
erat pauper.
10.
Quando puer yet mocht gaen,
ad studium deden si hem saen,
velle matris deder hem gaen
pro discere.
11.
Maria nam tkint op haren schoot,
qui nos redemit vander doot,
dixit ei saluyt wel groot
suo ore.
| |
[pagina 2122]
| |
12.
In brachio namse dat kint,
quem ipsa met goeder herten mint,
ius erat, want hi was coninc
omnis ville.
13.
Tres reges quamen wt verren lande,
propter te doen offerhande,
stella duxit eos ten lande
valde recte.
14.
Immolaverunt: myr Iaspar
et aurum purum Balthasar,
thus Melchior daer naer,
illa nocte.
15.
Rogamus Cristum sonder sneven,
ut det nobis, sonder begeven,
vitam celestem na dit leven
perpetue.
Hi is van eender maghet gheboren
rex glorie. Amen.
6, 3. t.: trepud abat. - 7, 2. t.: azinos. - 9, 4. erat pauper[e] = het was armelijk. - 12, 4. omnes. | |
[pagina 2123]
| |
2.
Van boven quam hi hier te voren,
om van eender maghet te wesen gheboren,
waer hy niet ghecomen, wi waren verloren
quotidie.
Hi is van, enz.
3.
Dit edel kint is ons gheboren
van eender maget dyet hadde vercoren;
mids desen soe bleef die duyvel verloren
sine fine.
Hi is van, enz.
4.
Int huys, al daer dat kint in lach,
daer wast seer cout nacht ende dach,
daer om so weendet ende riep: ‘o wach!’
pre frigore.
Hi is van, enz.
5.
In die cribbe was hi gheleyt,
een God inder drievuldicheyt,
die osse ende ezel aenbadent ghereyt
ut scio vere.
Hi is van, enz.
6.
Wt Orienten, al sonder saghen,
so quamen binnen .xiiij. dagen
drie coningen die tkint verbaren sagen
summo mane.
Hi is van, enz.
7.
Als si gegangen hadde verre,
doen sagen si, waer eene sterre
hen wijsde den wech, dair Ihesus in lach
cum sua matre.
Hi is van, enz.
8.
Als sij dat kint metten oogen aensaghen,
so waren sij blide, hoort wat sij daden:
sij offerden hem myrrhe ende daer toe gout
et cum thure.
Hi is van, enz.
9.
Si namen oerlof om wederkeeren,
si ghingen thuys met groter eeren;
eenen anderen wech moesten sij keeren
ab Herode.
Hi is van, enz.
| |
[pagina 2124]
| |
10.
Van Bethleëm was dat kint ghevlucht
in Egipten, want men hadde ducht,
dat Herodes soude dooden die vrucht;
dies sijt ghewis.
Hi is van, enz.
11.
Dat Adam inden appel beet,
dat mocht ons alle wesen leet;
mids desen so dreef ons die duvel int leet
ac dolore.
Hi is van, enz.
12.
Van deser pinen loste ons dat kint,
dat en willen wij weten niet een twint;
daerom sterf hi, die edel coninc,
amara morte.
Hi is van, enz.
13.
Die valsche verrader hiet Iudas,
vercochte sinen meester opten woonsdach;
daer omme seg ick, dat hi dwaes was,
certissime.
Hi is van, enz.
14.
Iudas, die verrader fel,
gaf den Ioden een teeken wel:
‘dyen ick cusse, ende nyemant el,
hunc tenete.’
Hi is van, enz.
15.
Te metten tijt was hy ghevaen,
sijn iongers sijn hem al af ghegaen,
voer Pylatus was hy ghedaen
hora prima.
Hi is van, enz.
16.
Op sijn schoudere moeste hy draghen
een cruyce van so swaren waghen,
te Calvarien gaf hi sijn claghen
cum dolore.
Hi is van, enz.
17.
Ter sester uren ghinghen sij hem hangen
tusscen twe dieven, met grooter scanden;
sij gaven hem drincken azijn ghemanghe
cum felle.
Hi is van, enz.
| |
[pagina 2125]
| |
18.
Te noene stac hem in sijn side
Longinus, dies was hi soe blide,
want hi wert siende te dyen tide;
hoc scio vere.
Hi is van, enz.
19.
Te vesper tijde, nae minen waen,
was hi van den cruyce ghedaen;
te compleeten groeven sij hem saen
cum corpore.
Hi is van, enz.
20.
Nu laet ons alle vriendelijck
bidden Iesum van hemelrijck,
dat hi ons allen deyle sijn rijc
sine fine.
Hi is van eender maget gheboren
rex glorie.
6, 3. verbaren, zich verbaren, vertoonen. - 7, 2. t.: een sterre. - 13, 1. hiet, bijgev. - 17, 3. t.: ghemengt. | |
Tekst.A. Hoffmann v.F., In dulci iubilo, 2de uitg., Hannover 1861, nr. 26, bl. 68, naar het 15de-eeuwsche Hs., Ms. Germ. 8,190 der K. Berlijnsche Bibl., bl. 14. - Aangeh. door Dr. J.G.R. Acquoy, Kerstliederen en leisen (Verslagen en mededeelingen der K. Akad. van Wetensch., Afd. Letterkunde, 3de reeks, dl. IV, 1887, bl. 365), onder de leisen, geestelijke liederen met in koor, als tutti, gezongen refrein. De twee door Dr. A. aangehaalde strophen zijn echter ontleend aan de lezing, die volgt onder B. | |
Melodie.W. Bäumker, Niederl. geistl. Ldr., nr. 64, Vierteljahrsschrift, 1888, bl. 303, tweestemmig, naar voormelde 15de-eeuwsche bron. | |
Tekst.B. Dit is ee suverlijc boecxken, Antw. 1508, bl. 9 ro, zonder wijsaanduiding. - Dit is een schoon suyverlijck boecxken (geest. goedk. Antw. 1570), uitg. Amst., Corn. Claesz., bl. 9 vo, en Het hofken der geest. liedekens, Loven 1577, bl. 39, beide zonder wijsaanduiding, stemmen overeen, buiten eenige varianten, met de lezing van 1508; str. 4: ‘Natus in’, enz., is echter telkens achterwege gebleven. Aangeh. door Dr. R. Bennink Janssonius, Gesch. van het kerkgezang bij de Hervormden in Nederland, 2de druk, Amst. 1863, bl. 14 en 20, aant. 9. | |
Tekst en melodie.C. Een dev. en̄ prof. boecxken, Antw. 1539, nr. 222, uitg. D.F. Scheurleer, bl. 252; herdrukt door Dr. J.G.R. Acquoy, Middeleeuwsche geest. liederen en leisen, 's-Grav. 1888, nr. 23, bl. 46, aant. bl. 56. In de drie teksten wordt het refrein na elke strophe gezongen. |
|
