Het oude Nederlandsche lied. Deel 3

[p. 2014]

521. Aensiet hoe Iesus schreyt.

1.
Aensiet hoe Iesus schreyt,
in hoy en stroy gheleyt,
in doeckskens teer ghewonden;
waer is u majesteyt,
Godt vander eeuwigheyt,
dat ghy soo naeckt hier wordt ghevonden?

2.
Al schudt hy heel van kouw,
sijn traentjens zijn noch louw,
sijn ooghen zijn sijn monden;
o mensch, in liefden flouw,
komt, toont eens bitteren rouw,
en weent hier over uwe sonden.

3.
En vreest niet sondaer groot,
het kindt is naeckt en bloot,
sijn handen zijn bewonden;
hy jaeght van u de doodt,
hy helpt u uyt den noodt,
hy heeft u handen al ontbonden.

[p. 2015]

 

4.

 

Ick danck' u Iesu soet,

 

ick schenck' u lijf en bloet,

 

ick schenck' u duysent herten,

 

iae, gansch mijn heel ghemoet,

 

met allen 'swereldts goet,

 

schenck' ick u voor u bitter smerten.

 

 

 

5.

 

Het bloedt is een Nieuw-jaer,

 

ghestort voor alle-gaer,

 

schept nieuwen moedt, en sinnen.

 

Adieu, 't is 't leste jaer,

 

laet ons dit nemen waer,

 

en Iesum gaen voort-aen beminnen.

Tekst.

P. Adr. Poirters, Ydelheyt des werelts, Antw. 1645, bl. 168, ‘liedeken van het nieuw-gheboren kindeken tot den sondaer. Op de wijse: Les Graces et l'Amour’, tekst hierboven weergegeven; - Den blijden-wegh tot Bethleem, Antw. 1645, bl. 30; - Den gheestelycken speel-waghen, Antw. 1671, bl. 27, telkens met de voornoemde wijsaanduiding.

Dit lied schijnt mede te behooren tot de door Poirters gewijzigde teksten; zie hiervoren III, bl. 19l5.

In het Hs. 4858, van c. 1621, der K. Brusselsche Bibliotheek, bl. 31, is de tekst cenigszins anders; zie hierna de eerste strophe met de melodie. De tweede strophe luidt:

Hy sucht, hy beeft van couw,
hy claegt van bitter rouw,
de traenen sijn de monden;
o mensch in liefde flauw,
o mensch zeer ongetrouw,
Godt wordt mensch voor onse sonden.

De overige strophen staan gelijk met Poirters' tekst, buiten het slot, voor str. 3: ‘o mensch, verlaet u sonden’; str. 4: ‘met al het sweirelts goet // schenck ick u voor u smerten’; str. 5: ‘en Jesus gaen beminnen’.

De tekst van het vermelde Hs. is ook te vinden in: Liefde-vier in den Kersnacht, Loven z.j., geest. goedk. 1669, bl. 61, zonder wijsaanduiding; - Kersnacht en de naer-volgende dagen, Antw. P.J. Rymers, z.j., bl. 10, ‘op de wyse: alzoo 't begint’; - Oude en nieuwe lof-zangen, by een vergadert door J. S[tichter], Amst. 1740, bl. 22. ‘op de stemme: als 't begint’.

‘Aensiet hoe Jesus’, wordt aangehaald in De Kevelaersche devotie, Kevelaer, ‘gedrukt voor de liefhebbers’, z.j. noch naam v. dr., bl. 40, voor: ‘O Catholijke schaer // bereyd u met malkaer’, en zelfde verzameling, uitg. 1771, ‘te bekomen by de broedermeesters van de Amsterdamsche processie, bl. 36, voor hetzelfde lied. F.G. Bussé, Het gheest. blom-hofken van Bethleem, Antw. 1663, bl. 58, ‘Aensiet

[p. 2016]

waer Jesus leyt’, navolging, ‘stemme: Lof sy u moeder Maeght (oft) als volght’; waarop volgt eene andere melodie dan de bovenstaande.

Melodie.

Hs. 4858, t.a.p. en Ed. Gregoir, Bibliothèque musicale, Brux., II (1878), dl. 2, bl. 35:

Aen - siet hoe Je - sus schreijt,
in hoy en stroy ge - leijt,
in doec -xkens teer ge - won - den;
waer is u ma - ies - teyt,
Godt van - der eeu - wi-cheyt,
wordt mensch voor on - se son - den.

In Evangelische leeuwerck, door C.d.P. (Christianus de Placker), Antw. 1682, I, bl. 108, voor het lied: ‘Lof Jesu pelicaen’, vindt men de wijsaanduiding: ‘Aensiet hoe Iesus schreyt’, met verzending naar bl. 253, waar men, met wijsaanduiding: ‘Ten lesten 't is gedaen’, voor het lied: ‘De waerheyt Christus leert’, dezelfde melodie aantreft als de bovenstaande.

Volgens het voornoemde Hs. werd het lied: ‘Ten lesten 't is gedaen’, te vinden bl. 278, voorgedragen op de wijs: ‘Ghy herders u verheucht’. Voor dit laatste lied vindt men mede daar, bl. 62 en 367, telkens eene andere melodie dan de bovenstaande.

In het Hs. van Doccum, 1757, treft men nogmaals de melodie aan, doch met enkele varianten, bl. 90, voor: ‘Wie hert heeft en verstant’, en bl. 186:

O Pe - tre gij al - leen
ge - weest sijt de - sen Steen,
daar Godt sijn Kerk op bouw -de:
En wien ook te ge - lijk
de Sleu- tels van sijn Rijck
hij vas - te - lijk be - - trouw - de.

Zijn de lezingen van onze melodie, die allen uit eene zelfde bron geput schijnen, in driedeelige maat genoteerd, feitelijk zal ons lied wel in tweedeelige maat geklonken hebben, zooals wij hierboven schrijven.