Het oude Nederlandsche lied. Deel 2

[p. 1735]

452. Ick wil te lande wt rijden.
(Alva's afscheidsgroet, 1573)

1.
‘Ick wil te lande wt rijden’
sprack daer den Ouden Grijs,
‘wie sal my nu ten tijden
die paden maken wijs?
Die wech valt my soo swaren,
die ick sal moeten gaen;
het is by na ses jaren,
doe quam ick daer van daen.’

2.
- ‘Wilt ghy nu weder na Spaengien,’
sprack daer een cardinael,
‘soo coemt die Prins van Oraengien
en maect ons papen cael;
is nu die cruyne gheschoren,
men scheert ons dan theel hooft;
laet ghy ons nu verloren?
Dat had ick noyt ghelooft.

[p. 1736]

 

3.

 

- ‘Wilt ghy u noch verschoonen

 

en dencken ghy hebt al recht?

 

Daelders en gouden croonen

 

die waren my toe ghesecht,

 

ducaten root van golden,

 

en angelotten schoon,

 

om mijn knechten te besolden,

 

het Neerlandt sou zijn mijn loon.’

 

 

 

4.

 

- ‘Hoe souden wyt anders maken?

 

Wy betaelden u Spangiaerts met munt,

 

ons Duytschen met grof laken,

 

of wat haer wort ghegunt,

 

en dat op die condicy,

 

dat ghy soudt hebben ghebracht

 

die Spaensche Inquysicy

 

in hare volle cracht.’

 

 

 

5.

 

- ‘Wat soude ick die in voeren,

 

dat spel dat liep te hooch,

 

de spraeck quam onder die boeren,

 

dat u dinghen niet en dooch;

 

het vaghevier sy wt pissen,

 

sy houdent voor een ranck,

 

bedevaert en sielmissen

 

werpen sy achter de banck.’

 

 

 

6.

 

- ‘Om dat wy sulcks wel wisten,

 

daerom en spaerden wy gheenen cost,

 

ons renten wy daghelicks misten,

 

wy sonden na u eenen post;

 

al waert ghy thuys ghebleven

 

daer waer niet veel versuymt,

 

wy sullen doch worden verdreven;

 

och, hadden wy tghelt versluymt.’

 

 

 

7.

 

- ‘Verdrijft u de Prins van Oraengien,

 

veriaecht hy u op dit pas,

 

soo treckt met my na Spaengien,

 

ick schenck u elck een kas:

 

de eene van sinte Cornelis,

 

de ander van sinte Krijn,

 

de derde loopt met Melis,

 

de vierde met Valentijn.’

[p. 1737]

 

8.

 

- ‘Tis best dat ghy noch iocket

 

ende houdt met ons uwen spot,

 

nu ghy ons tghelt ontlocket

 

ende slepet in uwen pot,

 

daer mede ghy soudt verstercken

 

het heylighe Roomsche Rijck,

 

den dienst der heyligher Kercken,

 

ons missen alle ghelijck.’

 

 

 

9.

 

- ‘Een doctor quam my verrassen

 

op alder sielen nacht,

 

mijn cruyden waren ghewassen

 

sy quamen in haer cracht;

 

wie gheen pardoen woude coopen,

 

die meynde ick te vertreen;

 

dat water quam met hoopen,

 

mijne cruyden dreven heen.’

3, 5. root van golden is de oude stereotype uitdrukking: ‘van roden goude’; zie hiervoren I, bl. 183, str. 6. - 3, 6. angelotten, m. van angelot, van fr. angelot, verkleinwoord van ange, engel. Een gouden munt aldus genoemd naar het beeld van den Aartsengel Michaël, die den draak verslaat (Wdb. der Nedl. taal). - 5, 4. dooch = deugt. - 5, 5. Vgl. het lied ‘Wy monnicken ende papen’, slotstrophe (H.J. van Lummel, nr. 55, bl. 120). - 5, 6. ranck = list; zie bl. 1732 hiervoren. - 6, 8. versluymt = verteerd, verdronken. - 7, 4. kas = reliquieënkast. - 7, 6. Sinte Krijn = St. Quirinus. - 7, 7. Melis = zie bl. 1732. - 9, 7. Toespeling op den grooten. watervloed van Allerzielen 1570 (Dr. v. Vl.).

Tekst.

Een nieu Geusen lb., 1581, bl. 46 v^o, ‘een liedeken van Duckdalve. Op de wijse vanden ouden Hillebrant’, hierboven weergegeven; - Wackernagel, Lieder der niederl. Reform., 1876, bl. 172; - Dr. Van Vloten, Nederlandsche geschiedzangen, 1852, II, bl. 91; - Dr. A.D. Loman, Twaalf Geuzeliedjes, nr. 7; - H.J. van Lummel, Nieu Geuzenlied-boek, nr. 78, bl. 179. - In dit lied, pastiche van het lied met nagenoeg zelfden aanvang (zie hiervoren I, nr. 5, bl. 37 vlg.), neemt Alva afscheid van de Nederlanden, in den vorm van een gesprek met een Cardinaal.

Melodie.

Zie hiervoren t.a.p. - ‘Vanden ouden Hillebrant’, is het opschrift van het lied: ‘Ick wil te lande rijden’, voorkomend onder nr. 83 van Antw. lb.; zie hiervoren t.a.p.