Het oude Nederlandsche lied. Deel 2

[p. 1695]

441. O Heer, wat hebben wy nu hier al ongevals?
(Moord te Rotterdam, 1572)

1.
O Heer, wat hebben wy nu hier al ongevals?
Het arm onnosel volck, siet hoe hy vangt en spand!
Merckt hoe de godloos raest, en deerlyck brengt om hals;
geen maeght of vrouw' blyft vry van syne wreede hand.

2.
Help Heer! en op ons u barmhertig' oogen slaet,
dat toch u volck eens kom' uyt dees bedroefden staet,
en dat de tyranny van 't Spaensche loose rot
eens nemen mach een end, genadig goede God!

3.
Breeckt, stuyt, betemt, bedwingt, en brengt toch haest ten val
't trouw'loose hert, o God! bestierder al in al.
Laet 't bange droef gesucht en 't ysselyck geween
eens hunden op, o Heer: verhoort uw's volcks gebeen!

Tekst en melodie.

Valerius, Ned. gedenck-clanck, 1626, bl. 35, met opschrift ‘La Morisque’, beide hierboven weergegeven, - Valerius teekent hier aan:... ‘ende de Spanjaerden vande stad (Rotterdam) hen meester makende / hebben een groote schrickelijcke moort daer binnen aengerecht / niet nalatende al wat hare wreede Spaensche moetwille hen inden sinne gaf te doen’ (9 April 1572). - In zijn aanslag op den Briel teleurgesteld, sloeg Bossu den weg in naar Rotterdam. Hij vond de poorten gesloten. De regeering wees zijn verzoek om bezetting voor den Koning in te nemen, van de hand. Tot onderhandelen gedwongen, nam hij zijne toevlucht tot eene trouwelooze list, en verzocht verlof voor zijne troepen om de stad door

[p. 1696]

te trekken zonder te rusten. Dit werd toegestaan. Binnen weinige minuten waren vierhonderd burgers vermoord; de vrouwen ondergingen een lot erger dan de dood. De inneming van Rotterdam is geschandvlekt door dezelfde misdaden, die de geschiedenis van elke Spaansche zegepraal in de Nederlanden bezoedelden (John Lothrop Motley, Opkomst der Nederl. Republiek vertaald onder toezigt van Dr. R.C. Bakhuizen van den Brink, 2^de druk, 's-Grav, 1860, III, bl. 40).

Dr. J. van Vloten, Nederl. Geschiedzangen, 1852, II, bl. 10 en H.J. van Lummel, Nieuw Geuzenlied-boek, nr. 49, bl. 104, deelen over hetzelfde feit en uit het Geuzenlied-boek een ander lied mede, met aanvang: ‘O broeders hoort een claeghelijcke sanghe’, voorgedragen ‘op de wijse van den 79^sten Psalm: Die heydnen zijn in u erfdeel gevallen’.

La pieuse alouette, Valencienne, 1619, I, 176, ‘La Moresque’, heeft de volgende lezing van onze melodie:

Pour-quoy s'a - mu - se l'homm'
aux fol - les va - ni - tés,
Se veau - trant mi - se - rabl'
en ses i - - ni - qui - tés?
Ce n'ét rien, ce n'ét rien
de tous ces vains plai - sirs,
C'ét un tres-grand er - reur
d'y met - tre ses de - sirs.

De stemaanduiding: ‘La Morisque’ of ‘Moresque’, bij Valerius, in de tafel, onder de ‘Fransche voisen’ gebracht, wijst op een ballet-dans van den aanvang der XVII^de eeuw. ‘Morisca’ is het Italiaansche woord voor ‘Moorendans’ (in het Duitsch: ‘Mauren- of Mohrentanz’), in het Fransch ‘Moresque’, in het Engelsch ‘Morris-dance’, een 14^de-eeuwsche zwaardendans, van Spaanschen oorsprong (Böhme, Gesch. des Tanzes, 1886, I, 133). - Dezelfde melodie, ontleend aan Mersenne, Harmonie universelle, 1636-37, is ook te vinden bij Böhme, t.a.p., II, nr. 108, bl. 49, in dezen vorm:

Anders klinken ‘Moriskas brande’, Dr. J.P.N. Land, Luitb. van Thysius, nr. 409, en ‘Mooren-dans’, Den singende zwaan, 1728, bl. 538. Ook in het Luitb. van Nic. Vallet, beschreven door D.F. Scheurleer, Tijdschr. voor N.-N. mzgsch., V (1897), bl. 29, wordt ‘La Moresque’ vermeld.