Het oude Nederlandsche lied. Deel 2

[p. 1580]

423. Eyn nye ledt wy heven an.
(Landsknechten-lied, 1531)

1.
Eyn nye ledt wy heven an,
dat best dat wy geleret han,
eyn niës ledt to singen;
juncker Baltzer nam eyn hupen landsknecht an,
den graven wold he dwingen.

2.
Wy toegen dem graven yn sijn landt,
dar hebben wy gerovet und dapper gebrant,
vor dem graven was uns nicht leide,
he doerfft unser nicht vorbeiden.

3.
Des wart de koeninck van Dennemarck gewar,
he mackde den frëde, dat ys war,
al twischen den beiden landsheren.
He sprack: ‘gy framen lantdsknecht gudt,
wilt gy my eyn eedt toswëren?’

[p. 1581]

 

4.

 

De hoevetlud gingen bald tho radt,

 

se mackden eynen anslach, kort und drad,

 

her koening, vël gnedigster here,

 

spit trotz wol wilt uns wëren.

 

 

 

5.

 

Wy buerden eynen guelden op de handt,

 

yn Holland maeckden wy uns wol bekant,

 

mit pipen und mit trummen,

 

de Hollanders moesten da dantzen eynen dantz,

 

se heddent wol bëter genamen.

 

 

 

6.

 

De Hollanders weren yn groter nodt,

 

se maeckden eyne klacht an den keyser groth:

 

‘herr keyser, vël gnëdigste here,

 

de koeninck van Dennemarck licht uns ym landt,

 

wy koennen uns nicht gewëren.’

 

 

 

7.

 

De keyser antwerd und sprack,

 

‘gy Hollanders, wëset darto vordacht,

 

und helpt minen swager to lande,

 

das Ricks radt hefft ën dar uth gebracht,

 

des schal he liden grote schande.’

 

 

 

8.

 

De Hollanders hebben ër beste gedaen,

 

to Mëdenblick synt wy to schëpe gan,

 

yn Norwëgen angekamen,

 

und hedd uns Godts wëder und wind gedan,

 

tho Kopenhagen weeren wy gekamen.

 

 

 

9.

 

Jëgen Godts wëder und windt koennen wy nicht don,

 

Norwëgen hebben wy yngenamen,

 

yn de Wieck synt wy gekamen,

 

Katzborch, dat vellen wy dapper an,

 

mit stormender handt gewunnen.

 

 

 

10.

 

Al wat dar was, dat bleff dar dodt,

 

de lantzknecht weren yn groter nodt,

 

grote kranckheyt hadden ze vorwunnen

 

de hagel und sne, de ded uns we,

 

darto de bitter hunger.

 

 

 

11.

 

Up eynen soendach dat geschach,

 

dat men de landtzknechte trecken sach,

 

vor Nicloes up dem ise,

 

der quemen de Sweden mit gantzer macht,

 

se meinden de lantzknechte te vordriven.

[p. 1582]

 

12.

 

Des andren dages dat geschach,

 

dat men de Sweden trecken sach,

 

wol gëgen de framen landtsknechte,

 

wy meynden se scholden uns levern eyne slacht,

 

se doerfften unser nicht vorbeiden.

 

 

 

13.

 

Die uns dit nie ledtlin sanck,

 

Meinrt van Hamme is he genant,

 

he hefft gar wol gesungen,

 

he drinckt vel lever den rynschen kolden win,

 

alst water uth der brunnen.

Tekst.

Dr. J. van Vloten, Nederl. geschiedzangen, I, bl. 202, overgenomen uit Goedeke's Coninc Ermentrikes Dot, Hannover 1851, blz. 8, naar een los blad van 1531. Zie mede Von Liliencron, Hist. Volksldr., no. 435; - Erk u. Böhme, II, no. 248, blz. 40; - Dr. P. Fredericq, Onze hist. volksldr., no. 65, blz. 72. - De eerste twee strophen van dit lied in Gelderschen tongval, waarvan de tweede en de vierde onvolledig zijn, hebben betrekking op Jonkheer Balthasar von Esens, een Friesch vrijbuiter-opperhoofd voor 1531 gevangen genomen.

In de volgende strophen, gedicht, zooals uit de slotstrophe blijkt, door Meinaert van Ham, die onder Karel V diende, wordt bezongen de laatste ongelukkige poging van Christian I, den verdreven koning van Denemarken, om zich in het bezit zijner Staten te herstellen. Christian zag zich den 31 Juli 1532 genoodzaakt zich over te geven en bracht de overige zeventien jaren van zijn leven in gevangenschap door.

Meinaert van Ham, Maarten van Rossum's luitenant, en zijn mislukte aanslag tegen Heinsberg (1543) worden herdacht in Antw. lb. 1544, nr. 186, bl. 284, ‘een nyeu liedeken’, met aanvang: ‘Ghi chrijslieden alle te samen’, 8 str. en nr. 182, bl. 278, zelfden tekst, zonder de aanvangsstrophe. Over dit lied en de wijsaanduidingen waartoe het aanleiding gaf zie Cornelia Cath. van de Graft, Middelndl. historieldr., 1904, no. 43, bl. 212 vlg.

Melodie.

Naar het voorbeeld van Erk en Böhme brengen wij op den tekst de melodie van Ps. 46 Souterl., 1540, die gelijken strophenbouw heeft en tot opschrift voert: ‘Een nieu liet wij heffen aan.’ - J. Fruytiers, Ecclesiasticus, 1565, nr. 83, bl. 158, zelfde melodie, ‘wijsaanduiding: Een nieuwe liet’, enz., voor: ‘Ick heb noch veel meer te spreken’.