Het oude Nederlandsche lied. Deel 2

[p. 1267]

348. Den walvisch speelt niet mis.

Den walvisch speelt niet mis.
Kwam veel menschen te vermaken,
maekte bras, grooten plas,
hetwelk te belachen was.
Keeken zy er al omhoog,
zy kregen de zweep in d'oog;
hy volbrengt het streng gebodt
van Neptuen, den Watergodt.

Tekst en melodie.

Klemens Wytsman, Anciens airs et chansons populaires de Termonde, 1868, afdruk, nr. 7, ‘Den Walvisch’. Een der liederen van den Dendermondschen ommegang, zinspeling op een in het jaar 1711 te Dendermonde gevangen visch, waarvan het afbeeldsel nog heden te zien is op eene in het stedelijk museum berustende schilderij met dit opschrift: ‘Afbeeldsel vanden visch gevangen inde Schelde omtrent dese Stadt van Dendermonde in het Meir-Reck op den 17^den July 1711. - Lanck 16 voeten 2 duimen; den steert 4 voeten; de vlimmen eenen voet vierkant; dick 7 voeten; hebbende 36 tanden’. - Op bevel van den magistraat werd die visch, eene soort van dolfijn, opgevuld om aldus vereeuwigd in

[p. 1268]

den ommegang te worden rondgevoerd. In het liedeken van den stoet van 1754 (zie bl. 1256 hiervoren), wordt de bovenstaande strophe toegeschreven aan het gilde van ‘De vischverkoopers’.

‘Le Walvisch’, zegt W., ‘placé sur un petit chariot et garni d'un Neptune enfantin, égayait le public en lançant des flots d'eau par les narines. C'est sur ces paroles absurdes,’ voegt de schrijver er bij, ‘que le compositeur Termondois de 1754 trouva une mélodie d'un motif tellement distingué, que nous en sommes à nous demander, si elle n'est pas empruntée aux oeuvres d'un bon maître de l'époque. Toutefois, jusqu'à preuve contraire, nous la revendiquons comme originale.’

Deze zangwijze is afgeleid van de melodie voorkomend onder Jan van Elsland's Gezangen, enz., 4^en druk, Haarlem, 1738, bl. 145, onder den titel ‘Knipluis.’ Stem: De frissche boer, met tempo: ‘Gavotto’, aangehaald door J.W. Enschedé, Marschen en marschmuziek, enz. in Tijdschr. voor N.-N. mzgsch., VI (1900), bl. 68:

Dries, schoon kaal,
En wat schraal,
Ryk van vee doch wat so - ber in de vee-ren,
Gaat al - leen,
Wel te vreên,
Met zyn zoet ge - zel-schap vro-lyk treên.
Hy ver - schikt ge - staâg zyn kleê - ren,
Niet uit groots-heid of hoog-moed,
Maar om 't klein lief tan-de-loo-ze goed,
Dat hem zo veel kit - te -ling aan doet;
Knip - luis, knip-luis, knip-luis, knip-luis
van zyn ei - gen vlees en bloed.
Knip-luis, knip-luis, knip-luis, knip-luis
van zyn ei - gen vlees en bloed.

In P. d'Acosta's Essai de philologie musicale, Gent 1896, bl. 134, vindt men mede eene verkorte lezing van deze melodie.