Spiegelboeck
(1600)–Jacob Duym–
AuteursrechtvrijHelena. Andromache. Hecuba.
| |
[Folio Ll1v]
| |
Laet u rou-cleeren nu, al aflegghen op dit pas,
V hanghende hayr strijct, op, en verblijt u nu ras,
VVant het meeste verdriet, is so ick acht al voorby,
V lichamen chiert nu, settet aenghesicht heel bly,
VVant een nieu bruylofts feest, isser voor u op handen,
Die niet beter mocht zijn, voor u in al dees landen,
Dat is Cassandra u, dochter de schoon suyver jeucht,
Coninck Agamemnon, begheert haer, u doch verheucht,
Hy belooft haer tot zijn, Coninginne te trouvven,
Verblijt u dan al ghy, edel Troyaensche vrouvven,
Al vvaer Priamus noch, int leven sy en vvaer,, claer,
Tot grooter houlijck niet, gheraect, latet misbaer,, daer,
Tis misselijck vvaer haer, gheluck noch gheleghen,, is.
Andromache.
Hoe Helena, oft vvel, hier yemant gheneghen,, is
Tot blijschap die so veel, als vvy heeft moeten lijden,
Souden vvy ons van rou, oft tranen connen mijden,
Maer vvat raest ghy van een, feest, soud' men u ghelooven,
Om vviens vvil men ons, so deirlijck siet berooven
Van ons naeste bloet, en, ons eer, ja van al de rest,
En die ons bederf zijt, onse plaech, en onse pest,
Siet eens van beyde de, volckeren de graven,, hier,
Troyanen, Griecken oock, met haer knechts en slaven,, fier,
Die om u zijn ghedoot, so in als buyten de stadt,
D'aerde is noch met bloet, vande vrome helden nat,
Datter so veel ligt om, uvven vville vergoten,
Maer segt vry voorts my heeft, vvel meer svvaerheyt verdroten
Dan oft ick van dit nieu, houlijck hoorde vertellen,
En oft hem Pyrrus nu, ginck tot nieu bruyloft stellen,
En Agamemnon oock, nam Cassandra tot zijn vvijf?
Soude Troyen daerom, maken een vrolijck bedrijf?
Neen, neen, laetse van rou, kermen, vveenen en suchten.
Helena.
| |
[Folio Ll2r]
| |
Andromache al maect, ghy rou en onghenuchten
Om Hector sulcken helt, uvven allerliefsten man,
Ende Hecuba oock, om Priamum, vvat ist dan?
Helena heeft al veel, meerder oorsaeck tot ghevveen,
Vvven rou is ghemeen, maer mijnen is my alleen,
Ghy liedens moecht vry uyt, int openbaer rou maken,
Maer mijn droefheyt seer groot, moet mijn hert alleen smaken,
Ick en mach Paris int, openbaer beclaghen,, niet,
Noch Deophebum nu, noch tot gheenen daghen,, siet,
Ick ben mijnen man uyt, Spartam met ghevvelt ontvuert,
Binnen Troyen heb ickt, thien jaer lanck oock besuert,
V vaderlant bevveent, ghy, en doet als de vromen,
Maer my schroomt dat ick in, mijn vaderlant sal comen,
Den vervvinner alleen, over u nu vreucht vermeert,
Den vervvonnen vvas eerst, om my bly, vvelck is verkeert,
VVant de vervvinner om, my meest vreucht nu hier bedrijft,
Tvvas al om my dat elck, desen tvvist dus sach verstijft,
En dat Troyen soo veel, drucx ghecomen is aen boort,
Om my bedroefde ist, doch al gheschiet, brant en moort,
Als ick sulcx noch bedenck, moet ick vveenen dach en nacht.
Andromache.
Sal Helena nu dus, gaen vveenen en doen haer clacht,
Och neen, maer verhaelt ons, doch eens Vlisses bedroch,
Polixena de maecht, is sy doot, oft leeft sy noch,
Astianax het kint, ist doot, oft noch int leven?
Helena.
Och had Calchos oock voor, my sulck vonnis ghegheven,
En Pyrrus svvaert had dat, my oock 'tleven ghenomen,
So vvaer ick dit verdriet, eylaes al lang ontcomen,
En mijnen druck vvaer met, Polixena al gheent,
Die by Achillem nu, in zijn graf al is ghevvent,
VVant sy ligt nu by hem, en is in duysent rusten.
Hecuba.
| |
[Folio Ll2v]
| |
Achilles hoe mach u, noch onschuldich bloet lusten,
O Paris dat ghy naer, hem so looslijck ginct schieten,
Is oorsaeck datmen naer, so veel bloet sach vergieten,
En maect dat vvy zijn van, al de vverelt verlaten,
Ick ginck heden by de, ghemeen vrouvven lancx straten,
Sy vloghen my om den, hals met vveenen en kussen,
Tvvasser te schreyen al, ick en cost haer niet sussen,
En tvvas moeder alleen, dat sy my alom noemden,
Heet ick moeder alleen, die my eertijts beroemden
Priami huysvrou, een, Coningin der Troyanen,
Ick vvenschten my doen doot, sulcx vvas al mijn vermanen,
Mijnen sterfdach had my, lang verlost vvt dit lijden,
Ghy beyde moecht u noch, metter tijt vvat verblijden,
Onder de Griecken een, sal u noch yemant soecken.
Andromache.
O Hecuba vvy tvvee, moghen seer vvel vervloecken
Ons ongheluck, vvant corts, eer langhe oft veel uren,
Sal den vyant ons te, scheep vvijt en breet vvech vuren,
Maer ghy Helena sult, comen in u vaderlant.
Helena.
Ick vveet al voor vvien ghy, sult zijn, tis al voor de hant,
Tis my voorvvaer bekent, vvie ghy zijt toe ghevallen.
Andromache.
VViens dienstbode dan sal, ick doch zijn van haer allen,
VVie moet ick houvven dan, voor mijnen Heer ghepresen.
Helena.
Ghy sult den jonghen helt, Pyrrus zijnen buet vvesen.
Hecuba.
En Cassandra vvie sal, sy voor haren Heer,, hebben,
Helena.
Het is haer vvel gheluct, sy en mocht niet meer,, hebben,
VVant Agamemnon heeft, haer ghecosen voor sijne.
Hecuba.
| |
[Folio Ll3r]
| |
Isser oock yemant die, segt Hecuba is mijne.
Helena.
Iaet, Vlisses heeft u, voor zijn crijchsdeel behouvven,
Hecuba.
O ongheluckich vvijf, onder alle de vrouvven,
Moeten vvy tot buet zijn, voor ons boose vyanden,
En lijden datmen 'tlot, om ons vverpt, 'tsy der schanden,
Ben ick Vlissi dan, oock ghevallen ten deel,
Nu vvord' ick doch ontstelt, den moet ontsinct my gheheel,
Al gaf den vyant nu, in mijn lijf duysent vvonden,
Dat ick ghevanghen vvaer, ja al vvaer ick ghebonden,
Sulcx al en vvaer voor my, niet sulcke groote blaemte,
Als dat Vlisses my, heeft, sulcx vverct in my schaemte,
En ick vvoud' dat ick den, bedriegher niet en kende,
Oft dat Iuppiter my, oft den Vlissem schende,
Nu ick met sulcken schelm, sal moeten te scheep treden.
Helena.
Tis tijt dat ick vertreck, ick bid stelt u te vreden,
Dat ghy segt is also, maer lijdet doch gheduldich,
Zijn d'onghelucken nu, by ons so menichfuldich,
Tis msiselijck vvat goets, datter is voor handen,, jaet,
Nu Hecuba ick bid, te vverck met verstanden,, gaet,
Ick neem oorlof, oft vvy, Troyen niet meer en saghen.
Helena kust Hecuba.
Andromache.
Hadt ghy hier noyt ghevveest, vvy en hadden gheen claghen,
En dit groot jammer sou, ons niet over t'hooft hanghen.
Sy kust oock Andromache.
Helena.
Oorlof Andromache, my sal vvel seer verlanghen
VVaer het gheluck u beyd', noch ten lesten sal stieren,
V beyden bedanck ick, hier in alle manieren
Vande vrientschap die ghy, my so dickmael hebt ghetoont,
Tis misselijck vvaer daer, d'een vrientschap vveer d'ander loont.
Helena gaet in.
Hecuba.
| |
[Folio Ll3v]
| |
Andromache vvy zijn, d'ellendichste van Troyen,
Den vvreeden vyant sal, nu met ons tvvee gaen schoyen,
Tot zijnder proyen ons, gaen voeren heel Griecken door,
Och mocht ick sterven doch, duysent dooden hier al voor,
Sal ick also gheleyt, vvorden elcken een tot spot,
Mocht d'aerd' open gaen, en, beliefdet den hoochsten Godt,
Dat ick int diepste der, Zee terstont mocht versincken.
Andromache.
Daer moet moedt gemaect zijn, ten baet geen sinnen krincken,
Maer onsen ouden vrient, coemt hier, vvat salder schuylen.
Den ouden man coemt uyt.
Den ouden man.
VVaren de schepen vvech, so mocht 'tkermen en huylen
Eens minderen, elck mocht, zijnen druck vvat vergheten,
Dees Princerssen moet ick, sulcx terstont laten vveten,
Dat de Griecken reet zijn, en dat sy naer haer vvachten.
Hecuba.
VVat schuylter?
Den ouden.
Ghy moet 'tscheep, sonder meer te vernachten,
Der trompetten geluyt, roept al 'tscheep elck groot en cleyn,
V soect Vlisses, en, u soect Pyrrus so ick meyn,
VVaerdy beyde by haer, sy souden haest af steken.
Andromache.
Van groote vrees en angst, can ick schier qualijck spreken,
Calchos quaden vvil is, hy altemael volcomen.
Den ouden.
Polixena is van, Pyrro 'tleven benomen,
By Achillem is sy, doot zijnde int graf gheleyt.
Hecuba.
Schaemt u o Pyrre van, sulck een afgrijselijck feyt,
VVant meerder vvreetheyt en, is ter vverelt noyt ghehoort,
VVaerom en heeft u svvaert, mijn vroulijck hert niet doorboort,
So en vvaer ick nu niet, in desen aenstaenden noot.
| |
[Folio Ll4r]
| |
Andromache.
Mijnen Astianax!
Den ouden.
Die is al ghevvorpen doot,
Vanden toren om leech, door Vlisses eyghen hant.
Andromache.
O moederlijck hert, ick ghemis sinnen en verstant,
Sulcken moordenaer sal, hy met my 'tschepe varen,
En dien Pyrrus sal, hy nu met my gaen paren,
Die Priamum en oock, Deophebum heeft vernielt,
Die Polixenam heeft, omghebracht, dien fielt
Sal ick zijnen roof zijn, o bedroefste der vrouvven.
Hecuba.
Die heel Troyen verbrant, heeft, sal hy my behouvven,
O Vlisses meynt ghy, u zijde te vervvarmen
By de mijne, dat moet, al de Goden erbarmen,
Sult ghy in de plaets zijn, van Priamo mijnen Heer,
Haelt my liever o doot, ghehengt sulcx doch nimmermeer,
Vvven vvreeden pijl laet, my liever 'thert doorschieten.
Den ouden.
VVy moeten 'tscheep, vvant 'tsal, de Griecken verdrieten,
Met al dit ghevveen vvy, niet dan tijt en verliesen.
Andromache.
Gaen vvy alst vvesen moet, laet sulcx voor 'tbest verkiesen,
VVy en zijns alleen niet, ghemeen druck doet versoeten,
O Troyen dat vvy u, dus nu verlaten moeten,
Tbreect ons 'therte, elck plach, vry in u te leven,, daer
In vveelde en veel vreucht, nu zijn vvy verdreven,, claer,
VVy plachten in u te, verjolijsen met ons mans,
Met vreemde gaen vvy nu, vvy gaen dolen heel en gans,
Vvven armen staet o, Troyen ons dus claghen,, doet,
Die een svvaer oorlooch proeft, dicvvils veel verdragen,, moet.
| |
[Folio Ll4v]
| |
Besluytreden deser Tragedien, in Refereyn-dicht ghestelt van tvvaelf Syllaben.
Den Dichter.
Spieghelt u nu ter deech, die lichtelijck crijch soect,
Siet wat d'oorlooch ons al, voorts bringt schoone vruchten,
Sy dient voorwaer te recht, vande menschen vervloect,
Ghy hebt ghesien van dees, vrouwen 'tbitter suchten
En ellendighen staet, moort, brant, wech te vluchten,
Is het gheen dat hier nu, in Troyen is gheschiet,
Die daer doot bleven zijn, zijn uyt d'onghenuchten,
Maer die daer leven noch, zijn int meeste verdriet,
Des werelts schat en goet, en is te achten niet;
Maer die in grooter schand', balling moeten leven,
In des vyants handt zijn, staen onder zijn ghebiet,
Wesende uyt haer lief, vaderlant verdreven,
Dese zijnt die den moet, recht verloren gheven,
Want al leven sy noch, levende sy sterven,
D'ander zijn uyt de pijn, maer dees altijt beven,
Siende den vyant die, haer hert doet doorkerven,
Gheen vreucht noch troost en is, van haer te verwerven,
Waer sy haer keeren oock, tis al druck en lijden,
O oorlooch, oorlooch wat, doet ghy al bederven,
Landen, steden, en volck, ghy wilt niemant mijden,
Een roed' zijt ghy die den, mensch straft t'allen tijden,
Daghelijcx sietmen u, vele landen plaghen.
Nieuwers rust, twist en haet, 'tmoordadich bestrijden
Bringt ghy ter werelt voort, wie can u verdraghen,
Waer sachmen schoonder stadt, oyt t'eenighen daghen,
Als dit Troyen nu was, die daer ligt te gronde,
Haer en helpt weenen, noch, eenich bitter claghen,
Sy moeten met ghedult, draghen des drucx wonde,
| |
[Folio Ll5r]
| |
Gheen plaghen waren daer, en waer daer gheen sonde,
Paris moest dit in tijts, int eerst hebben bedacht,
Bedenct u doch oock al, die in swerelts ronde
In groote weelde zijt, en ander heerscht met macht,
Vliet d'oorloch die quaet is, schouwet ghewelt en cracht,
Wilt niemant met u daet, doch veronghelijcken,
Tberout menich dat hy, een ander heeft veracht,
Die overvallen wort, met list, als doet blijcken,
Dees stadt Troyen die daer, niemant en wou wijcken,
Dus die hoochmoedich zijt, wilt sulcx doch ghedincken,
Verheft u niet te seer, wilt in tijts 'tZeyl strijcken,
Eer de zeebaren u, doen te gronde sincken,
Een die ghy niet en meynt, can u noch wel krincken,
Tis beter met deucht te, heerschen dan met ghewelt,
Een goet deuchdelijck Vorst, sal als de son blincken,
Daer eenen wreeden Vorst, daghelijcx is ontstelt,
Nieuwers is hy gherust, in steden noch int velt,
Tot oorlooch ende twist, moet hy hem dan keeren,
Zijn ghenuecht is dat hy, zijn onderdanen quelt,
Die door hem raken in, druck en groot verseeren,
Dus wilt groot en cleyn, door Troyen nu leeren
Dat hoochmoet dickwils is, seer qualijck gheraden,
Priamus, Paris oock, waren groote Heeren,
Wat hielp haer den hoochmoet, oorsaeck van haer daden,
O Troyen Paris is, oorsaeck van u schaden,
En van u lijden groot, dwelck was menichfuldich,
Tghemeynt door oorlooch is, meest met druck beladen,
Sy lijden groot verdriet, al zijnse ontschuldich,
Leert aen dees vrouwen dan, te wesen verduldich,
Lijtsaemheyt is een deucht, wel weert hooch ghepresen,
Lijtsaemheyt is den troost, des lijdens ghehuldich,
Maect vanden noot een deucht, het moet doch so wesen,
Als u lijden aen coemt, denct om Troyen, desen
| |
[Folio Ll5v]
| |
Druck prent doch in u hert, die met allen groot,, is,
Tis schier den meesten druck, daer men can af lesen,
Des lijdens endt by ons, ter werelt de doot,, is,
Hy lijdt hedendaechs veel, die mits crijch in noot,, is.
Eynde des Spieghels des Hoochmoets. |
|