Spiegelboeck
(1600)–Jacob Duym–
AuteursrechtvrijElips. Haer moeder. Haer vader. Den outsten broeder.Elips coemt alleen uyt.
Elips.
O rampsalichsten, o, den ongheluckichsten mensch
Die hier ter vverelt oyt, van moeder bin gheboren,
O doot doot naer u ist, dat ick so menichmael vvensch,
Hert en sin begheeft my, den moet is my verloren,
Men can aen gheene vrou, sulcken grooten druck sporen,
Alsmen vvel nu ter tijt, aen my doet, o vvee o vvach.
O ghy vaderlijck hert, hoe stelt ghy my sulcx voren,
Hoe ist moghelijck dat, een moeder so vvesen mach,
Sy en laet my gheen rust, maer quelt my schier nacht end ach,
En raet my dat ick my, sou stellen ter oneeren,
Des ick vvel te recht mach, maken en bitter gheclach,
Sy behoort my tot deucht, te stouvven en te leeren,
Hoe ick by elcken mocht, al sonder schand' verkeeren,
Om svverelts hoocheyt soect, sy my te bringhen in last,
Neen reyn armoed' prijs ick, en dat om 'sdeuchts vermeeren,
Des en heb ick oock op, haer vvoorden gheensins ghepast,
Al ist een Coninck vry, tis my een onvveerdich gast,
Hy noch niemant en sal, doch my aen mijn eer krincken,
Duysent dooden vvil ick, liever sterven op een ghetast,
Dan ick tot oneer te, gaen eens sou vvillen dincken,
| |
[Folio D3v]
| |
Och mijn moeder coemt daer, 'thert begint my t'ontsincken,
Ten baet niet, sy en sal, aen my gants niet vervverven,
VVant mijn eerlijck hert sal, liever de doot besterven.
De moeder coemt uyt alleen.
De Moeder.
Hoe ongherust is 'thert, door desen strijt van binnen,
Mijn dochters eer die ick, hooch hoorde te beminnen,
Doet my invvendich aen, al te seer grooten ghequel,
Aen d'ander zijd' quelt my, des Conincx ernstich bevel,
Zijn onghenade maect, het herte heel cleynmoedich,
Doet sy zijnen vvil niet, naer dat ick ben bevroedich,
Sal hy ons vvel so cleyn, maken als hy sal moghen,
Och heb ick haer tot sulcx, ter vverelt opghetoghen,
Dat haer schoonheyt ons dus, sou bringhen in groot lijden,
VVy sien verdriet aen haer, die ons plach te verblijden,
Och ginder staet sy, en, schijnt mistroostich van moede,
VVat blijd' moeder vvaer ick, verginct haer al int goede.
Sy gaet by de dochter.
VVel lieve dochter hoe, staet ghy hier dus versleghen,
Ick bid maect eenen moet, settet aensicht ter deghen,
De saeck en is doch in, haer selven niet so heel svvaer.
Elips.
Och moeder meynt ghy dat, my niet en gaet te seer naer,
Van tvvee quaden moet ick, ten minsten een verkiesen,
Inden eersten, oft ick, moet haest mijn eer verliesen,
Beghevende my so, tot des vverelts wellusten,
So ick sulcx niet en doe, veel ghequels en onrusten,
Sal my de Coninck haest, vvillen aen doen over al,
Maer ick hoop nochtans vast, dat ick my vvel vvachten sal,
Liever te zijn arm en, eerlijck dan een Conincx hoer,
De Coninck mach seer vvel, aensoecken, sulcx is mans voer,
Maer t'ontsegghen is 'tgheen, dat een eerbaer vrou betaemt,
Ghelijck menighe is, door haer eerbaerheyt befaemt,
Ten is gheen vvonder oock, dat een eerbaer maecht prat,, is,
VVant eerbaerheyt by de, vrouvven den meesten schat,, is,
En den vveersten pant die, ter vverelt is te vinden,
| |
[Folio D4r]
| |
VVant eerbaerheyt claer, is, onder des deuchts bekinden
Veel costelijcker dan, rijcdom oft schoonheyt gheacht,
Ghelt en goet is seer haest, verloren en omghebracht,
Schoonheyt can haest vergaen, sulcx blijct vvel in veel vvijcken,
Maer eerbaerheyt moet doch, boven al den prijs strijcken,
En een eerbaer vrou sal, by elck een vvillecoom zijn.
De Moeder.
Maer ick bid hoort doch eens, allerliefste dochter mijn,
Mijn sorch is dat ghy ons, haest sult vverden ontstolen.
Elips.
Liever heb ick te gaen, in vreemde landen dolen,
Oft te verberghen my, in vvinckelen en hoecken.
De Moeder.
Och de Coninck sal u, al te neerstich doen soecken,
En tot gheen plaets en sal, hy u onghequelt laten,
Denct dat u vader is, tot treffelijcke staten,
En by den Coninck in, zijnen raet hooch gheseten,
Dochter nu is de sorch, doet ghy naer u vermeten,
Dat hy vallen sal in, des Conincx onghenaden,
VVat beginnen vvy dan, al te seer groote schaden,
En schanden zijn vvy door, dit voorstelt verwachtende,
Dus vveest doch naer vvs va'ers, en moeders eer trachtende,
En bedenct u noch vvel, tervvijl dat tijt is en stont.
De vader met de sonen comen uyt, ende spreect alleen.
De Vader.
In dusdanighe een, svvaerheyt ick my noyt en vont,
Och vvat overcoemt my, al in mijn oude daghen,
Dat ick oyt diende 'tHof, dat mach ick vvel beclaghen,
Gisteren vvas ick des, Conincx raet, nu een arm bloet,
D'onghestadicheyt brengt, aen mijn boort veel teghenspoet,
En dat van menich mensch, gheacht vvort voor een gheluck,
VVort van my nu beclaecht, o onverdraghelijck stuck,
Mijn dochters schoonheyt die, my so dicmaels heeft verblijt,
Haer zeechbaerheyt die my, so verheuchde t'aller tijt,
Hooch achtende dat ick, had een sulcke schoone vrucht,
| |
[Folio D4v]
| |
En die is d'oorsaeck nu, dat ic kso hertgrondich sucht,
Sy is d'ongheneucht die, my brengt tot dit gheclach,
O dochter dochter dat, den Coninck u oyt aensach,
Oft u onderstant brocht, mach ick claer vvel bevveenen,
Dat ghy oyt in't Hof quaemt, bringt ons in dit vercleenen,
Des mach ick dit voor een, droevich liedt ten loon,, singhen,
Dat sotte moeders haer, kinderen ten toon,, bringhen.
De Vader coemt naerbij.
De Moeder spreect den Vader aen met eerbiedinghe.
De Moeder.
Och u vader coemt hier, hy quelt hem oock met dit cruys,
VVat macht bedieden dat, hy so seer vroech coemt naer huys,
Ick sorch dat ons nu naect, eenighe schand' oft quale.
VVel mijn Heer hoe coemt ghy, dus vroech uyt 'sConincx sale?
Verclaert ons doch van als, den oorspronck metter vvaerheyt.
De Vader.
Ons meeste vreucht eens vvas, is nu de meeste svvaerheyt,
Dats ons dochter die hier, by ons teghenvvordich staet,
Haer schoonheyt ist, die ons, beyden schier brengt 'tenden raet,
Sy is van ons opbrocht, tis schandt ick sulcx bekinne,
Ghestoyt tot svverelts pracht, als een hooghe Gravinne,
VVy hebben haer veel te, lichtveerdich houden gaende,
VVaer door den Coninck stracx, een ooch op haer vvas slaende,
Ia is door sulcx gheheel, met haerder liefd' bevanghen,
VVee mijns dat ghy met haer, na 'tHof oyt naemt u gangen,
Sulcx vvort van mij beclaecht, den dach mach ons berouvven,
O schoonheyt, schoonheyt ghy, zijt claer onder de vrouvven,
Eenen oorspronck van haer, bederffenis en misval,
En die schoon zijn die zijn gheeren ten toon overal,
Oorsaeck dat menich bouf, haer eens soeckt te ghenieten,
En schoonheyt is d'vvit daer, alle boeven naer schieten,
En is de reden nu, van dit ons bitter treuren,
Een van tvvee moet ons claer, nu op dit pas ghebeuren,
Oft mijn dochter moet haer, tot schand' end oneer gheven,
Oft uyt des Conincx Hof, blijf ick nu voorts verdreven,
Dvvelck my zijn sal alom, tot een groote verachting.
| |
[Folio E1r]
| |
Elips.
VVat sal ick doen o heer, vader, o drucx verpachting,
Sal ick my moeten tot, des Conincx liefde keeren,
En comen so tot schand', en tot grooter oneeren,
Raet my ten besten eens, als eenen trouvven vader.
De Vader.
Och dat sy ver van my, u vvel vaert is my nader,
VVie isser die sulcx sou, connen raden aen zijn kint,
Die vvaer doch heel en al, in svverelts sotheyt verblint,
VVat is een vrouvve doch, die gaet begout beperelt,
Als sy niet eerlijck haer, en draecht voor al de vverelt,
Het is reden en recht, dat elck eene haer verfoeyt,
En cierlijcke fonteyn, daer stinckend' vvater uyt vloeyt,
Is sy, en vvort van elck, een verlaten ten lesten,
Dus dochter ick raed' u, tot eerbaerheyt voor 'tbesten,
Vliet doch vvaer dat ghy cont, uyt onses Conincx handen,
En ghelooft hem gants niet, vvant tis al t'uvver schanden,
Laet u niet in 'tminst van, yemant daer toe bepraten.
De Moeder.
Sult ghy om harent vvil, nu uvven staet verlaten,
Sullen vvy dan om haer, naer leven in armoede.
De Vader.
Datmen somtijts quaet acht, verkeert noch vvel in 'tgoede,
VVant eer gaet boven al, in alles gaet sy voren,
Luttel is sy gheacht, die haer eer heeft verloren,
Dus bid ick u vveerde vrou, tracht doch naer u dochters eer,
Ter schanden en raet haer, gheensins nu noch nimmermeer,
Al ben ick nu ter tijt, uyt 'tConincx Hof vvat verjaech,
En acht dat niet, maer sulcx, met langmoedicheyt verdraecht,
Sulcx sal den Coninck haest, so ick hoop vvel leet vvesen,
Dus vvil ick om gheheel, van dees saeck te ghenesen,
My op mijn goet met mijn, drye sonen gaen vercloecken,
Vergetende den druck, sal ick stillicheyt soecken,
Dus met oorlof van mijn vrou, en mijn dochter te samen,
| |
[Folio E1v]
| |
Draecht u doch onder u, beyden naer den betamen,
Laet u de eer en deucht, t'aller tijt bevolen,, zijn,
Denct oneer moet doch hier, oft naermaels bequolen,, zijn.
De vader neemt oorlof zijn huysvrouw ende dochter cussende.
Een der Sonen.
Oorlof vrou Moeder mijn, vaert vvel mijn vveerste suster,
Blijft God bevolen, vvy sullen zijn te gheruster,
Als ghy van al dat u, ervaert ons sendt goe tijding,
VVy hopen u te sien, haest in meerder verblijding.
De drye sonen cussen heur moeder ende suster.
Gaen in.
De Moeder ende dochter weenen, ende de Moeder spreect.
De Moeder.
Ist moghelijck, is dit, niet een droevich hart ghelach,
Armoet en groot verdriet, sullen ons, o vvee o vvach,
Gants overvallen nu, vvy raken in grooten noot,
Och vvaer ick vvijt van hier, och vvaer ick over lang doot,
Dat ick dit jammer groot, nu niet en durfen aensien,
En dit sietmen aldus, om uvvent vville gheschien,
Ick macht beclaghen vvel, dat ick u oyt heb ghebaert.
Elips.
Vrou moeder ist mijn schult, u meyninghe my verclaert,
Ben ick oorsaeck van des, Conincx oncuyssche begheert,
Zijn aengheven is soet, maer 'fenijn leyt inden steert,
Hoe cont ghy segghen dan, dat ick oorsaeck ben van als.
De Moeder.
Tvvort u bevvesen haest, en dat met luttel gheschals,
V sturicheyt ist diet, met onverstant ons al doet.
Elips.
Segt my den sin recht uyt, sulcx bid ick u met ootmoet,
Sal ick my tot oneer, en hoerdom begheven,, dan.
De Moeder.
Ten is gheen oneer by, sulck eenen verheven,, man
Als onsen Coninck is, te boeleren int stille,
VVie cant vernemen doch, t'ghesien met uvven vville,
Dus vveest gherust ten is, gheen boos oft schandelijck seyt.
Elips.
Nu ist uyt, als sy my, haer kint sulcx te voren leyt,
| |
[Folio E2r]
| |
Och vverelt, vverelt vvaer, toe zijt ghy doch ghecomen,
Och moeder hadt ghy my, ind' vviech 'tleven ghenomen,
So en durften ick nu, sulckes van u hooren,, niet.
De Moeder.
Siet mijn droef heyt eens aen, u vaders verstooren,, vliet,
Merct hoe droevich zijn u, broeders van ons ghescheyden.
Elips.
Mijns vaders droef heyt, noch niemans sal my verleyden,
Noch oorsaeck zijn dat ick, mijn eer soeck te verliesen,
Liever u doot, u doot, vvil ick altijt verkiesen,
Dan ick in 'tminste sou, mijn eer laten verpletten,
Och moeder op u plach, ick mijnen troost te setten,
Dat ghy my teghen valt, staet my vvel te bevveenen.
De Moeder.
Sorch voor armoed' doet dit, en onses staets vercleenen,
Ick sorch dat sulcx ons mocht, in't lest comen bespringhen,
Maer laet ons binnen gaen, en eerst voor alle dinghen,
Nemen vvy op het endt, vvel neerstich ons ooghenmerck,
Een saeck eerst vvel bedacht, is dicvvils half ghedaen vverck.
Gaen beyde in.
|
|