Logo DBNL
Journaal. Deel 3, boek 7 (1866)

Journaal. Deel 3, boek 7

(1866)–Anthony Duyck–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

[De maent van Februarius]

De maent van Februarius was deurgaens een seer nat, windich ende stormich weder met gestadigen westen wint, soe dat tvolck binnen Oisteynde gedestineert daer niet en wisten te commen, maer met alle de schepen met amunitie, rijs, vivres ende andere materialen in Zeelant blijven mosten, daer deur oick die vande stadt in veel benautheiden, ende sonderlings van materialen om te wercken, vielen ende de reste vande 21 compagnien en konden oick noch uyt stadt niet commen.

 

In t'begin van Februario werde in den leger vanden viant voor Oisteynde ontdeckt een complot van mutinatie bij veele soldaten voorgenomen, soe omdat se dit beleg sonder hoipe van verlichtinge sagen continueren, als omdat se bevreesden voortsaen heur dagelijcxe leninge niet soe wel te sullen crijgen, dewijle die van Vlaenderen verclaert hadden niet langer te konnen continueren in de sware costen bij heur tot dat beleg gedragen, ende die van Brabant plat uyt hadden versocht, dat men tselve beleg opbreecken ende heur alsoe niet abandonneren soude tegen den teecoemende jare, daerom de meininge vande soldaten was geweest den Ertshertoghe selve te saiseren, ende voor heur betaelinghe te houden ende dan eenighe plaetsen tot heur verseeckeringe inne te nemen, maer dit bij den Ertshertoghe ontdeckt wesende, dede hij verscheyden vande aucteuren ofte voortsdrijvers van dese mutinatie vangen, eenigen stranguleren ende ten tooch laten leggen, anderen ophangen ende excecuteren, daerom veele heur verstaken ende wech maeckten, ende een sergiant hem binnen Oisteynde quam salveren, ende hoewel den Ertshertoghe met dese executie dat voornemen hadde belet ende voor dese tijt voorcommen, soe achten nochtans velen dattet mettertijt weder opbreecken soude, omdat vele daertoe waren gesint geweest, om dit verdrietich beleg te ontgaen om heur betalinge te hebben, ende om niet storm op storm op Oisteynde te doen, als men onder heur seide dat den Ertshertoghe voor hadde. Uit Oistende voeren uyt 2 schepen met een jachte sonder merckelijcke schade van tschieten te lijden.

[Den 2en Februarij]

Den 2en Februarij schreef den Generael Vere brieven aende Staten, daerbij hij versocht meer volcx in de stadt, ofte dat men hem daervuyt ontbieden wilde, ende dat hij niet en sach hoe men die nieu haven soude konnen gebruycken, sonder daer een sluys te leggen, daermede men schuyringe daerdoor soude konnen maecken. Dese brieven werden den 7en Februarij ontfangen ende veele meinden dat men dese occasie van uyt te

willen trecken behoirde te accepteren om met beter ordre in de stadt te mogen doen versien, doch anderen achtende dat Vere selfs des niet en meinde wat hij oick schrijven mochte, lieten heur beduncken dat men tselve al soetelijcx behoorde te glissen. Vere vernam binnen Oistende deur een uytgesonden tambourijn dat eenige vande soldaten in de schepen gevangen dootgeslaegen waren, eenigen van St Andries gehangen ende 90 tot Brugge gebracht.

 

In de maent van Decembris voorleden was in de Staten van Hollant onder andere middelen mede voorgeslagen een 8en penning bij impost op de renthen, dan omdat men daeruyt elcx staet ende macht soude konnen afnemen, hadden eenighe steden, als Delft ende Amsterdam daertoe niet willen consenteren, waerom Sijn Excie was versocht aende selve steden een besendinge te willen doen om heur daertoe te induceren, die daerop naer Delft gesonden hadde den 3en deser de heeren Voocht, tJong ende Brunings met sulcke last als de Gecommitteerde Raden van Hollant hem hadden te hande gestelt. Dese induceerden die van Delft tot inwillinge van tselve middel ende quamen den 6en tot Amsterdam, daer se lange bleven ende niet met allen en voorderden, omdat die van Amsterdam seyden daerbij meer intrest te hebben als alle de andere steden, soe van stadtswegen als veel renthen hebbende, als van heur burgeren wegen, mits alle de huysen tot Amsterdam op renten vercoft werden, ende soe veel met renten beswaert sijn als d'selve weerdich souden mogen wesen, ende oick om t'credit vande coopluyden niet te verminderen, als men staet van heur goet soude weten. In den Haghe quam de Grave van Tentsijn een Pool ofte Sileser om dese landen te besien, die in Brabant was geweest ende t'leger voor Oisteinde mede besien hadde, daer men nu ter tijt telde 17 so groote als cleine forten rontsomme bij den viant gemaeckt.

 

Die van Brabant siende de continuatie van tbeleg voor Oisteynde, ende uyte procedure van tvoorleden jaere vresende dat s'Hartogenbosch andermael aengetast mochte werden, hadden aengehouden dat den Ertshertoge aldaer gesonden hadde de raeden Boxhorn ende van Acholen om heur te informeren op alle de burgers die suspect waeren, ende in tvoorleden beleg heur niet cloeckelijck genouch gedragen ofte yet tot naedeel vande stadt geseit hadden, welcke commissarissen in dese tijt bij advys vanden Bisschop ende Grobbendonck, ende met communicatie vanden magistraet veel burgers uyte stadt setten ende dadelijck deden vertrecken, heur nochtans consenterende dat se daertegen heur mochten te purge stellen voor

de cancelrie, dat veelen seer ongelegen was, ende daerom hier ende daer weecken.

[Den 6en Februarij]

Den 6en Februarij quam in de Mase een Spaense barque met visch geladen, van daer gebrocht bij 9 bootsgesellen, dwelcke seiden dat in Spangien weder generael arrest was om volck naer Irlant te voeren, ende dat sijl. vresende gevangen te sullen werden, dese barque hadden overvallen om soe wech te commen, dat mer 2 Spangiaerts daerop waeren geweest, die se aen lant geset hadden, ende dat se soe mette barque hier quamen, welcke barque heur naer prijs gegeven werde.

 

In dese tijt arbeide den viant noch al evenseer voor Oisteynde om niet alleen tbeleg te continueren, op hoipe dat de zee de wallen vande stadt mette eerste tempeeste wech spoelen soude ende hem den ingang faciliteren, maer oick de geulen te benauwen, ende daertoe arbeide hij seer om vande gabionade aende cateie te maken een ander werck bet naer de zee uyt totte tonne toe om beter over de geule te commen ende daer meer geschuts te mogen planten om de oude stadt te incommoderen. Hij dede mede vande duynen ten westen af binnewaerts een ander swaer werck maken om op de cante vande geule tegen over twest ravelijn te commen, tsij om te trachten de geule te stoppen ofte daermede geschut te planten om Porckepied te incommoderen; ende om t'innecommen vande schepen langes de oistgeule beter te beletten, dede hij daer bet naer zee toe noch een ander gabionade maecken om mede geschut in te stellen ende op de incommende schepen tijdelicker te mogen beginnen te schieten, aen alle welcke wercken hij seer ende dapper dede arbeiden, terwijle hij daertoe tijt ende commoditeyt hadden. Die vande stadt schooten seer op de wercken aende tonne begonnen.

 

Desen 6en Februarij deden de gesanten die in Duytslant geweest waren rapport van heur besoigne ende wedervaren, houdende dat se den 26en Octobris waren vertogen ende den lesten gecommen tot Essen met 2 coetsen, den 4en Novembris daernaer tot Dillenburch ende met 4 andere coets ende wagens voorsien den 7en tot Francfort, ende dat den 9en t'kint vanden Palsgraef gedoopt was, genaemt Maurits Cristiaen, dat de gevaderen waren geweest Johan Augustus Palsgraef selfs, den lantgraef Lodewijck bij gesanten, den Furst Cristiaen van Anhalt selfs, de heeren Staten, Sijn Excie, Graef Jan van Nassau d'olde ende Graef George van Erbach, den Graef van Witgestein, den Graef George van Hohenloe van wegen sijn vaeder met 2 Graven van Solms, ende de meteren een Gravinne van Solms ende de Gravinne van Hannau; ende dat na den doop elck sijn presenten

gedragen ende gegeven hadde; dat se eerst apart de recommandatie van heur saecke aenden Furst van Anhalt ende Canceler vanden Palsgraef, Eberbach, gedaen hadden. Den 14en hebben audientie bij den Palsgraef selve gecregen, hem bedanckende van alle faveuren dese landen bewesen, versochte continuatie van dien, verthoint den soberen staet van dese landen, dat hem ende t'rijck daeraen ten hoochsten is gelegen, dat men den viant geen meester van t'velt laet werden, die terstondt sijn volck op de neutralen ende over Rijn soude brengen ende alle commercien stuyten ende sijn quaet desein tegen alle de Evangelischen uytvoeren, dat hij daerom Oisteynde opiniaterlijck bevecht om hem van achteren vrij te maecken ende dan onbecommerder over Rijn te commen ende blijven, dat daerom die stadt dient geconserveert, twelcke mette defensive alleen niet te doen en is, dat sijn olde vader in den jare 68 de landen tegen de Spangiaerden hadde gestijft doe weinich hope van heur sake was, dat hij daerom wilde overleggen wat hem selfs gelegen is aende conservatie vanden staet vande Nederlanden om sijn auctoriteyt te behouden bij haestich affsterven vanden Keiser ende sijn recht tot diverse landen van Cleef te mogen meintineren, versochten daerom assistentie met raet ende daet, ende dat hij wilde bevoorderen dat andere fursten den Staten mede mochten assisteren, ende dat die van alles voor t'uytgaen vanden winter mochten verwitticht worden. Dat den Palsgraef den 17en gedaen hadde presentatie de Staten te assisteren in val andere fursten van gelijcken wilde doen met eenige partijen die hij uyt Vranckrijck over betaelinge van oude schulden op termijnen was ontfangende sonder hem voor die tijt naerder te connen verclaren, doende voorts generaele presentatien van alle faveur, ende dat hij hen gesanten elcx vereert hadde met een gouden keting van 350 £ ende een medaille.

 

Dat den 22en Novembris volgens t'advys van Graef Jan van Nassau sij Santen ende Alberda vertogen waren naer Doerlach, den Furst gevonden hadde op thuys ten Grave ende aldaer den 24en audientie gehadt, geproponeert hebbende als vooren, ende dat die heeft verclaert den staet vande landen in alle occurrentie te sullen houden voor gerecommandeert, ende dat hij vertrecken soude naer den Palsgraeff om hem tot vruchtbare resolutie te bewegen.

 

Dat sij den 26en Novembris getogen waren naer Nieustein ende deur de Graefschap Hohenloe gedefroijeert ende den 2en Decembris gecommen tot Ansbach ende den 3en aldaer audientie gehadt, versocht hebbende a1svoren, hadden den 4en heur antwoort ontfangen, daerbij dien Furst

presenteerde alle faveur ende op de eerste bijeencomtste vande Evangelische Fursten te bevoorderen, dat voor dese landen vruchtbare resolutie mocht genomen werden ende dat hij daertoe met alle sijn vermogen soude helpen, maer dat hij hem nu voorder niet en conste verclaren, dat se voorts vertrocken waren.

[Den 7en Decembris]

Den 7en Decembris naer Murenberch, ende van daer geschreven hadden aende Fursten van Brandenburch ende Wirtenberch ende voorts vertogen naer Vranckfurt, van waer sij van heur gebesoigneerde gescreven hadden aenden Agent Aerssen om deur den Coning van Vranckrijck aen Graef Otto van Solms bij den Palsgraef daer te senden, de saecke mede te doen recommanderen.

 

Dat van Santen voorts vertogen was naer Cassel bij den Lantgraef Maurits, die wel alles goets presenteerde, maer nochtans hem eintelijck niet en const resolveren alleer gesproocken te hebben met den Lantgraef Lodwich den olden te Marpurch, ende Lantgraef Lodwich de jongen te Dernstadt, dat sij daernaer den 22en Decembris vertogen waren van Francfurt ende den 24en ende 25en aen Graef Jan van Nassau op Dillenburch alle heur wedervaren verhaelt hadden, versouckende heur aengeven alomme te willen stijven, latende daertoe aen hem copien van alles; dat sij noch den 26en audientie gehadt hadden te Marpurch, versoeckende ende representerende als vooren, maer vercregen hadden voor antwoort als van Lantgraef Maurits, ende dat hij op spoedichste op de sake soude delibereren ende den Staten de resolutie laeten toecoemen, in vougen dat sij den 28en vertrocken waeren ende gecoemen den 3en Januarij tot Bruntswijck ende den 4en op Wolfenbuthel, daer sij den 5en meinden audientie te crijgen, dan den Furst om eenigen inval niet willende uyt sijn camer commen, waeren ten lesten bij heur gecommen den Cancellaer ende Raeden, aende welcke sij maer eenige genomineerde swaricheyt van heur last hebben geopent ende alleen generale hoipe van faveur gekregen met brieven sonder meer, daermede sij over Bremen ende Lingen naer dese landen waeren gekeert+. In somme dat se alleen vanden Palsgraef geobtineert hadden toesach van penningen, die hij uyt Vranckrijck is treckende, ende vande anderen niet dan goede hoipe van wat te willen doen sonder seeckerheyt. Jae bij den Furst van Braunswijck soe weinich waeren geacht, dat hij se niet en hadde geweerdicht te spreecken, in vougen

dat dese legatie mer en redondeerde tot groote costen sonder eenige apparente vrucht, immers sulcke als de staet vande landen was vereischende, blijvende de Duytsen bij heuren aldenbrouch+ van delibereren.

 

Den Graef van Egmondt hadde nu lang leggen drijven een geimagineerden aenslach op eenige quartieren van la Florida in West Indien, ende op de idele imaginatie vande conqueste van dien, maeckte hij met eenige persoenen (die hij daartoe tot sijn groote coste onderhielt) diversche concepten van steden ende starckten in tselve landt te bouwen, ordonnantien ende wetten daernaer men tselve lant soude regieren, ende destribueerden vast de officien ende jurisdictien, gevende daervan brieven onder sijn handt ende segel, verslitende alsoe sijn tijt in soeternien ende verquistende sijn goet onnuttelijck. De brieven die hij daervan gaff gingen meest op de teneur als volcht: Wi Lamorael, Grave van Egmondt, Prince van Gaveren ende Steenhuysen etc., doen te weten, dat wij voorgenomen hebbende mette hulpe Godes dese aenstaende voortijt te doen een voyage naer West Indien ende tot verheffinge vanden name Cristi daer te brengen een colonie om daer te pupleren ende die arme verdoelde sielen te brengen tot de kennisse Godes, wij daertoe uytgecoosen hebben persoonen van qualiteyt ende weerde om sulcken saecke te voorderen, ende onder anderen ons verlatende geheelijck tottet verstant, clouckheyt, getrouwicheyt, wijsheyt, experientie, goede neersticheyt, sorge ende wackerheyt vanden persoin van messire Guillaume de Casaut, Heere van Rangardiere, ende om de goede genegentheyt die hij dragende is tot voltreckinge van onse voornemen, daerinne hij van dage te daege toeneempt, ende sonderlings om te doen de voors. voyage, daerom ende andere saecken ons daertoe bewegende, wij hem gegunt ende gegeven hebben, gunnen ende geven mits desen de staet ende officie van Almiral van onse vloote, welcke staet hij van outs sal hebben ende houden in trouwe ende homage naer d'ordre vande statuten gemaeckt ende geschreven in twetbouck onder t'cappittule vande groote officien, ende om hem noch beter te versien, hebben hem gegeven ende geven hem mits desen macht ende last omme alst hem believen sal op te rechten een compagnie van vijftigh lancien sonder daertoe andere commissie te behouven, ende voorts hem belooft voor sijn aendeel in de conqueste, die wij hoipen te doen de nombre van vier ende twintich mijlen lants in tronde, die wij hem beloven op te rechten tot een marquisaet, daeraf de brieven van erectie hem geexpedieert

sullen worden in behoorlijcke forme, als wij daer int lant geseten sullen wesen om te gebruycken de voors. staet van Almirael van onse vlote, op de eere, profijten ende emolumenten daertoe staende ende die wedden van vier hondert croonen voor t'eerste jaer, acht hondert het tweede, ende twaelff hondert het derde jaer, ende soe voorts alle jaeren gelijcke twaelf hondert croonen, bevelende aen allen dien van onsen gevolge, van wat qualiteyt ofte conditie sij sijn, hem te kennen ende achten voor sulcx, ende die van sijn last sullen wesen, hem wel ende behoorlijck te gehoirsamen naer den inhouden van desen, die wij daertoe geteickent hebben met onse handt ende daeraen doen hangen onsen segele etc.

[Den 11en Februarij]

Den 11en Februarij voeren uyt Oistende twaelf schepen ende quamen onbeschadicht naer Zeelant, uytgeseit een dat te gronde geschoten werde, ende den 12en quamen in de stadt 15 schepen met crijsvolck ende vivres geladen, daervan 2 schepen met bier geladen bij versuym aenden gront quamen. Den 13en cregen die vande stadt een vendrech gevangen, die veel seide vanden onlust van des viants volck, van heur verlies ende de opiniatreté vanden Ertshertoge. Den 15en quamen in stadt bij schonen daege den colonnel Edmonde met een deel van sijne 15 vendelen sonder merckelijcke schaede te lijden. Den 18en ende 19en werde seer geschoten, meest in t'optrecken vande wacht, daer den vendrech van Bernhard de hant afgeschooten ende den vendrech van Morgan met dry soldaten met een cogel doot geschoten werde, den Generael Veere mette Colonnellen Edmonde, Marquette ende Loen niet wijt van daer wesende; echter quamen den 19en in stadt 5 scheepen met soldaten ende cruyt geladen ende den 20en schoot den viant uytermaten veel op de stadt, ende daer quamen naer de stadt 6 schepen, daervan die vier verongeluckten met delen, turf ende bier geladen; eenige vrouwen ende kinderen gevangen, werden qualijck getracteert.

 

Omdat den ritmeester Gent, commanderende de ruyteren van Sijn Excie ging huwelicken met Anna van Arkel, dochter vanden heere van Amelroy, daeraf de feeste in den Hage geleyt was den 12en deser, ende veele heeren daer genoot waren, quam den Graef van Hohenloe den 10en mede in den Hage om op die feeste te wesen, dwelcke uytermalen costelijck ende naer aller menschen oirdeel boven heur macht ende qualiteit gehouden werde den 12en, 13en ende 14en deser, daer Sijn Excie ende veele andere groote heeren mede waren.

[Den 11en Februarij]

Den 11en Februarij was de wint suytoost, daermede binnen Oisteynde quamen door de oostgeule 14 schepen met vivres, daeraf twee verongeluckt werden, ende in des viants handen vielen, t'een met bier ende t'ander met

visch geladen. Nietemin d'anderen in stadt commende verblijden daer vele menschen, dewijle geen vivres meer in stadt te coope en waren geweest, omdat mits tgestadige quade weder geen schepen daer hadde connen commen.

 

Desen dach quam in den Hage den Lieutenant Colonnel Ogle, die in Engelandt geweest was ende van daer weder tot Oisteynde gecommen, aldaer bij den Generael Vere gesonden om den raet vande Coninginne grondelijck te ontdecken den staet van Oisteynde ende de redenen die den Generael gemoveert hadden om in December metten viant te parlamenteren, dat is, om tselve stuck mette beste coleuren te excuseren, ende omdat Vere t'selve oick beter soude doen vergeten, hadde hij de Coninginne doen versoucken dese landen tegen den somer met een goede partije volcx te willen assisteren, soe om dit beleg te mogen wederstaen als om yet anders op den viant te mogen doen, op welck versouck de Coninginne hadde verclaert dese landen niet te connen assisteren met haer middelen, maer soe de Staten tot heuren coste volck begeerden, dat se dan wel wilde derwerts laten volgen de 3000 man ofte meer, die totten crijgh van Irlant gelicht waren ende nu anders weder gecasseert souden moeten werden, om twelcke den Staten voortedragen ende met eenen tparlamenteren voors. te excuseren, hij nu in den Hage was gecommen, ende hadde daertoe naer audientie bij Sijn Excie, de Staten Generael ende den Raet van State, te weten bij elcx apart.

[Den 12en]

Den 12en vergaderden de Staten van Hollandt wederom op de consenten te vermeerderen, om de middelen voorgeslagen in te willigen, ordre op de equippagie ter zee ende de oirlogen te lande, op presidenten te kiesen, veranderinge van personen in Staten Generael, Raet van State, Almiraliteyten ende de Reeckeninge, soe vande Generaliteyt als de particuliere provincien, ende bleven bijeen totten 23en toe, ende scheiden doen met een haestich reces, ende quamen weder bijeen den 4en Marty, blijvende vergadert tot lange in deselve maent, in welcke twee vergaderingen heure resolutien uytvielen als volcht:

 

Dat men sal doen voortsgaen mette lichtinge van ruyteren ende knechten, onaengesien d'andere provincien noch irresoluyt sijn in de consenten ende in Hollandt de middelen noch tegen de consenten niet en sijn gecompasseert, op hoipe van goede uytcomtste.

 

Die van Amsterdam consenteerden neffens d'andere de resterende 8 sc. op de tonne biers tot laste vande tappers uyte excijsen alleen voor dit jaer sonder consequentie, ende daerop wert tvolle consent vande 24 sc. gedragen te vinden uyte voors. verpachtinge vande excijsen ofte bij nieuwe

verpachtinghe daer de excijsen soe veel niet en sijn, ende dat die vanden Haghe, als geen ander middel hebbende, uyt verpondinge ofte turf het equivalent sullen mogen vinden. Bewilligen voortsaen te betaelen van tslaen vande beesten den 8en in plaetse vanden 12en; item den impost van tsout, maeckende daerop een speciale ordonnantie, te weten dat men van elcke tonne souts betaelen sal 4 gulden, dat alle huysgesinnen starck 8 persoenen, 2 kinderen onder de 8 jaeren voor een persoin gereeckent, sullen moeten betaelen 4 gulden, indien sij in de capitaele leeninge hebben gecontribueert ende daervoor mogen trecken een tonne souts, al hadden se die niet van doene, ende t'minste huysgesin gereeckent sal worden op 2 gulden; dat de huysluyden op elcke vier melckte coeijen voor tsout van heur suyvel noch betaelen sullen 2 gulden, ende daervoor mogen trecken een half vat souts, ende indien sij meer behouven sullen, sullen meer betaelen, ordonnerende dat grossiers van tsout in de steden alomme sullen wesen ende veel andere middelen om desen impost, die groot was ende veel inbrengen soude, wel benificieren; den 8en penning op de losrenten ende 16en op de lijffrenten is bij Amsterdam tegengestaen ende sulcx afgeslagen, vinden goet dat men insistere aen Zeelant om t'middel van t'incommende convoy ende manufacturen, ende om de convoyen ende licenten apart te verpachten ende mede de convoyen ende licenten in eenige specien te verhogen, maer de middelen op scheepsbieren, huyden, kaerssen, pannen, stenen ende anders sijn afgeslagen, ende op t'mout sijn gedifficulteert ende beswaerlijck geacht gewerden, consenteren den impost van tgemael te doen betalen van broot dat te marckt gebracht wert ter plaetse daert vercoft wert; de verhoginge van een vierde paert van alle de middelen van consumptie, uytgeseit het bier bij den tappers te slijten; vanden wage ende ronde mate en heeft niet konnen gedaen werden ende is uytgestelt. Ende nietjegenstaende dien ende het groote cort aende consenten ende sware lasten vande landen die meest op Hollant ende West Vrieslant sullen vallen, is nochmaels gedelibereert ende geresolveert, dat men evenwel mette lichtinge van volck ende versorginge van Oisteynde sal voorts varen. Resolveren mede tijdelijck alle restanten te doen innen, ende dat de steden sullen anticiperen tgeene sij voor den lopende jare voor de 24 st op de tonne biers uyter excijsen sullen schuldich sijn, ende dat men noch 100.000 £ op interest sal lichten; dat men volgens mede sal delibereren om alle middelen van 4 op vijff te verhogen, ende voorts te resolveren op alle voorgeslagen middelen tot noch toe irresoluyt gebleven, dewijle de groote belastinge vande landen sulcx vereischen. D'ordonnantie vande verpachtinge

sijn geresumeert, ende gecommitteerden totte verpachtinge gestelt, consenteren 10 schepen te vougen bij de Engelsche armade om naer Spangien te gaen, mits dat den Almiral daerover niet en sal beschadigen de schepen van dese ofte nabuyrlanden, ende consenteren oversulcx in de 100.000 £ daertoe versocht, ende om noch te lichten 200 bootsgesellen om die op de Engelsche schepen te moegen verdeilen, ende onaengesien de swaricheyt in Zeelant gemaeckt om 2 schepen van dien te equipperen, dat evenwel de 8 uyt Hollant sullen derwerts gaen, dat men op de clachten van Schotlant sal ondersoucken wie de excessen in orcanien hebben gedaen ende die straffen, maer dat men tSchots sout hier niet en kan admitteren om t'interest ende de processen op de verbeteringe te ontstaen, doch dat men Esias Chastelein voor agent sal mogen kennen. De gecommitteerden in Staten Generael worden gecontinueert, ende in den Raet van State in plaetse van Beveren wert genomineert Mr Johan van Santen; die vande Almiraliteyt werden gecontinueert, behalven die van Hoorn ende Edam; die tot Reeckeninge werde mede gecontinueert, ende totte Reeckeninge vande Generaliteit gestelt Mathenesse, een van Haerlem, Amsterdam, Horn ende Enchuysen. Geduyrende dese dachvaert quamen den 3en Marty in den Hage eenige gedeputeerden van Zeelant, dwelcke in de vergaderinge van Hollant den 8en gecommen wesende ende binnen gestaen in de vergaderinge is hun geseit dat die van Hollant gewogen waren alle de consenten te dragen, mits dat d'andere provincien van gelijcken deden, ende dat se bereit waren de custen Vlaenderen ende tgat van Sluys wel te doen besetten, Oisteynde voor 6 maenden te helpen voorsien, heur quote te dragen in de ongerepartieerden ende die noch gelicht sullen worden om den viant te diverteren, ende dat daerom die van Zeelant heur behoiren te conformeren met Hollant in de voors. 24 st op de tonne biers, in den impost van tsout, verhoginge van den impost van tbestiael ende voor een prouve alleen tconvoy vande incommende waren ende manufacturen. Item te doen oepeninge vande middelen die sij van nieus geinventeert hebben om die in Hollant mede in te voeren waert doenlick, ende te procederen tot nominatie van 2 presidenten ende een greffier, waertegen de gedeputeerden van Zeelant seggen altoos heur vermogen gedaen te hebben, maer dat men nu op heur verachterde staet behoirde te letten ende daerom haer quote te verminderen, meinden heur te conformeren mette 24 st op de tonne biers, gelijck mede van tsout, op de wolle laeckenen ende tbestiael, maer en conden het incommende convoy ende manufacturen soe niet innewilligen, achtende geraedender de convoyen alles van 4 op 5 te

verhogen, dat men tlastgelt op de schepen doende behouden reise soude konnen practiseren; dat se in alle andere lasten hooger belast waren ende gaven als Hollandt, ende impositie gestelt hadden op de keersen ende bomolie, ende delibereerden een te brengen op de linne laeckenen ende breinaet+, dat men op tverloop van heur almiraliteyt wilde letten, daer inconvenienten af stonden te verwachten, dewijle die alle maent te corte quam 48.000 £, claechden voorts seer over de groote verachteringe vande justitie int hoff van Hollant, daer de processen tot geen eynde en conden commen tot groote beswaernisse van veel arme menschen, dat altemet wel voorgeslagen was dien raet met 2 collegien te doen besoigneren, dan dat daerop niet en was gevolcht, dat sij meinden best te wesen den raet te scheiden in dryen, een deel in Hollant, een in Zeelant ende een in West Vrieslandt te houden, blijvende den hoogen raet boven alle; dat se wel wisten dat te besoigneren met 2 camers sijn swaricheyt hadde om de contrarieteit vande sententien, ende indien de verdeilinge in drien niet en mochte smaken, soe versochten sij ordre op diverse grieven t'anderen tijde overgegeven van nyemant vuyt prorogatie van jurisdictie te hove te trecken, oick bij reductie van uytspraecke nochte van clachten over executien van sententien in Zeelant gewesen, nochte in cas van purge, maer dat die alle ter eerster instantie in Zeelant souden vallen ende dit alles alleer tot nomineren van een president aldaer te commen, daerinne sij mede versochten ordre ende op alles met yemant uyte vergaderinge van Hollant te communiceren. Naer communicatie vonden veelen van Hollant vremt den raet alsoe in dryen te splissen, dat mer tot meerder verwerringe conde dienen ende daerom is dien van Zeelant aengeseit dat de grieven bij heur beraempt van insichte, consideratie ende nieuwicheyt waren, daerop sonder advys vande raden ende rapport van vroetschappen niet en conde gedaen werden, te meer zoe die van Zeelant t'sedert de troubles bij de proceduren vant thoff niet meer beswaert en waeren als voorheen, ende volgende d'instructie bij Keiser Kaerle gemaeckt, dat men bereit was te repareren tgunt daertegen gedaen was ende oick te committeren om op heur grieven te letten, maer dat de staet van t'lant daernaer niet wachten en mocht, dat se daerom vooreerst op de defensie vande landen ende de middelen daertoe noodich wilden helpen letten ende die pointen in bedencken laeten, ende middelertijt altoos totte nominatie voorts procederen. Sij consenteerden nopende den president vanden hoogen raet ende nomineren met

Hollant 3 tot president aldaer ende drie tot greffier, daeraf den heere van Veenhuysen naer president werde (een jong man) ende Maerten Rosa, greffier. Nopende den Provencialen Raet en wilden die van Zeelant tot geen nominatie procederen, waerom heur aengeseyt worde dat se heur binnen 2 ofte 3 maenden daertoe souden disponeren ofte die van Hollant soudent alleen doen, omdat de plaetse lang open was geweest, waernaer die van Zeelandt versocht worden totte consenten simpelijck om den beswaerlijcken staet van tlant ende daertoe de voorgeslagen middelen voor een jaer aen te nemen. Sij seggen dat se gedaen hebben wat se connen ende op de reste in Zeelant sullen letten ende al doen wat mogelijck waer persisterende als vooren, claechden voorts over eenige middelen van Hollant tot heuren naedeel als van turf, bieren, zeep, ronde mate ende vande wage, ende dat men heur munte hadde verboden, daertegen die van Hollant seggen dat se seer groote lasten hebben gedragen ende wonderlijck belast zijn, doch evenwel willen continueren bij gevolch van Zeelant, dat die van Zeelant consumerende den gront van Hollant aen turf, daervooren met reden behoirden te betalen, dat se de 2 st op de tonne biers lang hadden affgedaen, daertegen die van Zeelant andere hadden opgestelt, dat se in de andere middelen niet meer en sijn beswaert als die van Hollant selffs, dat se vande munte generael aller provincien vreemde penningen hadden verboden, conform de placcaten vande generaliteyt, dat de verargeringe vant gelt veel confusie maeckte ende apparentelijck alle waren ende de soldie van t'crijsvolck soude doen rijsen tot ondienst vande landen, ende daerom die van Zeelant daerop wilden ordre helpen stellen ende sijn ten lesten vermaent te verstaen voor heur vertreck tottet consenteren van t'octroy vande Oistindievaerders. Hiernaer hebben die van Hollant heur gedeputeerden apart gelast om in Staten Generael te resolveren op t'octroy van die vande Oistindische compagnien, hoewel vele steden swaricheyt daerinne vonden, soe omdat niet elckeen ende t'allen tijden daerinne en soude innelaeten, ende dat t'octroy voor 50 jaeren veelen te lange dochte om in soe langen tijt van t'innecommende convoy niet te genieten, als omdat seer bedenckelijck wesen soude dat 12 ofte 16 hooftreeders in handen souden hebben soe groote middelen, daermede sij den staet vande landen souden konnen crencken, als sij souden willen maligneren. Lasten mede dat heur gedeputeerden in Staten Generael metten Almirante om sijn ouderdom ende indispositie souden handelen op sijn ontslaginge, mits voor de contraventien ende defecten lossende costeloes 60 gevangenen half in Spangien ende half in t'Nederlant tot keure vande Staten binnen 2 maenden

in t'Nederlant ende daernaar in Spangien, te weeten in t'Nederlant die vanden roode leeu ende tschip van Schiedam ende in Spangien die te kersmisse in de straet Gibralter sijn gevangen ende leveren irrevocable carte royal vande ontslaginge van alle gevangenen in de Indien, stellen borge voor 75.000 £, ende de sake alles afdoen met goetvindinge van Sijn Excie ende dat tot beter voorderinge vande verlossinge voors. Thijman Barenss. van Ens naer Spangien sal gaen, resolveerden voorders dat de custen van Vlaenderen beset sullen werden alleen bij Hollant, indien die van Zeelant heur schepen niet en willen senden, ende dat Sijn Excie metten heere van Warmont sullen stellen den commandeur ende officiers over de schepen die naer Spangien gaen sullen, ende opt stuck vande munte resolveren tverbot vanden nieuwen daelder in Zeelandt geslagen, ende den nieuwen Engelsen nobel die gecontrefeit werde, lastende dat de werckers, meesters ende leveraers van dien aen lijff ende goet gestraft sullen werden, al waert dat die eerst thien jaeren naer den dach achterhaelt konden werden in heure landen, sonder dat d'selve heur met eenige permissie vande overicheyt souden mogen behelpen ofte excuseren, so omdat den silveren daelder beneden de voet van tjaer 1586 was geslagen, als dat dien nobel geheel gecontrefeit was, daermede men meinde Melchior Wintges muntmeester van Zeelant, die men daervoor hielt, dat hij nu desen rosennobel gelijck te vooren den Spaensen dubbelen ducaet gecontrefeit hadden, hoewel sijn naem in tplaccaet vanden 20en Februarij hieraf geemaneert niet vermelt en werden, resolveren voorts dat men van wegen de lantschap sal beletten dat den dwersdijck niet en wort verbroocken bij die vande Overbetue.

[Den 13en Februarij]

Den 13en Februarij quam de colonnel Edmonde voor Oisteynde met een deel van sijn volck geworpen op de oirlochschepen, ende quam selfs snachts in stadt met ontrent 7 compagnien, die alles met salouppen ingebracht werden, maer omdat de tempeeste des snachts dapper weder opstack, mosten de schepen alles wederom naer Zeelant ende eenigen van dien alleer tcrijsvolck vuytgelicht conde werden, die se mede weder in Zeelant brachten, in vougen dat niet dan de 7 vendelen binnen Oistende en quamen sonder merckelicke schade anders te lijden. Tot Vlissingen soncken in de haven 2 schepen met amunitie ende voor der Vere storven op een nacht op een schip 36 man, omdat se in tbesloten, mits quade weder, vier gemaeckt hadden, hoewel eenigen spraken van vergift.

De Staten ontfingen desen dach brieven van Caron nopende t'overgaen van Kinsale ende andere plaetsen in Irlant, ende dat den Viceroy aen heur

een gulden brug gemaeckt hadde, omdat sijn leger soe swack was gewerden, dat hem niet mogelijck en was tbeleg langer te konnen continueren, ende daeromme moste soe hij best conde die saecken daer ten einde maecken.

[Den 14en Februarij]

Den 14en Februarij ontfingen de Staten brieven van Sailly, daerbij hij schreef dat den Ertshertoge tbeleg van Oisteinde wilde continueren ende meinde daer soe veel geschuts te konnen brengen dat hij de stadt soude plat schieten, al soud elcke scheut mer een schup eirde afwerpen; dat hij mede voor hadde alle de wateren rontsomme Oisteynde te stoppen om soe de geulen hun bousem te benemen ende minder doortocht te doen hebben, ende dat hij ten westen wijder vande stadt een ander geule wilde doen maecken om te sien of hij so de westgeule konde doen diverteren om daer deur naer de stadt te mogen approcheren. T'middelste middel werde hier al veel gepondereert als t'seeckerste sijnde, want hoewel van veel wercx soude wesen alle de canalen te stoppen, soe scheen nochtans tselve metter tijt doenlijck ende apparent dat de geulen dan toespoelen souden. T'eerste van tschieten werde rediculeus geacht, omdat t'volck van binnen meer eirde soude konnen opwerpen als sij afschieten, tleste middel vande geule te diverteren werde onseecker ende voor den viant periculeus geacht, omdat onseecker was of de geule bij heur te maken beter trecken soude als degene die nu was, ende dat voor heur periculeus soude wesen tusschen 2 geulen te blijven leggen, behalven dat tselve infructueus soude maken alle heure wercken aende cateye. Hij schreef anders mede dat tgeluyt seer veel in t'hoff van den Ertshertoghe was, dat hij mette infante soude vertrecken naer Spangien om Coning van Portugael te wesen, ende dat den Coning tegen den somer selfs soude hier commen ofte een ander Gouverneur senden.

Desen dach schreef den Generael Vere wederom uyt Oisteinde aen Sijn Excie met groote vehementie, dat Edmonde met eenige compagnien daer binnen was gecommen, maer dat de besettingen aende stadt alomme soe groot waren, ende dat hij noch daer binnen soe weinich volcx hadde, dat hem onmoegelijck was eenige compagnien uyt de stadt te laten vertrecken, ende soe men dit beleg eens vanden hals wilde quyt wesen, dat men dan resolveren moste totte middelen bij hem te vooren voorgeslagen, te weten om 10.000 man te voet ende 1000 ofte 1200 peerden daer te senden om soe t'eene ofte t'ander beleg te mogen opslaen, dat hij daerom de handt daeraen wilde houden, dat de Staten aennamen de presentatie vande Coninginne van 3000 man in dese landen te laten commen, daeraf Ogle gerapporteert hadde, ende soe de Staten niet en souden willen resolveren soe veel volcx binnen Oisteinde te senden, dat hij dan voor seecker hielt dat de stadt

soude moeten verloren gaen, ende dat hij daermede soude verliesen de eere, die hij met dese sijne moeite ende arbeit gemeint hadde te vercrijgen, in welcken gevalle hij badt ende begeerde van daer genomen te mogen worden, dewijle voortsaen niet dan pericule in de sake stondt te verwachten.

In dese tijt quamen in Hollandt verscheyden persoenen ende bootsgesellen, die in Spangien gevangen hadde geseten, seggende dat bij bevel vanden Coning vande galeijen te Mariepoort ontslagen waren 110 gevangenen ende vrij laten gaen ende naer dese landen vertrecken, dat se in 9 daegen over waren gecommen, dat se op den laesten tocht naer Algera mede waren gesleypt ende dat doen noch wel 30 vande heuren waren gestorven, dat op heur wechgaen op die galeijen noch wel 50 Nederlanders waren gebleven, daeraf wel 30 waren die ontrent kersmisse in de straet Gibralter waren gecregen. Seyden mede dat in Spangien een groote verslagentheyt was, dat Don Juan de la Quila alsoe hadde moeten scheyden uyt Irlandt.

[Den 15en Februarij]

Den 15en Februarij creeg Megang de compagnie ruyteren vanden overleden heere Herauguier niettegenstaende alle tvervolch dat daertoe gedaen hadde de heere van Nassau nu gouverneur van Bredae, omdat de Staten niet en verstonden voortsaen aen eenige gouverneurs te geven compagnien van ruyteren+.

[Den 16en Februarij]

Den 16en Februarij sterff in Zeelandt van zieckte den capiteyn Capenter ende in den Hage quam uyt Vranckrijck den Lieutenant Colonnel Dommarville, seggende dat den Coning tot remboursement vande Staten geconsenteert hadde 300.000 croonen te furneren in dit jaer, ende dat den Ambassadeur Busenval metten eersten wederom overcommen soude ende medebrengen de eerste 100.000 cronen; dat veel moeite ende vervolch bij den Coning was gedaen om te beletten dat d'selve niet weder hier en quame, maer dat den Coning hem evenwel wilde wederom senden, doch dat niet te hoipen en was dat den Coning eenich ander secours soude doen als vant gelt voors. van alle twelcke den Ambassadeur volle last mede brengen soude.

[Den 19en Februarij]

Den 19en Februarij quam den colonnel Dort met een goede partije volcx in oirlochschepen ende anders voor Oisteynde, ende met hem eenige amunitie schepen ende soetelaers, maer op den avont ontstack sulcken tempeest dat de cleine schepen geen zee houden connen, waerdeur 4 soetelaersschepen wech dreven ende strangen mosten tusschen Blanckeberge ende

Oisteynde. Eenige schepen met amunitie liepen naer de geule van Oisteinde ende quamen binnen, daeraf een schip met cruyt in de gront geschoten werde, doch t'cruyt meest gesalveert. Een schip met turf ende een met deelen misten de diepte vande geule ende strangden aen des viants sijde, die genomen ende verbrant werden, ende mits den storm bleef evenseer continuerende, mosten tusschen den 21en ende 22en snachts oick alle de oirlochschepen t'ancker lichten ende wederom loopen naer Vlissingen, daer se den 22en voornoen quamen, hebbende een seer harde tempeest uytgestaen, ende daerom t'crijsvolck seer vermoeit, in vougen dat scheen dat alle elementen geconspireert hadden om dit refreschissement van Oisteynde te beletten tot groot verdriet vande soldaten ende overgroote costen ende lasten vande landen.

[Den 20en]

Den 20en creegen Sijn Excie ende de Staten dvoors. brieven van Vere vanden 24en, daerinne sij waeren seer ontset, overmerckende dat bij aldien Vere daer binnen hielt t'oude ende tversche crijsvolck, dat hij daermede beletten soude, dat de Staten niet en souden connen leger slaen nochte te velde trecken, omdat staet gemaeckt was dat men de 82 compagnien uyt Oisteynde commende soude verstercken ende neffens de nieu lichtinge te velde brengen ofte ten minsten in garnisoen werpen om andere daertegens uyt te trecken, welcke beraminge nyet alleen heel belet soude werden, maer daermede noch veroirsaeckt dat de Staten vande groote beraemde nieuwe lichtinghe vande ruyteren geen dienst en souden konnen trecken, twelcke geacht werde de rechte middel om dese landen in onverwinnelijcke schade ende gevaer te brengen. Sijn Excie meynde dat Vere dese treck gebruyckte om hem in sijn desseinen als voorheen te traverseren om te verhinderen dat niemant eenige eere mochte genieten van tottet ontset van Oisteinde yet gedaen te hebben, ende meinden vele generalijck dat Vere mer trachte alle de macht van tlant binnen Oisteinde te consumeren, daerom elckeen begonst te roupen ende te crijten, dat men hem daeruyt most ontbieden, jae diegeene selfs (als de heere Oldenbarnevelt ende anderen) die Vere seer droegen ende alle sijn actien getracht hadden te doen goetvinden, waren in desen treck soe confuys, dat se niet en wisten wat te seggen, omdat Vere te voren selfs geschreven ende gesolliciteert hadde, dat de wisselinge soude geschieden, ende nu alle resolutien waren genomen, aldus socht alles in de assche te brengen ende niemant en wist te bedencken wat hem hiertoe mocht moveren als sijn particulier prouffijt, twelcke hij groff ende groot gedaen hadde binnen die stadt, terwijle sijn compagnien alles swack waren ende de Staten die vol

mosten betaelen, ende mosten daerom heur mede gedragen tot tseggen vande anderen, die plat uyt wilden dat men hem daeruyt ontbieden soude, twelcken volgende goet gevonden werde, dat Sijn Excie ende de Staten Generael hem schrijven souden met beleefde termen, terwijle den tijt vast begonst te genaken, dat men wat soude mogen doen, dat hij daerom selfs in den Haghe wilde commen om te helpen adviseren met wat wegen ende middelen men de stadt van Oisteynde best soude konnen ontsetten ende den staet vande landen conserveren, meynende als hij selfs daeruyt waer, dat hij dan wel trachten soude sijn regementen mede daeruyt te trecken.

[Den 22en Februarij]

Den 22en Februarij creegh Ogle sijn depeche ende vertooch weder naer Oisteynde ende Engelandt mette voors. brieven.

[Den 23en Februarij]

Den 23en Februarij was seer tempeestich weder. Binnen Oisteynde verongeluckte een vierwercker genaemt Mr Jurien Bolts eenige van sijn wercken, daerdeur hij selfs aen stucken werde geslagen ende sijne dienaers meest versengt, twelcke een groote slach maeckte, ende bij aldien den wint oistelick hadde geweest soude tpolvermagasijn in gevaer gecommen hebben; met dit springen verderf veel van sijn werck. De tempeeste rees desen dach al meer ende meer, mits den wint naer den noortwesten schoot, daerdeur de stadt van Oisteynde rontsomme in groot gevaar quam, sonderlings snachts ende den volgenden dach, omdat de tempeeste evenseer continueerde, omdat de zeewercken bij gebreck van rijs niet wel en hadden connen opgemaeckt worden, daerdeur de wallen vande oude stadt seer afspoelden ende deurliepen op de plaetse daer men beraempt hadde de nieuhaven te maecken; den Stroedijck ten oosten liep wech wel in de lengte van 15 roeden, de contrescharpe ten westen brack mede deur, t'ravelijn over de oostgeule mettet oostravelijn ende t'westravelijn met oick Porckepied spoelden seer af, ende alle saken quamen daer in sulcken gevaer, dat scheen bij aldien den storm langer gecontinueert hadde, dat de geheele stadt hadde mogen wech spoelen ofte int vuyterste danger commen. In desen storm spoelde mede wech een werck, t'welcke den viant ten oosten buyten sijn batterie noch begonnen hadde om mogelijck daer meer geschuts te planten. Hij hadde mede vande gabionade aende cateie overlang beginnen te maecken een ander swaer werck, streckende naer de tonne toe ende daeraen seer gearbeit om aldaer mede menichte van geschut te mogen planten, welck werck mede alles wechdreef. Hij hadde oick vande duyne ten westen af doen maken een swaer werck om te commen op de cante vande geule tegen over twestravelijn maer alle dat werck dreef mede

wech ende meest tegen de stadts contrescharpe aen, die de rijs van dien wel te passe quam om de contrescharpe ten westen ende den Strodijck ten oosten weder te bevangen, terstondt soe haest den storm op den 24en tsavonts begonst te cesseren, ende hoewel tselve bevangen metter haest gedaen werde, soe waeren nochtans de breschen vande zeewercken soe groot dat de aennemers vande onderhoudinge van dien tot Meije toe, dselve ganschelijck abandonneerden ende verlieten op den 25en+. De schade die de stadt geleden hadde was groot, maer omdat daertegens mede wech gedreven waren veel wercken vanden viant, daerover hij wel een maent gearbeit hadde, hoipte men dat tselve mede dienen soude om hem daer hoipe ende moet te doen verliesen, dewijle sijn desseinen om aende geule te commen, daermede soe veel verachtert waren.

Den Grave van Solms wesende naer Duytslant vertogen, creegh tot Arnhem de coortse ende evenwel voortstreckende naer Wesel, creegh daer weder de coortse, daerom hij daer een dach ofte twee bleeff, ende wat gereconvalesceert wesende, tooch hij voorts door tveest Reeckelinchausen ende quam ten lesten te Arensberch in Westfalen, daer hij weder een groot acces van coortse creegh, daertegen hij innam eenige pillen, die hij bij hem hadde, ende meinde dat heel souveraine remedien tegen de coortse waren, maer soe haest hij die inne hadde, verloor hij sijn verstant. Sijn dienaers ontboden de naeste doctoren, dwelcke met eenige medicamenten hem weder tot sijn verstant brachten, maer omdat sijn sieckte telcken toenam, bleef hij ontrent dese tijt daeraf doot. Sijn dienaers deden hem openen ende doen bevonden de anatomici dat sijn lever begonnen was te verderven ende oick sijn breyn, soedat hij qualick langer soude hebben konnen leven.

[Den 24en Februarij]

Den 24en Februarij smorgens voor daech blixemde ende donderdet in Waterlant seer, ende metten blicxem sloech den brant in den toorn vande kercke tot Edam, soedat de gansche kercke afbrande, ende de tempeest was soe groot dat niet een huys in stadt en was, daer de voncken niet met menichte op en vielen, waerdeur noch wel 30 huysen vande stadt afbranden, ende indien de soldaten die in stadt lagen, de schippers, de burgers ende de boeren die van buyten innequamen niet een seer groot devoir gedaen hadden om de andere huysen te bewaeren, daer overal veel

volck op laegen, was apparent dat de heele stadt voorts gegaen soude hebben, maer den toeloop van volck was terstont van allen oorden soe groot dat de reste gesalveert worde, ende geduyrende dien brant was twater aende stadtsluyse soe hooch ende sloech mette tempeest met sulcken gewelt daertegens, dat deselve in groot gevaer was van inne te loopen ende de stadt ende alle tplatte lant te verdrencken, in vougen dat de menschen daer alomme even benaut waeren, tot dat des avonts de tempeeste begonst te verlichten. Voor Oistende schoot den viant seer op de stadt ende den zeedijck ten oosten om die noch bet te ontramponneren ende met gloeijende cogels.

In dese tijt gaven de Staten last noch 3 compagnien Switsers te lichten elcx van 250 mannen, ende aen Jr Quaet om een vaen ruyteren in tlant van Gulick te lichten, ende aende capiteinen Piset ende Jaques de Viset om elcx een vaen ruyteren te lichten in de landen van Luyck ofte Lorreinen ofte op de grensen van Mets, alles van cuirassiers, ende die hier in tlant te brengen.

[Den 25en Februarij]

Den 25en Februarij sloech de wint naer tsuyden ende begonst beter weder te worden, waerom den 26en van Zeelant t'seil gingen alle de schepen met crijsvolck, met amunitie ende met andere materialen van hout, rijs ende anders om tot Oisteinde te mogen commen. Desen 25en vloeijde twater voor Ostende uytermaten hooch, onderlopende alle de approchen vanden viant, dreef noch eenige heuren wercken wech ende dede aende stadt in de zeedijck, Porcquepied ende anders weder groote schaede met afspoelen ende inbreecken, daerop den viant seer schoot om de reparatie vande gaten te beletten.

Naer de eerste openinge die den Almirante vanden pays gedaen hadde aende heeren Oldenbarnevelt ende Aerssen den 24en Decembris lestleden, hadde hij noch dickwils geschreven ende aengedrongen om te hebben antwoort, daerop hem ten lesten geseyt was dat se nyet en achten sijn persoin als wesende heur gevangen gequalificeert om sulcken tractaet hier te entameren, ende dat hij wel soude doen daervan te desisteren ende hem mer te bemoeijen met sijn eygen saecken van sijn verlossinge, dat eenigen vande Staten sijn overgegeven poincten hadden gesien ende dat se niet en verstonden dat hij voorders daerinne soude negotieren ofte daerop eenige depeschen aenden Ertshertoge doen ofte aen yemanden, tsij private ofte publijcke persoenen, daervan voorder voorslach soude doen, welck bevel hem gedaen was ontrent den 8en deser, waerop hij weder geschreven hadde aende Staten, dat niet genouch en was dat eenigen sijn articulen

hadden gesien, maer dat se alles die behoirden te sien als van een sake allen rakende, ende dewijle hij bevel daertoe van den Ertshertoge hadde, dat hij min niet doen en conde als denselven te schrijven wat hem daerop was wedervaren, ende hadde daerop voorts aenden Ertshertoge geschreven sijn voorslach ende de antwoorde hem gegeven, ende daerbij gevoucht, dat hij meinde dat de sake hier niet buyten apparentie en was, ende omdat hij wiste dat de depesche vanden Ertshertoge op wech was om te commen, hadde hij aen Sijn Excie doen versoecken een van sijn dienaers naer Rotterdam te mogen senden om daer te besien eenige hacqueneen die hij hadde doen coopen, ende met dat consent sondt hij sijn secretaris naer Rotterdam den 23en, dwelcke geen haeste en maeckte om weder naer hem te keeren om d'voors. depesche wille, die den 26en tot Rotterdam quam aen Hans vander Veecke, doch omdat denselven bij den Staten ernstelijck verboden was geen brieven aenden Almirante te bestellen alleer die gevisiteert souden wesen, heeft hij se opgehouden ende den secretaris niet willen laeten volgen, dwelcke doen wederom keerde naer den Almirante, ende vander Veecken leverde de brieven aende Staten, die tpacquet metten duplicaet van dien openende bevonden dattet de antwoorde vanden Ertshertoge was, daerbij hij den Almirante laste dese saecke voortsaen te porren, ende sondt daertoe aen hem speciaelder last, mitsgaders seeckere sijne brieven aende Staten Generael alhier, houdende ten selven eynde; ende naerdat de Staten d'selve last ende brieven aenden Almirante hadden gesien, en vonden sij niet goet te openen de brieven die aen heur hielden, maer dat men die mette brieven aenden Almirante denselven soude geven ende daerbij seggen dat se qualick namen dat hij contrarie heur voorgaende verbot evenwel op dese saecke voorts genegotieert hadde, dat se alsnoch hem niet gequalificeert en kenden om daeraf te tracteren ende dat hij hem met sijn eigen sake bemoeijen soude. Tsedert dat de gevangenen vuyt Spangien waren los gecommen hadden de Staten Generael gecommitteert de heeren Oldenbarnevelt, Joachimi, Barck ende den Greffier Aerssen om metten Almirante te negotieren op de voldoeninge van het tractaet bij hem aengegaen ende verlossinge van sijn persoin. Desen gingen metten fiscael Duyck bij hem den lesten Februarij, seiden hem aen dat wel een deel gevangenen in Spangien waren ontslagen maer niet alles, dat veelen waren gestorven, omdat se binnen den gesetten tijt niet en waren gelost, dat men in de Nederlanden, in Italien ende in Spangien veel gevangenen tegen het tractaet hadde gedwongen gelt te geven om los te commen ende bovendien soe

veel menschen soe langen tijt over den termijn bij het tractaet gestelt in miserie ende gevanckenisse te hebben gehouden, alle twelcke sij verstonden contraventien tegen het tractaet te wesen, die bij hem mosten gerepareert werden, ende voor de reparatie versochten dat aen soude nemen los te maken 100 gevangenen soe in Spangien als de Nederlanden die buyten het tractaet waren. Item dat hij voorts los soude doen laten alle de gevangenen die noch in Spangien ofte Indien sitten ende voor alles borge stellen voor 50.000 croonen, ende dat se hem daermede soude ontslaen ende los laten. Hij contesteerde hiertegen lang dat de gevangenen van Indien in het tractaet niet en waren begrepen als niet nominative daerinne gestelt ende die oick in 6 maenden niet en conden gerelaxeert worden, dat hij daerom tselve mer hadde verstaen vande gevangenen van Spangien, die binnen die tijt konden los gelaten worden. Hij sustineerde mede dat in Spangien weinich ofte geen gevangenen meer en saten, datter oick in Italien ofte de Nederlanden geen meer en waren, dat daerom hem bij onvouge geverricht werde dese cautie van 50.000 sonderlings als hij soude leveren de carte roiale, daerbij sij alles op vrijen voeten gestelt werden, daervooren als voort woort van sijn Coning hij geen cautie en wilde stellen als of hij daeraen twijffelde, al soude hij hier moeten sterven, dat van sijne zijde geen contraventien en waren, ende dat de persoenen die gelt hadden betaelt tselve gedaen hadde uyt onpatientie, omdat se niet hadden willen verwachten den tijt heurder verlossinge, ofte dat se betaelt hadden eer men tot heur verlossinge ordre hadden konnen stellen, dat niemant te clagen hadde van lang geseten te hebben, aengesien d'selve tegen hem uytgingen, ende dat hij selffs mede noch gevangen sat, ende daerom geen meer interest konden hebben als hij hadde, dat voor de gestorvenen niet en was te eischen, dewijle voor hem niet en soude gegeven sijn geweest, indien hij gestorven hadde naer de loslatinge van soe veel gevangenen, ende dat daerom met onrecht van hem geeist werden noch 100 gevangenen buyten het accoort, ende naer veel communicatien daerop gehouden, ende dat de Staten niet, maer hij seIfs in mora was van te voldoen, omdat tgeene hij most presteren in ordine voorging ende voldaen most wesen eer de Staten gehouden waren hem los te laten, dat afdringen van t'gelt, t'ophouden vande gevangenen ende sterffte ende verlies daerop gevolcht, daerom, als geschiet tegen sijn beloften, contraventien waren ende gerepareert mosten werden, versocht hij tselve bij geschrifte om schriftelijck te mogen antwoorden. Daernaer proponeerde hij hen veel swaricheiden op de instructie, daermede hij den commissaris naer Spangien

gaende wilde chargeren, die hij veel soe interpreteerde dat de gecommitteerden contentement namen. Ten lesten leverde sij hem de brieven vanden Ertshertoghe ende seiden hem daerop de last die sij hadden, maer hij verwierp al heur seggen daermede, dat hij sustineerde den pays een goede cristelijcke saecke te wesen, dat hij een cristen was, dat hem sijn gemoet dreef om den pays te presenteren, dat men hem sulcke goede ende cristelicke saken niet en mocht nochte behoirde te verbieden ofte qualick aff te nemen, dat bloets genouch vergoten was, dat se eens mosten peisen om den pays, dat se anders sullen moeten verantwoorden van tbloet dat noch vergoten sal werden bij heur refuys vanden pays, dat geen vrijer regieringe en was als onder den Ertshertoge, dat de landen genouch waren uytgemergelt met schattingen, dat se alle diffidentie als commende vanden duyvel mosten wech werpen, dat de Ertshertoge heur nu de volle maet presenteerde, dat se daerom heur wilden disponeren om tselve stuck wel te overwegen ende riep al pays, pays, maer de gedeputeerden hebbende voldaen heur last en gaven hem op geene van alle die propositien ander antwoort, als dat hij wesende gevangen niet gequalificeert en was dat stuck hier te tracteren, daerop hij seyde, indien hij nu niet gequalificeert en was, dat hij eerstdaechs verhoipte vrij te sullen wesen ende dan de qualiteyt daertoe te hebben, ende daermede scheiden de gedeputeerden van hem.

[Den 27en Februarij]

Den 27en Februarij ontfingen de Staten noch een brief van Sailly geschreven uyt Cales voor de voorgaende storm, daerbij hij schreef dat den Ertshertoge noch scheen te willen opiniatreren voor Oisteinde ende een groote moet scheen te hebben op de wercken die hij vande catteije totte tonne toe ten westen dede maken, daer hij meinde menichte van geschut te planten om de stadt daermede te verduyvelen, dat sijne ingenieurs de moet niet verloren en gaven vande geulen te sullen stoppen, daertoe sij groote houten wercken binnen Nyeupoort maeckten; dat hij in Hollant selfs hadde doen opcoopen menichte van oude netten om sware steenen daerinne te werpen ende op de gront laten sincken, doende de netten vast maken om nyet wech te gaen+; dat hij een assaut generael noch wilde doen ende daertoe pardon gaff generael aen alle boosdaders van wat

delicten het oick ware, mits dat se daer in tleger quamen helpen doen de stormen, meinende de stadt alsoe met gewelt te crijgen. Hij schreef mede dat Jeronimus Coemans die tstuck vanden pays in Engelant hadde gedreven, gansch gediscrediteert was, als en soude hij niet neerstich genouch hem selven daerinne gequeten hebben, ende dat Coemans daerop hadde geantwoort, dat hij het niet anders en hadde konnen doen, omdat hem in sijn gemoet niet en dochte dat de Engelsen ende Nederlanders heel ongelijck hadden, omdat hem de regieringe vanden Ertshertoge niet in allen delen aen en stont, dat hij niettemin altoos rontuyt hadde gesustineert dat den Ertshertoge notelijck pays soude moeten maken met Engelant ofte de Nederlanden om een rug te hebben als de Franchoysen den pays mochten commen te breecken; ofte dat hij de landen vanden Ertshertoge sittende rontsomme onder de vianden in sulcken val voor verlooren achte. Hier te lande werde gespot mette voors. middelen om de geule te stoppen, te meer soe de tempeest oick de andere desseinen meest hadde verachtert.

[Den lesten Februarij]

Den lesten Februarij quamen uyt Vrieslant wederom de heeren Eisinga, Roock ende de Bie. Binnen Oistende quamen 8 schepen met amunitie ende materialen geladen, daeraf 2 leck geschoten doch gebercht werden. Daernaer quam mede binnen den Colonnel Dort met veel soldaten, ende vier overloopers commende, seiden dat heur leger viermael in slachordre hadde gestaen, vresende uytval, oick dat beroerte onder den Spangiaerden was ontstaen, streckende tot muterie ende hierover werden naer eenigen verworcht.

De maent van Maert begonst met tamelijck weder, hebbende nietemin altemet noch een buyken.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

auteurs


plaatsen


Over dit hoofdstuk/artikel

datums