Journaal. Deel 1, boek 1
(1862)–Anthony Duyck–
AuteursrechtvrijVanden tocht naer Lymburch geduyrende men in Groeningerlant lach.Den xxxen Octobris was het betrocken weder, ende Graeff Philps van Nassau langerhant bespiet hebbende seeckeren aenslach op de stadt Lymburch, trock desen dach des morgens vrouch vuyt Nieumegen met 2 vaenen ruyteren ende eenige voetknechten ende tooch daermede naer t’nieuclooster in tlant van Cleef ende hadde by sGraevenweert noch doen over den Rijn scheepen 5 vaenen ruyteren met verscheyden voetknechten vuyte omlig- | |
[pagina 298]
| |
gende garnisoenen, die alles aen tnieuclooster bij hem quaemen, soe dat hij sterck was 7 vaen ruyteren ende 400 man te voet ende trock daarmede naer Wabbeeck toe, daer hij ging logeren voor dien nacht, voerende met hem 3 petarts, om daermede de poorten te doen springen. Des avonts quam de compagnie vande guarde weder in den Haege. Desen dach hielt Graaff Willem sijn leger noch tot Wedden stille ende Verdougo voor Coevoerden. | |
[Den lesten Octobris]Den lesten Octobris was het betrocken weder ende begonst des avonts te regenen. Desen dach bleeff Graeff Philps omtrent Wabbeeck voorn. ende begonst Graeff Willem met syn leger weder naer Oldebert voorn. te vertrecken ende most seer quaede diepe wegen passeren, mits den gestaedigen regen, daeromme hij niet schielijcken voortcommen en conste. | |
[Den ijen Novembris]Den ijen Novembris was het regenachtich weder ende quam Graeff Philps met sijn volck tot Lennich ende passeerden over de Roer ende logeerden aldaer. Ende omdat den viant, naer Vlaenderen getoogen, quam logeren ontrent Oosteynde in de duynen, bevreesde den Gouverneur dat hij die stadt soude willen belegeren ende screeff daeromme in der ijl in Zeelant om assistentie van volck, van vivres ende amunitie van oirloge, om een belegeringe te mogen tegenstaen. | |
[Den iijen Novembris]Den iijen Novembris was het regenachtich weder ende begonst Graeff Philps op den achternoen te marcheren met alle sijn volck naer Lymburch toe, ende soe den avont quam, marcheerde hij met omtrent 50 peerden ende de karren daer de petarts op laegen voorvuyt, doende de andere peerden ende voetvolck volgen ende quam des nachts mette voors. 50 peerden ende karren onder de muyren vande stadt, sonder dat die van binnen tselve gewaer werden ofte eenich geluyt maeckten, niettegenstaende de karren den berch niet affrijden en konden, dan met seer groot geluyt om de steenachtich wech wille, doch overmits het gestaedich regende en waeren se niet al te wel in de stadt op haer wacht, twelcke een groot voordeel totten aenslach scheen te geven, maer om denselven regen wille ende de daysterheyt vanden nacht quam tvolck dat achter was niet al te wel voort, beneffens dat se oick verdwaelt waeren vanden rechten wech ende daeromme soe lange te rugge bleven eer se consten aencomen, dat den dach al begonst te commen, waeromme Graeff Philps niet geraeden en vont langer te verbeyden maer dede de petarts (die al gereet gemaeckt | |
[pagina 299]
| |
waeren) weder op karren doen ende tvolck afftrecken, sulcx dat mit die slechte occasie t’exploict te niete liep, dat anders soe wel aengeleyt was, dattet scheen niet te mogen failgeren, ingevalle tvolck tijdelijck aengecommen waeren geweest. Desen dach werden naer Oosteynde gesonden 300 Engelschen vuyt Vlissingen ende noch 3 vendelen knechten vuyt Bergen op den Zoem, mitsgaeders eenige provisie van vivres ende amunitien van oirloge. Werde mede gescreven aen Sijn Extie ende de Raeden van Staete om op de voordere voorraet tot behoudenisse vande plaetse te letten ende die te doen deligenteren, twelcke daernaer heerlijcken gedaan werde van alles dat men tot nootdruft ofte behoudenisse van een plaetse soude konnen bedencken, hoewel het geen noot en was. | |
[Den iiijen Novembris]Den iiijen Novembris regendet seer ende gefailgeert sijnde den voors. aenslach, dede Graeff Philps vrouch sijn volck trecken naer Oepen toe, daer hij verstont dat een vendel knechten vanden viant lach ende nieu aengenomen was, ende toe hij in tdorp quam vluchten dselve met de boeren in de kercke, meynende die te houden, doch dede Sijn G. de doore verbranden ende die oopen sijnde soe grooten smoock in de kercke maecken, dat tvolck niet geduyren en konden, sulcx dat veelen vande geenen die boven waeren, van boven neder sprongen ende dootgeslaegen werden, ende naer datter wel tachtich soe omme gecommen waeren ende de anderen om genaede baeden, dede hij se gevangen nemen tot over de 100 ende daeronder een Vendrech, dwelcke voor veelen die terstont ontslaegen werden borge bleeff. Ende voorts genomen hebbende vuyt tselve dorp eenige Lymborchse laeckenen, die daer meest op karren stonden, om dattet daer marckt was, ende voorts daer gepeystert ontrent 2 vuyren trocken weder tot onder Aecken. | |
[Den ven Novembris]Den ven Novembris was het tamelijck weder ende begonst des avonts te regenen ende quam Graeff Philps van Nassau met sijn volck, buyt ende gevangenen logeren over de Roer voorbij Erckelens. Graeff Willem quam des nachts met sijn volck weder tot Oldebert ende bleeff daer, in meyninge op morgen voort te trecken naer tfort van Auwerdersijl, om dat weder te veroveren. Desen dach vertrocken vuyten Haege de Commissaris Cloetingen met bevel vande Raeden van Staete om alle het tvoordere volck soe Hollantsche, Zeeusche als Stichtse compagnien vuyt Vrieslant te halen ende in garnisoen te brengen. | |
[pagina 300]
| |
nacht, dan soe hij advertentie creech datter wel 16 vaenen ruyteren vanden viant over de andere sijde vande Maese waeren (aldaer gecommen om tgeschut dat in de Graeve gebleven was wech te haelen ende naer Brabant ofte Antwerpen te brengen) daeraff dien dach de officiers binnen Veenlo geweest waeren ende geconsulteert hadden hoe se hem best den pas benemen ende mogen slaen souden, ende op die voet gereden waeren naer de Graeve, om aldaer de Maese met meerder verseeckertheyt te passeren, dede hij alle sijn volck gansch ijlick voorts marcheren naer t’nieu clooster ende aldaer van tpasseren vanden viant niet besonders vernoemen hebbende, heeft alle sijn volck doen scheyden ende naer haer garnisoen trecken ende is selffs des avonts laet mette 2 vaenen ruyteren binnen Nieumegen gecommen mette gevangenen, ende sijn d’ander in der ijl den Rijn overgescheept ende noch dien nacht mede in garnisoen gecommen, twelcke den viant vernomen hebbende en is over de Maese niet gecommen. Desen dach begonst Graeff Willem met sijn volck voorts te trecken naer Auwerdersijl. Ontrent dese tijt quaemen thien vendelen Engelsen vuyt Vranckrijck wederomme ende toogen binnen Oosteynde, daeromme die plaetse te meer tegen alle beleg bewaert was ende tsecours van Engelant in dese landen soe veel gestijft. | |
[Den vijen Novembris]Den vijen Novembris regende het den heelen dach ende quam Graeff Willem met sijn volck belegeren de schantse van Auwerdersijl, hoewel hij tselve seer incommodieuselijcken doen moste, mits den grooten regen. Ontrent dese tijt quaemen in Bourgongien van nieus 3500 Spangiaerden, 1000 Italiaenen ende 800 Albanoische peerden. Dese Spangiaerden waeren in Arragon gebruyckt geweest tegens die van Sarragoça ende anderen ende de Italiaenen waeren gelicht vuyte garnisoenen van Milan ende waeren heerlijck gewaepent ende in ordre, ende in heure plaetse waeren nieuwe Spangiaerden in garnisoen geleyt. De Spangiaerden en waeren niet soe wel in ordre, desen waeren te vooren in Savoyen opgehouden bij den Hartoch om Monsr d’Esdiguieres de treve te doen continueren ende bleven nu in Bourgongien eenigen tijt lang in de dorpen in tbreet leggen. | |
[Den viijen Novembris]Den viijen Novembris was het schoen cout weder ende dede Graeff Willem met groote moeyte 5 stucken beneden de schantse op den dijck planten om daermede op morgen de schantse te beschieten, dan omdattet des nachts seer regende begonst men te vreesen dat men het geschut niet weder terugge en soude konnen krijgen indien den regen continueerde, omdat de weegen alrede soe seer bedorven waeren, dat men die naulijckx const gebruycken. Desen dach vertoogen de Yren van Ortten voor sHar- | |
[pagina 301]
| |
togenbosch wech ende omdat eenigen haer in de stadt te seer moetwillich aenstelden ontstont daer binnen eenige moeyte, maer werde weder ter neder geleyt ende gestilt. | |
[Den ixen Novembris]Den ixen Novembris regende het seer, waerdoor Graeff Willem de schantse niet en dorst laeten beschieten, maer dede met alle man tgeschut wederom tscheepe doen, twelcke niet dan met groote difficulteyt ende pericule, soe den viant aengecommen hadde, en geschiede. Oick dede hij alle tvolck terugge trecken ende brengen naer de Zoutcamp toe, om de geenen die vuyt Hollant gecommen waeren, volgende tbevel vanden Raede, van daer wech te laeten vaeren, soe dat weer bleef continuerende ende werde alsoe de schantse van Auwerdersijl verlaeten. | |
[Den xen Novembris]Den xen Novembris regende het seer, waeromme Graeff Willem alle sijn geschut vuytet Groeningerdiep naer Vrieslant dede brengen ende tHollantse volck aende Zoutcamp ende Monickesijl tscheepe gaen, die over de Wadden buyten Vrieslant omme naer Hollant voeren. Ende hiermede eynde den tocht in Groeningerlant. | |
[Den xjen Novembris]Den xjen Novembris was het regenachtich weder ende was men alomme stille, blijvende altoos Verdougo met sijn leger ontrent Coevoerden, maecken den wech ende de schantsen, welcken wech nu al heel hooch begonst te werden. Ontrent dese tijt werde in Hollant eenige preparatie gemaeckt om yet aen te grijpen ofte overvallen ende daertoe op verscheyden plaetsen bereyt seer veel ende diverse ijsere instrumenten als koevoeten, wiggen, voorhamers, saegen, booren, bijlen, windasen ende meer andere, sonder dat yemant veel kennisse hadde waertoe, als Sijn Extie, den Advocaet Barnevelt ende Milander Ga naar voetnoot1 (om de depeschen te doen) die met haer kennisse alleen meest alle de exploicten dirigeerden. | |
[Den xijen Novembris]Den xijen Novembris was het betrocken weder, ende omdat die van Duynkercken vast alle daegen meer quaets ende rovinge ter see deden ende men metter daet bevont dat de ordre die alle jaers daerop in den beginne van dien genomen werde, meest te laet bij quam, vergaederden in dese tijt de Staeten van Hollant mette Gedeputeerden van Zeelant ende de respective Collegien vander Almiraliteyt in den Haege om daerop voor den toecommende jaere nu tijdelijck ordre te beraemen ende stellen, ten eynde alle preparatie ende rustinge daertoe vrouch in den jaere mochte veerdich sijn, om te beter de rovinge voornt. te weeren, ende naemen op | |
[pagina 302]
| |
alle dien vaste resolutie, te weeten hoe veel scheepen, hoe geequippeert ende waer se die houden souden. | |
[Den xven Novembris]Den xven Novembris quaemen meest alle de Hollantse soldaeten voor Amsterdam, om daer te verstaen waer haer garnisoen wesen soude ende quam op den avont Graeff Willem selffs in den Haege, om met Sijn Extie op de voordere tegenstant vanden viant ontrent Groeningen ende Coevoerden daer hij gestaedich bleeff leggen, te spreecken ende oick, soe men vermoet, om te bevoorderen eenich huwelijck tusschen de Graevinne van Egmont ende hem, welcke Graevinne in dese tijt vande Staeten van Hollant gekregen hadde alle de goederen van Egmont in Beyerlant ende op de andere goederen een lijffpensie, alles in eygendom voor haer ende haer descendenten om daermede te mogen huwelijcken. |