Journaal. Deel 1, boek 1

Vande belegeringe van Groeninge ende de schantsen daerontrent.

Sijn Ex^tie den xx^en Junij 1591 gecommen sijnde tot Suytlaren, heeft des anderen daegs begonst de stadt te besluyten van de suytoostsijde, logerende tusschen Helpen ende de stadt selffs in persoen, met sijn genaede Graeff Willem, bij haer hebbende xiiij engelsche vendelen, 10 schotse, 8 van tregement van den Graeve van Solms, 7 van tregement van Brederode, 7 van tregement van Groenevelt, 6 van tregement van Graeff Philps, een van Sijn Ex^tie ende een van Famars, met 15 kornetten ruyteren, te weeten Sijn Ex^tie, Voisin, Barchon, beyde de Baxen, Chinsky, Etmont, Dubois,

[p. 26]

Lespini, Sleyer, Balen ende Putlis met drie engelsche. Op de oostsijde van de stadt aen de brugge die over twaeter naer Delffssijl loopende leyt leggen vijff vendelen Vriesche voetknechten, dwelke mede besetten een fort leggende opde noortoostsijde van de stadt. Aen deselve noortoostsijde in tclooster te Solwert leggen nog 5 vendelen Vriesen. Ten selven daege was de viant verloopen seeckere cleyne schantse leggende vast aen Groeningen, mitsgaeders de schantse van Auwerdersijl, ende van Noorthorn, van welcke sijde ten selven daege noch 9 Vriesche compagnien begonsten te marcheren beneffens alle de scheepen het Groeninger Diep op.

[Den xxj^en]

Den xxj^en quaemen alle de scheepen het Groeninger Diep op tot dicht onder de stadt ende bijnaest binnenschoots, ende loogeerden alle de negen compagnien ten wedersijde van twaeter tot bewaernisse van de scheepen, wesende over de twee hondert. Ten selven daege tijdinge gecommen sijnde dat de Prince van Parma met ettlijck volck den Rijn gepasseert was, hebben die van tquartier van Sijn Ex^tie ontrent Helpen begonnen te maecken verscheyden cleine schantsen om den viant te keeren, ende heeft de viant oick verscheyden schooten vuyte stadt met groff geschut geschooten, ende onder anderen oick eenige paerden van Sijn G. Graeff Willems stallen geschooten.

[Den xxij^en]

Den xxij^en heeft Sijn Ex^tie op de suytsijde de schantsen doen voorts opmaecken, sonder yet besonders anders, ende is ten selven daege begonst seeckere tranchee ontrent de scheepen, doch niet seer gevordert. Dan alsoe van den aenbegin Verdougo hem met ontrent 1000 mannen hadde laeten engaigeren ende besluyten, dicht onder de stadt, in vougen dat hij blijvende buyten de grachten, al evenwel de stadt mochte rontsomme begaen ende tegens stormen bewaeren, sonder dat nochtans die vande stadt hen in laeten wilden, soe is begonst swaericheyt gemaeckt te worden, off men de stadt met gewelt soude aantasten dan niet, in sonderheyt soe deselve vuyter naetuyre, (als leggende meest al in marasche) sterck is, daer en boven wel bebout met stercke dicke wallen, hoewel sonder flancquen, ende noch den viant hebbende onder haer geschut, bereyt om ons tstormen te beletten, op welck poinct dien dach gepasseert is.

[Den xxiij^en]

Den xxiij^en heeft men slappelijcken gevoordert het opmaecken vande voorsz. tranchee aen de noortsijde, ende al evenwel geconsulteert op tvoorsz. poinct, daer bij gevoucht werde, de quaetheyt vande wegen, ende de landen, die quaelijcken de waegens consten verdraegen, maeckende mitsdien een groot naerdencken van tgeschut te mogen niet dan met groote pericule aen brengen. Eyntelijcken alle difficulteyten overwogen, is men geweecken in die sententie dattet beter waere de stadt te benauwen, dan

[p. 27]

met gewelt aen te tasten, ende dien volgende sijn den volgende nacht gesonden drie kornetten paerden, met 30 waegens, soe op als bij hebbende ontrent seven hondert musquettiers, beleyt alles bij sijn Genaede Graeff Willem, om te besichtigen de pas naer Delffsijl, de wegen te doen esplaneren ende de plaetse te berennen, omme dat gedaen metten geheele leger derwaerls te volgen.

[Den xxiiij^en]

Den xxiiij^en is niet besonders gedaen, dan ordre begonst gestelt te werden op tvertreck van het leger, ende voorts doen nederwaerts naer de schantse vande Soutcamp daelen de schepen mettet geschut die gecommen waeren totte schantse van Auwerdersijl toe ontrent een groote mijl vande stadt. Sijn voorts ten selven daege terugge gevaeren het meestendeel vande scheepen die voor de stadt laegen ende insonderheyt de geene die in slants betaelinge waeren.

[Den xxv^en]

Den xxv^en is Sijn Ex^tie met alle tvolck vande suytsijde van de stadt gecommen opde noortsijde, om soe metten heelen leger te vertrecken. Ten selven daege deden de viant onder de stadt leggende een vuytval opde oostsijde naer de hooge brugge toe, in intentie een groot deel vande bagagie aff te werpen. Dan werden bij de onse soe wel gerepousseert datter ontrent twintich van de hueren doot bleven ende onder anderen den Capt. Fourneau, die vuyt Zutphen ende Deventer gecommen was.

[Den xxvj^en]

Den xxvj^en is Sijn Ex^tie des morgens met alle het leger opgetrocken naer Delffsijl, alwaer van dien daege d’avantgarde noch arriveerde, ende bleeff de bataille ende arrieregarde ontrent den Dam. Ten selven daege trocken voorts alle de scheepen van de stadt aff naer de Soutcamp toe, ende soe voorts gelijckelijcken naer twat omme dat over naer Delffsijl te vaeren. Ten selven daege trokken mede van Groeningen weder te rugge negen vendelen knechten, dwelcke ten selven daege besetten thuys te Winsem ¹, de schantse van Auwertsijl, ende trocken een groot deel voorts voor de schantse van den Opslach ² om die te besetten ende benauwen, overmits de viant daer noch inne was met vijff stucken geschuts.

1 Het huis te Winsum, het stamhuis van de Ripperda’s van Winsum, lag ten Zuidoosten van het dorp van dien naam.

2 Het fort den Opslag lag op de grenzen van Friesland en de Ommelanden, ongeveer vier minuten gaans ten Oosten van Munnekezijl.

[Den xxvij^en]

Den xxvij^en quaemen de bataille ende arrieregarde mede voor Delffsijl. Delffsijl is een schantze leggende opde noortsijde vande sijlen ofte waeteren, die vuyte Eems, ofte Eemder diep naer Groeningen toe loopen, hebbende vier bolwercken, ende een cleyn vuyterwerck leggende ten suyden buyten

[p. 28]

tfort op de eerste sijl ofte sluys, is voorts van een bequaeme groote ende sterkte met goede wijde grachten, daerinne leggende twee vendelen voetknechten taemelijcken voorsien van geschut vivres ende admunitie van oirlooge, soomen verstondt. Ten selven daege begonst men het fort te besluyten aen allen oorden ende de quartieren te maecken, ende is Sijn Ex^tie met sijn guarde, ende tregement van Graeff Philps met ses vendelen gelogeert te Vuytwierda bij hem hebbende ses vaen ruyteren, te weeten de sijne, Voisin, beide de Baxen, Lespini ende Baelen. Een weynich opwaerder treckende naer den Dam toe lach tquartier van Brederode met seven vendelen voetknechten, ten Westen van Delffsijl op twaeter dat naer Groeningen loopt, lach tregement van Graeff Willem met seven vendelen voetknechten, ende dandere drie laegen binnen den Dam. Tusschen tquartier van Graeff Willem ende Brederode, in seecker gehucht huysen, laegen noch thien vaen ruyters. Opde noortsijde van de schantse tusschen Sijn Ex^tie ende de schantse lach François Vere met xiiij^en vendelen Engelschen, ende recht achter hem den Oversten Groenevelt met seven vendelen knechten, ende beoosten van de Engelschen naer twaeter toe, lach tregement van Balfour met thien vendelen, vast op twaeter lach tvendel vanden Here van Famars. Desen daege werde anders niet gedaen dan de quartieren voorsien met hutten ende andersins. Opde suytsijde van tfort, in tdorp te Feresum ¹ lach tregement vanden Graeve van Solms met acht vendelen knechten.

1 Farmsum.

[Den xxviij^en]

Den xxviij^en begonsten onse soldaeten haere loopgraeven te maecken ende het fort te naerderen, datse mette musquetten malcanderen beschieten konden. Ten selven daege opden naernoen arriveerden alle de scheepen in de Eems die over twat geloopen waeren, wel in tgetal van 160, ende quaemen leggen vast aen lant opde noortsijde van tfort.

[Den xxix^en]

Den xxix^en was het den geheelen dach soe quaeden weer van regen ende van wint dat men niet besonders doen en konde. Immers begonnen sijnde eenich geschut op lant geset te werden, hadde men daer aff om tweerswille moeten ophouden. Niettemin maeckten de soldaeten noch eenige graeven soe veel doenlijck was.

[Den lesten Junij]

Den lesten Junij werde gansch doorgebracht met maecken van loopgraeven, ende ophaelen van geschut vuyte scheepen op lant. Ten selven daege begonst men mede op te werpen de plaetse daer men tgeschut van meyninge was te stellen.

[Den eersten Julij]

Den eersten Julij werden voorts opgeworpen de plaetse totte batterie,

[p. 29]

ende alle gereetschap gemaeckt omme dien nacht de bedden te leggen, ende dien of den nacht daeraen volgende het geschut te planten, te weeten xxvj stucken opde oostsijde van tfort, en seven over de sijl opde suytoostsijde. Doch soe eenigen vuyt onse loopgraeven riepen wat sij doch wilden, ende off sijt noch niet en wilden opgeven, aengesien alle tgeschut al te lande was, (sonder dat nochtans sulck roupen met kennisse van Sijn Ex^tie geschieden) hebben die van tfort weder geroupen, soemen gijselaers wilde innesenden, sij souden eenige vuyt senden om te sien off tgeschut oick op lant was, ende voorts om met Sijn Ex^tie te spreecken, twelcke Sijn Ex^tie aengeseyt sijnde heeft binnen tfort gesonden den Graeve van Solms, daer tegen weder vuyt gecommen sijn twee lieutenanten ende een vendrich, die tgeschut gesien hebbende bij Sijne Ex^tie gebracht sijn. Dan soe sij seyden egeen speciale last te hebben omme met Sijn Ex^tie te appoincteren, ten waere men heml. tijt vergunde omme Verdougo daer van te verwittigen, is bij Sijn Ex^tie den eenen weder in de schantse gesonden, omme resolute verclaeringe te brengen off sijt wilden overgeven sonder eenich voorder dilay dan niet, dwelcke in tfort gecommen sijnde, ende tot opden avont aldaer gebleven, (disputerende soemen vermoet van tgeene sij te doen hadden) is eyntelijck weder vuyt gecommen brengende in gescrifte seeckere conditien, te weeten, indien men hen wilde laeten vuyttrecken met tvliegende vendel, bernende lonten, pack sack etc. dat sij dan des anderen daeges tfort in handen van Sijn Ex^tie souden leveren, welcke conditien Sijne Ex^tie heml. geheelijck accordeerde, om dattet avont was, ende mitsdien ongeraden dat sij van dien avont vuyt trecken souden, alleenlijck daer bij vougende dat d’overloopers ende verraeders van Geertruydenberge daerinne niet begreepen en souden sijn ¹.

1 Volgens het plakkaat van de Generale Staten van den 17den April 1589 (Groot placcaatboek, II, bl. 417), werden de zoogenoemde Bergverkoopers, die in dat jaar de vesting Geertruidenberg aan de Spanjaarden hadden overgeleverd, overal waar zij in handen vielen, zonder genade opgehangen. Zij werden ook uitdrukkelijk van alle capitulatiën uitgesloten.

[Den ij^en Julij]

Den ij^en Julij is de viant des morgens ontrent negen vuyren in conformité van de conditien vuyt tfort getoogen, te weeten twee vendelen voetknechten starck ontrent 230 mannen, doch bij haar hebbende wel 400 soe vrouwen als kinderen, ende sijn bij Sijne Ex^tie gedaen convoyeren naer Groeningen. Daer naer sijn in de schantse getoogen twee Vriesche vendelen ende heeft men begonst ordre te stellen opde houdenisse vande selve schantse. Inde schantse sijn gevonden vijff metale stucken een halve canon

[p. 30]

daer onder, met een geborsten slange die de brouck aff was, ende noch ses ijsere gotelingen, noch 1400 pont polvers, ende ij lasten koorens, sijnde de schantse van binnen wel betimmert ende genouch houbaer tegen gewelt, in vougen dat die van binnen haer groote vrese ende lascheté bij t’overgeven van dien betoont hebben, insonderheyt soe de wallen hooch ende dyck genouch waeren, ten minsten aen dien oorde, daer men geraempt hadden heml. te beschieten. Immers indien God almachtich haere harten niet verslaegen en hadde, soude men mogelijck bij experientie bevonden hebben, dat men met 4000 ofte 5000 schooten niet veel geprouffiteert en soude hebben; jae mogelijck genootdruckt geweest sijn het geschut op andere plaetsen te planten, omdat voor de schantse aen die sijde lach een hooge vaste wal, dienende voor contrescharpe, die belet soude hebben datmen van de walle niet dan de parapet en soude hebben konnen beschieten.

[Den iij^en]

Den iij^en heeft men weder begonst op tvertreck te beraetslaegen ende waermen het voorder soude aengrijpen, ende is goet gevonden datmen gaen ende aengrijpen soude het fort vanden Opslach gelegen op een vuytwaeteringe genaemt de Niesijl, leggende een halff mijl van ’tGroeninger Diep innewarts bewesten van Noorthoren ende beoosten van Viesvliet, welck fort men estimeerde heel starck ende naer twelcke te vooren getrocken waeren eenige Vriesche compagnien die opde suytsijde van tfort laegen. Dienvolgende is den iiij^en het gansche leger te lande derwerts getoogen, ende de scheepen nederwarts gedaelt omme over twat in tgroeninger Diep te commen. Ten selven daege sijn acht van de Vriesche compagnien, die opde suytsijde laegen naer de noortsijde getoogen.

[Den v^en]

Den v^en arriveerde een deel van de scheepen des avonts voor Oostmerhorn, ende trocken dvoorsz acht vendelen voor tfort tot ontrent een groote musquetschoot naer, ende brachten met hen vier stucken geschut, te weeten twee halve ende twee heele canons, die sij in een dijck, recht naer tfort loopende, planten.

[Den vj^en]

Den vj^en begonsten de Vriesen met dselve vier stucken te schieten hoe wel met weynich prouffijts, soe om redenen dat de stucken in den dijck stonden, ende mitsdien quaelijcken het fort raecken conden, als oick dat die wel 500 treden te verre van tfort stonden, ende de connestabels oick niet wel en schooten. Des morgens dede de Overste Lieutenant vande Vriesen (meynende den viant met sijn schieten al vervaert te hebben) tfort op eyschen met een tromslaeger, dan creech voor antwoort dat sijt noch niet opgeven wilden, ende dat sij sulcx niet en soude konnen ver-

[p. 31]

dedigen. Ten selven daege quaemen alle de scheepen inde wateringe vande Niesijl, ende quam oick Sijn Ex^tie met tVriese regementt dat voor Delffsijl geweest hadde, al voorden noen, mede voor tfort, doende het volck alleenskens volgen. Alhier gecommen sijnde dede bij sijn trompetter het fort opeyschen, daerop twee vuyte schantse quaemen, die metten Graeve van Solms spraecken, dewelcke met veel redenen haer poochde te induceren ende vermaenen dat sijt overgeven souden. Dan en begeerden daer toe niet te verstaen, seggende dat sij sulcx niet en souden konnen verdedigen, nemaer dat sij sulcx doende al even wel souden gehangen ofte gedoodt werden vande heuren, dat sij daeromme liever met eeren inde schantse wilden sterven, oick dat sij noch niet gewelt genouch en saegen, ende sijn daer op weder heen gegaen. Sijne Ex^tie sulcx verstaen hebbende stelde ordre dat tvolck voort quam ende dede de Vriese batterie, die egeen prouffijt en dede, ophouden tot datmen meer geschuts soude geplant hebben, ende naerder de schants, daertoe men des nachts meynde de plaetse te prepareren. Dan soe die van binnen saegen arriveren alle de reste vande scheepen ende op den achternoen, alle tplatte lant rontsomme bedecken met volck soe te paerde als te voet, hebben sij bestaen te vresen, ende hebben opden avont selffs versocht datmen yemant inde schantse wilde senden, sij wilden weder twee aen Sijn Ex^tie vuyt senden, twelck heml. bij den Graeve van Solms geconsenteert is, ende hebben dien volgende vuytgesonden een Lieutenant ende een vendrich, dwelcke seyden dat die van binnen te vreden waeren aen te gaen het appoinctement twelck heml. des morgens gepresenteert was, dan soe sij bij Sijne Ex^tie quaemen en wilde dselve heml. dat niet consenteren, seggende dat sij d’occasie, als hetgeen gepresenteerd werde, mochten waergenomen hebben, daeromme indien sij nu wilden vuyttrecken dat sij dat doen mochten met een stock alleen inde hant ¹, sonder waepenen ofte bagagie, en soe sij dat niet doen en wilden, dat sij dan niet weder bij hem en souden commen, maer dat sij haer fort souden bewaeren, hij wilde het bevechten; ende dat hij soe lieff de laet als de daet hadde, met welck antwoort sy weder naer tfort gekeert sijn. Omtrent een vuyr daernaer hebben wederomme een tambourin vuyt tfort gesonden, doende aenseggen dat sij tgepresenteerde van Sijne Ex^tie accepteerden, mits dat men d’officiers toeliet haer sijdgeweer. Daerop eyntelijck met Sijn G. Graeff Willem in

1 Het uittrekken met een stok in de hand, in plaats van een geweer, was eene vernederende bepaling, die nu en dan in de capitulatiën van den tijd aangetroffen wordt.

[p. 32]

absentie van Sijn Ex^tie verdraegen is, dat sij op sanderen daechs sonder waepenen met een stock inde hant vuyt trecken souden, dat de vendrechs heur vendelen vuyt tfort draegen ende Sijn Ex^tie overgeven souden, ende dat alle officiers haer sijdgeweer mede draegen souden, tot dat sij bij Sijne Ex^tie souden commen, in wiens macht het staen soude haer tgeweer te doen affnemen ofte behouden, vuytgeseyt d’overloopers.

[Den vij^en]

Den vij^en des morgens Sijne Ex^tie gecommen sijnde voor tfort, hebben die van binnen begonnen vuyt te trecken, d’eerste waeren de vendrech van Verdougo met ontrent tsestich van de compagnie, welcke vendrech in tfort commandeerde, sonder nochtans bij hem te hebben sijn vendel, overmits Verdougo dat tot Groeningen behouden hadde. Noch trocken vuyt twee compagnien, die haer vendelen leverden aen Sijn Ex^tie, welcke compagnien niet dan Lieutenanten bij haer en hadden, wesende met die vande compagnie van Verdougo ontrent 150 mannen, aen de officiers van de welcke Sijne Ex^tie vergunde tsijdgeweer, ende sijn desen, met ontrent 60 vrouwen, gerenvoyeert naer Groeningen ende een Vriesche compagnie is in tfort getoogen, in twelcke boven de waepenen bevonden sijn twee halve canons ende noch drie metaele veltstucken, ontrent 4000 pont polvers, 4 lasten rogge, 11 tonnen meel ende 9 tonnen stockvis. De redenen waeromme dit fort sulcx overgegeven werde sijn desen, dattet niet houbaer was tegen tgewelt van soe veel canons als Sijn Ex^tie met voert, dat de soldaeten daeromme wilden appoincteren, mitsgaeders oick dat haer terstont ontbroocken soude hebben den dranck, overmits sy niet dan sout ofte brack waeter ontrent en hebben, ende dat sij onversien van bier waeren. De reste vanden dach heeft men beraetslaecht waermen voorder gaen soude, ende is goet gevonden eerst noch te gaen naer IJmetille ¹, twelck een schantse is gelegen tusschen Suythorn ende Midwold op ’t nieuwe Diep omtrent een mijl van Groeningen, en sijn sulcx met theele leger derwaerts getogen op den viij^en Julij nemende Sijn Ex^tie sijn quartier te Suythorn ende ten oosten van hem tregement van Graeff Philps, noch voorder ten oosten tregement van de Schotten, ten noortoosten vande schantse lach Groenevelt ende achter hem de Engelschen, ten suyden van tfort laegen de Vriesen met thien vendelen, tregement van Brederode lach te Northorn, de cavalerie lach te Suythorn, Northorn ende Groot Auwert.

1 Emetil of Enumatil.

[Den ix^en]

Den ix^en werde het fort opgeeyscht van wegen Sijn Ex^tie, dan gaven die van binnen voor antwoort dat sij sulcx met eeren niet doen en con-

[p. 33]

sten nochte oick sulcx begeerden te doen, daer over den geheelen dach geemployeert werde met d’approchen te doen in welcke wel 60 soe officiers als soldaeten gequetst werden daervan oick eenige storven. Ten selven daege werde het geschut ontbooden, ende oick des nachts daer gebracht.

[Den x^en]

Den x^en naerderde men de loopgraeven, ende werde het geschut te lande gebracht, ende voorts geprepareert de beddinge tot het geschut, twelck oick des nachts daerinne gebracht werde, ende voorts alle gereetschap gemaeckt omme des anderen daechs smorgens de batterie te beginnen.

[Den xj^en]

Den xj^en ontrent vier vuyren begonst men te schieten met xij stucken te weeten twee heele ende thien halve canons, ende beschooten het fort aende noortsijde, omme aen beyde de bolwercken van die sijde de flancquen aff te nemen, staende de ses stucken opde noortsijde, ende d’andere ses opde noortwestsijde, met welck geschut men schoot drie voleen, daernaer dede Sijn Ex^tie weder tfort op eyschen, ende werde den trompet voor antwoort gegeven, dat men eenige inde schantse soude schicken sij wilden weder eenigen vuyt schicken omme met Sijne Ex^tie te handelen, daerop twee inde schantse geschickt sijnde, ende d’anderen bij Sijn Ex^tie gecommen, hebben eyntelijcken geappoincteert, dat alle de soldaeten sonder geweer souden vuyt trecken vuytgeseyt d’officiers die haer sijdgeweer souden mogen draegen, dat de lieutenant van capt. Hessels (gouverneur van tfort) oude blijven in handen van Sijn Ex^tie omme te doen los gaen seeckere soetelaers, een waegenaer ende noch eenige soldaeten gevangen tot Groeningen, ende dat sij voorts tfort Sijne Ex^tie souden overleveren, daertegens men heml. soude tleven schencken ende tot Groeningen doen convoyeren, welck appoinctement al voor ses vuyren gemaeckt was, ende sijn in conformité van dien vuyt getoogen ende naer Groeningen geconvoyeert ontrent acht vuyren. In tfort sijn gevonden twee gootelingen, seven last kooren, ende twee lasten mout, ende weynich andere vivres, ende ontrent 400 pont polvers. De redenen van overgeven waeren dat tfort niet houbaer was tegen gewelt, want meest alle de schooten dwers door de wallen gingen, doch hielden het tottet geschut toe, door expres bevel van Verdougo, omme Sijn Ex^tie te retarderen soe veel het mogelijck waere, opdat hij sijn tijt consumerende met dese schoone armeye anders niet en soude vuyt rechten. Ten selven daege heeft men noch goet gevonden (naerdemael men daer nu inne was ende mede door moste) dat men mede aengrijpen soude de schantse van Luttelbiert ¹, gelegen een half

1 Letterbert.

[p. 34]

mijlken van IJmetil, treckende ten suytoosten, op tselve waeter, welcke schantse cleyn is, ende overmits die meest in marasche leyt, tamelijcken houbaer, doch daeromme te meer aen te grijpen dattet de leste in dit quartier was. Ende dien volgende sijn ten selven daege derwaerts geruckt die van tvriesche regement, met ettelijcke vendelen vuyt d’andere regementen, omme dselve schantse te besluyten, blijvende al evenwel alle d’andere regementen ende ruyteren op haer voorige plaetsen. Dede mede Sijn Ex^tie derwaerts gaen een trompetter omme tfort op te eyschen, dan kreech voor antwoort dat sij eerst het geschut sien wilden, mitswelcke men ten selven avont langs twaeter derwaerts dede brengen ses stucken twee heele ende vier halve canons. Des nachts daeraen volgende werden d’approches (overmits de duysterheyt) bequaemelijcken gemaekt, ende opgeworpen de plaetsen totte batterie, diemen niet dan aen eene sijde en conde stellen.

[Den xij^en]

Den xij^en werden de loopgraeven voorts volmaeckt ende geleyt de bedden, omme het geschut te planten, ende werde daernaer ontrent de middach het geschut inde batterie (die seer naer het waeter lach) gebracht, met twelcke men ontrent vijff vuyren des naernoens begonst te schieten, ende werden geschooten vier voleen, ende daernaer weder opgeeyscht, daerop die van binnen gedeputeerden vuyt sonden omme met Sijne Ex^tie te appoincteren, ende is haer vergunt t’appoinctement van die van IJmetille, te weeten dat de soldaeten met een stock, ende d’officiers met haer sijdgeweer souden moeten vuyt gaen, doch daernaer vergunde Sijne E^tie oick de soldaeten op haer bidden ende een voetval diese hem deden mede het sijdgeweer, ende sijn ten selven daege opden avont noch vuytgetoogen ende naer Groeningen geconvoyeert, wesende tusschen de 60 ende 70 mannen. Daernaer sijn de Vriesen inde schantse getoogen, sonder nochtans daerinne eenich geschut ofte voorraet van ammunitie van oirloge ofte vivres te vinden. Ten selven daege heeft men het geschut begonst wederomme naer de scheepen met schuyten te brengen, welcke scheepen gebleven waeren (mits de ondiepte) een cleyne halff mijle beneden den Opslach, ende werde met groote moeyten affgebracht ende des anderen daechs vrouch gescheept, naer dat twee stucken t’eene aen den Opslach ende tandere bijde scheepen al inde gront gelegen hadden. De waepenen bijde viant inden Opslach gelaeten bleven voor de Vriesen, die in Imetil waeren werden bij Sijn Ex^tie de Engelschen geschoncken ende die van Luttelbiert bleven voor de Vriesen. - In elck van dese schantsen sijn gevonden geweest eenige overloopers, die gevangen ende metter doot gestraft sijn werden.