Blocnote klein formaat

[33]

Parijs, Jan. '34. (Gedurende de Stavisky-affaire.)

Ik moest idealen hebben. Nieuwe, niet verouderde. Mij weggeven. Waaraan? Ik zou misschien moeten voelen dat koncentratiekampen volstrekt onvermijdelik zijn geworden, dat..., dat..., en ik voel alleen tegen mij opdringen de smeerlapperij van alle kanten. Krisisgevoel, krisisontwaken, val uit het burgerlike ledikant. En bovendien, ‘smeerlapperij’ is een moreel begrip, vallend buiten alle technische realiteit. Ruzie haast met G. over de post van W. bij de krant. De toneeldirekteur die opbelt, die dreigt met intrekken van advertenties wanneer zijn stukken niet beter besproken worden. W. meent

[p. 64]

dat hij niet méér water in zijn wijn kan doen, G. gelooft dat dit toch onvermijdelik zal zijn. G. is bevriend geweest met de toneeldirekteur in kwestie en meent dat hij hier misschien tussenbeiden had kunnen komen. Zijn eerste vraag is: - Waarom heeft W. hem dan ook niet dadelik opgezocht? - W. die toneelman? Wie is die man? - Ik barst uit, zeer onverstandig, en spreek van korruptie, omkoperij en ploertigheid. G. doet opeens of hij niets meer begrijpt; hij wil weten wat ‘korrupt’ betekent, wat ‘omgekocht’, en wat ‘ploertig’. Hij is van nature volstrekt niet zo wereldwijs, maar tegenover mijn wereldvreemdheid, zoals dat heet... Ik breng hem hulde voor zijn levenskennis, maar zeg dat ik onder ons die dingen toch nog zo noemen wil.

Maar ikzelf schreef aan W. over toneel: ‘Waarom zou je maar niet van alles zeggen dat het prachtig is? Je hebt immers geen werkelike voorkeuren? dat alleen zou erg zijn. Waarom,

[p. 65]

inderdaad, onaangenaamheden krijgen voor het hogere of lagere in dat bedrijf?’ - Ik was wijs - levenswijs - toen ik dat schreef. Waarom zeg ik nu opeens tegen G., en al is het dan maar onder ons, dat elke toneeldirekteur die slagen wil een getrapte handelsploert moet zijn?

G. korrigeert dan ook met enig recht: - Waarom een handelsploert? Een handelsman. Ja, een man die toneel verkoopt is een handelsman. - Hij voegt eraan toe dat zijn vriend, of ex-vriend, zo sympatiek cynies is dat hij dat zelf altijd heeft beaamd.

Ik: - Zo cynies toch niet of hij laat, in de kritieken die hij betaalt of afdreigt, niet zeggen dat er sprake is van handelswaar, maar van kunst. - En ik eindig met G. uit te leggen waarom men géén water in zijn wijn, d.w.z. in zijn kritieken moet doen; ik spreek over de waarde van een erkende mening, over het erge van meningen die maar half betrouwbaar zijn.

[p. 66]

Men is ongezouten eerlik over de ‘kleinen’, en op kosten van de ‘kleinen’, want dank zij deze eerlikheid heeft men de reputatie een eerlik man te zijn. En de ‘machtigen’ profiteren van deze reputatie, want over hen liegt men, en het publiek gelooft; de ondertekening is immers dezelfde.

Jawel, jawel, maar... de wereld is immers zo? G., hoofdschuddend naar mij kijkend, alsof hij (met de wereld) vanzelfsprekend gelijk heeft, krijgt gemakkelik spel. Als ik eraan terugdenk vraag ik mij alleen af of ik degene ben zonder idealen.