Moeder Lysbeth

[p. 8]

I. Het vooroordeel.

Het fanatismus geeft in Vlaenderen nog dagelyks de ongehoordste bewyzen van zyn onbegrypelyk dwaes bestaen. Het domme bygeloof mag er nog immer de algemeene en ergste plaeg der boeren genoemd worden. En die plaeg heeft niet alleen ten gevolge den mensch te misleiden en naer zyn ongeluk te voeren, maer zy maekt hem daerenboven tot alle regt begrip onbekwaem, zy leidt hem gansch van de baen, welke de Schepper hem als redelyk wezen voorschreef, af, en verdierlykt het verstandige bestaen op eene wyze, die den menschdomme ter eeuwige schande verstrekt.

Op de dorpen nogthans, waer sinds een vierteleeuws eene goede school open is, dáér waer de jeugd met zorg en zonder voorbedachten dwaelgeest opgeleid wordt, dáér mag men ten huidigen dage reeds troostende beternis aenstippen.

Vuriglyk moet iedereen hopen dat de staet van zaken lang zoo meer beteren zal; elkeen is overtuigd dat een

[p. 9]

denkend mensch, dat een beschaefd lid der maetschappy voor het algemeen welzyn van groot nut is, dewyl een man, wiens daden enkel op ingeving van dwaelbegrippen rusten, van iedereen dient geschuwd te worden, want, door haren oorsprong zelve, moeten zyne handelingen gevaerlyk voorkomen.

Als christen en als redeneerend mensch keurt elkeen ten huidigen dage het fanatismus of bygeloof als een zeer gevaerlyk iets af; om tot het uitroeijen der ons onteerende dwalingen mede te werken, hebben wy het heden gewaegd tegen zulke dwaelbegrippen te velde te trekken, die de samenleving het meest in haren gang stuiten, en hinderpael aen de verwezenlyking van veel maetschappelyk goed stellen.

De gebeurtenissen van het verhael, dat wy heden den lezeren aenbieden, grypen plaets op het einde der verloopene eeuw; en die onzer Oûkens, welke thans nog in levende wezen zyn, en iets van den Patriottentyd en zyne gevolgen weten te vertellen, zullen zich gemakkelyk den grondzin onzer voordragt herinneren.

Want ons verhael rust op feiten, die in der waerheid gebeurd zyn.