Logo DBNL
De sonne-bloeme (1700)

De sonne-bloeme

(1700)–Hieremias Drexelius–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige

Het XII. Capittel.
'T besluyt oft
Een kort begrijp van al't ghene in dese vijf boecken gheseyt is.

Ick wil u hier, beminden Leser, in't corte leeren, ende een cort begrijp deser onderwijsinge van onsen wille met den godtlijcken te vergelijcken geven; op dat het altijdts voor onse oogen zy, 't gene wy altijdts in't herte willen hebben.

Daerom hebben wy oock hier de beelden by ghevoeght, die de sake uytleggen. In elck van dese siet gy een dobbel voor-beelt,

soo van den godtlijcken als menschelijcken wille. Een herte met eene goude croone ghecroont, bediedt ons den godtlijcken wille, den welcken niet alleen den besten ende den rechtsten en is, ende over al gebiedende maer oock onveranderlijck, ende altijdts sijns selfs heel gelijck Daer onder van d'eene sijde staet eene lelie, ende van d'andere een sweert; want desen den mensch loont oft straft. 't Gevleugelt herte, een voor-beeldt van's menschens wille, heeft eene roosen croone, ende somwijlen eene croone van pauwen vederen gevlochten. Onsen veranderlijcken ende ongestadigen wille is dan alleen lofbaer, als hy sich met sijne vleugelen ende sijne begeerten, na het godtlijck herte ende wille opstiert, oft ten minsten niet en wederstaet, als hy van eenen anderen cant, dat is, van eenighe creatueren, afghetrocken oft opgehaelt wordt: altijdts soo veel te geluckiger, hoe hy meer met den godtlijcken vereenight.

't Ander sinne-beeldt van den godtlijcken wille is de Sonne; van's menschens wille, de Sonne-bloeme. Tusschen de sonne en dese bloeme is eene meeste vereeninge. Dese bloeme volght met een gedienstigh ende geduerig aenschouwen de sonne; en de dicke wolcken en connen dese eerbiedinge oft gedienstigheyt niet beletten. Wy zijn min wijs dan dese bloeme, 't en zy dat onsen wille eenpaerlijck den godtlijcken, als eenen pagie, volge; die door geene ellende daer van en can gescheyden

worden. De reste van dese beelden laten wy u, beminden leser, selven uytleggen.

't Ghene tot noch toe gheseydt is, hebben wy aldus bedeylt.

In den eersten boeck hebben wy ghesproken van de kennisse des godtlijcken willes. In den tweeden, van de vereeninghe van den wille des menschs met den godtlijcken. In den derden, van de profijten deser vereeninghe. Maer in den vierde, van de beletselen deser vereeninghe. Ten laetsten, in den vijfden, van de behulpselen deser vereeninghe. Dese dinghen sullen wy nu soo in't korte melden, dat wy niet lichtelijck't ghene geseyt is en herhalen, maer het voorseyde bevestighen.

§. 1.
De kennisse van den godtlijcken wille.

Bernardus spreckt geleerdelijck hier van: Het ondersoecken der Majesteyt is te vreesen, maer het ondersoecken van den wille Godts is soo gherust, als godtvruchtigh. Waerom en sal ick met alle neerstigheyt niet arbeyden de verholentheydt van den wille Godts t'ondersoecken, den welcken ick wete dat ick in alles moet ghehoorsaem wesen a? Maer wie is dien onsalighen mensch, die derre dit niet willen, 't ghene hy seker weet dat Godt wilt; oft hem beroeme te willen, 't ghene hy voorseker weet dat Godt

niet en begheert? Wie is dien stouten, dien onbeschaemden mensch die niet en vreest te seggen: O Godt, ick hebbe liever dat mijnen wille, dan den uwen gheschiede: want ick oordeele dat mijnen profijtelijcker is, dan den uwen. Ick sal my selven voorsien; ick en ben niet versekert noch gherust genoegh, als ick my aen uwe eeuwige voorsichtigheydt overlevere. Dit souden wy misschien ons schamen te segghen, maer niet te doen. Och hoe vele menschen zijnder die niet seer beschaemt en zijn, die dese woorden wel vervloecken, maer alleen met den mondt, niet metter daet ende wercken! Hier is voorwaer een groot perijkel, als wy ongeluckelijck ons selven streelen ende streelende ons selven verleyden. Want als wy onsen wille doen willen, ende onse onwetentheyt begeeren te verontschuldigen, soo veynsen wy ons dat wy Godts wille niet en kennen. Bernardus leert ons hier seer wel: Daerom bid ick u-lieden, luystert neerstig toe: want my geen dingh te voren en comt, dat gy profijtelijker cont hooren. Daer Godts wille seker is, dat daer den onsen gansch volge te weten, in de dingen, van de welcke wy jet sekers in de H. Schriftuere bevinden; oft van de welcke den gheest Godts selve opentlijck in onse herten roept, wat men gevoelen moet; gelijck is de liefde, ootmoedigheyt, suyverheyt, gehoorsaemheyt: laet ons dese sonder achterdencken goet vinden ende begeeren, de welcke Wy sonder achterdencken weten dat Gode aengenaem sijn.

Maer oock die dinghen moeten wy in aller manieren haten, de welcke seker is dat Godt haet; ghelijck is onkuysheydt ende onverduldigheyt. Maer in dingen daer wy niet sekers in een connen vinden, dat onsen wille daer niet sekers en besluyte, dat hy daer tusschen beyden gaet, oft ten minsten geene van beyden te seer aen en hange, altijdts denckende, of misschien't een Gode aenghenamer ware; ende laet ons veerdigh zijn sijnen wille te volgen, na wat sijde dat wy dien sien hellen. Dat niemandt en dubbe in't ghene seker is, niemant in de twijfelachtige saken en aenveerde voorseker, niemant sich en verstoute twijfelachtige saken t'oordeelen, oft het vonnisse te verhaesten; ende wy sullen beproeven't gene daer geschreven staet: Grooten vrede is den ghenen die uwe wet beminnen, ende sy en hebben geene verargheringhe a. Dus't gene seker is dat Godt wilt, laet ons dat geheelijck willen: ende't gene seker is dat hy niet en wilt, laet ons dat oock vervloecken: maer't gene onseker is, of hy't begeert, oft niet en begheert, laet ons dat niet heel willen, noch heel niet willen b.

Dit profijtelijck onderwijs van den H. Bernardus leght ons alle twijfelachtigheden uyt, gheeft ons eene remedie tegen de gebreken van alle onse wercken. Het gene ick segge, betoone ick oock met eene exempel: Ick gheve den armen eene almoesse: voorwaer,

ick en wete hier niet, of Godt begeert dat ick meer geve. Daerom vluchte ick tot den godtlijcken wille: O mijnen Godt, wiste ick dat gy my, in d'aelmoessen te gheven, milder begeerde te hebben, ick soude voorwaer stracks milder wesen. Op de selve maniere: Ick bidde een deel van eene ure. Mijnen Godt, konde ick weten, dat ghy wilde dat ick langer soude bidden; ick soude dit, sonder vertoeven, volbrengen. Insgelijcks, ick vaste. Mijnen Godt, ware't my kennelijck dat gy begeerde, dat ick strenger oft dickwilder soude vasten, ick soude't veerdighlijck doen. 't Selve moetmen in alle andere wercken altijdts met Godt soo over-een-komende, doen. Mijnen Godt, soo soude ick dat, ja alle mijne wercken willen doen, gelijck gy van my begeert dat ick doen: is't dat ick uwen wille soo wel niet en verstaen, onderwijst, port, ende dwinght den mijnen, ghelijck ghy begheert; besit my, dat mijnen wille, niet mer den mijnen, maer den uwen zy; daerom gebruyckt gy dien als den uwen. Hier sal't profijtelijck wesen, dit ghebedt der H. Kercke dickwils te herhalen: Heere, wy bidden u, wort versoent door onse offeranden die ghy ontfanghen hebt, ende dwinght onsen wederspannighen wille oock tot u te comen a. Ende't sal oock profijtelijck zijn, hondert-maels op eenen dagh dit gebedeken te herhalen: Mijnen Godt, leert my uwen wille doen b. Of: Heere wat begheerdy dat ick doen?

Hier uyt can men heel veerdighlijck andtwoorden op die loose trecken van den boosen vyandt. Den duyvel plegh somwijlen dusdanighe vraeghskens den mensch voor de houden: Oft u jemandt dit oft dat seyde, wat sout ghy antwoorden? In sulcke oft sulcke occasie wat raet soudy nemen? Of ghy bedroghen wierdt in uwe hope, of't u gheweygert wiert't gene ghy versoeckt, wat soudy doch doen? Duysent dusdanighe gepeysen brenght den loosen vos te voren, ende om listelijcker ons te vangen, mengelt de valsche ende ware dinghen onder een. Dickwils leght hy't ons soo te voren, dat, waer sich den mensch oock keert, hy eene muyse alle vindt, verwerret staet, ende niet sonder schuldt en is. Hier is't sekerste, niet t'antwoorden: ghy zijt al verwonnen, begindy met desen seer doortrocken sophist te disputeren. Dus en wilt met sulke eene subtijle tegenpartije niet argueren, maer andtwoordt als met ghesloten ooghen: Wilt Godt dit, ick wille't oock; wilt hy't niet, ick en wille't oock niet; ick gheve my aen de godtlijcke voorsichtigheydt ende wille heel over, nae dien schicke ick my gheheel: ick hebbe my, ende al dat ick besitte, aen Godts wel-behagen overgelevert; dat het geschiede soo't Gode belieft. Met desen schilt des godtlijcken willes alleen ontgaet men alle de schichten des duyvels, soo wort den helschen vervolgher verwonnen, soo bewaert den mensch sijne gherustheydt. Maer ick meyne dat dit

naevolghende onderwijs grootelijcks helpen sal, om voordere kennisse van Godts wille te krighen.

Men leest, dat een geleert ende godtvruchtigh man, nu in doodts noot wesende, van sijne vrienden ende maghen in deser voeghen ghevraeght wierdt: Dat, aenghesien hy nu by de deure der eeuwigheydt was, ende in dat eynde, daer hy met eene stille ruste sijn vertreck verwachtede, hy hen eene gedenckenisse oft vermaninge in die ure wilde achterlaten. Ick en weygere't niet, seyde den krancken, ick ben bereyt u hier in te believen. Ick ben indachtigh dat ick u vele dinghen van Godt en de deughden vermaent hebbe; maer nu sal ick u lieden een besluyt van alle mijne vermaningen geven, een begrijp aller deughden, ende een cort inhoudt van alle leeringe. Doch weet, dat het ons dickwils cleyn dunckt't gene Godt grootelijcks werdeert. Dit is dan een cort begrijp van alle deughden: Al dat Godt ons laet overcomen, ghelijckelijck van sijne handt te nemen, ende noyt jet anders te begheeren, dan alle dingen nae den reghel van Godts wille te volbrengen. Siet, beminde vrienden, dit is een cort begrijp van alle deughden, dit is een besluyt aller deughden. Maer misschien suldy vraghen: Wat middel isser, om Godts wille in alle dingen t'onderkennen? Verstaet dan dese middel: Die soo in alle dinghen sich ghestelt, vint, dat, waer't dat hy Godts wille kende,

dien seer veerdighlijck soude volghen, desen en sal niet lichtelijck van Godts wille dolen; Hy sal vervult worden met de kennisse van Godts wille a? Ende, Godts wille sal door sijne handt voor-spoedighen voortgangh hebben b. En waer toe dusdanighen door de reden ende de conscientie gevoelen sal, dat hy getrocken wort, daer sal hy Godt, die hem roept, gerustelijck volgen; als rechts sulck eenen treck noyt jet en raedt dat tegen de H. Schriftuere oft wetten der H. Kercke is c.

Maer hier tegen suldy seggen, 't gene vele menschen seer quelt: Ende waer aen sal ick weten, dat Godt dit oft dat, oft jet anders begheert? Dan weet ghy, ô Christen mensch, voorwaer dat Godt dit oft dat, oft jet anders begeert, als gy't hem siet toelaten; wilde hy't niet, hy en soude't niet toelaten. Sal Godt niet willen, 't gene hy vander eeuwigheyt geschickt heeft toe te laten? Ick brenghe Augustinum voor eenen onwederlegghelijcken ghetuyghe by, die seer claer leert; Godt volbrenght alsoo sommige sijne goede willen door de quade der booser menschen wille, gelijck Christus met den goeden wille des Vaders, door de quaetwillige Ioden voor ons gedoot is. Dus zijn de wercken des Heeren groot, uytghesocht naer alle sijne begheerten, op dat met eene wonderlijcke ende onuyt-sprekelijcke maniere niet en geschiede buyten sijnen

wille, 't gene oock tegen sijnen wille geschiet: want het niet gebeuren en soude, waer't dat hy't niet toe en liete; ende voorwaer en laet dat niet toe, niet willende, maer't selve begeerende: noch en soude't goet niet laten qualijck geschieden, 't en ware den Almogenden konde oock van't quaedt wel doen a. Noteert dat, Christen mensch. 't En soude niet gheschieden, 't en ware dat hy't toeliete; ende hy en laet dat niet toe, niet willende, maer't selve begheerende. Daerom als ghy hoort dat het Godt toelaet, weet dat hy't wilt. Maer gy sult seggen: Godt laet oock de sonden toe. 't Is soo: maer gy weet wel, dat in alle sonde de schult ende pijne (als twee wormkens in eenen verrotten tant oft meluachtigen balck) versaemt zijn: Godt en begeert de schult niet, maer de pijne, ende alsoo en ordineert hy niet alleen alle straffe over ons, maer kastijdt ons oock daer mede. Waerom oock dickwils d'eene sonde met d'andere gestraft wordt: ende soo is het overspel van David, door de schandelijcke onkuysheyt van Absalom, die hy met de concubinen sijns vaders volbrachte, gestraft. 't Selve geschiedt in andere dingen oock.

Dat gebodt van Siracides voordert oock dese kennisse van Godts wille: Al dat u toegheschickt wordt, ontfanght het b. Want sal u soo vriendelijcke ende wijse handt jet oplegghen, dat u niet betamelijck en is? Den

Coningh des hemels is uwen vader, hy is wijs, hy is goedt, hy vermagh het al. Waerom sal hy over laten comen, 't ghene u niet profijtelijck en is? Oversulcks al dat u toegeschickt wordt, hoedanigh dat het zy, ende van wie't u comt, weet dat het Godts wille is, ende daerom volght oock dien wille, dien ghy bekent Godts wille te wesen. Zijt gedachtigh, dat ghy niet en begeert, dat het geschiede't ghene daer geschiedt, naer uwen wille, maer soo het comt. Weirt de sonde in alle gheschiedenissen, ende in alle dingen, ende ghy sult lichtelijck Godts voorsichtigheydt ende wille onderkennen. Seer wel spreckt den H. Augustinus: Gy verkrijght het gelt, ende verliest uwe onnooselheyt; verliest liever het gelt, ende bewaert d'onnooselheyt, ende aensiende bestieringe daer Godt u door bestieren sal, dat gy oock wilt al't gene hy wilt: want dit de bestieringe is a. Daerom, dat niemandt op sijne wijsheydt oft voorsichtigheyt en betrouwe. Den medicijn (seght Tullius) voorsiet door de reden de sware sieckte; den veldt-heere de listen ende lagen, den stierman de tempeesten ende nochtans worden die dickwils bedrogen, die niet sonder sekere reden en oordeelen. Onse voorsichtigheden zijn onseker b, jae heel onseker sijnse: de godtlijcke voorsichtigheyt en bedriegt niemant, noch en wort noyt bedrogen.

§. 2.
De vereeninghe van den wille des menschs met den godtlijcken.

'T en is niet genoegh den godtlijcken wille te kennen, men moet dien oock volbrengen. Den knecht die sijns heeren wille gheweten heeft, ende sich niet bereydt en heeft, ende naer sijnen wille niet ghedaen en heeft, die sal met vele slaghen gheslagen worden a. De vereeninge van den wille des menschs met den godtlijcken, volght te recht nae de kennisse van Godts wille. Kendy den heylighsten wille Godts? omhelst dien, ende voeght den uwen naer den selven. Oft misschien verwacht gy dat den godtlijcken wille sich aen den uwen onderworpe ende voeghe? Te vergeefs: Godt werckt het al naer den raedt van sijnen wille b. Ende neemt dat Godt wille't gene gy wilt; hy sal dat t'uwer schade willen. 't En can geenen goeden wille wesen, die met de wet ende de regels van alle goede willen niet over een en comt. 't Is een onbewegelijck fondament: Vrede zy den menschen die goedt van wille zijn c. Het moet dan eenen goeden wille wesen, die met den besten wille over een comt.

't Gebeurt ondertusschen, dat de moeder des huysgesins de huys stove te seer onsteken vint, ende meynt datse in een badt, niet in de

sael-stove, treedt. Daerom is de goede vrouwe gheheel ontstelt, ende begint haere gramschap teghen de maerte uyt te storten, ende haer met spijtige woorden te bekijven. Waerom hebdy, ghy vuyle dante, de stove soo seer ghestockt? zijn wy hier versaemt om t'eten, oft om te wasschen? waer toe dient soo veel houts verbrant, soo grooten cost? ghy doet dobbele schade: ghy quelt ons, ende verbrandt het hout. Maer de maerte andtwoordt: vrouwe, en vergramt u niet, mijnen meester heeft het my soo belast. De vrouwe, soo haest alsse verstaet dat het haren man soo belast heeft, swijght, ende laet haren grammen moet sincken, ende spreckt sachtmoedelijker, ende leert de hitte, die haer anderssins niet aen en stont verdraghen. Ende dit is het eynde van dese oorloge, de welcke anderssins een langh krackeel van vele woorden soude ghemaeckt hebben. Soo veel vermagh dese antwoorde alleen: Den meester heeft het aldus begheert. Dit alleen te peysen, Godt heeft soo begheert, leere ons in allen teghen-spoedt sachtmoedighlijck stil-swijghen.

Fraey ende metter waerheydt spreckt den H. Prosper: Den vryen wille en can in ons niet beters gedoen, dan dat hy sich aen dien overgheve, die niet en can qualijck doen a. Wat connen wy rechter oft beter doen, dan onsen wille geheel aen den onverwinnelijcken wille Godts onderworpen? noch oyt jet an-

ders dencken, dan het ghene Heli den Priester seyde: 't Is den Heere; dat hy doet't ghene goet is voor sijn' ooghen a? Den H. Chrysostomus c noemt dese antwoorde woorden heel vol van wijsheydt, door de welcke Heli sy selven, oock in teghen-spoedt, tot alle verduldigheydt porde. Heli spreckt wel, maer Christus alderbest: Vader, belieft het u, neemt desen kelck van my wegh; maer nochtans niet mijnen wille, maer den uwen gheschiede b. D'eerste begeerte sproot uyt de menschelijcke cranckheyt. De tweede was deughdelijck. Leo seght: Hy heeft dat ghewenscht naer onse maniere van doen, dit heeft hy van de sijne vercosen; dat den ondersten wille wijcke aen den oppersten, Dat uwen wille gheschiede. Dit woordt onderwijst de Christenen, onsteckt de Martelaers, versterckt de maeghden, gheeft moedt aen de ghene die strijden, vervroomt de cleynmoedighe, recht op de verslaghene, vermaeckt de mistroostighe, gheneest de benauwde. Ten laetsten, spreken sy lieden allegader met eene stemme, Christum nae-volghende: Vader, kan desen kelck niet voor by gaen, ten zy dat ick dien drincke, dat uwen wille gheschiede c. Dit is d'uytnemenste eere die men Godt doen can, als wy gheheel onsen wille nae den godtlijcken voegen, ende daer op met een onbeweghelijcke ende onberoerlijcke gherustheydt rusten, 't zy dat

Godt ons met voor-spoedt voorcomt, oft met teghenspoedt beproeft. Want dit is dat wy gheduerighlijck begheeren: Vwen wille gheschiede op der aerde, als in den hemel. Ende wy en bidden niet alleen dat Godts wille van ons volbracht worde, doende't gene hy ghebiedt, maer oock van ons ende in ons, verdragende al dat hy ons toesendt. Ende dit noemden d'oude Vaders een groote oeffeninghe, alle dinghen van Godts handt t'ontfangen, 't welck Job ende David seer volcomentlijck volbracht hebben. Dien seyde: Den Heere heeft het ghegheven, den Heere heeft het ghenomen; soo't den Heere belieft heeft, soo is't gheschiedt; den naem des Heeren zy ghebenedijdt a. Alsoo of hy seyde: Den Heere heeft my dit gheleent, ende en is van sijne heerschappije niet afgegaen; daerom magh hy weder eysschen't gene sijne is; hy zy gebenedijdt, hy zy ghelovet. Soo sprack David oock: Ick sal t'alle tijden den Heere ghebeenedijden b: in den tegenspoedigen ende voorspoedighen tijdt, nae dat hy met my handelt. Dese overghevinge van sijnen wille in den godtlijcken is d'opperste volmaecktheydt, ende een werck van een oprechte liefde: want het den oppersten trap der liefde is, 't Selve willen, ende't selve niet willen. Aldus temt den mensch alle sijn affectien, ende schickt sy selven geheel nae Godts wille, ende singht blijdelijck met den H. Ber-

nardus: Heere, mijn leven staet in uwen wille a. Hieronymus spreckt fraey hier van, seggende: Godt is goet, ende al dat den goeden doet, moet nootsakelijck goedt wesen. Verliest de vrouwe haren man? ick bedroeve my over't ghene ghebeurt is; maer, midts het den Heere soo belieft, sal ick't verduldiglijck verdraghen. Is jemandts eenighen sone ghestorven? het valt wel hardt, maer't is verdraghelijck; midts dat dien hem ontnomen heeft, die dien gegeven hadde. Ben ick blint; 't ghene my mijnen vriendt voorleest, sal my vertroosten: word' ick doof, ick sal van vele sonden vry wesen, ende anders niet dan op Godt peysen. Daer en-boven comt my de harde armoede, de koude, de flauwigheydt, ofte naecktheyt over? ick sal de laetste ure verwachten, ende sal voor een kort quaet achten, daer een beter eynde nae volght. Ben ick gesont? ick dancke mijnen Schepper. Ben ick sieckelijck? hier in prijse ick oock den wille Godts. De deught der ziele wordt door de kranckheydt des lichaems volmaeckt b. Justinus den Martelaer seght: Men moet sich voegen naer den wille Godts, gelijck de pot-aerde haer voeght naer den wille des pot-backers c.

Alle dese dinghen besluyt den weerdighen Lud. Blosius in een cort begrijp, 't welck met goude letteren dient gheschreven. Die inder

waerheyt eenen liefhebber der volmaecktheyt is, en moet van Godt gheenen inwendighen troost, niet dit oft dat besonderlijck begheeren, maer sijnen aenghenaemsten wille uyt ganscher herten versoecken. Want al is't datmen alle dese andere dingen in den staet van gratien wesende begheeren magh, de selve nochtans onmatelijck te versoecken, is een onvolmaecktheyt. Voorwaer Godt vereyscht boven alle dinghen van ons, dat wy onsen wille gansch aen den sijnen onderworpende, hem laten doen't gene hy begeert. Ende hier door genieten wy in alle dingen eenen waerachtighen vrede. Het is Gode veel aengenamer dat wy met den Apostel uyt der herten segghen: Heere wat begheerdy dat ick doen? dan te seggen, dat wy t'sijner liefde geerne eenige wonderlijcke dinghen nae onsen eygen wille begheeren te doen. Want boven alle dingen die wy souden connen segghen oft doen, vereyscht Godt dit aldermeest van ons, dat wy in ons herte segghen: Heere, dat uwen aenghenaemsten wille gheschiede. Onder alle de ghebeden die Christus in dese werelt stortede, is dit het beste ende uytnemenste gheweest: Vader, niet mijnen, maer uwen wille gheschiede. Het is wel ghenoeghelijck, als wy om gratie en deught bidden, van Godt te verkrijgen dat wy begheeren; nochtans is't veel genoegelijcker ende profijtelijcker in Godts alderbeste behagen sy selven over te geven. Als jemant daer toe gecomen is, dat hy, sy selven geheel

overgevende ende Gode opofferende, alle dingen om sijnen wille van binnen ende van buyten bereyt is te verdragen of t'onderstaen dan gaet het voorwaer wel met hem, ende met eer. Den goeden willen is den grondt oft fondament van alle deughden. Maer het gaet boven alle deughden, een van wille met Godt te wesen; ende hier in is de volmaecktheyt gelegen. Want wie aldus van goeden wille is, dat hy sy selven verloochtent ende sijnen eygen wille versaeckt, ende sy selven geheel vrymoedelijck over geeft aen Godts wille, diens goeden wille is volmaeckt; ende die leeft sonder vreese ende anghstelijcke sorghe sijns selfs, ende gevoelt eenige versekertheyt van het eeuwigh leven. Want hy in alle dinghen van den selven wille met Godts is, ende heeft met Godt ende in Godt eenen onverstoorelijcken vrede. Hy weet bittere woorden, ende stuere manieren, ende wreede wercken, ende allen onghelijck, dat men hem oft de sijne doet, stillekens, soetkens ende vreedtsamelijck te verdraghen. Ick segghe, hy verdraeght het al ghestadelijck ende verduldelijck't ghene hem van alle canten, 't zy van Godt, 't zy van eenighe creaturen can overcomen. Niet en can hem stooren, noch verlies van aerdtsche goederen, oft van vrienden ende neven, geene sieckten des lichaems, noch geene schande, noch de doot, noch't leven, noch't vagevyer, noch duyvel, noch helle. Want, om dat hy sy selven uyt liefde aen den godtlijcken wille

overgegeven ende ghelevert heeft, ende geen achterdencken van doodt sonde en heeft; soo is hem licht om verdragen, al wat Godt van hem schickt in dit leven ende inder eeuwigheydt. Dus peyst, ende seght hy aldus, als hy jet lijdt, ende in al dat hem overcomt: Heere, dat het gheschiede gelijck gy vander eeuwigheydt, eer ick was, gheschickt hebt, niet gelijck ick begeere. Ick en mach mijn gemack, noch mijne genoeghten niet soecken, maer uwe eere ende uwen lof. Uwen heylige wille is my aengenamer, dan de vryigheyt van jet te wenschen. Daerom siet, ick geve ende levere my selven u over, ende late u, mijnen Godt, met my geworden, niet alleen in desen tijdt, maer oock inder eeuwigheydt.

Vele zijnder die een begeerte hebben tot dese ofte die maniere van leven, tot dese oft die goederen; maer gemeynelijck comt het al uyt den eygen wille watse doen. Dus mach ick voorwaer wel seggen, dat oock eenen Ave Maria geseyt tot Godts glorie, met eene verloocheninge sijns selfs, beter ende profijtelijcker is, dan vele Psauters uyt sijnen eygen wille te lesen a. Soo spreckt Blosius.

Daerom moet men duysent maels verhale't gene desen godtvruchtighsten leeraer ons soo dickwils instampt: De waerachtighste devotie is in een ootmoedige overleveringe sijns selfs ghelegen: te weten, als den mensch niet alleen in overvloedigheyt, maer veel meer

in gebreck ende droefheyt, ende allerleye gevallen ende geschiedenissen, heel volcomentlijck op Godts alderheylighsten wille rust a. Want gelijck seer wel den H. Chrysostomus ende Bernardus leeren: Het cort begrijp van d'oodtmoedigheydt is hier in gheleghen, dat onsen wille in alle dinghen den godtlijcken onderworpen zy b.

Epictetus spreckt oock aldus: Hoort dese woorden, heel weerdigh om in peerlen gegraveert te worden. Het is my aenghenaem van de doodt bevanghen te worden, als ick nergens mede bekommert en ben, dan in mijnen wille te verbeteren, dat ick, ontslagen ende vry van alle vreese, Godt mach seggen: Hebb' ick uwe geboden overtreden? hebb' ick't goet, dat gy my gejont hebt, onnuttelijck verquist? hebb' ick mijne vijf sinnen qualijck gebruyckt? hebb' ick van u oyt geklaeght? hebb' ick oyt uwe regheringhe berispt? Ick ben sieck gheweest, om dat ghy't begeert hebt: d'andere hebben oock sieck gheweest, maer ick oock met mijnen wille. Ick ben naer uwen wille verarmt, maer blymoedigh gebleven. Ick en hebbe geene heerschappije gehadt, om dat ghy't begeerde: ick en hebbe noyt begeert te regeren. Hebdy my oyt om dese reden droevigher gesien? ben ick oyt met een droefmoediger aensicht by u ghecomen? Ick ben bereydt tot't gene gy my gebieden oft bevelen sult. Wildy

dat ick nu de genoechten der spelen verlate? ick gaen wegh. Ick dancke ende love u, soo veel als ick vermagh, dat ghy u geweerdight hebt my tot uwe spelen te laten comen, ende om uwe wercken t'aenschouwen, ende uwe regheringe te verstaen. Dat de doodt my bevange, ter wijle ick dit overdencke, dit schrijve, dit lese a. Hoe Christelijck ende wijselijck is dit al geseyt?

Daer is eene dispute op de woorden van Gerson, tusschen twee opgheresen, als den eenen vraeghde, oft Gerson wel hadde geseydt, dat Job meer verdient hadde, verduldelijck verdragende het ongelijck't gene hem den duyvel ende sijne vyanden dede, dan of hy naer sijnen wille alle sijne rijckdommen den armen uyt-ghedeylt hadde? Seer wel, seyde hy: want wy eenen meerderenloon verdienen, als wy d'ellenden, van waer sy oock comen, sonder clagen ende kermen, sonder Godts oordeel te berispen, sonder onse vyanden te betichten ende te haten, verdragen, dan of wy veel vasteden, disciplinen deden, ende hayre cleederen droegen. Van soo groot eene weerde is't sijnen eyghen wille over te gheven. Maer ter contrarie is't godtloos, niet te willen lijden, 't ghene Godt ons, van wie het oock come, toesendt om te lijden.

Dus en is des menschs wille noyt goedt, dan voor soo veel als hy gelijckformigh met Godts wille is: maer soo veel is hy beter

dan hy selve, hoe hy met den godtlijcken wille gelijckformigher is. Ten laetsten, moet men dien wille den volmaecksten achten den welcken aen den godtlijcken aldermeest onderworpen is. Daerom voordert een jegelijck soo veel in de deught, als hy in de gelijckformigheydt van sijnen wille met den godtlijcken voordert. En dit hebben wy in't tweede boeck geleert.

§. 3.
De profijten die wy ghenieten door de ghelijckformigheydt van onsen wille met den godtlijcken.

Ick segghe't met een woordt: Den wille des menschs met den godtlijcken in alles over een comende, is een versaminghe van alle deughden: te weten, uyt dit ammunitie-huys krijght-men wapenen tegen alle soorte van ellenden. Want die sijnen wille met den godtlijcken vereenight heeft, die sal met een verlicht ende bly herte versmaden al't gene in dit leven droevigh oft grouwelijck is. Dit sal hy dickwils segghen: Dat den wille des Heeren gheschiede. Als hem sijne rijckdommen ghenomen worden, hy sal segghen: Den wille des Heeren geschiede. Als hy seer sieck wordt, met pijnen beswaert, met tormenten ghepijnight wordt, hy sal noch roepen: Den wille des Heeren gheschiede. Als hem alle eere ont-

nomen wort, ende veel verwijts gheseydt wordt, noch en sal hy niet ophouden van te segghen: Den wille des Heeren gheschiede. Als alle de menschen hem quellen, als hem alle de duyvelen tenteren; jae dat den hemel valle, de werelt vergaet, de helle open berste, noch sal hy roepen: Den wille des Heeren gheschiede. In de meeste ellenden is sijnen meesten troost, te mogen segghen: 't Heeft den Heere soo belieft; Godt begeert dat.

Bion gevraeght zijnde, wie in sijn leven aldermeest scheen beanghst te wesen? andtwoorde; Die geluckigh wilt wesen in de grootste dingen, die wort met duysent sorgen gequelt, om te krijgen dat hy wenscht, ende dat verkreghen hebbende, is hy beanghst van dit te verliesen. Want wy arbeyden seer om te hebben; als wy't niet en verkrijgen, zijn wy droevigh: als wy't gekregen hebben, vreesen wy't te verliesen: als't ons ontnomen is, zijn wy beroert, ende wy zijn beanghst dat het ons ontnomen sal worden. Maer die sy selven volcomentlijck aen den godtlijcken wille overlevert, is van alle kanten vry; want hy niet beanghst en is wat hy verkrijght oft verliest, maer wat Godt begheert dat hy verliese oft verkrijge. Maer hoe weet hy dat Godt dit ofte dat begeert? Ick hebbe't nu gheseydt: want hy weet dat hy't toelaet. Aen desen toelatenden wille Godts heeft hy over langh sijnen wille soo overgelevert, dat, al waer't dat alle't quaedt der wereldt teghen hem opstondt,

nochtans dese vrywillige stemme in hem niet en soude beletten, Den wille des Heeren gheschiede. Dat is eene wonderlijcke vromigheyt der ziele, ende, die daer uyt volght, een' onwerdeerlijcke gherustigheydt. Maer laet ons hier by ordre stellen het profijt dat uyt dese vereeninge met den godtlijken wille comt.

Het eerste is, Eenen grooten vrede ende vreught Wie heeft hem wederstaen, ende vrede gehadt a? Wel spreckt Augustinus: Heere gy hebt ons tot u gheschapen, ende ons herte is ongerust, tot dat het in u ruste b. Daerom is't eenen salighen raedt van den Prophete Job: Voeght u naer hem (uwen wille met den sijnen vereenigende) ende hebt vrede, ende door dese dinghen suldy de beste vruchten hebben c. Waer op wel past dit godtvruchtigh vermaen: Verlaet u, gaet u selven af, ende ghy sult eenen grooten inwendigen vrede genieten d. Voorwaer daer en is niet soo bitter, of een' oprechte ziele en vindt daer troost in. Maer wat meerderen troost souder erghens in dese wereldt connen wesen, dan den heylighsten wille Godts in alle dingen seer vriendelijck t'omhelsen? Laet ons nu eene remedie teghen alle swarigheden stellen, ende onsen wille in alle dinghen den godtlijcken onderworpen; met desen middel alleen can't gene hardt is, versoet; ende't ghene benauwt is, gebreedt; ende't gene swaer is, verdul-

delijck verdraghende, verlicht worden. Het sal ons allicht ende genoegelijck zijn, als wy ons maer heel in Godts wille over en geven.

Het tweede: Een besonder gheleydt van Godt in alle dinghen. Want die soo mildelijck sy selven heel aen den godtlijcken wille overlevert, dat hy niet vierighlijcker en begheere, dan dien in alles te kennen en te volgen, desens leven wordt allen oogen-blicken soo van Godt getempert ende geregeert, dat hy by-naer in alle dinghen siet wat Godt begeert, en dat alle dinghen tot sijne bate gheschieden. Van Joseph den landt vooght van Egypten wordt verklaert: Ende den Heere was met hem, ende hy was eenen man gheluckighlijck in alles handelende; ende hy woonde in sijns heeren huys, die seer wel wiste dat den Heere met hem was, ende dat het al ghevoordert werdt in sijne handen, wat hy oock hanteerde a. Soo gheschiedt het t'eenemael. Eenen man aen den godtlijcken wille toe gedaen, wordt, sonderlinge in alle sijne wercken door Godts handt geleydt ende bestiert, om Godts wille te verstaen, ende te volbrengen.

Het derde: Eene sonderlinghe vereeninghe des herte ende volstandigheydt. Want aenghesien dusdanigen sijnen wille niet en hangt aen de veranderlijcke dingen, maer den onveranderlijcken Godt aenkleeft, ende aldus met hem eenen gheest wordt, dat hy wille't gene Godt wilt; niet en wille, 't ghene hy niet

en wilt; al is't dat dese verganghelijcke ende aertsche dingen hem ontvallen ende ontgaen, veranderen ende te niet te gaen, hy staet nochtans altijdts den selven blijvende, gelijck hy den selven is met den welcken hy aenhanght. De wereldt vergaet, ende hare wellustigheydt (seght Joannes) maer die Godts wille doet, blijft inder eeuwigheydt a. Fraey leert ons den heylighen Bernardus: Ghy sult onder den tegenspoedt ende voorspoedt der veranderlijcke tijden een beeldt der eeuwigheyt houden: te weten, een ongheschonde ende onberoerlijcke ghelijckformigheydt van een volstandich herte, Godt in alle tijden ghebenedijdende, ende oversulcks u selven oock toeschickende onder d'onsekere gheschiedenissen van dese veranderlijcke wereldt, als eenen staet van eene gheduerige onveranderlijckheydt: wanneer ghy u sult beginnen te vernieuwen ende te hermaken in d'oude gelijckenisse van den eeuwighen Godt, by den welcken gheene veranderinghe en is, oft overlommeringhe der verkeeringhe b. Want ghelijck hy is, soo suldy oock in dese werelt wesen, noch in teghen-spoedighe saken vervaert, noch in voor spoedige ongebonden c. Die de volstandigheydt uytbeelden, schilderen eene steen-rotse, omringht met de baren der zee, met dit op-schrift: Ick ben altijdt de selve. Eenen mensch die Godts wille toegedaen is, sal in alle ghevalle't selve moghen segghen.

Wordy door teghenspoedt verdruckt? Ick ben den selven. Verheft u den voorspoedt? Ick ben den selven. Castijdt u Godt? Ick ben den selven. Vertroost hy u? Ick ben den selven. Die Godts wille doet, blijft inder eeuwigheydt.

Het vierde: Eene gheluckighe benerslinghe van sijn eyghene ende sijns naestens saligheydt. Die van sijnen sin is, ende sijn voornemen vast houdt, moet nootsakelijck sy selven vele occasien ende bequamigheden benemen van wel te doen, nae-de-mael hy niet lichtelijck sijn ghemoedt en laet buyghen. Jae en sal niet alleen sy selven, maer oock andere beletten, datse niet en sullen tot het eynde comen, 't welck sy ghewenscht hadden. Daer en is niet erger, dan alsoo sijns selfs te wesen: Wee u ghy afvallighe kinderen (spreckt Isaias) dat ghy eenen raedt maken soudt, ende niet uyt my; ende dat ghy eene webbe beginnen soudt, ende niet door mijnen gheest a. Wildy uwes selfs zijn? ick sal't u laten wesen, maer tot eene straffe: want korts en suldy noch uwes selfs, noch mijns wesen. Een moeyelijck ende eygen sinnigh mensch en is niet selden aen een ander, maer sy selven seer dickwils moyelijck ende schadelijck. Maer die niet altijts op sijn eygen oordeel en wit staen, noch naer sijn verstandt leven, maer weet sy selven nae allen wenck des godtlijcken willes te keeren, is altijts aen sy selven en aen andere seer

dickwils profijtelijck. Want in alle geschiedenisse, hoe quaet ende beroert die mach wesen, geeft hy seer goede exempelen van alle soorten der deughden; want men hem oock niet anders bykans en sal hooren seggen, dan dit alleen: Ghelijck het den Heere belieft heeft, soo is't gheschiedt: dat den wille des Heeren geschiede. Dus waerwaerts hem Godt roept, daer comt hy ghevloghen: ende van waer hy hem roept, van daer vlieght hy: ende en spreckt anders niet, dan soo den Coningh David dede: Maer is't dat hy my seght? Ghy en behaeght my niet, ick ben bereydt; hy doet dat goet is voor hem a.

Het vijfde: Dese ghelijckformigheyt van's menschs wille met den godtlijcken is't sop van de Christelijcke volmaecktheydt: Want de vrucht des lichts is in alle goetheydt ende rechtveerdigheydt ende waerheydt; proevende welck't wel behaghen Godts is b. Te weten, dit is de principaelste oeffeninghe van een Christen mensch, t'ondersoecken wat Godt wilt, ende hoe men den wille Godts eeren en te wercke stellen moet, ende dat hy in alle dingh ende t'allen ooghen-blicke met Paulus segghe: Heere wat begheerdy dat ick doen? Ende met Christo. Dat uwen wille van my, ende in my, ende ontrent my, ende door my, soo in't leven als in de doodt, soo in desen tijdt als inder eeuwigheydt geschiede. Van dusdanigen mensch seght Chrysostomus: Sulck eenen

mensch die den wille Godts volbrenght, is beter dan ontallijcke sondaren a. Van sulck eene ziele spreckt Isaias: Ghy sult ghenoemt worden mijnen wille in haer; want den Heere heeft behaghen in u ghehadt b. Die haest alle den deughden becomen wille, dat hy sijnen wille met den godtlijcken vereeninge, ende is nu in alle deughden wel vol leert. Veel doet hy, die een dingh wel doet; alderbest doet hy, die sy selven veerdigher aen Godts wille dan aen den sijnen onder worpt. Dit is't ghene den Predicant der werelt Paulus soo sorghvuldiglijck instampt't gene hy met soo groot' eene neerstigheydt prijst, 't ghene daer toe hy soo dickwils sijne toehoorders port Daerom van dien dagh (seght hy) dat wy't ghehoort hebben, en houden wy oock niet op van voor u-lieden te bidden, ende te begheeren dat ghy met de kennisse van sijnen wille vervult mooght worden in alle gheestelijcke wijsheydt ende verstandenisse, op dat ghy weerdighlijck wndelen mooght, Gode over al behaghende in alle goede wercken, doende den wille Godts uyttern heren c, op dat ghy mooghe volmaeckt staen, ende vol in allen Godts wille d. Tot't selve vermaent den H. Augustinus: Dat allen geval u staende vinde e. Hy staet inder waerheydt, ende ontfanght alle sware allenden onbevreest, die nu sijnen wille aen den godtlijcken heeft overghegeven: alle gevallen sul-

len dusdanigen staende vinden. Geen gewelt der vyanden en sal de ziele, die aen Godts wille gehecht is, aftrecken. Wel aen, seght ons? Susanna, wat lijdt ghy in wat perijckelen zijt gy? Ick ben van alle kanten benauwt a. Ick worde in alle dinghen ghequelt, ick hebbe vele perssen, eene vreese, eene sorghvuldigheydt, eenen grouwel; de benauwtheden comen van alle kanten. Maer wat seghdy, oft wat doet ghy soo benauwt ende twijffelachtigh van herten? Maer't is my beter sonder't werck in uwe handen te vallen, dan te sondighen voor des Heeren aensicht. O meer als eene mannelijcke stemme! ô onverwinnelijcke volstandigheydt! Susanna oordeelt soeter te zijn te sterven, dan aen Godts wille niet gehoorsaem te wesen. In wat benauwtheden, seght sy, dat ick valle, met hoedanigh verwijt ick onteert worde, met hoedanighe doot ick sterve; ick en stelle, ô mijnen Godt, niet anders voor mijn oogen dan uwen wille: het is betamelijcker oock duysent-maels te sterven, dan uwen wille oock eens t'overtreden. Siet, ô Christen mensch, eene volle wapeninge der deughden in eene vrouwe. De bitterste gevallen hebben Susannam staende gevonden: eene siele die Godts wille toegedaen is, gebiedt over alle quaet, sy is tot op't sop geraeckt, daer sy seer soetkens in den schoot van den godtlijcken wille rust.

Den weerdighen Lud. Blosius Abt van

Liessies spreckt fraeykens: Als Godt ons den troost van sijne teghenwoordigheydt ontreckt, ende soo verre hem van ons vervremt, als of tusschen hem ende ons eenen seer dicken muer ware; waerom als hy ons in onse benauwtheden, quellingen ende miserien als verlaet (ghelijck Christus van sijnen Vader verlaten was) ende als oft hy ons, die tot hem vluchten, niet en wilde aensien, noch hooren, ende ons laet alleen strijden; dan moeten wy in onse verlatentheydt ghestadigh blijven, ende van gheene sterffelijcke creature oft affaire troost soecken, dan alleen in dit woordt dat Christus oock gheseydt heeft: Vwen wille gheschiede. Dit woordt is Gode seer ghenoeghelijck ende aenghenaem. Saligh is hy, die dat dan uytter herten can segghen a. Ende dese profijten volghen de vereeninghe van den wille des menschs met den godtlijcken. Maer om datter sommighe dinghen zijn, die ons hier in beletten, daerom moet den vierden boeck naer den derden volghen.

§. 4.
De beletselen van de ghelijckformigheydt des menschelijcken willes met den godtlijcken.

Den wille des menschs en vindt gheen argere peste in de werelt dan sy selven. Dit is het meeste beletsel van allen, waerom de siele van den mensch haer aen den godtlijcken wille niet en onderworpt. Den eyghen wille met den godtlijcken niet over-een-comende, is't meeste quaedt van den mensch. Aenghesien het verstandt ende den wille met eenen seer vasten handt der liefde vereenight is, daerom gheschiet het lichtelijck, als den wille begeerlijck is van eenighe sake, dat hy het verstant treckt niet alleen tot het consent, maer oock om goedt te vinden't ghene hy begheert. Want het verstandt is ghelijck eenen rechts-gheleerden, die door pluym-strijckerijen ende penningen omgheset wort, ende de wetten niet naer den sin des wetgevers, maer naer de begeerte des gevers uytleght: dus en is't niet swaer aen den wille, door sijne soete ghemeynsaemheyt, 't verstandt tot sijne dolingen te trecken. Den H. Anselmus spreckt fraey van den eygenen quaden wille: Godt alleen (seght hy) moet al dat hy wilt, willen door sijnen eygen wille, soo dat hy boven hem anders geenen en heeft dien hy volghen soude. Daerom als den mensch jet door sijnen

eygen wille wilt, steelt aen Godt sijne croone. Want gelijck de croone den Coningh alleen toekomt, soo comt den eyghen wil alleen Gode toe; ende gelijck hy grootelijcks den Coningh soude vervolgen, die hem sijne croone van sijn hooft name, soo vergramt den mensch Godt seer, die voor sy selven neemt't ghene Gode toecomt. Maer ghelijck den wille Godts de fonteyne ende't beginsel van alle goedt is, soo is den eyghen wille des menschs een beginsel van alle quaedt a. Het is voorwaer soo: daer en is gheen beletsel gebreck, daer den eygen wille veerdigh is; daer zijn duysent beletselen, als het alleen aen den wille ghebreckt.

Ach! waerom worstelen wy ellendige menschen daer tegen? waerom en geven wy ons van selfs Gode niet over, ende en voegen onsen wille naer den godtlijcken niet? Met allen recht sijn wy aen den godtlijcken wille heel verbonden. Want wat wy oock sijn, behoort Godt niet om eene, maer om vele redenen toe, 't zy dat wy dat willen oft niet en willen. Hy heeft ons geschapen, hy heeft ons verlost, hy heeft ons daer en boven oock bewaert. Dus behooren wy hem allegader toe, als aen onsen schepper, verlosser, ende bewaerder: wy zijn uyt de nature, ende door de verlossinge, oft door den coop sijne dienaers. En sullen wy Godt gebieden wat hy van ons doen moet? En sal Godt't sijne niet gebruycken na sijnen wille,

maer naer onsen lust? wat isser ongeregelder? Dus betaemt het, willen wy Godts dienaers wesen, gelijck wy moeten zijn, dat wy allen ons leven ende besondere wercken naer sijnen wille ende begeere doen; ende dat soo, dat wy teghen Godts wille noch voet, noch vingher en roeren; maer dit alleen seer ernstelijck trachten, dat wy naer den regel ende begeerte van den godtlijcken wille alle onse dinghen volbrengen, ende dat met eene groote vlijtigheydt des herten naer ons vermoghen. Siet, ghelijck d'ooghen der knechten op de handen van hunne heeren zijn a, alsoo waken onse oogen, om allen den wenck ende teeckenen van den godtlijcken wille te volbrengen. Maeckt u dan van hier ghy afvallige, ghy bastaerde spruytsels, is't dat ghy naer u behaghen ende wille leven wilt. Het is eene te grooten hooverdije, ende een onverdraghelijcke opgeblasentheyt van eenen knecht, dat hy alleen dese geboden volbrengen wilt, die hy goet vindt en die hem lusten. Soo oock, wat isser onverdragelijcker, dan dat een Christen mensch, die dagelijcks bidt, dat den wille Godts door hem ende in hem soude mogen volbracht worden, derre nochtans sijnen wille voor den godtlijcken stellen, ende begheere met een seker oordeel te verkiesen't gene hy lijden moet; dat hy die of dese ellenden verdrage, ende geen andere; dus verre wille ellendigh zijn, ende niet voorder? O stoute ende onbeschaemde men-

schen! ware de moyelijckheden ende cruycen dusdanige als wyse begheeren, 't en souden geene cruycen wesen. Wildy Gode oprechtelijck behagen, gy moet dit van hem begeeren, dat hy u leyde daer hy't goedt vint ende begeert, ende niet daer gy meynt ende wilt. Het is eene sorgelijcke onverduldigheyt, als wy voor ons selven verkiesen't ghene ons dunckt dat wy moeten lijden: als of wy seyden, gelijck wy oock ondertusschen seggen: Dit sal ick lijden, dat niet: dit sal ick verdragen, maer dat geenssins. Dat en staet den knechten niet toe, maer den heere. Wel spreckt Augustinus: Dit is uwen besten knecht, die dat niet en soeckt van u te hooren't gene hy wilt; maer liever dat te willen't gene hy van u hoort a. Plato berispt met reden dien wensch van't gemeyn volck; Godt geve u al dat gy begeert. Ja, seght hy, dat hy u dat noyt en geve, maer make dat ghy begeert't gene hy wilt. Want dat is eene suyvere godtsdienstigheyt verbint u soo aen Godt b.

Dus laet ons met allen onsen wille ons beste doen, om ons geheel naer Godts wille te keeren; dat Godts wille in de plaetse van duysent wetten zy. Oft het soet oft bitter is, als't van Godt comt, moet men't al sonder verontschuldinghe verdraghen. Sommighe gheven sich aen Godts wille over, maer met een uytneminge, bykans gelijck die voorgaende. Van dese spreckt dien godtvruchtigen schrij-

ver: Men vindt menschen, die sich overgeven, maer willen al wat eygens behouden, wantse Godt niet geheelijck en betouwen; daerom willense hen selven versien. Sommige geven't my in't beginsel heel over, maer nae-maels door eenighe bekoringe keerense weder tot hunne eerste eyghentheydt, ende daerom gaense seer luttel in deughden voort, &c. Och Heere hoe dickwils sal ick my moeten overgeven, ende waer in sal ick my laten? Altijdt, ende in alle uren, soo wel in't groot als in't cleyn; ick en neme niet uyt. Anderssins hoe sout gy heel mijn wesen, ende ick u toebehooren, waerdy van buyten ende van binnen niet heel vry van allen eygen wille? Hoe gy dit haester doet, hoe ghy beter varen sult: ende hoe gy't volcomentlijcker ende puerder doet, hoe gy my meer behagen ende meer van my krijgen sult a. Want is den wille bereydt, soo is hy aenghenaem, naer dat hy heeft, niet naer dat hy niet en heeft b; sprack Paulus ner desen sin. De kracht en de verdienste der deught is in den veerdigen wille, niet in de grootte oft getal der daden gelegen. Daerom seght fraey den H. Leo: Somwijlen is hy in verdiensten gelijck, die verre min arbeydts doet: want daer can een gelijck herte wesen, daer de jonste onghelijck is c. Ende Anselmus seght oock: d'Arme geven hier soo veel als de rijcke, is't dat een jeder uyt soo

grooten herte geeft, als hy dat groot heeft. Op dat dan den wille oprecht ende krachtigh zy, dat hy wercke, dat hy doet naer dat hy heeft, dat hy geve naer sijn vermogen oft rijckdommen, ofte doet dat hy can; anderssins, alleen te willen, en sal voor geenen vromen wille gehouden zijn. Wy willen somwijlen, maer seer flauwelijck ende sonder eenige kracht. Soo beklaeghde sich Godt eertijdts by den Prophete Isaias: Sy willen mijne weghen weten, als een volck dat rechtveerdigheydt ghedaen heeft, ende het oordeel sijns Godts niet verlaten en heeft: sy vraghen van my de vonnissen der rechtveerdigheydt, sy willen Godt naer by komen a. Siet eene schoone beschrijvinghe van eenen eygen ende slappen wille. Sy willen mijne weghen weten: sy vragen naer den godtlijcken raedt ende ordinantie, ende willen de reden weten, waerom Godt de kinderen van Israel soo langh in de slavernije van Babylonien, ende soo qualijck tracteren laet: sy zijn verwondert datse veel vasten, ende van Godt niet verhoort en worden; jae dat meer is, sy willen Gode naer by komen, niet door een heyligh leven, maer om met hem te disputeren, ende sijne vonnissen t'ondersoeken ende hem in recht te roepen. Dusdanige menschen zijnder hedens-daeghs seer vele, die altijdts clagen dat Godt hen ongelijck doet: want om datse nae de vergangelijcke goederen heel gretigh zijn, soo nemense heel qua-

lijck, dat hen Godt dese niet heel overvloedelijck en geeft. Sy willen gerekent worden onder de ghene die Godts wille toeghedaen sijn, doch sy doen dit seer kouwelijck: wantse sich naer Godts wille niet en voegen, daerse soo op stoffen. Hy en wilt by naer niet, die soo flouwelijck wilt.

Joannes à Kempis den oudsten broeder van Thomas, een seer deughdelijck man, plagh te seggen: Wy willen ootmoedigh sijn, maer sonder verachtinge; verduldigh, maer sonder tribulatie; ghehoorsaem, maer sonder bedwangh; arm, maer sonder gebreck, deughdelijck, maer sonder arbeydt; penitentie doen, maer sonder pijne: wy willen ghepresen worden, sonder de deught; bemindt worden, maer sonder goedtheydt; ghe-eert worden, maer sonder heyligheydt a. Soo te willen, en is niet veel beter dan niet te willen. Soo en willen wy somwijlen niet leven, ende nochtans en willen wy niet sterven: soo dat den Engel ons te recht verwijten magh, 't gene hy eertijts verweet aen den genen die badt om langer te leven. Gy lieden vreest te lijden, ende en wilt niet sterven, wat sal ick u-lieder doen? Bernardus leert ons, wat dat men hier behoorde t'antwoorden, met dese woorden: Ick schame my te leven, om dat ick luttel voordere ende vreese te sterven, om dat ick niet bereyt en ben. Gy sult, ô mensch, voorwaer heel veerdigh wesen, is't dat gy uwen wille aen de

godtlijcken onderworpt. Dat dan een jeder sy selven dus aenspreke: Dese dingen comen door't rechtveerdig oordeel Godts over my, oft tot eene straffe mijner sonden, oft tot een oeffeninge der deught, oft tot eene vermeerderinge van mijne croone. Voorwaer die sich voorseker laten voorstaen, dat alle dese dingen van Godt, diese sent oft toelaet, comen, die sal sich in den tegenspoet verblijden, ende die niet aen den mensch oft aen sijnen vyandt, maer aen Godts wille toeschrijven.

Maer wat kreunen wy doch? waerom en geven wy ons niet heel aen Godts wille over? Wee den genen die tegen sijnen Schepper seght, een scherf van d'aerde des landts van Samo. Sal de pot-aerde haren pot backer seggen: Wat maeckt gy a? Siet, ghelijck de pot aerde in des pot backers handt is, alsoo zijdy in mijne handt b. Seght eenigh maecksel teghen den ghenen die't ghemaeckt heeft: Waerom hebdy my alsoo ghemaeckt? En heeft den pot-backer de macht niet uyt den selven klont-aerde te maken een vat ter eeren, ende een vat ter schande c? Waerom is't dan dat gy, ô slijck, ô scherf van d'aerde des landts van Samo, uwen pot backer wederspannigh zijt? waerom en gheefdy u ten vollen niet over aen den godtlijcken wille, om met u te doen dat hem belieft? Laet ons Godt, 't zy dat hy wilt, 't zy dat hy niet en wilt, volghen: laet ons, vermaent zijnde, 't beste volghen. Soo

fraey, als waerlijck, heeft dien Predicant van den Dom van Ments gheseyt: 't En zy dat ons herte sich in Godts wille ende wel behagen versmoore, en can't nimmermeer sijne bitterheyt verdrijven. Onse siele is nu met d'eene, nu met een' andere bitterheydt vervult: te vergeefs soecken wy remedie teghen dese quale, heel te vergeefs, 't en zy dat wy ons geheel in den godtlijcken wille versmachten, soo wy geleert worden a. Die den goedtwillighen ende lieffelijcken wille Godts versmaet, sal sijnen rechtveerdigen wille beproeven.

§. 5.
De behulpselen van de ghelijck formigheydt van den wille des menschs met den godtlijcken.

Het eerste behulpsel is, De kennisse van Godts voorsichtigheydt, ende dat hier uyt spruyt, een volherdigh betrouwen op Godt. d'Ernstige overdenckinge van Godts voorsichtigheyt is een eenigh remedie tegen d'ontallijcke ende sottelijcke sorghvuldigheden der menschen. Want wat isser doch sotter, dan van den oppersten ende besten Godt de minste dingen niet te verwachten, die oock de meeste van selfs geeft? Dese woorden van den Prophete Job moeten duysent-maels herhaelt ende inghestampt worden: Daer en gheschiet

op der aerde niet sonder reden a. Niet, niet met allen: oock niet het minste. De handt der eeuwiger voorsichtigheyt keert ende draeyt dit al seer wijsselijck. Het quaet en geschiet ons niet by ghevalle noch en spruyt uyt d'aerde niet ghelijck de kruyden: het comt al van den Hooghsten. 't Gene sommige versieren de Fortuyne te zijn, dat bekennen wy de verhevenste voorsichtigheyt Godts te wesen. Den raedt der godtlijcker voorsichtigheydt is wel verborgen, maer seer rechtveerdigh; de voorderinghe der dinghen voor de godtlijcke voorsichtigheyt is wel verholen, maer de sekerste De loten worden in den schoot gheworpen, maer sy worden van den Heere uytghedeylt b. Ter wijle wy hier leven, schijnen onse loten al in den schoot oft doose onseker te zijn, tot dat de doodt die uyttrecke: maer nochtans dat d'eene meer dan d'andere tot de rijckdommen ende eere geroepen worden, en doet de fortuyne niet; maer Godts voorsichtigheydt, de welcke alle dingen, oock de minste, soo matight, dat den eenen voorspoet geniet, den anderen tegenspoedt lijdt, niet by gevallen, maer door Godts sekerste ordinantie. Augustinus bevestigt't selve: Niet en gheschiet'er, 't ten zy dat den Almogenden begeere dat het geschiede, ofte toelatende dat het geschiede, ofte selfs doende c. Daerom spreckt David met soo grooten betrouwen: Maer ick hebbe in u ghehopet, Heere, ick hebbe ghe-

seydt: Mijnen Godt zijdy, in uwe handen zijn mijn aventuren a. Alle de veranderingen des levens ende der doot hangen van uwe voorsichtigheyt ende wille: ick en sal niet leven, dan soo langh als ghy sult willen; ick en sal oock niet sterven, dan als gy oock sult willen. Alle d'aventuere van leven ende sterven is in uwe handt.

Den Keyser Sigismundus hadde vele jaren eenen knecht, die seer dickwils van sijn aventuere klaeghde, en dat het een schande was dat de dienaren die getrouwelijck gedient hadden, soo luttel gheloont wierden; datmen dusdanige alleen loonde, die goedts genoegh besaten, dandere die vele jaren grooten dienst deden, nauwelijcks met eenighe gaven en vereerden: dat dit eene verkeerde mildtheydt was, meer te geven aen de gene die rijck waren, ende ghelijck water in volle vaten te gieten. Den Keyser heeft dit verstaen. Om dan de clappernije van desen mensch met eene sachtmoedige berispinge te verbeteren, ende hem sijnen ongetijdigen mondt te doen stoppen, heeft hy desen subtijlen vondt versiert: hy heeft twee doosen, gansch van gelijcke grootte ende maecksel doen bereyden, ende d'eene met goudt en d'andere met loot van gelijck gewicht doen vullen. Den selven dienaer dan roepende, heeft hem beleefdelijck aengesproken, seggende: Om dat gy weten soudt, dat my gheen herte, maer u de gratie ont-

broken heeft van eenighe weldaden van my t'ontfangen, siet daer zijn twee doosen, alle beyde heel vol, d'eene van goudt, d'andere van loot; kiest gy nu die gy begeert; die gy laten sult, sal aen uwen naesten gebuer ghegeven worden: dit staet dan in uwen vryen wille. Hier begonst desen ellendigen mensch beladen te zijn, nu d'eene, nu d'andere curieuselijc t'aenschouwen, nu met de hant't gewichte van d'eene, nu van d'andere te wegen; maer vondtse even swaer, noch en wierdt geenen teecken van goudt oft van loot ghewaer; ende was aldus langh twijffelachtigh ende beanghst in sich te beraden, ende en vreesde anders niet, dan dat hy de doose vol loot soude kiesen. Ten laetsten met een aendachtigh ghemoedt, als of hy het goudt nu metter hant hiel: Hooghdadigen Keyser (seyde hy) dese doose sal ick houden. Gy sult de selve houden (andtwoorde den Keyser) ende u-selven bedancken, is't dat ghy niet gedoolt en hebt. Dese dan, die hy nae een langhduerig ondersoeck verkosen hadde, open gedaen zijnde, en vondt daer niet dan loot in. Hier heeft den Keyser een' occasie genomen: Siet gy wel (seyde hy) dat gy de reden van uwe armoede my niet en moet toeschrijven, maer de godtlijcke voorsichtigheydt. Hier en heeft niet den wille des Keysers, maer Godts wille ontbroken; hadde't Godt gewilt, uwe handt en soude soo niet ghedoolt hebben a.

Seer wel spreckt dan den Coningh David: Ick hebbe gheseydt: Ghy zijt mijnen Godt: mijn' aventueren zijn in uwe handen, allen den loop van mijn leven: jae alle d'ooghen blicken worden soo van Godt gheregheert ende bestiert, datse allegader, is't dat ick't begeere, tot mijne bate sullen keeren. 't Selve geschiet in alle de menschen. Den H. Augustinus spreckt metter waerheydt: Daer en gheschiet niet in dese over groote ende onmatigke republiecke aller creaturen, dat uyt het hof van dien opperste Keyser niet geboden oft toegelaten en wort, naer d'onuytsprekelijcke rechtveerdigheydt des loons oft der straffe a. Maer wy menschen stout in't spreken, ende sonder eenige voorsichtigheyt wijten't nu aen den duyvel, nu aen d'onachtsaemheydt van sulcken mensch, nu aen eens anders bottigheyt; als nu beschuldigen wy de quaedt-willigheyt van sommige andere: nu tijgen wy't op den nijt der nijdiger menschen, soo wy ons laten voorstaen; nu belet ons het bedrogh van ons maeghschap; nu en helpen ons onse vrienden niet; nu is de boosheydt der huys ghenoten oorsake van onse ellende. Altijdt isser jemandt, aen wie wy de schuldt ende reden opleggen: ende wy verblint zijnde, en letten op de godtlijcke voorsichtigheyt niet, die alle de meeste ende minste dingen regeert. O menschen! wat beschuldighen wy de menschen?

Den mensch, seght Augustinus, en vermagh tegen den mensch niet, 't en zy dat Godt hem de macht geve a. Even luttel connen ons de duyvelen jet misdoen, die anderssins heel machtigh zijn om alle dingen hier in dese werelt t'ontstellen, te beroeren, ende te bederven. Maer Godt houdtse als rasende honden soo vast ghebonden, datse sonder Godts toelaten niet en zijn, niet en vermogen, noch oock in de verckens te gaen, sonder de gehengenisse Godts. Den Prophete Job kende seer wel dese voorsichtigheydt Godts, waerom hy sijn ellenden met soo grooten danckbaerheyt ontfingh. Voorwaer de duyvels ende alle de benden der vyanden en hadden Job niet alleen de kudden der schapen, maer oock niet een vlocksken wolle van een schaepken connen ontnemen, 't en ware hen Godt besonderlijck daer toe oorlof hadde gegeven.

Voort, wat sal ick segghen, hoe dat alle d'onredelijcke dieren met soo groot eene vernuftheyt tot haer eynde door d'ordinantie der godtlijcker voorsichtigheyt bestiert worden, datse allegader seer volcomentlijck aen de godtlijcke voorsichtigheyt gehoorsaem zijn. Daer en groyt niet, daer en sterft noch en vergaet niet, daer en roert noch en rust niet, sonder de wetten der godtlijker voorsichtigheyt. Sy schickt alle dinghen tot haer eynde, ende over alle dingen dominerende, ende innighlijck dit besittende, schept sy een jeders eyghen

aerdt, door den welcken sy naer allegader laten tot hare oeffeningen bestieren. Sal dan den redelijcken mensch alleen sy selven aen de regeringe ende wetten der godtlijcker voorsichtigheyt soecken t'ontrecken, oft die naer sijnen sin willen boogen? Dien heeft een weerdigh woordt ghesproken, die suchtende over der mensche lichtveerdigheydt, seyde: Daer en is geenen discipel oft leer-jonge van eenigh ambacht oft const soo plomp oft ellendigh, die soo vele meesters, leeraers, berispers, ende bespieders heeft, als d'eeuwighe voorsichtigheydt ende wijsheydt Godts, die van hare kinderen rechtveerdigh gemaeckt wort. Maer, soo Gregorius spreckt, den heere die vanght de wijse in hunne wijsheydt ende boosheydt, aengesien oock als dan de wercken der menschen bequamelijck tot sijnen raedt dienen, alsse aen dien wederspannigh zijn a. Vele ghedachten zijn in eens mans herte, maer den wille des Heeren blijft in der eeuwigheydt b. Soo wordt Godts raedt volbracht, als hy ghevliedt wordt; soo wordt's menschs wijsheyt gevangen, alsse wederspannigh is c. Ende al is't dat den mensch aen de wetten der godtlijcker voorsichtigheyt niet gehoorsaem en is als hy sondight; dit selve nochtans en doet hy sonder de wet der voorsichtigheydt niet, van de welcke hy krachten krijght, die hy tot sijne bedervenisse qualijck ghebruyckt, ende hem wordt toeghelaten te doen't ghene hy sonder

toe-laten niet en soude connen doen. Soo wordt hy als met sekere palen besloten, dat hy anders geen quaet, noch oock meer quaets en doet dan Godt ghelieft toe te laten. Seer fraey seght Augustinus: De wercken es Heeren en zijn soo niet geordineert, dat het schepsel sijnen vryen wille hebbende, den wille van sijnen Schepper te boven gaet, al doet het tegen sijnen wille. Godt en wilt niet dat gy sondight, want hy verbiet dat; nochtans hebt ghy gesondight, en meynt niet dat den mensch ghedaen heeft dat hy begeerde, ende dat Gode geschiet is dat hy niet en begeerde. Want gelijck hy wilt dat den mensch niet en sondighe, soo wilt hy oock den sondigenden mensche sparen, dat hy wederkeere ende leve; soo wilt hy ten laetsten hem, in de sonde volherdende, straffen; op dat hy hartneckigh de macht der rechtveerdigheydt niet en ontgaet. Oversulcks wat gy verkiest, aen den Almoghenden en sal niet ontbreken, om sijnen wille over uwe volbrengen a. Soo zijn voorwaer alle dingen in't begrijp der godtlijcker voorsichtigheydt besloten, dat haer nergens jet, noch oock een verborgenste ende subtijlste gedachte en can ontgaen.

Dese Godts voorsichtigheydt te kennen, is tot een verheven betrouwen op Godt gekomen te sijn. Want aengesien de godtlijcke voorsichtigheyt de vogelkens soo spijst, dat sy die hun voedtsel, rust-plaetse, decksels gheeft;

soo de bloemkens kleedt, dat sy die hunnen reuck, fraeyheydt, coleuren geeft; hoe sal sy de kinderen connen vergeten, aen de welcke sy eene recht tot sijn rijck gegeven heeft? Dus aengesien Godt eene seer groote ende wackere sorge voor de sijne draeght, ende sonder den wenck ende raedt sijner voorsichtigheyt niet en gheschiedt; soo en hebben wy geen oorsake van jet te vreesen, noch de macht der menschen, noch de tentatien der duyvelen, noch de wreetheydt der beesten, ofte jet dat in de wereldt grouwelijck soude mogen wesen. Is Godt met ons, wie is teghen ons? Niet een hayrken en sal in ons, sonder Godts wille, beschadight worden: noch hy en sal ons van niemandt jet laten overkomen, dat niet tot een meerder wel varen en zy; als wy immers van onsen kant niet en gebreken, ende alle soorte van ongelijck, dat ons gedaen wordt, met sulcken herte als't betaemt, ontfangen. Den Coningh David met sulck een betrouwen op Godt gewapent seyde: Door u sal ick aenghegort loopen; door mijnen Godt sal ick over de mueren springhen a. Het is veel dat eenen soo machtigen Coningh, ende die nu heel gebroken van ouderdom was, loopt; veel meer is't, dat hy gewapent loopt; nauwelijcks en is't geloofbaer, dat den selven Coningh van soo grooten coragie soude wesen, dat hy gewapent oock over eenen muer wilt springen b. De betrouwinghe gheeft de kracht.

Soo seyde den H. Ignatius metter waerheydt: Ghy lieden en weet niet, wat eene groote kracht een groot betrouwen op Godt heeft. Daerom moet onse meditatie principalijck daer toe strecken, dat dese betrouwinge op Godt seer diep in ons herte ghewortelt zy: ende dit moeten wy benerstigen, dat wy in alle occasie die ons overkomt, terstont met een overgroot betrouwen tot de toevlucht der godtlijcker voorsichtigheydt, als tot eene versekerste sterckte, mogen loopen. Daerom verweckt den H. Bernardus een jeder van ons met alle sijne krachten tot dit betrouwen: Betrout u dan, seght hy, aen Godt, gheeft u selven hem over, worpt op hem allen u gedachte, ende hy sal u voeden, op dat ghy met een betrouwen ende ghetrouwelijck moght segghen: Den Heere is voor my sorghvuldigh. Want de menschen, die hen selven beminnen, die de sorge des vleeschs door begeerlijckheden volbrenghen, en smaken dit niet, ende zijn doof tot de stemme, die daer seght: Alle uwe sorghvuldigheydt op hem worpende: want hy sorghe voor u-lieden heeft. Want op sy selven betrouwen, en is geen werck des geloofs, maer van ongetrouwigheyt a. Maer het is eene deught Godt in alles te betrouwen, ja soo te betrouwen, dat wy oock niet en willen weten, wat Godt van ons gheschickt heeft. Ghelijck eenen rijcken heere soo sijn huys aen eenen getrouwen hoof-meester be-

trout, dat hy met genoegte niet en weet, noch en kent sijnen huys-raet, by sy selven overdenckende, dat d'arme hunne schapen tellen. Dit seyde Joseph in Egypten van sijnen heere: Siet, mijnen heere en weet niet, wat hy in sijn huys heeft, want hy heeft het my al over ghegheven a. Dit is een teecken van een sonderlingh betrouwen op Joseph gheweests. Aldus oock heeft dien op Godt een groot betrouwen, die godtvruchtelijck ende oock wijselijck niet en wilt weten, wat Godt, aengaende den loop sijns levens, ende sijne doodt, geordineert heeft; dit altijdts overdenckende, Dat Godt eenen seer wijsen Regeerder ende machtighen Coningh, ende besten Vader is, die seer voorsichtighlijck weet, ende seer krachtelijck can, ende seer vriendelijck wilt waerachtige goederen geven, en ware quaden van hem keeren. Dus moet men volcomentlijck desen wijsten Regheerder desen machtighsten Coningh, ende besten Vader in alles sonder eenigh achterdencken betrouwen. Dat de wereldt vry valle, eenen mensch, die soo op Godt betrouwt, salder mede lacchen.

Dit sijn de behulpselen, door de welcke wy in't binnenste des godtlijcken willes soetkens geleydt worden. Wie de godtlijcke voorsichtigheyt sal hebben leeren kennen, sal sy selven aen haer heel overleveren; ende die sy selven haer aldus sal overgelevert hebben, dien sal het seer licht wesen sy selven heel onder de

heerschappije des godtlijcken willes te begeven; soo gemoedt zijnde, dat hy in alle dingen op den eenighen Godts wille ghemerck neemt; ene oock niet anders en wilt, oft niet en wilt, dan't ghene Godt wilt; jae, al waer't hem oock gheoorloft eenen anderen wille te hebben als Godt heeft, hy en soude nochtans noyt jet anders willen oft niet willen, dan't gene hy weet dat den godtlijcken wille behaeght.

Dit is't ghene de H. Catharina van Senen seer wel vermaendt, dat de ghene die ernstelijck de deughden beherten, sich een verborgen cabinetken des godtlijcken willes in hunne herten maken, in't welck sy sich besluyten, ende gedurigh woonen; ende hier niet uyt en gaen om curieuselijcker jet aen te sien, oft vryelijcker jet aen te raken, oft eenen derrelderen voette stellen; maer soo volstandelijck in een godtlijcken wille blijven, gelijck een boeken in sijnen biekorf, oft eene peirle aen hare bagge kleeft. Dien verkrijght haest alle de deughden die uytter herten sy selven den godtlijcken wille overlevert.

Caius Popilius is van den Roomschen raet voor Ambassadeur tot den Coningh Antiochus met dit bevel gesonden, dat Antiochus ophouden soude van d'oorloghe die hy tegen Ptolemeum voerde. Den Coningh desen man met eene wonderlijcke beleeftheydt onthalende, heeft hem met een seer vriendelijck aensicht de hant geboden; maer Popilius en

heeft hem de sijne niet willen geven, ende een hooghmoedigh ghelaet vertoonende: Laet ons, seyde hy, de besondere vriendtschap ter sijde stellen, wy moeten nu de gemeyne saken besorgen, ende toonde hem met eenen d'ordinantie des Raets, door de welcke aen den Coningh geboden wierdt, oft Egypten niet te bevechten, oft oorloge met de Romeynen't aenveerden. Nae dat Antiochus de brieven van den Raedt ghelesen hadde, seyde, dat hy dit met sijne vrienden soude behandelen. Waer op Popilius antwoorde: De sake en eyscht geen uytstel: men moet alle verlenginge laten varen: ende met eenen heeft hy eenen circkel op den vloer rondom den Coningh getrocken, seggende: Eer gy uyt desen circkel gaet, gheeft my antwoorde, die ick aen den raedt overdrage. Men soude meynen dat daer niet eenen ambassadeur sprack, maer dat hy den heelen Romschen raedt voor ooghen sagh. Want de Coningh heeft terstont belooft, dat Ptolemeus niet meer van hem en soude klaghen. Ende als dan heeft Popilius ten laetsten sijne hant, als de handt van sijnen medegheselle, ghevat. Soo heeft hy op den selven ooghenblick den Coningh van Syrien vervaert, ende den Coningh van Egypten beschermt. 't Selve bykans gebeurt ons, dat aen Antiochus gheschiede: wy willen Godts vriendtschap ghenieten, maer wy en willen, ons aen den wille Godts niet onderworpen. Daerom is den Sone van den Vader in dese

wereldt ghesonden, rondom ons den circkel van den godtlijcken wille treckende: Sy en sullen niet alle in't rijck der hemelen komen, die segghen: Heere; maer die mijns Vaders wille doet a. Siet, ô mensch, ghy zijt in desen circkel besloten, ende ghy en sulter niet eer uyt gaen, voor dat ghy en seght, oft ghy u den wille Godts wilt overleveren, oft naer uwen eyghen sin leven. Behert ghy den vrede, wildy geenen vyandt van Godt wesen, wildy tegen Godt niet ongoddelijck strijden, ghy sult stracks andtwoorden: Ach, goeden Christen mensch, wat draelt ghy? wat beraedt ghy u? wat vertoefdy? Dese sake en begheert geene dralinghe. Zijdy wijs, volght dien Coningh, ende andtwoordt veerdichlijck: O mijnen Godt, ick levere my heel volcomelijck over, ende verbinde my aen uwen alderheylighsten wille, bereydt alle dingen te doen, jae te leven en te sterven, soo't u ghelieven sal. Uwen oprechten wille sal my eenen meesten troost in alle sware allende wesen: desen stelle ick nu den eenigen regel van mijn leven ende sterven: Dat den wille des Heeren gheschiede, dat hy gheschiede, dat hy gheschiede. Dat vry alle dingen door verscheyden beroerten om verre geworpen worden, datter oorlogen van beyde zijden opstaen, dat d'eene vlote d'andere in den gront seyle, datter processen alle dage oprijsen, dat alle dingen verwerret en in roere zijn; dit beneerstigh ick alleen, dat ick my

heel naer den eenighen wille Godts schicke. Ende nu drucke ick wel diep dese heylighste woorden in mijn herte: De wereldt gaat voorby, ende hare begheerlijckheydt: maer die den wille Godts doet, blijft inder eeuwigheyt a.

 

Lof zy Godt, ende sijn alderheylighsten Moeder ende Magher MARIA, ende allen heylighen Enghelen.


Vorige