Onder de groene linde. Verhalende liederen uit de mondelinge overlevering. Deel 1. Liederen met magische, religieuze en stichtelijke thematiek

[p. 332]

41
Komt vrienden van het geld

Samenvatting

Een rijkaard die weigert de armen te helpen maakt, om zijn geld veilig te kunnen opbergen, een kelder met een zware ijzeren deur. God straft hem: zodra hij al het geld naar binnen heeft gebracht valt de deur achter hem in het slot. Niemand hoort zijn hulpgeroep; pas na zijn dood wordt hij, naast zijn geld, gevonden.

Toelichting

Wij hebben dit lied één keer op kunnen nemen. Naar aanleiding van het ten gehore brengen van die opname in het radioprogramma Onder de groene linde werd ons een tweede tekst toegezonden; de slotstrofe daarvan voegden wij toe aan de hieronder afgedrukte versie.

Lied
Komt vrienden van het geld

De achtste regel van de melodie eindigt met een melisme van vijf stijgende tonen over een octaaf, die legato op één lettergreep worden gezongen. Dergelijke versieringen zijn nogal ongebruikelijk in de Nederlandse volksmuziek. Door dit melisme wordt de achtste regel een maat langer dan de overige regels. De 4/4 maat waarin het lied wordt gezongen wordt soms afgewisseld met een 3/2 maat.

Vorm: A [a-b], B [c-d], C [e-e′], D [f-g], D′ [f-'g′].

[p. 333]

Opname 22 maart 1977

Komt vrienden van het geld,
Wilt hier de waarheid horen
Waar dat zo menig mens
Voor zijn eigen gaat verloren.
't Is van een rijke vrek
Die God straft voor zijn geld
Waar dat zo menig mens
Zijn hart heeft op gesteld.

't Was in een duren tijd
Veel armoe scheen ten node
Men kwam van wijd en zijd
Naar de rijke vrek gelopen.
Hij sprak: Gaat weg van hier,
Zijn hart bleef als een steen
Maar hij sloot zijne deur
Van armoei en geween.

[p. 334]

3

 

De rijke vrek, bevreesd

 

Al voor zijn vele schatten

 

Hij maakte ene deur

 

Van zware ijzeren platen.

 

En enen kelder diep

 

Graafde hij in den grond

 

Waar hij alleen in kon

 

En zelfs niemand vond.

Den kelder was nu klaar
Al met zijn zware sloten
Bracht hij zijn geld aldaar
Met blijdschap overgoten.
Hij sprak: 'k Ben rijk genoeg
En niemand kan mij aan
Hetgeen ik heb gespaard
Zal nooit van mij vergaan.

Hij is er met zijn geld
De kelder ingetreden
Maar hoort hoe hier den God
Zijn straf zet op zijn schreden!
Maar plotseling valt de deur
Achter zijn rug op slot
Zo werd den gierigaard
Gestraft al van zijn God.

Hij wenste nu zijn lot
Van brave arme mensen
Terwijl ------
Zijn schatten zelfs verwensen
Hij schreeuwde moord en brand
Tot hij nabij werd versmoord
Maar hij zat nu alleen
En werd van niemand gehoord.

Men vond hem na zijn dood
Zijn vingers afgevreten
Tot een exempel groot
Nog bij zijn geld gezeten.

[p. 335]

 

Wilt gij barmhartig zijn

 

En bijstaan in de nood,

 

Zo geef de arme mens

 

Om Godswil een stuk brood.

De zevende strofe van dit lied ontleenden wij aan een inzending van de heer A. Hendrikx te Etten-Leur; de strofen 1 tot en met 6 werden gezongen door de gezusters Antonetta Johanna Marijnissen-de Bruijn (geb. 1907) te Zundert, en Johanna Elisabeth Dictus-de Bruijn (geb. 1905) te Achtmaal, die hun liederen - een groot en zeer gevarieerd repertoire - leerden van hun uit een Rijsbergense boerenfamilie afkomstige moeder. Hun ouders hadden in Zundert een boerderij; er waren zeven kinderen, zes meisjes en een jongen. De eerstgenoemde informante werd opgeleid tot naaister, de overige kinderen hielpen bij het werk op het land. Mevrouw Marijnissen vertelde ons dat bij slecht weer het hele gezelschap thuis zat te zingen.

Data en plaatsen van opname

22 03 1977

Zundert

Kaart

Zie de volgende pagina.

Vermeldingen/Literatuur

Geen

[p. 336]