Dit is Venetië

[p. 50]

[V]

DWALEN DOOR VENETIE BETEKENT VOOR DE vreemdeling verdwalen. Wat elders een ongenoegen is, wordt hier een plezier. Het is bovendien de enige wijze om een stad te leren kennen, die wel een doolhof moest worden, omdat zij compact gebouwd werd langs grillige waterlopen. ‘De huizen moesten proberen aan hoogte te winnen wat hun aan breedte ontbrak’, schrijft Goethe. Voor stegen bleef niet meer breedte dan nodig was om de huizenrijen te scheiden, en daarom werd het water plein en wandelplaats. ‘De Venetiaan moest een nieuw soort wezen worden, zoals men trouwens Venetië alleen met zichzelf vergelijken kan’.

In een Italië, waar overal elders het aantal decibels door motorisch geknal tot een orkaan van lawaai wordt opgevoerd, is Venetië een eiland van rust. Zodra men het Canal Grande verlaat zwijgt het motorgeronk. Venetië is een der zeldzame steden op aarde waar de mens nog zorgeloos flaneren kan zonder zorg om ruggelings te worden vermoord door de al te schielijke haast dezer dagen. Het gondelen door de rio's, de waterstraten, is het glijden door eeuwen die overal verleden zijn, maar die in Venetië heden blijven. Stilletjes voortdrijvend ontmoet men soms plotseling het volmaakte decor van een laat-gotische paleisgevel (pag. 51); elders weer duikt men onder in lange tunnels, als ware de rio een karstrivier.

Eindeloos kan men de wandelingen variëren, door de ene nauwe calle (steeg) na de andere, boogbrug op, boogbrug af. Onder uw voeten ruisen de gondels door water, dat in de heetste dagen niet steeds stankvrij is. Weer sluit de smalle steeg u in; maar vroeg of laat mondt zij steeds uit op een plein, een campo. Deze campi zijn de longen der stad en in de verrassing hunner wijdheid is het goed rusten op een terras.

Zo zwervend ontdekt men Venetië's rijkdom en armoede. Een rijkdom aan kunst, die uitgestald staat in kerk na kerk; en een armoede, die vandaag nog even schril afsteekt tegen de weelde op en rondom Piazza en Piazzetta als in de eeuwen toen Venetië bestuurd werd door een rijke oligarchie. Maar overal wordt gelachen en gewerkt. Venetië is niet alleen museumstad, maar ook werkplaats. Deze combinatie van schoonheid, levendigheid en rust maakt Venetië tot een ideale vakantiestad, die per jaar door anderhalf miljoen vreemdelingen en driekwart miljoen Italianen wordt bezocht.

[p. 51]

[p. 52]

Wanneer het in Venetië regent, dan stroomt het van de hemel; maar deze plasregen duurt zelden langer dan een paar uur. Doch zelfs deze regen kan vreemdelingen en Venetianen niet beletten om door de Merceria te blijven flaneren, Venetië's drukste en mooiste winkelstraat, die onder de Uurwerktoren uitkomt. Opvallend in Venetië is trouwens het grote aantal paraplu-magazijnen. De Italiaanse handwerkslieden hebben de damesparaplu weten om te toveren tot een elegant kunstwerk.

[p. 53]

Een der drukste punten van Venetië is de marktwijk Erberia, die achter het westelijke einde van de Rialto-brug begint. Rechts ligt het oudste kerkje van Venetië, San Giacometto di Rialto. Het is herhaaldelijk verbouwd, maar de zuilen en kapitelen van het hoofdschip dateren nog uit de elfde eeuw.

[p. 54]

Ook de nauwste en donkerste stegen monden altijd uit op de verrassende helheid en wijdte van een der dozijnen pleinen, campi genaamd, die Venetië rijk is. Dit is het Campo Francesco Morosini.

[p. 55]

Eten aan de waterkant is een van de grootste genoegens die een vakantieganger zich indenken kan. Bemiddelde toeristen gebruiken hun maaltijden op de weidse terrassen der luxehotels aan het Canal Grande. Maar ook wie het eenvoudige bemint kan uitstekend eten, met golfgeklots als gratis muzikale begeleiding, zoals hier aan de Rio delle Ostreghe.

[p. 56]

Bij het toenemen der bevolking moest in Venetië met de bodem worden gewoekerd. Vandaar dat ook aan een nauwe calle (steeg) de huizen toch doorgaans drie of vier verdiepingen hebben.

[p. 57]

In nauwe en bochtige rio's weerklinkt bij elke onoverzichtelijke hoek de waarschuwingsroep der gondeliers.

[p. 58]

Een sottoportico (doorgang onder huizen) bij Santa Maria dei Miracoli. Deze kerk is een prachtig voorbeeld van de Lombardische renaissancestijl en onderscheidt zich door een polychrome marmerbekleding. De bouwmeesters zijn Pietro en Tullio Lombardo (1481-9).

[p. 59]

Als men door de Rio dei Medicanti vaart, krijgt men plotseling het gezicht op het Campo San Zanipolo, waarop de dominicanerkerk staat, die officieel Santi Giovanni e Paolo heet. De noordzijde van het plein wordt ingenomen door de Scuola Grande di San Marco (achtergrond rechts), op het einde van de vijftiende eeuw gebouwd door Pietro Lombardo en Mauro Coducci. Het perspectivische beeldhouwwerk gelijkvloers is van Tullio Lombardo. Deze zetel van een der zes filantropische broederschappen der Republiek is nu een hospitaal.

[p. 60]

De gondelier heeft zijn gondel opgepoetst en uitgerust met de zondagse geel-wit geverfde riemen. Hij heeft zijn beste witte pak aangetrokken, met gouden knopen, gele halsdoek en gele armband, want hij is op weg om een bruidspaar te halen.

[p. 61]

Venetië is nergens een doodse museumstad. Aan de Fondamenta dei Furlani kan men vruchten en groente kopen, en honderd passen verder vindt men het hoogste kunstgenot in de Scuola di San Giorgio degli Schiavoni (achtergrond rechts). Deze voormalige zetel der Dalmatische broederschap, waarvan de gevel vernieuwd werd door Giovanni de Zan, een leerling van Sansovino, bevat een unieke en al te zelden bezochte verzameling schilderijen van Vittore Carpaccio.

[p. 62]

Toerist, weet ge waar dit plekje zich bevindt? Ergens vlak bij de Merceria, de drukke winkelstraat. Maar wat komt het erop aan? Want net zoals bij de foto hiernaast...

[p. 63]

... was het de fotograaf allereerst te doen om de effecten in clair-obscur, waartoe ook het wasgoed aan de lijn meewerkt!