|
| |
| |
| |
[V]
HET SCHIEREILAND PELOPONNESUS IS EIGENLIJK EEN eiland geworden, sinds de landengte van Corinthe doorgraven werd (1893). Het kanaal is zes km lang en het kort het traject vanuit de Adriatische Zee naar Piraeus met honderdvijfentachtig mijl af (blz. 53).
De Peloponnesus dankt zijn naam aan de mythische gestalte van Pelops, de zoon van Tantalus. Om de hand van de schone Hippodamia te verwerven, de dochter van koning Oenomaus van Elis, moest hij de koning overwinnen in een wagenren. Wie verloor, werd ter dood gebracht, en dit lot was reeds dertien ongelukkige vrijers overkomen. Hippodamia werd verliefd op Pelops en haalde de wagenmenner van haar vader over om diens renwagen te saboteren. Oenomaus kwam om, Pelops werd koning en breidde zijn rijk uit over het hele schiereiland.
De voorbereidingen tot deze wagenren stonden uitgebeeld op de oostelijke timpaan van de Zeustempel te Olympia. Er bestaat dus zeker verband tussen Pelops' wagenren en de latere olympische spelen. Meer dan duizend jaar lang, vanaf 776 v.Chr. tot 393 n.Chr., zijn zij regelmatig om de vier jaar gehouden. In de glorietijd kwamen hier uit de ganse Helleense wereld de beste atleten samen en de beste denkers en dichters, die, gelijk Pindarus, hun oden opdroegen aan de winnaars. Voor velen van hen werden standbeelden opgericht. Geheel anders weer dan Delphi belichaamt Olympia het Helleense ideaal van evenwicht tussen de geest en het lichaam, dat als een levend kunstwerk vereerd werd.
De toerist die niet thuis is in de archeologie raakt enigszins beduusd, wanneer hij daarna in het oostelijk deel van de Peloponnesus, te Mycene, de ruwe resten ontmoet van een duizend jaar oudere beschaving, die op het eerste gezicht niets ‘Grieks’ heeft en niets schoons: cyclopische, meters dikke muren, grof gehouwen leeuwinnen, diepe rechthoekige gaten in de grond. Maar dit is de fameuze paleispoort, waar Agamemnon, de kleinzoon van Pelops, doorheen reed op weg naar Troje; dit zijn de lege graven van koningen uit het midden van het Bronzen Tijdperk. De goudschatten, die de romantische ontdekker Schliemann uit de graven opdolf, liggen in de vitrines der musea. Maar schoner nog zijn de antieke drama's over Pelops' moorddadig nageslacht, dat de duistere burcht van Mycene bewoonde.
| |
| |
| |
| |
De indrukwekkende ruïne van de Apollo-tempel in het oude Corinthe werd honderdvijftig jaar eerder gebouwd dan het Parthenon (omstreeks 585 v.Chr.). De massieve zuilen zijn uit één stuk kalksteen gehouwen. De berg op de achtergrond, de Acrocorinthus, wordt bekroond door een antieke vesting, in later tijden uitgebouwd door Noormannen, kruisvaarders, Byzantijnen, Venetianen en Turken. Eens stond er een Aphroditetempel, waarvan de priesteressen zich overgaven aan ‘heilige’ prostitutie.
| |
| |
De koningsgraven op de burcht van Mycene werden in 1876 ontdekt door Schliemann. De skeletten in de rechthoekige schachten waren letterlijk beladen met goud: maskers, borstplaten, diademen, toiletdozen, sieraden en drinkbekers. Schliemann dacht, dat hij de graven ontdekt had van Agamemnon en diens metgezellen, die na de terugkeer uit Troje in de Myceense burcht werden vermoord. In werkelijkheid dateren de graven uit de periode 1650-1550 v.Chr.
| |
| |
Overal in de Peloponnesus vindt men de ronde dorsvloeren, waar het graan op aartsvaderlijke wijze wordt gedorst door er beesten overheen te drijven. In voorhistorische tijden werden op dergelijke dorsvloeren de vruchtbaarheidsriten en magische dansen uitgevoerd, die zich later ontwikkelden tot de liturgie van de Dionysische cultus. Daaruit weer ontstond waarschijnlijk het antieke drama. Door de gehele ontwikkeling heen bleef de ronde vorm van de speelplaats behouden, die de naam orchestra kreeg.
| |
| |
Oorspronkelijk stond midden in de orchestra het altaar van de god, en daaromheen het koor, waaruit zich later de afzonderlijke spelers losmaakten. Elke zomer worden de antieke Griekse drama's thans weer opgevoerd in het theater te Epidaurus. In deze omgeving komen ze volledig tot hun recht. Dit theater, dat veertienduizend toeschouwers kan bevatten, is beroemd door zijn fenomenale akoestiek. Het werd eind vierde eeuw v.Chr. gebouwd door de architect Polycletus.
| |
| |
De dalen en kuststroken van de Peloponnesus zijn zeer vruchtbaar. De rozijnen van de Golf van Corinthe zijn even beroemd als de olijven van Kalamata. De gouden garven van het graan worden door ezels en muildieren naar de dorsvloeren gebracht.
| |
| |
In het gezegende gebied langs de Golf van Corinthe zijn de kersen zo groot als pruimen, de pruimen als tomaten, de tomaten als citroenen en de citroenen als voetballen.
| |
| |
Zo weinig staat er nog overeind in het dichtbegroeide ruïneveld van Olympia, dat het een oeroud en vredig kerkhof lijkt. Tot 1875 lag heel Olympia bedolven onder het zand en grind van de rivier Kladeios. Duitse architecten en archeologen als Curtius en Dörpfeld groeven het op. Nu ruisen de pijnbomen weer als vanouds in de heilige godsvrede, die tijdens de olympische spelen de onderling twistende Griekse staten tot wapenstilstand dwong.
| |
| |
Hermes kijkt lichtelijk verlegen naar het Dionysus-kind, dat hij op de arm houdt. Dit veelbewonderde marmeren beeld werd door Pausanias toegeschreven aan Praxiteles, die het schiep toen Hellas' heroïsche tijd reeds voorbij was. Deze Hermes, eerder danser dan athleet, lijkt in zijn zelfingenomenheid en koketterie de Rudolf Valentino der Griekse beeldhouwkunst.
| |
| |
In het hart van de Peloponnesus ligt op duizend m hoogte de tempel van Bassae (de ravijnen). Hij werd in Dorische stijl gebouwd door Ictinus, de architect van het Parthenon, en was toegewijd aan Apollo Epikourios, de hulpvaardige Apollo. Om deze prachtige, eenzame plek te bereiken moet men drie uur stijgen vanaf het naaste stadje, Andritsaina.
| |
| |
Over de bergen van de Peloponnesus spelen zon en wolken hun spel van licht en schaduw.
| |
| |
Bijna alle Griekse stadjes hebben een groot plein, waaraan gewoonlijk de bestuursgebouwen en cafés liggen. De ‘plateia’ van Sparta is vandaag het middelpunt van een slaperig provinciestadje. Sparta wordt alleen bezocht, omdat op vijf km van de stad, op een voorheuvel van de hoge Taygetus-keten, de ruïnes liggen van de middeleeuws-byzantijnse stad Mistra.
| |
| |
Mistra werd in de veertiende en vijftiende eeuw gebouwd door de byzantijnse despoten, zonen of broers van de byzantijnse keizers. Het best behouden bleven de kloosters en kerken. De kloosterkerk van de Peribleptos (alom zichtbare Heilige Maagd) bevat vele muurschilderingen, die een nabloei vormen van de grote byzantijnse fresco-kunst.
| |
| |
In 1779 staken de Albanezen Mistra in brand en sindsdien viel de verlaten stad langzaam in puin. Alleen de kloosters bleven bewoond, en werden dus min of meer onderhouden. In het klooster Pantanassa wonen nog enkele nonnen, die zich bezighouden met borduurwerk en met het restaureren van de fresco's.
| |
| |
Het doel van de vierde kruistocht (1202-04) was niet de bevrijding van het Heilige Land, maar de verovering van de resten van Byzantium, Venetiës grote concurrent in de Middellandse Zee. Na de val van Constantinopel verdeelden de Franse en Vlaamse edelen het byzantijnse gebied. De Franse graaf Guillaume de Villehardouin bemachtigde de Peloponnesus en bouwde boven op de heuvel van Mistra een groot kasteel. Het inspireerde later Goethe tot zijn Faust-burcht (Faust II).
| |
| |
Hermione, aan de kust van het schiereiland van Argos, is een van de vele Griekse havenplaatsjes met slechte verbindingen over land en goede over zee. Als de stoomboot naar Piraeus aankomt, is er dan ook een geweldig gedrang op de havenkade.
| |
| |
Patras, aan de golf die de noordkust van de Peloponnesus bespoelt, is de derde haven van Griekenland en zeker niet de mooiste. Toch lijkt de lelijke cocon van overdag een schone nachtvlinder, zodra de lichten aanvlammen.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd
