|
| |
| |
| |
[III]
KROATIË IS, BINNEN JOEGOSLAVIË, NOGMAALS door rijke verscheidenheid een zinnebeeld van het ganse land. De vlakten van Slawonië zijn vet en breed, in alle dorpen gakkeren de ganzen en knorren de varkens, de maïs marcheert door de velden als een legerschaar met lichtende speren, op elke flauwe helling groeit de wijnstok. Tussen Karlovac en de kust groeien de wouden hoog en diep, het Velebitgebergte draagt in de winter meters sneeuw en de dorpelingen houden drijfjachten op wolven. In de buitenwijken van Zagreb dreunen de grote metaalfabrieken, de Zagreber jaarbeurs nodigt de wereld uit, en elke avond biedt de keuze tussen opera, schouwburg en symfonieorkest. Maar de kleine herder in de Gorski Kotar bespeelt nog de dubbele houten fluit, en op dorpse dansfeesten loeit de doedelzak.
Kroatië's schoonste bezit is zijn kustgebied, dat tot voorbij Dubrovnik reikt: het verdient meer aan toerisme dan de vijf andere republieken samen. Wie eenmaal de oostkust der Adriatische Zee bezoekt, heeft er voorgoed zijn hart aan verloren. Dalmatië is een toverwoord, dat van zatte zomer zingt. Het glanst als paleizen uit vroeger eeuwen; het geurt naar oleanders, bougainvilles en lavendel.
Turken en Venetianen vochten venijnig om dit welvarende kustgebied. De Venetianen zegevierden, en het waren Italiaanse kunstenaars, die de renaissance naar Dalmatië brachten. Niccolo Fiorentino voltooide bouwwerken van de grote inheemse architect en beeldhouwer Juraj Dalmatinać; Michele Sanmicheli werkte in Zadar. Omgekeerd togen Dalmatische architecten en beeldhouwers, als Lucijan en Franjo Laurana, naar Italië.
Eén stad bleef onafhankelijk: het trotse Ragusa (Dubrovnik), ontstaan uit de versmelting van een Slavische nederzetting en een voormalige Romeinse kolonie. Door handige diplomatie wist het zich Turken en Venetianen van het lijf te houden; het dreef handel op Bagdad en zond zijn trotse galjoenen tot naar Engeland. (Het Engelse woord ‘Argosy’ is een omzetting van ‘Ragusa’.) Pas Napoleon beroofde de stad van haar vrijheid. Dubrovnik werd groot door vreedzaamheid, verdraagzaamheid, zelfbewustheid en kunstliefde. Dank zij deze geestesgaven gaat deze levendigste museumstad van Europa heden als festivalstad nieuwe roem tegemoet.
| |
| |
Dubrovnik rust aan de boezem der Adria als een gouden roos.
| |
| |
De schaduwen van kleine schepen wiegelen in het water van de jachthaven, waarboven de oude stadsmuren omhoogrijzen. Onder de rondbogen van het Gradska Kafana (stadscafé) straalt hel licht. Dubrovnik leeft laat, vooral in het zomerse festivalseizoen. Er wordt gevochten om plaatsen in de vesting Lovrijenac, waar de geest van Hamlets vader rondwaart over grauwe burchtwallen. Corneilles Cid zwaait zijn zwaard in de vesting Revelin. In het stadspark Gradać dromen duizenden een romantische Midzomernachtsdroom.
| |
| |
Op de binnenhoven der oude patriciërspaleizen juichen de violen der orkesten in symfonische verrukking. Na afloop van deze avondfeesten wandelt men over de glanzende plavuizen van de Placa, de eeuwen door gladgeslepen door miljoenen voeten.
| |
| |
Dubrovnik liet inheemse en Italiaanse architecten wedijveren. In 1464 verwierp de stadsraad de plannen van Michelozzo, de bouwer van het Palazzo Medici te Florence, en gaf een opdracht aan Ragusaanse bouwmeesters. Drie van hen, Paskoje Miličević en de broeders Andrijić, bouwden de Divona in een harmonische synthese van drie stijlen. Gelijkvloers renaissance-arcaden, daarboven gotische filigraan-triforiën, en op de tweede verdieping neo-klassieke vensters. Onder de daklijst, versierd met ogivalen, staat Svati Vlaho (St. Blasius), de stadsheilige.
| |
| |
De oude steedse dracht is even streng en harmonisch als de architectuur: een gesteven witte kap, een roodomgorde blauwe rok, een met gele kwasten versierde blouse. In 1667 werd Dubrovnik geteisterd door een aardbeving. Reeds de oude stad was strikt volgens plan gebouwd, en de heropbouw geschiedde volgens een statuut van het stadsbestuur, dat speciaal voor de Placa strenge normalisering voorschreef. Het gevolg van deze planologie was een harmonie, die nimmer doods aandoet.
| |
| |
Korčula, een oude Griekse kolonie (Korkyra) is de geboorteplaats van Marco Polo. In 1298 werd hij door de Genuese vloot als gevangene weggevoerd, en dat was het begin van zijn verre reizen. Op het schiereiland Pelješac (achtergrond) leven nog jakhalzen. Zij huilen even vals als de stentorische Joegoslavische hotelradio's.
| |
| |
Elk jaar, op 29 juli, wordt te Korčula, op het gelijknamige eiland, het ridderspel Moreška (de Moorse) opgevoerd. De zeerovers uit Barbarij e (gekleed in zwart met zilver) ontvoeren de bruid van de Turkse sultan Murat. Zijn lijfwacht (gekleed in rood met goud) herovert de bruid na een wild gevecht. In deze gestileerde zwaarddans delen de jonge, potige Korčulanen zulke rake klappen uit, dat de helft der zwaarden gewoonlijk bezwijkt. Daarom voeren zij er ook in elke hand een!
| |
| |
| |
| |
Keizer Diocletianus III, de laatste christenvervolger, geboortig uit het Dalmatische Solin, liet tussen 295 en 305 n. Chr. te Split (Spalato) een machtig paleis bouwen. In later eeuwen werd het de behuizing voor duizenden mensen. Buiten de Porta Aurea (Gouden Poort) staat het meesterwerk van de Dalmatische beeldhouwer Mestrović. Het stelt Grgur Ninski voor, bisschop Gregorius van Nin. Hij was de voorvechter van het behoud van de Kroatische taal in de katholieke liturgie.
| |
| |
Het schoonste monument in het stille museumstadje Trogir is het gotische domportaal van de Kroatische meester-beeldhouwer Radovan. Met groot geduld draagt de peinzende leeuw een Eva, die blijkbaar zeer beducht is voor haar vijgeblad. Zoals Radovan haar uitbeeldde (beweren boze tongen) moet zij in het paradijs reeds kinderen ter wereld hebben gebracht.
| |
| |
Landinwaarts, aan een diepe baai, ligt Šibenik. De architectuur is er van bijkans boerse kracht. Maar de kathedraal, gotisch begonnen door Juraj Dalmatinać, en in Toscaanse renaissancestijl voltooid door Niccolo de Florentijn, is een verfijnd meesterwerk.
| |
| |
Alka! alka! Er stijgt een gebrul uit de menigte op, want de galopperende ruiter heeft het hart van de ring geraakt, en zijn mond valt van verbazing open. De bewoners van het Dalmatische landstadje Sinj versloegen in 1715 verpletterend de Turken. Dit heldenfeit wordt sindsdien elk jaar, begin augustus, herdacht met een ringrijderij, Alka (ring) genaamd. De deelnemers, die in Sinj geboren moeten zijn, dragen prachtige oude kostuums.
| |
| |
Zestien meren, die zich met vonkende watervallen in elkaar uitstorten, vormen tezamen het donderende wonder van Plitvice.
| |
| |
Zondagmiddag in een Kroatisch dorp. De violen spelen ten dans, en de muzikanten hebben er hun prachtige linnen hemden bij aangetrokken, geborduurd met rode en gele zijde. Elk dorp heeft een andere dracht. Helaas verdwijnen deze drachten snel.
| |
| |
Gelukkig houdt de Kroatische boerenvereniging ‘Seljački Sloga’ door middel van een groot jaarlijks dans- en muziekfeest deze drachten en dansen nog in stand. En Opatija organiseert om het jaar een folklorefestival. Maar schoner dan op planken of cement blijft de wervelende dans op de groene dorpsweide.
| |
| |
Zagreb, Kroatië's hoofdstad, moest zich in de middeleeuwen verweren tegen Tartaren en Turken, en omringde zich met stevige stadswallen. De enige stadspoort die nog over is, de Kamenita Vrata (Steenpoort) herbergt thans een kapel.
| |
| |
Het kleurig middelpunt van de moderne fabrieks- en jaarbeursstad Zagreb is de markt. De boerinnen hebben het volkskostuum grotendeels verruild voor confectiekleren, maar zij vertonen zich nimmer zonder kleurige hoofddoek.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd
