Johannes Immerzeel junior (1776-1841)

verantwoording

gebruikt exemplaar

eigen exemplaar dbnl

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van het proefschrift Johannes Immerzeel junior (1776-1841) van B.P.M. Dongelmans uit 1992.

 

redactionele ingrepen

p. 277-318: de noten op deze pagina's zijn in de lopende tekst doorgevoerd. Betreffende pagina's zijn daardoor komen te vervallen.

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (p. 6, 12, 54, 78, 182, 254, 270, 320, 472, 476 en 500) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina 2]

Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van de J.E. Jurriaanse Stichting te Rotterdam en de M.A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting te 's-Gravenhage

 

© 1992 B.P.M. Dongelmans

 

Omslag: portret van J. Immerzeel Junior, ontleend aan de postuum verschenen uitgave van Levens en werken der Hollandsche en Vlaamsche kunstschilders (...). Amsterdam, 1842-1843.

 

CIP-GEGEVENS KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK DEN HAAG

 

Dongelmans, Bernardus Petrus Maria

 

Johannes Immerzeel Junior (1776-1841): het bedrijf van een uitgever-boekhandelaar in de eerste helft van de negentiende eeuw/ Bernardus Petrus Maria Dongelmans.- Amstelveen: Ernst & Co.

Ook verschenen in handelseditie. - Proefschrift Vrije Universiteit van Amsterdam - Met lit. opg., reg. - Met samenvatting in het Frans.

ISBN 90-73707-03-X

Trefw.: Immerzeel, Johannes (jr.) / uitgevers; Nederland; geschiedenis; 19e eeuw / boekhandelaren; Nederland; geschiedenis; 19e eeuw.

 

[pagina 3]

VRIJE UNIVERSITEIT

JOHANNES IMMERZEEL JUNIOR (1776-1841)

Het bedrijf van een uitgever-boekhandelaar in de eerste helft van de negentiende eeuw

ACADEMISCH PROEFSCHRIFT

ter verkrijging van de graad van doctor aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, op gezag van de rector magnificus dr. C. Datema, hoogleraar aan de faculteit der letteren, in het openbaar te verdedigen ten overstaan van de promotiecommissie van de faculteit der letteren op dinsdag 8 december 1992 te 13.30 uur in het hoofdgebouw van de universiteit, De Boelelaan 1105

door

Bernardus Petrus Maria Dongelmans

geboren te Alphen aan den Rijn

Uitgeverij Ernst & Co

Amstelveen 1992

 

[pagina 4]

Promotor: prof. dr. M.H. Schenkeveld

Copromotor: dr. J.J. Kloek

Referent: dr. J.B.H. Alblas

 

[pagina 7]

INHOUD

Woord vooraf				5
Inhoud				7
Gebruikte afkortingen				11
I	Inleiding			13
II	Biografische schets			19
	II.1	Jeugd en vorming		19
	II.2	In dienst van Johannes Goldberg		21
	II.3	De eerste Haagse periode (1799-1810)		23
	II.4	Via Amsterdam (1810) naar Rotterdam (1810-1826)		27
	II.5	Terug in Den Haag (1826-1832)		36
	II.6	Terug in Amsterdam (1832-1841)		38
III	Johannes Immerzeel als zelfstandig ondernemer (1804-1811)			43
	III.1	De boekhandel Den Haag (1804-1811)		43
	III.2	Filialen te Amsterdam en Rotterdam		48
	III.2.1	Amsterdam (1808-1811)		48
	III.2.2	Rotterdam (1808-1811)		50
IV	Failliet			55
	IV.1	Het faillissement (1811)		55
		IV.1.1	Rotterdam	58
		IV.1.2	Amsterdam	65
		IV.1.3	Den Haag	66
	IV.2	Een andere kijk op het faillissement		72
	IV.3	Naweeën van het faillissement		75
V	Johannes Immerzeel als zelfstandig ondernemer (1811-1841)			79
	V.1	Rotterdam (1811-1813)		79
	V.1.1	Nadrukken		80
	V.1.2	Preventieve censuur		83
	V.2	Rotterdam (1813-1815)		85
	V.3	Rotterdam (1816-1826)		87
	V.4	Den Haag (1826-1832)		89

 

 

[pagina 8]

	V.5	Amsterdam (1832-1835)			92
	V.6	Amsterdam (1835-1841)			95
VI	Handelscontacten en leveranties				97
	VI.1	De boekhandel-uitgeversadministratie			97
	VI.2	Het boekverkoperscommissieboek van J. Immerzeel Jr. uit 1806			98
	VI.2.1	De inrichting			99
	VI.2.2	De titels			101
	VI.2.3	Relaties en transacties			105
	VI.3	Andere boekhoudingen			107
	VI.3.1	D.F. Berntrop te Amsterdam			107
	VI.3.2	S. van Benthem te Middelburg			108
	VI.3.3	S. en J. Luchtmans te Leiden			111
	VI.3.4	J. ten Brink te Amsterdam			114
	VI.3.5	J. Enschedé en Zoon te Haarlem			115
	VI.3.6	M. en H. Tijl te Zwolle			116
	VI.4	Slotopmerkingen			118
VII	Produktie en distributie				123
	VII.1	Produktie			124
		VII.1.1	De vertalers		126
		VII.1.2	De drukkers		127
			VII.1.2.1	Jan Jacob Stuerman te Delft	128
			VII.1.2.2	Gebroeders Giunta d'Albani te 's-Gravenhage	129
			VII.1.2.3	C.A. Spin te Amsterdam	130
			VII.1.2.4	J.D. Demelinne te Rotterdam	131
			VII.1.2.5	M.F. Pieper te Amsterdam	132
			VII.1.2.6	A.D. Schinkel te 's-Gravenhage	133
		VII.1.3	Druk- en papierkosten		134
		VII.1.4	Illustratoren		136
			VII.1.4.1	J.C. Bendorp (1776-1849)	136
			VII.1.4.2	Daniël Veelwaard (1776-1851)	137
			VII.1.4.3	Jacob Ernst Marcus (1774-1826)	139
			VII.1.4.4	Andere illustratoren: R. Vinkeles, P. Velijn en H.W. Caspari	140
			VII.1.4.5	Samenvatting	141
		VII.1.5	Binders		142
		VII.1.6	Honorarium		143

 

 

[pagina 9]

		VII.1.7	Overige kosten		146
		VII.1.8	Slotopmerkingen		147
	VII.2	Distributie			150
		VII.2.1	Reclame		152
			VII.2.1.1	Prospectussen. Met of zonder intekenlijst	156
			VII.2.1.2	Via advertenties in krant	158
			VII.2.1.3	Via recensies in periodieken	160
		VII.2.2	Vergroting van de afzet		163
			VII.2.2.1	Diversificatie in uitvoering	163
			VII.2.2.2	Via aanbiedingen	171
			VII.2.2.3	Afzet naar het buitenland	174
		VII.2.3	Slotopmerkingen		180
VIII	Fondsvorming				183
	VIII.1	De eigen titels			185
		VIII.1.1	De auteurs		187
			VIII.1.1.1	H. Tollens	191
			VIII.1.1.2	W. Bilderdijk	194
		VIII.1.2	De overheid		209
		VIII.1.3	De Nederlandsche muzen-almanak		213
	VIII.2	De aankopen			232
	VIII.3	Wat niet doorging			239
	VIII.4	Nadere bespreking van het fonds			245
IX	De opvolging: J.L.A. Immerzeel en de inventaris van zijn boekwinkel				255
	IX.1	Inleiding			255
	IX.2	J.L.A. Immerzeel (1801-ca. 1870)			257
	IX.3	De inventaris			262
	IX.4	Overwegingen en constateringen			263
		a. rangschikking/b. vorm/ c. herkomst/d. actualiteit/ e. reclame en aantal/f. aanbod			263
	IX.5	Slotopmerkingen			268
X	Besluit				271
Noten					277

 

 

[pagina 10]

Bijlagen			319
1	De fondsbeschrijving		321
	1.1	Het samenstellen van de fondslijst en de beschrijving van de uitgaven van J. Immerzeel Junior en de firma Immerzeel en Comp	321
	1.2	Verantwoording van de beschrijvingen	322
	1.3	De fondsbeschrijving	325
2	De boekhouding van de firma Immerzeel en Co. 1811		416
3	Transacties in geld tussen J. Immerzeel Jr. en de boekverkopers-uitgevers uit het Boekverkopersboek 1806		418
4	Transacties in geld inzake boeken tussen S. van Benthem en zijn relaties volgens zijn Boekverkopersboek 1806		424
5	Transacties in geld tussen J. Immerzeel Jr. en S. van Benthem in de periode 1804-1841		427
6	Transacties in geld tussen J. Immerzeel Jr. en de firma Luchtmans in de periode 1804-1841		431
7	Berekeningen inzake produktiekosten van enkele fondsartikelen van Ten Brink en De Vries tussen 1810 en 1821		433
8	Overzicht van de door Immerzeel aangekondigde vertalingen		438
9	Inventaris van de boekwinkel van J.L.A. Immerzeel		444
10	Genealogische gegevens betreffende de familie Immerzeel		460
Geraadpleegde bronnen en literatuur			463
Sommaire			473
Register op personen en titels			477