Beschryvinge van Nieuvv-Nederlant, (Ghelijck het tegenwoordigh in Staet is) Begrijpende de Nature, Aert, gelegentheyt en vruchtbaerheyt van het selve Lant

De Spijse en het voetsel der Wilden.

INde spijse ofte dranck zijn de Wilden, al is het oock op haere Feest-daghen, gants niet overdadigh, quistachtigh, dertel of kostelijck, verghenoeghen haer lichtelijck als sy maer yet hebben, om de nature te voeden, en den honger en dorst te versadighen, het is oock onder haer niet als hier te Lande, dat de Overste, Eedelste of Rijckste, haer beter en naer advenant laten tracteeren, als een Calis of gemeen Man, maer haer spijse en dranck is genoeghsaem over al by allen en t'allen tijden naer tijdts gelegentheydt eender-hande, haren ordinaris dranck is als in ouden tijden water (als sy het so bekomen konnen dat haer oock selden mist) uyt een Fonteyn ofte Leevende Wel, somtijts maer selden als sy wel te pas zijn, ghebruycken sy mede vers vlees ofte visnat eenige maer weynighe onder haer gebruycken als het in den tijt is Druyven-nat, dat sy vers op drincken en noyt tot Wijn maecken, Bier, Brandewijn ofte stercken dranck is onder haer niet bekent, ten waer by eenige die onder ons veel verkeeren en gheleert hebben, dat Bier en Wijn beter smaeckt als Water, de Indiaense Talen zijn verscheyden ende alle seer rijck, evenwel isser geene onder alle met een woort versien daerse droncken mede konnen vernomen, de dronckenschap hieten sy Geckheydt en droncke luyden seggense Gecken te zijn, als sy onder ons veel verkeeren ofte eenighe den dranck bekomen konnen, want de meeste willen gants geen dranck

[p. 55]

proeven, oock is om insolentie voor te komen by de Overigheydt verboden stercken dranck aen haer te verkopen, zijn so gulsigh in het droncken drincken en gheduerende den dronck zijn sy heel moeyelijck, en genoeghsaem ghelijck men seght sint selten in specie, eerse daer toe ghewent zijn, kan men haer light droncken maecken, als zijnde een glas kleyn bier ofte twee daer genoegh toe is. Maer metter tijt leeren sy den dronck so wel als de Neerlanders verdraghen, Flericijn, Podagra, puystige en roode Neusen of dierghelijcke snaren zijn onder haer niet bekent noch geen Accidenten die op en uyt drincken volgen.

Haer spijse is gemeenlijck alder-hande Vis en Vlees, naer den tijt van 't jaer, en de gelegentheydt van het Landt daer in sy verkeeren mede brenght. Sy hebben geen Hovaerdy ofte sonderlinghe fatsoen in het toe-maecken en aenrichten der selve, als den Vis ofte Vlees niet meer als in water gaer koockende, sonder eenigh Cruyt, Sout of Smout daer by te doen, niet anders als het selfs mede brenght. Sy weten oock van geen stoven, smooren, backen, fruyten of diergelijcke; en oock selden van yetwes te verwarmen ofte braden, ten ware kleyne stucxkens vlees en viskens, noch meest als sy op de reyse ofte ter Iacht zijn, en weynige andere gelegentheydt hebben. Voor Broodt ghebruyckense Mayes ofte Turxe Tarwe, die haer Vrouwen, want sy weten daer van geen Molens kloppen of stampen, ghelijck de Ouden het Manna inde Woestijn deeden, en tot Koecken backen, sy werpen dat gestampte Meel oock wel dickwijls ghelijck eenige hier het Gort en den Rijs doen by het Vlees tot een poel past. Maer haer gemeen voetsel en daer sy dit Cooren meest toe gebruycken is Pap die men daer te Lande Sapaen noemt, soo gemeen en ghebruyckelijck onder de Wilden dat selden een dagh voor by gaet ofte sy eetense, ten ware saecke sy op de Reyse ofte ter jacht waren, men komt schier ten geenen tijde van den dagh in eenigh Indiaens ofte Wildens Huys, daer sodanige Pap niet gegeten ofte veerdigh gemaeckt wort, alle so Vrouwen, Kinderen als Oude lieden, zijn sy daer so seer toe gheneegen en gewent dat wanneer sy ons, ofte malcander komen besoecken, haer eerste vrage en omsien daer naer is, sonder die kan men haer qualijck, naer genouchte tracteren, het schijnt dat sy sonder desen Sappaen haer bekomste niet wel eeten konnen, sy koocken daer oock dickwijls als sy daer gelegentheyt toe hebben Vis ofte Vleys onder, selden vers maer in 't gemeen eerst hert gedroogt, en tot Meel gestampt, dat gebruycken sy meest in 't eyndt van de Winter ende aenkomen van 't Iaer als de Iacht gedaen en haer meeste voorraedt verschoten is. Ghebruycken oock veel Turxe Bonen dat sy onder haer voor een leckernye houden, alsse met vers Vlees in lanck nat gekoockt zijn, voorts gebruycken sy tot spijs en onderhoudt alderhande Vlees, Vis en vruchten, die het Landt uyt geeft en sy bekomen konnen houden gheen ghewoonlijcke ofte ghesette tijdt om te eeten, als onse Natie doorgaens doet oordeelen het beter te zijn als sy honger hebben, hare apetijten, Maegen en Lichaemen hebben sy geweldigh onder haer gheweldt, so dat sy met heel weynigh ofte somtijdts 2, a 3, a 4. daghen konnen behelpen: Als het daer naer weder ruym voor komt, weten sy haer schade ofte achterstel gauw in te halen, sonder dat sy haer Magen daer door bederven, of sieck daer van worden, en hoe wel sy door de banck kloeck eeten konnen, so vint men daer geen overdadige Vraeten, Seremonien van hooch ofte leegh te sitten, eerst ofte laest toe te tasten,

[p. 56]

aengericht ofte voor gedient te worden, konnen onder haer niet bemercken, heel selden nooden sy malcanderen oock, als op de groote Feeste, maer die by haer in Huys is als het op een Schaffen en Eeten gaet, richten sy mede voor, daer wert niemandt voor by gegaen, sonder dat sy daer geldt af nemen, ofte voor laten betalen, dat is onder haer geen gebruyck, het is extraordinaris daer sy yemant mede tracteeren, is met steerten van Bevers heel vet vlees, Twalifs-hoofden, en ghebraden Mayes-kooren dat sy stampen tot Meel, en met heel vet vlees-nat begieten, oock met Castanien die een wal op ghesoden, de schellen afghedaen zijn, dan ghebroken werden en met vlees-nat en heel vet ghestooft, en gaer ghemaeckt zijn.

Als sy op verre Reysen ter Iacht ofte ten Oorloghe sullen gaen, daer sy weten ofte vermoeden, gheen voorraedt sullen vinden, versien sy haer met Meel, van gebraden Mayes ghestooft, het selve Meel is haer so sterckelijck ende voedtsaem, dat sy in een kleyn sackjen haer voor veele dagen konnen versien, en gheen virendeel daeghs verdoen, om dat het so ingetrocken is, en de vochtigh werdende weder uyt geeft, daer van dragen sy so een kleyn packjen met haer, ende als sy honger hebben nemen daer een handtjen vol af, en drinckender eens toe en houden haer voor so wel getracteert, dat sy daer weer een dagh op heen mogen, maer so sy daer eenigh vlees of vis toe verschaffen konnen, dient het haer in plaetse van sijn broodt, en behoeven het niet te backen.