Beschryvinge van Nieuvv-Nederlant, (Ghelijck het tegenwoordigh in Staet is) Begrijpende de Nature, Aert, gelegentheyt en vruchtbaerheyt van het selve Lant

[p. 8]

Van de Noort-Rivier.

DE benaminge van dese Rivier, als mede het recht populatie ende andere gelegentheden, zijn in het vertoogh van Nieu Nederlant eenighsins ge-expresseert, ende om dat daer beneffens noch een Tractaet, heel particulier en ampel, ofte onder handen, ofte by een liefhebber alreede uytgegeven is, sullen hier kort gaen, en met een woordt segghen, dat dese Rivier de fameuste en ghepopuleerste van Nieuw Nederlandt rechte voort is, alsoo daer op verscheyde colonien, ende oock de Stede Nieu Amsterdam, op het Eylant van de Manathans leggende is. Den meesten handel en negotie valt op dese Rivier, draeght in de veertigh mijlen vloedt op, heeft verscheyde schoone Killen, als de kleyne en groote Esopus, Kats Kil, Slapershaven, Colendonck-kil, ofte Sagh-kil, de Wappinckes-kil, etc. Men kan oock daer van daen achter het Eylandt van de Manhathans om, binnen door tot in Nieu Engelant, door de Oost-Rivier komen, sonder Nieu Amsterdam te naderen: Dese Rivier is noch heel en al in het geweldt van de Nederlanders, sonder van eenige vreemden geinvadeert te zijn; maer soo de populatie niet voortgingh. soude het groot perijckel loopen van langh in dien staet te blijven. Dese Rivier is seer Vis-rijck, van Steur, Twaelft, Dertien, Steenbrasems, Etc. Ick kan hier oock niet naelaten, alhoewel het eenighsins wat van de wegh afleydt, te verhalen, dat op dese Rivier in 't Iaer 1647. in de maent van Meert, als door het groote Af-water, dat van boven komt, de Rivier meest gheheel tot aen de Bay, versch was, anders komt het soete water by ordinaris ty maer ontrent de 20 of 24 mijlen naer, ontrent de Zee-kant: twee Walvisschen van redelijcke grootte, tot in de veertigh mijlen de Rivier op-ghezwommen zijn, waer van den eenen wederom is gekeert, ende om laegh omtrent elf of twaelf mijlen van de Zee-kant, daerder dat selve jaer noch andere vier stranden, mede gestrant ofte ontkomen: den anderen bleef sitten niet verre van de groote afval Chahoos, ontrent drie-en-veertigh mijlen vande Zee-kant; den Vis viel al vry wat speckigh, want niet teghenstaende die van Renscelaers-wijck, daer een goede partye traen af-branden, soo was de heele Rivier, die nochtans datmael sterck afliep, wel tot drie weken daer nae heel tranigh, ende met smeer bedeckt. Ia somtijdts doen den Vis in 't rotten lagh, infecteerden hy met stanck de Lucht soodanigh, dat men als het beneden windt was, wel twee mijlen ver, de lucht vernam: door wat yver desen Vis soo hoogh de Rivier sijn selven heeft op-gegeven, als zijnde in die tijdt wel in de veertigh mijlen van alle zout ofte brack water af, soude ick niet konnen seggen, ten ware de groote lust tot visschen, die hem met menighte te gemoet gekomen en ontmoet is, hem verleyt, ende alsoo verre uyt sijn streeck gevoert hadde. Vier-en-veertigh mijlen van de Zee-kant splijt haer dese Noort-Rivier in tween, en loopt d'eene helft met vier spruyten tot de groote Afval van de Macquas-kil, die Chahoos heet, daer wy terstont nader van spreken sullen: de andere helft dat geseght werdt de Rivier te blijven, ende oock in der daet blijft, is met kleyn vaer-tuygh noch verscheyden mijlen, hoogher navigabel, ende nae dat de Wilden ons berichten, soude noch seer wijdt uytstrecken, ende haren oorspronck nemen uyt een seer groot lack, daer de Rivier van Canada mede uyt-

[p. 9]

t' Fort nieuw Amsterdam op de Manhatans

spruytende is. Dit soude het Lack der Iracoysen wesen, soo groot als een Middelandtsche zee, van by de veertigh mijlen wijdt, geen gesicht kan daer over dragen, al is men daer midden in: het heeft oock heel veel groote Valleyen, met Riet en Broeck-landen, soo wijdt en breedt dat mede niet te oversien zijn, en by somer-tijde seggense komter veel water-gevogelte broeyen: maer als de Wilden het over moeten varen, soo wetense eenige Eylanden die daer in leggen, waer te nemen, ende gaen soo met dagh-reysens van het eene Eylandt op het ander, tot drie ofte vier toe, souden anders niet te recht konnen komen, doch dit stellen wy maer na de onderrichtinge der Wilden, andere seggen oock, dat men met kleyn vaertuygh van de Noort-Rivier tot in de Rivier van Cannada soude komen varen door het selve Lack, maer dat dunckt my heel onwaerschijnelijck. De andere arm van de Noordt-Rivier, loopt, als gheseght is, door vier spruyten tot de groote Afval van de Macquas-kil, de Wilden noemense Chahoos, ende onse natie noemense de groote Afval; boven de Afval is de rivier weder eenige 100 treden wijdt, ende de Water-val is na gissinge hondert vijftigh of twee hondert voeten hoogh, en daer stort het water soo glat af, als of het langhs een effen muyr neer viel, daer het af valt, daer het langhs valt, en daer het op neer komt, is niet anders als een hechte blaeuwe Klip-steen; daer dichte by om laegh staen oock noch eenige ronde Klippen heel speculatijf, in 't water, als groote Hoy oft Turf-hoopen, de sommige van acht, sesthien, ofte dertigh voeten hoogh, seer plaeysierigh om aen te sien: soo daer omtrent veel Anticque Poëten verkeerden, sy sou-

[p. 10]

den wondere ende aengename fabulen van die plaetse als daer toe oogschijnelick seer bequaem zijnde, konnen vercieren: Voorts roffelt het water schuymende, spertelende en draeyende over den steenachtigen gront ontrent een schoot weegs ofte anderhalf, heel verbijstert henen, dan begint het weder tot sijn selven te komen, ende gestadigh te vlieten.

Boven dese Afval is het water weder seer wijdt en breedt, oock bequaem om te bevaren: men noemt het de Macquas-kil, het is wijder als den Yssel op de meeste plaetsen in Nederlandt is, doch het vliet altijdt eenen wegh henen, maer alsoo het tamelijck diep is, loopt het niet schielijck ofte gheweldigh: het streckt heel tot door het Macquas en Scimekas lant, en sterft in een Lack, wel over de tsestigh mijlen veer, en blijft tot daer toe altijdt navigabel. Het besproeyt heel veel schoone Landen, en is seer Vis-rijck. De Wilden alsse te water reysen, om te handelen, komen dese Kil altijdt met Schepen, diese van basten van boomen weten te maken, af-gevaren, ende aen dese Afval komende, moetense overschepen, haere vaertuygh en goet een stuck weeghs te landt over arbeydende, anders soudense met den stroom van boven neer drijven, ende schadeloos werden, gelijck eens aen een Wildt by onse tijden aldaer geschiedt is: 't Is gebeurt dat sekeren Indiaen, die ick selfs heel wel gekent hebbe, vergeselschapt met sijn Vrouw en Kindt, met ontrent de tsestigh Bever vellen, de Rivier af quam ghevaren, omtrent het voor-jaer, als den stroom op sijn felste loopt, van meyninge zijnde sijn vellen op de Neerlanders te verhandelen; desen Indiaen niet by tijdts genoegh op-passende, om aen te leggen, maer den stroom te weynigh, en sijn eygen krachten te veel betrouwende, soo raeckten hy gaende, al eer hij 't wiste, ende niet tegenstaende sijn uytterste beste dede, daer het, doen het te laet was, niet aen soude hebben ontbroken: den snellen stroom ruckten hem met sijn baste Scheepjen met Vrou en Kindt, Bever-vellen, en andere packagie, soo by hem hadde, van boven neder; sijn Vrouw en sijn Kindt waren doot, sijn goedt meest verloren en schadeloos, het Scheepjen in veel stucken, maer hy behielt het leven, heb hem noch dickwils daer nae gesproken, en de Historie hooren verhalen.