Tien over rood

Uitdaging van Nieuw Links aan de PvdA

[p. 30]

Het doel heiligt de middelen

In dit hoofdstuk willen wij aangeven wat onze sociaal-economische doelstellingen zijn en welke maatregelen wij voorstaan om onze verlangens te verwezenlijken.

Onze doelstellingen zijn:

1.	Gelijker maken van de inkomens- en vermogensverdeling.
2.	Zeggenschap van de werknemers bij het bestuur van de bedrijven.
3.	Zo groot mogelijke welvaart. Enerzijds een snelle toeneming van de bestedingsmogelijkheden van de consument; anderzijds goede gemeenschapsvoorzieningen om het genot van de privébestedingen te garanderen.
4.	Een zo groot mogelijke vrijheid in het sociale en economische leven, zonder dat afbreuk wordt gedaan aan de verwezenlijking van de geformuleerde doelstellingen 1 tot en met 3.

Meer nog dan over de doelstellingen zullen wij met de traditionele tegenstanders van het socialisme van mening verschillen over de maatregelen die wij voorstaan om onze verlangens te verwezenlijken.

Het is zo langzamerhand wel ‘goed politiek gebruik’ om doelstellingen democratisch en radicaal te doen klinken. Anders wordt het als het gaat om het aanwijzen van de noodzakelijke maatregelen. Daarom hechten wij veel belang aan de vermelding van de maatregelen die wij voorstaan. Deze maatregelen noemt men ook wel instrumenten, een woord dat goed de bedoeling weergeeft.

[p. 31]

Voor het verwezenlijken van onze eerste doelstelling, gelijker maken van inkomens- en vermogensverdeling, zijn de volgende vier instrumenten nodig:

a. Centralisatie van de loon- en salarispolitiek bij de regering en het parlement.

Dit is nodig om de loonontwikkeling in de verschillende bedrijfstakken te harmoniseren en de inflatie te beteugelen. Om echter te voorkomen dat de centrale eenheid in tijden van economische spanning al te gemakkelijk naar loonbeheersing grijpt, zal de regering een duidelijk beleid voor een aantal jaren dienen te formuleren, zodat de werknemers en bedrijven weten waar ze aan toe zijn. De loon- en salarispolitiek moet onder de politieke controle van het parlement vallen en aan het recht van staking als legitieme vorm van meningsuiting zal niet getornd mogen worden.

Deze centralisatie van de loon- en salarispolitiek legt de overheid tevens de verplichting op om vraag en aanbod van arbeidskrachten in verschillende takken van bedrijvigheid te beïnvloeden. Zonder dat is een beleid op lange termijn niet door te voeren.

b. Het invoeren van een waardevast studieloon.

c. Het brengen in gemeenschapshanden van snel in waarde stijgende vermogensobjecten. Als eerste komen hierbij de grond- en bodemschatten in aanmerking.

d. Belastingheffing. Successie- en schenkingsrechten moeten progressief oplopen en boven de honderdduizend gulden 99 pct. bedragen.

Ook de vermogensbelasting moet progressief oplopen; de kleine vermogens, beneden de tienduizend gulden, dienen ongemoeid te blijven.

De heffing van de loonbelasting dient zodanig te geschieden dat de bedrijven hun personeel een slechts in netto bedragen gesteld loon of salaris uitbetalen. De heffingen voor de inkomstenbelasting blijven gelden voor andere soorten inkomens en inkomstenbestanddelen. Op die manier wordt zoveel mogelijk bereikt dat iedereen een helder inzicht krijgt in de door zijn arbeid verworven koopkracht.

Het met overwerk verdiende loon dient belastingvrij te zijn. Uitkeringen bij bijzondere gebeurtenissen worden niet belast voorzover

[p. 32]

die beneden tien procent van het jaarsalaris blijven.

Voor onze tweede doelstelling, zeggenschap van de werknemers bij het bestuur van de bedrijven, kiezen wij als instrument voor invoering van het zogenoemde Scanlonplan, een plan dat voorziet in invloed van de werknemers op de besluitvorming van de afdeling waar ze werkzaam zijn. Daarnaast moeten werknemers het recht krijgen om directe invloed uit te oefenen bij de verkiezing van topfunctionarissen.

Voor onze derde doelstelling, zo groot mogelijke welvaart, kiezen wij vier instrumenten:

a. Een centraal investeringsbeleid en in het algemeen een door de overheid geregelde coördinatie van bedrijfsbeslissingen met gevolgen op lange termijn.

b. Het in gemeenschapshanden brengen van de monetaire sector (banken, financiële instellingen). Dit is nodig om zonder een omvangrijke bureaucratisering toch een centraal investeringsbeleid te kunnen voeren.

c. Het in rekening brengen van sociale kosten. Dit kan met een voorbeeld worden toegelicht: Als een zeer groot bedrijf als de Hoogovens zou besluiten voor zijn aan- en afvoer uitsluitend gebruik te gaan maken van de binnenscheepvaart, dan zou dat betekenen dat de Nederlandse binnenwateren van de ene dag op de andere worden ‘bezet’ door schepen van dit bedrijf en voor andere onbruikbaar raken. Een dergelijke ingreep veroorzaakt omvangrijke kosten die onder de huidige omstandigheden niet behoeven te worden betaald door het bedrijf in kwestie.

Wij willen dat dit soort kosten wel in rekening worden gebracht, niet alleen aan de bedrijven maar ook aan particulieren zoals autobezitters.

Daarmee zijn dan tevens de geldelijke middelen ter beschikking ter financiering van verbeteringen in de algemene voorzieningen,

d. Een consumentenpolitiek die erop gericht is de consument te laten profiteren van de voortdurende verbeteringen in de produktiemethoden. Deze verbeteringen moeten tot uitdrukking komen in de prijsverla-

[p. 33]

gingen. Hiertoe is nodig dat ons distributiesysteem wordt verbeterd.

Er moet een doeltreffende consumentenvoorlichting komen die de markt doorzichtig maakt voor de consument.

Ten behoeve van onze vierde doelstelling, zoveel mogelijk vrijheid, verlangen wij dat economische beslissingen op het laagste niveau worden genomen, tenzij deze beslissingen belangrijke nadelen voor anderen met zich meebrengen. Verder zijn voor de doelstelling ‘vrijheid’ geen afgebakende instrumenten aan te geven. In een democratische samenleving moeten zoveel waarborgen voor vrije meningsuiting bestaan en moeten zoveel gegevens openbaar toegankelijk zijn, dat een doeltreffende controle op het overheidsapparaat mogelijk is, ook van de kant van enkelingen. Iedere onnodige vrijheidsaantasting kan dan worden aangevochten.