O sekoer! Help!

[p. 58]

Gesnapt door de verrekijker

Oma Iris had hoofdpijn, zei ze, van de wijn van de familie van Marguerite. Met Martin liep zij de volgende dag over de eeuwenoude klinkerkeitjes van de vesting in Collioure. Zij had een lange spijkerbroek aan, Martin een korte. Allebei droegen zij een rood t-shirt.

Martin vond dat het hier op Nieuw-Amsterdam leek. Daar had je ook de resten van een fort en oude kanonnen.

Met het opvouwbare verrekijkertje van zijn oma keek hij door de schietgaten. In zijn verbeelding zag hij hoe de vijand in grote zeilschepen naderbij kwam. Het was het jaar 1712. De Franse vrijbuiter Cassard wilde Suriname veroveren. Dat had hij ook in 1689 geprobeerd. Martin voelde zich Martin van het Avontuur. Hij laadde het kanon.

BOEM... Raak! Het vijandelijke schip verdween in de diepte van de donkergrijze Suriname-rivier. Martin van het Avontuur was een scherpschutter, hij was de moedige zwarte jager. Nu richtte hij het kanon op een ander zeilschip. BOEM! Weer een voltreffer.

Trots maar koel keerde Martin zich naar zijn manschappen. ‘Mannen, het is gelukt. Ik heb de vijand verslagen.’ Gejuich steeg op. Hij werd op de schouders geno-

[p. 59]

men en triomfantelijk rondgedragen.

Zo stond het niet in de geschiedenisboekjes. Cassard was de Suriname-rivier opgevaren en had Paramaribo beschoten. Niemand kon hem tegenhouden, hij voer door en landde bij verschillende plantages. Dat was het begin van de tijd van de weglopers, de Marrons!

De meesters zeiden dat de slaven, slavinnen en hun kinderen het bos in moesten vluchten om aan de vijand te ontsnappen. Nou, toen vijand-veroveraar Cassard uiteindelijk wegging met veel geld en Surinaamse schatten, hoopten die meesters dat hun slaven terugkwamen. Valse hoop!

‘Martin, waar was je nou? Ik ben al helemaal beneden geweest, maar kon je nergens vinden. Je moet wel bij me blijven, hoor.’

‘Ja, oma.’ Martin stopte de verrekijker in zijn broekzak.

Zijn grootmoeder zei: ‘We gaan iets kouds drinken op een terrasje. Ik heb dorst.’

Zij liepen het fort uit. Onder de platanen van de boulevard stonden tafeltjes en stoelen.

In de schaduw van een grote boom vonden ze nog een vrij tafeltje en met een zucht van verlichting liet oma zich in een stoel vallen.

Voor zichzelf bestelde zij een glas bier, Martin wilde ijs. Te gek, ze hadden citroenen gevuld met ijs net als in Frans-Guyana.

[p. 60]

Terwijl hij het ijsje oplepelde, keek hij naar de prachtige boten in de haven. Opeens stootte hij zijn oma aan.

‘Oma, daar gaat die ene man!’

‘Welke ene man? Wie bedoel je?’

‘Een van die Surinamers.’

‘Nou, ze komen ook overal. Waar dan?’

‘Kijk daar. Hij loopt nu bij die grote boot.’

‘Jongen, al die boten zijn hier groot.’

‘Kijk dan, er staat “L'Espérance” op.’ Martin stopte zijn oma de verrekijker in de hand. Hij wist dat ze slechte ogen had, maar te ijdel was om steeds haar bril op te zetten.

‘Het is de derde boot van links. L'Espérance,’ herhaalde hij. ‘Dat betekent “De hoop”, toch. Ziet u, hij gaat nu de trap op.’

‘Dat heet een loopplank. Ja, ik zie hem. Hé, dat lijkt wel... hoe heet hij ook al weer... eh... ik kan niet op zijn naam komen, maar daar lijkt hij sprekend op. Wat vreemd, die man mag helemaal niet reizen. Hij wordt door Interpol gezocht. Als hij het is tenminste.’

De man verdween in het schip en oma Iris liet de kijker zakken.

‘Als u hem kent, kunnen we toch even naar die boot gaan. Misschien kunnen ze ons terugvaren. Dat zou leuk zijn.’

‘Geen denken aan. Ik wil die man niet ontmoeten. We kunnen zelf een boottochtje maken. Ik herinner me van

[p. 61]

andere vakanties dat hier ergens een boottochtjesbedrijf is. Kom, we gaan het zoeken.’

Oma liep het café in en rekende af aan de bar. Martin keek nog even naar het mooie jacht. Er was een andere man op het dek verschenen. Met een glas in de hand liep hij naar de stuurhut.

‘Kijk oma, er is nog iemand op die boot. Hij lijkt op oom Michel.’

Oma Iris bleef in de schaduw van de plataan staan en keek door de verrekijker. ‘Mi gado, lieve god, hij lijkt inderdaad op je oom. Maar ik heb geen behoefte aan contact.’

‘Ze varen al weg,’ zei Martin teleurgesteld. ‘U kunt hem niet eens meer contacten.’

Zijn oma liep de eerste de beste zijstraat in. Je kunt je lot niet ontlopen, dacht zij.

Na de decembermoorden had zij niet langer in Suriname willen blijven, maar Frits zat in het eindexamenjaar van de middelbare school. Toen hij het diploma in zijn zak had, waren zij naar Nederland vertrokken. Frits had een baantje kunnen vinden bij een bank, maar hij voelde zich niet thuis in Nederland. En toen, nu al weer twaalf jaar geleden, was hij thuisgekomen met zijn neef Michel.

‘Ma, kijk wie ik op het Rembrandtplein tegenkwam. Hij is een zoon van tante Nella.’

Alsof zij dat niet wist. Nella was haar nicht, Iris noemde haar ‘zus Nella’, ze waren samen opgegroeid.

[p. 62]

‘Hij heeft me thuisgezet in een prachtige Mercedes-sport.’

Frits keek met bewondering naar zijn twee jaar oudere neef. Om de pols droeg Michel een Rolex, om zijn hals hing een protserig lange, zware gouden ketting met daaraan een landkaartje van Suriname in goud, minstens vijf bij zes centimeter.

Thuis in Suriname lag het goud voor het oprapen, schepte Michel op, er was veel geld te verdienen als je geen mietje was. Het was een hard leven, je moest durven schieten als je een verdacht geluid hoorde. Soms was het een vogel, soms een aap of een tijgerkat. Maar het kon ook een Braziliaan zijn die loerde op je pepieten, de goudklompen die je net had gevonden. Altijd meteen de trekker overhalen, was zijn advies.

‘Ik wil je wel regelen,’ zei neef Michel tegen Frits. ‘Volgens mij zit jij hier in Holland te pinaren*. Mijn familie hoeft geen armoede te lijden, de tijd van armoedzaaiers is voorbij.’

‘Je hoeft mijn zoon niet te regelen,’ was zij uitgevallen. ‘Jij met je opschepperige sieraden en je grote mond. Ik wil niet dat Frits met jullie omgaat en ik wil helemaal niet dat hij naar Suriname gaat.’

‘Kom, kom, tantetje,’ suste Michel. ‘We zullen een echte man van hem maken.’

‘Hou je grote mond, kwek niet tegen me als een... als een... als een toekan.’

[p. 63]

Daar moest Frits om lachen, Michel niet.

Wie het had doorverteld, wist niemand, maar sindsdien noemde iedereen hem Toekan. En met zijn grote bek was het hem gelukt Frits zo ver te krijgen dat die zijn moeder in Nederland achterliet. Frits vertrok naar Toekans glitterwereld van goud, geld en macht en daar vond hij zijn vrouwen daar was haar kleinzoon Martin geboren. En een halfjaar geleden haar kleindochter Rosalie!

‘Oma,’ vroeg Martin, ‘waarom wilt u die mensen niet ontmoeten?’

‘Het zijn slechte mensen. Ik wil niets met ze te maken hebben. En ik wil ook niet dat jij ze ontmoet. Laat hen niet merken dat je Surinamer bent als je hen toevallig tegenkomt.’

‘Maar wat hebben ze dan gedaan, oma?’

‘Zij hebben gestolen en gemoord, zij hebben ons mooie land kapotgemaakt.’

‘Oom Michel ook?’

‘Meneer de toekan, ook.’

Martin was stomverbaasd. ‘Is oom Michel die toekan?’

‘Ja, mi boi*.’

‘Echt? Vroeger kwam hij vaak langs.’

‘Nu niet meer? Ik dacht dat je vader en oom Michel nog steeds dikke vrienden waren.’

‘Allang niet meer. Ze hebben ruzie gemaakt over Suralco, u weet toch, de bauxietmaatschappij. Oom Michel was

[p. 64]

ertegen dat pa daar ging werken.’

‘Ik weet wat Suralco is,’ bitste zijn oma, ‘en ik weet dat je vader daar werkt. Gelukkig houdt hij mij af en toe van een en ander op de hoogte, maar kennelijk niet van alles.’

‘Gaan we nog varen, oma?’ probeerde Martin voorzichtig.

‘Natuurlijk. Ik vraag me overigens af wat de heren hier aan het uitspoken zijn.’

Detective Martin zoekt dat wel voor u uit, dacht de kleinzoon van oma Iris. Maar dat zei hij niet hardop. In ieder geval wist hij nu dat die mannen vanavond een afspraak hadden met niemand minder dan zijn oom Michel.