O sekoer! Help!

[p. 39]

Landgenoten!

De volgende ochtend ging Martin brood kopen op het pleintje schuin aan de overkant van de flat.

Voor hem doken uit de ochtendnevel de hoge bergen op. Op de kam stonden bomen naast elkaar op wacht. Tegen de hellingen waren huizen geplakt. Het leek hem niets om daar te wonen. Als je over de drempel sprong, rolde je meteen naar beneden.

De ene dag waren de bergen duidelijk van steen, de andere dag leken ze op de suikerbergen van ansichtkaarten die hij naar huis had gestuurd.

Oma Iris had een keer over de Braziliaanse bergen verteld waarin zij had rondgelopen. Natuurlijk langgeleden. Daar zou hij ook naartoe willen, naar Brazilië, het land van Pele! Maar eerst wilde hij een keer naar het binnenland om de Surinaamse bergen te beklimmen.

Opeens voelde hij iets raars in zijn borst. Het was alsof er een anansi* aan een parachute naar zijn tenen daalde. Heimwee. Hij had opeens heimwee naar zijn familie, zijn vader, zijn moeder, zijn zusje Rosalie, zijn huis. Hij zag zichzelf op bed liggen in zijn kamer, hij trok het gordijn open, keek naar buiten en zag de ochtend aanbreken. Roze strepen in de lucht, de geur van bomen en struiken die ontwaakten. Hij sprong zijn bed uit en groette zijn

[p. 40]

ouders met ‘frisse morgen zonder zorgen’. Snel baden en over de zandweg naar de winkel lopen voor verse puntbroodjes. Bloeiende katoen ontdekken. Als het zondag was, zouden ze later naar Blauwgrond rijden en saoto eten. ‘Saoto,’ zei zijn oma altijd, ‘is de soep die smaakt naar het zoete vroeger.’

Martin sloeg rechtsaf en liep het pleintje op. Soms wilde hij gewoon doorlopen, de bergen in, de bergen over. Een keer had hij in de verte onbekende, zeer hoge bergruggen gezien. Hij dacht dat het onontdekte bergen waren, maar oma Iris had hem uitgelachen.

Zo'n honderd jaar geleden hadden Europeanen voor het eerst de bergen in Suriname beklommen en ze namen gegeven, maar deze Franse bergen waren allang bekend. Het land aan de overkant heette Spanje. Door de bergen liepen geasfalteerde wegen ernaartoe.

‘Deux croissants en une baguette,’ herhaalde hij in zichzelf, toen hij de bakkerswinkel binnenstapte. Twee croissantjes en een stokbrood.

Toen hij zijn boodschappen had gedaan en terugliep, dacht hij opeens aan het oude vrouwtje dat ‘o sekoer’ had geroepen. In zijn hoofd klonk het nog steeds als o sekoer, hoewel hij intussen wist dat je het anders schreef: au secours.

Eigenlijk waren oma Iris en hij wel erg snel weggegaan.

[p. 41]

Ze hadden die kleine, dikke man op zijn woord geloofd. Stel je voor dat er echt iemand in gevaar was geweest.

Martin draaide zich om. Even later stond hij voor de hoge flat waaruit het hulpgeroep had geklonken. In de hal liep hij onmiddellijk door naar de lift. Alle gebouwen in Frankrijk leken op elkaar. Hij hoorde zijn moeder al vragen: ‘Waar was het leuker? In Nederland of in Frankrijk?’

Daarover hoefde hij niet lang na te denken: ‘Allebei is leuk. In beide landen weet je niet waar je moet kijken, zoveel is er te zien, maar Italië is het leukste.’

‘Maar daar ben je helemaal niet geweest,’ zou zijn moeder verbaasd uitroepen.

‘Dat hoeft niet, ik ga er toch naartoe. Alleen in Italië kun je een goede voetballer worden en dat is het leukst.’

Op de vierde verdieping stopte de lift. Een dikke man en een nog dikkere vrouw schuifelden naar binnen. De vrouw had een klein dik hondje bij zich dat wantrouwig naar Martin loerde. Dit was de flat van dikke mensen en dikke dieren.

‘Bonjour,’ groetten de mensen. ‘Goedendag.’

‘Bonjour,’ groette Martin beleefd terug.

De man ging pal voor hem staan. Vanuit zijn hoekje bekeek Martin het bonte hemd voor zijn neus: rode palmbomen tegen een gele achtergrond, een groene zee met oranje en blauwe bootjes. Hij vond het geen mooi overhemd. Rode palmbomen bestaan niet.

Het hondje snuffelde aan zijn sandalen. Voorzichtig

[p. 42]

verzette Martin zijn voeten. Zo'n vreemde hond moest niet te dichtbij komen. Straks zou het dier zijn tenen nog gaan likken. Dat was vies!

De lift stopte weer. Nu deed ook de dikke dame een stapje naar achteren. Martin kon niet eens meer zien of hij al op de bovenste verdieping was. Hij gluurde tussen de twee mensen door en zag de liftdeur dichtgaan.

Er waren twee mannen ingestapt en de pijl van de lift gaf aan dat zij weer naar beneden gingen. Dat was dus de bovenste verdieping geweest.

De mannen stonden met hun gezicht naar de liftdeur. Zij hadden niet gegroet toen zij binnenkwamen. Martin zag dat een van de mannen net zulke kleine krulletjes had als hij.

Plotseling hoorde hij bekende klanken. Niet te geloven, de mannen spraken Surinaams! Hij spitste zijn oren en luisterde aandachtig.

‘Wi sa miti Toekan tamara neti sébi yuru precies, ini na café aan de haven.’ Ze zouden Toekan precies om zeven uur 's avonds ontmoeten, morgen, in een café aan de haven.

‘Hij brengt die boot morgen naar hier. No frigiti: Toekan no lobi wakti.’ Toekan hield niet van wachten. Nou ja: een vogel die niet van wachten houdt!

‘Ja, ja, dat weet ik, mi sabi,’ was het antwoord.

Martin wilde ook iets in het Surinaams zeggen om de mannen te verrassen, maar hij kon niet zo snel bedenken

[p. 43]

wat. Fa yu de tan? Hoe gaat het?

De lift was op de begane grond aangekomen en iedereen stapte uit.

Martin aarzelde. Zou hij nog een keer naar boven gaan en de oude dame in nood opsporen? Of zou hij kijken waar de Surinamers naartoe gingen? Hij zag het verbaasde gezicht van zijn oma al, als hij vertelde dat hier landgenoten waren. Ja, hij zou ze achternagaan!

De twee mannen liepen naar de parkeerplaats. De een was lang en mooi bruin. Hij droeg een spijkerbroek en een lichtblauw overhemd en leek op... Martin zag het opeens! De man leek sprekend op de miljonair in de bank van Perpignan.

De ander was een stuk kleiner. Hij was lichtkleurig, zouden ze in Suriname zeggen en ze zouden hem uitschelden voor ‘bonkoro’, witte neger, albino. De mensen hielden ervan iedereen een andere naam of bijnaam te geven.

Martin werd soms uitgescholden voor rode neger, redi musu*. Omdat zijn zwarte haar een rode gloed had. Een Redi Musu was in de slaventijd de bijnaam van een zwarte soldaat met een rode muts op.

Volgens de Marrons waren de Redi Musu verraders. De Marrons waren slaven, die niet in slavernij hadden willen leven. Zij waren weggelopen van de plantages waar zij heel slecht werden behandeld.

Slaven die in het leger van de blanke bazen wilden die-

[p. 44]

nen, werden vrijgemaakt om als soldaten op de weglopers te kunnen jagen. Zij waren de Redi Musu, de zwarte jagers of negerjagers.

De blanken vonden de negerjagers heel goede soldaten, ze waren beter dan de witte. En sterker. Voor hen was het geen probleem om dagenlang in het oerwoud rond te trekken om op de Marrons te jagen.

Oma Iris had voorgelezen uit het boek van John Gabriël Stedman. De zwarte jagers en de Marrons scholden elkaar uit.

De ene partij, de Marrons, gilde: ‘Lage zielen, verraders! Kom hier en probeer van ons te winnen. We zullen jullie verslaan en onze handen in het bloed van jullie schelmen baden.’

En dit antwoordde de tegenpartij, de Redi Musu: ‘Jullie zijn niets meer dan een bende rovers. Laat jullie lelijke gezichten zien, en wij slaan jullie in elkaar. Omdat jullie te lui zijn om te werken, daarom zijn jullie weggelopen.’

‘Ach, wat. Blanken-slijmers.’

En zo ging dat maar door, gisteren... en vandaag.

Volgens oma Iris was er niets veranderd in Suriname, er was nog steeds broederstrijd.

Toen Martin van zijn oma hoorde hoe een van die zwarte jagers heette, was hij gefascineerd. ‘Damon L'Aventure’. Dat was natuurlijk een plantage geweest: L'Aventure, Het Avontuur. Elke slaaf kreeg de naam van de plantage waartoe hij behoorde.

[p. 45]

Martin hield van avonturen en daarom zou hij wel Martin van het Avontuur willen heten. Of toch liever Baron? Dat was een Marron, die een onoverwinnelijk fort had gebouwd.

Baron was een slimme jongen, die zelfs met zijn meester naar Nederland was geweest. Toen hij terugkwam in Suriname, verwachtte Baron dat hij zou worden vrijgemaakt. Eindelijk zou hij geen slaaf meer zijn, maar een vrije neger!

Mooi niet. Zijn meester had hem doodgewoon weer verkocht en toen Baron zogenaamd ‘vrijpostig’, brutaal sprak tegen zijn nieuwe meester, had hij een Spaanse bok gekregen. Hij was zo stevig vastgebonden, dat hij zich niet meer kon bewegen. Met een tamarindezweep was hij verschrikkelijk geslagen.

Logisch dat Baron was weggelopen en een leger van vrijheidsstrijders had opgericht, samen met Boni en Joli-Coeur. Zij bouwden het fort Buku* in een moeras in het binnenland. Niemand die het kon veroveren.

Hé... hij lette niet op. Martin zag zijn landgenoten in een donkerblauwe Peugeot stappen met een Frans nummerbord. Jammer. Een Surinaams nummerbord in Frankrijk, dat zou pas iets zijn geweest!