O sekoer! Help!

[p. 29]

Een wc voor twee

‘Waar zullen we eens gaan eten?’ peinsde oma Iris.

Martin had trek in biefstuk. Hij probeerde in het Frans: ‘Je veux le bifteck, s'il vous plaît*.’

‘Je veux le poisson*.’ Oma hield van vis, van de Surinaamse kwikwi tot en met de Hollandse tong.

Martin sprong op en haalde zijn pet. Hij zette hem op, met de klep naar achteren. ‘Die Fransen zijn net als ons... foutje... net als WIJ zijn’ schreef hij in gedachten aan thuis. ‘Ze houden ervan om nog heel laat te eten.’

Oma Iris deed de deur van het appartement open. Voor hen lag de donkere gang. Er zat een lichtknopje aan de overkant en er was er een bij de lift verderop.

Het was stil op de gang, de andere appartementen waren nog niet bewoond. Pas in het hoogseizoen, in juli en augustus, zou het hier druk en rumoerig zijn. Oma hield niet van die drukte en ook niet van de hoge prijzen van de vliegtickets in de zomermaanden. Daarom had zij haar kleinzoon nu uitgenodigd, in zijn paasvakantie.

‘Als het avond is, vind ik het hier een beetje eng,’ zei Martin.

‘Je moet altijd direct het licht aandoen.’ Oma draaide de sleutels van de twee sloten op de deur van hun appartement om.

[p. 30]

‘Maar het gaat zo snel weer uit.’ Martin rende naar de lift en drukte op het lichtknopje en op de pijl ‘omlaag’.

De lift was helder verlicht, de hal beneden schemerig. Plotseling ging een van de deuren open. De vrouw van de conciërge verscheen in de opening.

Martin groette haar als eerste met een zeer luid: ‘Bonsoir madame.’ Goedenavond, mevrouw.

De vrouw vroeg of zij een eindje gingen wandelen. Martin was opgetogen dat hij haar verstond. ‘Non madame,’ zei hij en hij legde uit dat zij niet gingen wandelen, maar dineren: ‘Manger.’

‘Eet smakelijk,’ zei de vrouw in het Frans en Martin zei in het Nederlands: ‘Eet u ook maar smakelijk!’

Op de boulevard blufte hij: ‘Ik versta haar wel, maar zij verstaat mij niet als ik Nederlands praat. Met Jean praat ik vier talen: Frans, Engels, Nederlands en Sranan*. Ik ken ook Hindoestaans.’ Hij demonstreerde een staaltje Hindoestaans praten, waarvan oma de slappe lach kreeg. Hij zei allerlei nonsens, maar het klonk goed.

‘Waarom ga je die taal niet echt leren? Eigenlijk moet je in Suriname alle talen kennen die er worden gesproken.’

Martin haalde zijn schouders op. ‘Vijftien talen! Onmogelijk.’

‘Oké,’ zei oma, ‘we gaan hier eten.’ Ze stonden voor een visrestaurant.

[p. 31]

Tegen de ober die toeschoot, zei zij: ‘Tafel voor twee, pour deux, buiten, daar, ja, dank u wel, s'il vous plaît, merci beaucoup, grantangi.’

Die oma Iris. Dat zou hij niet durven. Hij noteerde in zijn hoofd, voor zijn brief: ‘Het is leuk met oma Iris, maar soms doet zij een beetje gek en schaam ik mij voor haar. Laatst zei zij in een restaurant grantangi in plaats van dank je wel. Af en toe eten wij thuis en af en toe buiten. Hoe gaat het met de prijzen? Is er nog melk?’

In Suriname werd alles met de dag duurder. Voordat zij naar Frankrijk waren vertrokken, had oma nog een pakket met melkpoeder en babyvoeding verzonden. Martin zag zijn baby-zusje voor zich. Zij lachte met haar twee tandjes. ‘Dag Roosje,’ fluisterde hij.

Nadat oma Iris vissoep had besteld, bouillabaisse, vertelde zij over een cafeetje met een wc waarop je met z'n tweeën kon plassen. Er waren twee gaten in de deksel die het geheel bedekte. ‘Poepen deed je niet met z'n tweeën. Ben je gek! We gingen niet naast elkaar zitten stinken.’

‘Bah,’ zei Martin en hij kneep zijn neus dicht. ‘Nu kan ik niet meer eten.’

‘Stel je niet aan. Ik vertel je dingen van vroeger die je moet weten,’ zei oma streng. ‘Het café stond op het Plein en heette Dixie Bar.’

‘Dat ken ik, oma. Het bestaat nog.’

Zijn grootmoeder ging onverstoorbaar verder. ‘Allerlei kunstenaars ontmoetten elkaar daar één keer in de week.

[p. 32]

Volgens mij was het in de slaventijd een koetshuis voor het rijtuig en de paarden van de gouverneur. Weet je ook dat het Plein vroeger Gouvernementsplein heette?’

‘Ja, oma, en later Onafhankelijkheidsplein, en ook nog Plein van de Revolutie.’

‘En wat weet je van die zogenaamde revolutie van jullie?’

‘We hebben op school een boek erover. Een vriend van mij zegt dat hij later militair wordt. Dan kan hij parade lopen. Als je die soldaten ziet op 1 juli: ze lopen zo mooi gelijk langs het paleiS.’

‘Dat vinden jullie mooi!’ zei zijn oma minachtend. ‘In ieder geval hebben jullie dank zij ons een eigen land gekregen. In mijn tijd is de onafhankelijkheid van Suriname voorbereid. Heb ik je eigenlijk al verteld over de afschaffing van de slavernij?’

‘Ja oma, 1 juli 1863. Gaan we morgen de bergen in? Ik moet toch de berggeest voor u verslaan!’

‘Niet alleen voor mij, ook voor jezelf.’

‘Maar ik ken hem niet eens,’ zei Martin. ‘Misschien is hij te sterk voor me. Hoe ziet hij er eigenlijk uit?’

‘Je weet toch wel hoe een stomme geest eruitziet! Hij heet El Tramontane en blaast iedereen omver. Het is een slechte geest, zoals er in Suriname ook een slechte geest heerst. Daarom moet je hem verslaan.’

‘Ga ik doen,’ zei Martin. Hij klonk niet echt enthousiast, hij was een beetje moe. Het was al elf uur 's avonds.